Περισσότερο αριστερά και ενωτικά για τη μεγάλη κοινωνική δύναμη ανατροπής
Το Σάββατο 12/7 και την Κυριακή 13/7 διεξάγονται οι εργασίες της Πανελλαδικής Συντονιστικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ στην Αθήνα (αμφιθέατρο ΑΣΟΕΕ). Πρόκειται για τη δοκιμαστική πρώτη σύγκληση ενός νέου οργάνου που είχε αποφασιστεί στην Πανελλαδική Σύσκεψη του Μαρτίου. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, σαν συμβολή στον προσανατολισμό και στη συζήτηση που έχει ανοίξει, η ΚΟΕ κυκλοφόρησε το παρακάτω κείμενο.
Τα αδιέξοδα του καπιταλισμού
Τα αδιέξοδα του δικομματισμού
Αναπτύσσονται και οξύνονται οι αντιθέσεις και τα αδιέξοδα. Πληθαίνουν και συσσωρεύονται οι όροι για μια πολλαπλή κρίση στο σύστημα και στη διακυβέρνησή του. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα από τις εξελίξεις την τελευταία περίοδο. Από αυτή την πραγματικότητα οφείλουμε να σχεδιάσουμε και να αντλήσουμε την πολιτική μας.
Ηχηρά είναι τα αδιέξοδα της οικονομικής κρίσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Το χρηματιστηριακό κραχ συνοδεύεται από αυξανόμενα κερδοσκοπικά παιχνίδια και αποσταθεροποίηση εθνικών και υπερεθνικών οικονομιών. Θύματα είναι και πάλι οι λαοί. Οι εργαζόμενοι και οι νέοι πληρώνουν σε όλο τον κόσμο την κυριαρχία του νεοφιλελεύθερου ζουρλομανδύα. Οι εξεγέρσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων πεινασμένων σε δεκάδες χώρες, τους τελευταίους μήνες, μας το υπενθυμίζουν. Η χειροτέρευση των όρων ζωής, εκπαίδευσης, εργασίας της συντριπτικής πλειοψηφίας της κοινωνίας θα οξύνει διαρκώς τις αντιφάσεις, θα φανερώνει συχνότερα τα όρια του καπιταλισμού.
Φανερή είναι η κρίση σχεδιασμών της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μετά το τελευταίο χαστούκι από το ιρλανδικό "Όχι". Σήμερα τίποτα δεν ενοποιεί τους σχεδιασμούς του ευρωπαϊκού διευθυντηρίου. Αναζητείται το όραμα, το σχέδιο, οι συμμαχίες. Η ολοκλήρωση και η σύγκληση φανερώνονται στην πραγματική τους μορφή: απόκλιση και αδιέξοδα. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες μάταια αναζητούσαν ένα σχέδιο για να υπηρετήσουν. Η επαναφορά του κλινικά νεκρού ευρωσυντάγματος δεν έπεισε το μοναδικό ευρωπαϊκό λαό που του επέτρεψαν να αποφασίσει.
Κραυγαλέα είναι η πολιτική κρίση στην Ελλάδα. Ο δικομματισμός βρίσκεται στην πλήρη ηθική και πολιτική απαξίωση, υπό την μπόχα σκανδάλων, μιζών, μαύρου χρήματος και δεδομένης διασύνδεσης εντιμότατων πολιτικών οικογενειών με επιχειρηματικές μπίζνες. Η πολιτική κρίση –υπό τις αποκαλύψεις Γερμανών και Αμερικάνων– τροφοδοτεί σενάρια πολιτικής αναμόρφωσης, αναζητείται όμως η κατεύθυνση της επόμενης μέρας.
Σ’ αυτό το περιβάλλον θα μετασχηματίζονται οι αντιφατικές κοινωνικές αντιδράσεις του παρελθόντος στις κοινωνικές αντιδράσεις του μέλλοντος. Οι αγώνες θα έχουν μεγαλύτερη απόγνωση, οργή, αγανάκτηση, οι διαχειριστές θα έχουν μικρότερες δυνατότητες ενσωμάτωσης, χειρισμού, απόσπασης, συναίνεσης. Οι ασπιρίνες που δοκίμαζε ο νεοφιλελευθερισμός όλο και περισσότερο αποτυγχάνουν ή οδηγούνται στο νεκροταφείο ιδεών και δεν μπαίνουν καν σε δοκιμασία εφαρμογής τους.
Η πυξίδα δείχνει αριστερά
Σ’ αυτή τη σύνθετη κατάσταση υπάρχουν νέα καθήκοντα για την Αριστερά. Ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να αλλάξει και να ανταποκριθεί. Σε ποια κατεύθυνση, με ποιο πρόγραμμα, με ποια προοπτική;
-
Για μια μεγάλη πολιτική αλλαγή: Να φύγει η ΝΔ, να ανατραπεί ο δικομματισμός, να ενισχυθεί η Αριστερά. Να μην επιτρέψουμε ενδεχόμενα νέα σχήματα εγκλωβισμού των λαϊκών προσδοκιών. Για ένα νέο πολιτικό συσχετισμό όπου θα πρωταγωνιστεί η Αριστερά.
