Τα δεκάχρονα του ΑΣΕΠ
Εκείνοι που το σκέφτηκαν αλλιώς
Τούτες οι γραμμές γράφονται λίγες μόνο ώρες πριν διεξαχθεί ένας ακόμα διαγωνισμός ΑΣΕΠ εκπαιδευτικών. Μέχρι και τελευταία στιγμή, εκδότες και φροντιστήρια διαφημίζουν την πραμάτεια τους με αρκούντως χρήσιμες συμβουλές για το “τι πρέπει να προσέξετε και πότε πρέπει να ρισκάρετε”, πακέτο με “SOS” ερωταπαντήσεις στα Παιδαγωγικά. Όταν η από τη φύση της παιδαγωγική διαδικασία κρίσης του πτυχιούχου –ναι– εκπαιδευτικού –ακόμα όχι– ολοκληρωθεί, εκδότες και φροντιστήρια θα δώσουν τις “επίσημες” απαντήσεις, μέχρις ότου το ΑΣΕΠ –εάν και εφόσον– φιλοτιμηθεί να δώσει εκείνο τις απαντήσεις, πιθανώς σε εφημερίδα της επιλογής του. Όλα αυτά θα λάβουν χώρα στο άμεσο και μεσοπρόθεσμο μέλλον. Ως τότε, ας κάνουμε ένα ταξίδι στο όχι πολύ μακρινό παρελθόν μας…
Είναι αρχές καλοκαιριού του 1998 και μια πρωτόγνωρη εμπειρία περιμένει τον εκπαιδευτικό κόσμο: διορισμοί μέσω εξετάσεων. Όχι, δεν θα αρνηθούμε ότι για πολύ κόσμο οι εξετάσεις αυτές σήμαιναν ένα παράθυρο ανοιχτό στην ελπίδα, σε αντιδιαστολή με τη μαύρη απελπισία της κορεσμένης επετηρίδας. Τώρα ο καθένας μπορούσε να διοριστεί, αρκεί (ως άλλος Χριστόδουλος) να καθίσει να διαβάσει. Το γεγονός ότι έπρεπε να αφομοιώσει μια καθόλου ευκαταφρόνητη ποσότητα ύλης και ταυτόχρονα να ξεπεράσει το συναίσθημα “Μα μαθητούδι είμαι; Πόσα χρόνια ακόμα θα διαβάζω και θα εξετάζομαι;” δεν αναιρούσε την ύπαρξη της ελπίδας – η οποία, ως γνωστόν, πεθαίνει πάντα τελευταία.
Κάποιοι άλλοι πάλι το σκέφτηκαν αλλιώς. Δεν αγνοούσαν ότι ο κορεσμός της επετηρίδας δεν οφειλόταν σ’ εκείνους που απλώς περίμεναν, αλλά σ’ εκείνους που δεν έκαναν διορισμούς – όχι από φιλανθρωπία ή συμπάθεια, αλλά επειδή η εκπαίδευση είχε ανάγκη για περισσότερους ανθρώπους. Ολιγομελή τμήματα, τμήματα ένταξης μεταναστών (ευτυχώς που υπάρχουν κι αυτοί), προσφορά νέων μαθημάτων και μαθημάτων επιλογής, συνεργατικές διδασκαλίες είναι όροι που δεν θα τους συναντήσουμε ως συνώνυμα της πολυτέλειας, αλλά ως αναγκαίες συνθήκες για μια καλύτερη εκπαίδευση, μια καλύτερη παιδεία. Ψιλά γράμματα. Και χοντρά λεφτά!
Ωστόσο, εκείνοι που το σκέφτηκαν αλλιώς είχαν κι άλλους προβληματισμούς. Κορεσμένη επετηρίδα, αλλά τουλάχιστον έχουμε κάτι κοινό. Καζάνι που καίει μεν, αλλά στο ίδιο βράζουμε όλοι. Μπορούμε από κοινού να διεκδικήσουμε μαζικότερους διορισμούς. Καλή σκέψη…
Πού φτάσαμε τώρα; Αναπληρωτές που ζητούν να αλλάξει το 60 (μέσω ΑΣΕΠ)-40 (με προϋπηρεσία) σε 50-50. Ωρομίσθιοι που αγωνίζονται σε ατομικό επίπεδο να γεμίσουν σπυρί σπυρί το πινάκιο της προϋπηρεσίας. Μόνιμοι που διαμαρτύρονται γιατί οι “προϋπηρετούντες” έχουν προτεραιότητα στην επιλογή για τοποθέτηση. Και πάει λέγοντας… Από δυνάμει συνοδοιπόροι γίναμε θέσει ανταγωνιστές. Για να μεγαλώσουμε το μερίδιό μας στο ίδιο στραγάλι κι όχι για να αυξήσουμε την πίτα, πρωτίστως για το καλό της παιδείας και των παιδιών, που παρακαλάνε για να έρθει στο απομακρυσμένο σχολείο τους βιολόγος ή καθηγητής σχεδίου ή να μην τους διδάσκει επί παντός επιστητού ο πανεπιστήμων φιλόλογος. Κατάντια!
Εκείνοι που το σκέφτηκαν αλλιώς συγκεντρώθηκαν έξω από τα εξεταστικά κέντρα για να διαμαρτυρηθούν ή να ματαιώσουν το διαγωνισμό στην πράξη. Το δισυπόστατο του διαβήματος μαρτυρεί μια πρώτη αδυναμία: Το κίνημα δεν είχε καταλήξει (τουλάχιστον έτσι το βίωσε ο γράφων) στο αν στόχευε να μη γίνει ο διαγωνισμός, έστω και σε ένα κέντρο, ώστε να καταστεί άκυρος, ή σκοπός ήταν να “δοθεί μια πολιτική μάχη”, όπως ζητούσαν πολλοί συνάδελφοι. Η αστυνομία, πάντως, δεν είχε διλήμματα. Είτε πολιτική μάχη, είτε απόπειρα ματαίωσης, η εντολή ήταν μία: “Τσακίστε τους!”
Επιστρέφοντας στο μέλλον, αναρωτιέμαι αν οφείλουμε να μιλάμε για μάχη που δόθηκε και χάθηκε. Το κριτήριο, εικάζω, έχει να κάνει με τι θεωρεί κανείς σκοπό εκείνης της “αναμέτρησης”. Ο ΑΣΕΠ καθιερώθηκε και σήμερα διαμαρτυρόμαστε για την επιλογή των θεμάτων και το χρόνο διεξαγωγής του. Αύριο, μπορεί να διαμαρτυρόμαστε για την κατάργησή του, αν αντικατασταθεί από κάτι χειρότερο. Το μόνο για το οποίο δεν αναρωτιέμαι είναι πως ο κοινός μας αγώνας δεν μένει πότε χωρίς αντίκρισμα. Και όπως βρεθήκαμε τότε, κυριολεκτικά χέρι χέρι πιασμένοι στις ανθρώπινες αλυσίδες, και όπως το κάναμε έκτοτε και σε δεκάδες άλλες περιπτώσεις, το ίδιο θα κάνουμε και στις επόμενες μάχες που μοιραία και νομοτελειακά θα δώσουμε. Μπορεί η επετηρίδα να είχε κορεστεί. Η διάθεση, όμως, εκείνων “που το σκέφτονται αλλιώς”, όσο η ταξικότητα διαπερνάει τις δομές της ανθρώπινης κοινωνίας, θα παραμένει γοητευτικά ακόρεστη.
Χρήστος Σουρουλής, Ρέθυμνο
(και διορισμένος μέσω ΑΣΕΠ,
για να μην ξεχνιόμαστε!)