Τα επεισόδια που ξεκίνησαν την περασμένη Παρασκευή στη Λάσα, πρωτεύουσα της Αυτόνομης Περιοχής του Θιβέτ, έχουν αφήσει πίσω τους εκατοντάδες τραυματίες και συλληφθέντες, και δεκάδες νεκρούς. Για 16 νεκρούς μιλά το Πεκίνο (περιλαμβανομένων και Κινέζων πολιτών που λυντσαρίστηκαν από τους οπαδούς του "γαλήνιου" Δαλάι Λάμα), για περισσότερους από 90 η αντίπαλη πλευρά. Οι συγκρούσεις ξεκίνησαν μετά από επιθέσεις εκατοντάδων Θιβετιανών, με επικεφαλής μοναχούς, σε κινεζικά μαγαζιά και Κινέζους κατοίκους της Λάσα. Τους εμπρησμούς και τα λυντσαρίσματα διαδέχθηκε ένα κύμα βίαιης καταστολής από τις κινεζικές αρχές, που προχώρησαν και στη χρήση ένσφαιρων πυρών, με δεκάδες μέχρι στιγμής θύματα.
Η χρονική στιγμή δεν είναι τυχαία: στην 49η επέτειο από τη ρήξη του Δαλάι Λάμα με την κινεζική κυβέρνηση, η αναταραχή στο Θιβέτ λειτουργεί ως μοχλός πίεσης στην Κίνα πέντε μήνες πριν την έναρξη των Ολυμπιακών του Πεκίνου. Αυτό δείχνουν οι πρόσφατες εκκλήσεις διαφόρων επιλεκτικά ευαίσθητων οργανισμών και προσωπικοτήτων, όπως ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για "επανεξέταση της στάσης της Δύσης όσον αφορά τη συμμετοχή στους Ολυμπιακούς". Είναι σαφές ότι αυτή η "εξέγερση" (τα εισαγωγικά όντως δικαιολογούνται από τον πολύ μικρό αριθμό των συμμετεχόντων) αποτελεί ουσιαστικά παρενόχληση του Πεκίνου από τις ΗΠΑ και ορισμένες ευρωπαϊκές δυνάμεις.
Εδώ αξίζει να θυμηθούμε ότι ανάλογη πίεση είχε ασκηθεί και στην ΕΣΣΔ το 1980, λίγο μετά τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν, και τελικά οι Ολυμπιακοί της Μόσχας πραγματοποιήθηκαν με την αποχή πολλών δυτικών χωρών. Δεν είναι υπερβολικό να πει κανείς ότι η τρέχουσα αναταραχή στο Θιβέτ πιθανότατα δεν θα ξεσπούσε εάν δεν επίκειντο οι Ολυμπιακοί του Πεκίνου. Βέβαια τώρα η Δύση, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις κυβερνήσεις, δεν μιλά για αποχή, αλλά "επανεξετάζεται η συμμετοχή αρχηγών κρατών στην τελετή έναρξης". Εκτός και αν οι… μεγάλοι σπόνσορες του ολυμπιακού ιδεώδους, από την Κόκα-Κόλα και τη Visa ως τη Τζένεραλ Ελέκτρικ και τη Φολκσβάγκεν, τους τραβήξουν τ’ αυτιά για να προστατέψουν τις επενδύσεις και, ιδίως, τα αναμενόμενα κέρδη τους.
Να δούμε όμως και λίγο την ιστορία του προβλήματος: Εδώ και αιώνες (με μια μικρή διακοπή βρετανικής κατοχής στις αρχές του περασμένου αιώνα) το Θιβέτ ανήκε στην κινεζική αυτοκρατορία, που είχε αναθέσει την τοπική εξουσία στον εκάστοτε Δαλάι Λάμα, ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη του θιβετιανού βουδισμού. Μετά τη νίκη της Κινέζικης Επανάστασης το 1949, και χάρη σε συμφωνία της κυβέρνησης του Μάο με τις θιβετιανές αρχές, το Θιβέτ εντάχθηκε πλήρως στη Λαϊκή Κίνα. Οι Κινέζοι κομμουνιστές βρήκαν μια δραματική κατάσταση: η πλειοψηφία των Θιβετιανών ήταν εξαθλιωμένοι δουλοπάροικοι της θρησκευτικής αριστοκρατίας. Δύο μόνο στοιχεία αρκούν για να δείξουν πώς "ζούσε" ο λαός υπό την αυταρχική θεοκρατία του Δαλάι Λάμα: το 1951, η παιδική θνησιμότητα ανερχόταν στο απίστευτο 43,2%, και το προσδοκώμενο όριο ζωής ήταν 35 έτη. Μετά από 25 μόλις χρόνια ως τμήμα της μαοϊκής Κίνας, η παιδική θνησιμότητα είχε μειωθεί στο 1,6% και το προσδοκώμενο όριο ζωής είχε αυξηθεί στα 62 έτη. Είχε προηγηθεί, το 1959, μια "προσεκτική" (σε σχέση με την υπόλοιπη Κίνα) αναδιανομή της μοναστηριακής γης σε φτωχούς αγρότες – κίνηση που, παρά την περιορισμένη έκτασή της, προκάλεσε την εξέγερση της θρησκευτικής αριστοκρατίας και τη φυγή του Δαλάι Λάμα στην Ινδία, όπου εγκαθίδρυσε "εξόριστη κυβέρνηση".
Σήμερα και οι δύο πλευρές της σύγκρουσης έχουν αλλάξει πολύ σε σχέση με τα χρόνια του Μάο. Από τη μια το κινεζικό καθεστώς, "υπόδειγμα" διαφθοράς και εκμετάλλευσης, δεν ενοχλείται πλέον από τη μετατροπή των πολιτών του σε σκλάβους των πολυεθνικών, ούτε δυσκολεύεται πια να τραβά με ευκολία τη σκανδάλη όποτε αντιμετωπίζει οποιουδήποτε είδους αναταραχή. Από την άλλη ο Δαλάι Λάμα (συνακόλουθα και η Δύση που τον στηρίζει) δεν ζητά πια την "ανεξαρτητοποίηση του Θιβέτ στα ιστορικά του εδάφη" (δηλαδή το ένα τέταρτο της Κίνας!), αλλά "διευρυμένη αυτονομία", δηλαδή να του επιστραφεί μέρος τουλάχιστον της απόλυτης οικονομικής και πολιτικής δύναμης που απολάμβανε. Και, όπως συνήθως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, όταν δηλαδή συγκρούονται δύο αντιδραστικά βουβάλια στο βάλτο, την πληρώνουν τα βατράχια…
Γιώργος Αναστασίου