-
Για να αλλάξουν τα πράγματα στην κοινωνία: Να μπει τέρμα στις πολιτικές της ακρίβειας, να δοθούν αυξήσεις στους μισθούς, να καταργηθούν όλοι οι αντεργατικοί νόμοι, να απαγορευτεί η μερική απασχόληση, όχι στις ιδιωτικοποιήσεις, να καταργηθούν όλοι οι νόμοι της ΝΔ που ξεπουλούν το δημόσιο πλούτο. Ενάντια στις πολιτικές της ΕΕ, χωρίς την ΟΝΕ και τα σύμφωνα σταθερότητας, για την απόσυρση της νεοφιλελεύθερης Ευρωσυνθήκης. Για μια αυτοδύναμη οικονομική ανάπτυξη στην υπηρεσία του εργαζόμενου λαού.
-
Για να αλλάξουν τα πράγματα στη χώρα: Έξω από το ΝΑΤΟ, σε μια Μεσόγειο χωρίς βάσεις, σε μια Ελλάδα χωρίς τη βάση της Σούδας. Καταγγελία του "αντιτρομοκρατικού" ιμπεριαλιστικού πολέμου των ΗΠΑ – ΕΕ. Να επιστρέψουν όλοι οι Έλληνες στρατιώτες από το εξωτερικό. Πολιτική ειρήνης και συμπαράταξης με κινήματα και χώρες που αγωνίζονται έξω από τους μονόδρομους της Νέας Τάξης Πραγμάτων.
Αυτά προϋποθέτουν ένα μεγάλο κοινωνικό και πολιτικό μπλοκ δυνάμεων με πυρήνα την Αριστερά.
Ποια είναι τα κρίσιμα στοιχήματα σήμερα για το ΣΥΡΙΖΑ και την Αριστερά;
-
Να οριοθετηθεί τόσο από το κεντροαριστερό άρμα του έντιμου εκσυγχρονισμού, όσο και από τον κυβερνητισμό και την αποκλειστικά κοινοβουλευτική δράση. Το πρόγραμμα και οι εναλλακτικές προτάσεις να στηρίζουν ένα συνολικότερο πρόγραμμα ανατροπής, ένα ανταγωνιστικό –στο νεοφιλελευθερισμό– σχέδιο για την κοινωνία.
-
Να παραμείνει η Αριστερά υπεύθυνη απέναντι στο λαό, αξιόπιστη για τον εργαζόμενο κόσμο, αλλά ανυπάκουη απέναντι στο σύστημα. Να απαντήσει στις εκκλήσεις υπευθυνότητας που της απευθύνουν οι απολογητές του παλιού, με την υπεράσπιση των συμφερόντων της κοινωνικής πλειοψηφίας.
-
Να αντιστοιχηθεί η γενική εμβέλεια του ΣΥΡΙΖΑ με την οργανωτική και πολιτική του κατάσταση. Αυτή είναι η πραγματική αχίλλειος πτέρνα του ΣΥΡΙΖΑ, ο βαθμός σύνδεσής του με αγώνες, με κινήματα, με αντιστάσεις, με κοινωνικά προβλήματα. Ο βαθμός και η δυνατότητα να πάρει πρωτοβουλίες, να θέσει θέματα, να καθορίσει μια μόνιμη πολιτική γραμμή υπεράσπισης των συμφερόντων των εργαζόμενων.
Οι κοινωνικοί αγώνες είναι προϋπόθεση της πολιτικής αλλαγής
Η προοπτική και ο προσανατολισμός της Αριστεράς πρέπει να στραφεί στους αγώνες, στην κοινωνία, στην οικοδόμηση ενός συνολικού προγράμματος ανατροπής συσχετισμών. Οι συσχετισμοί δεν είναι μόνο εκλογικοί ή κοινοβουλευτικοί. Είναι κατεξοχήν κοινωνικοί.
Η δημοσκοπική άνοδος και η παρεπόμενη ευφορία βρίσκονται σε αναντιστοιχία με την οργανωτική κατάσταση του ΣΥΡΙΖΑ, με τις πρωτοβουλίες που παίρνει, με τα κινηματικά γεγονότα που πυροδοτεί. Επίσης, η άνοδος των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ στις δημοσκοπήσεις δεν συνοδεύεται από κινήσεις αντίστασης στην κοινωνία. Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχει σπάσει η κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού και της ατομικιστικής ιδεολογίας, τουλάχιστον με τρόπο συνειδητό.
Η ψαλίδα/αντίφαση της εμβέλειας και της πραγματικής οργανωτικής και πολιτικής κατάστασης του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να απαντηθεί με μεγαλύτερη γείωση σην κοινωνία, στους εργαζόμενους, στα μαζικά κινήματα, στις αντιστάσεις, στα ξεσπάσματα. Μια πιο τολμηρή πολιτική στάση σε περιπτώσεις που παρουσιάστηκαν (Ευρωσυνθήκη, κρίση στα ΑΕΙ, ακρίβεια, ιδιωτικοποιήσεις) θα είχε άλλα αποτελέσματα. Δεν ήταν τεχνικό ή οργανωτικό πρόβλημα, ήταν πρωτίστως πρόβλημα πολιτικής κατεύθυνσης.
Το όριο της δράσης του ΣΥΡΙΖΑ δεν εξαντλείται μόνο –ή βασικά– στον πολιτικό χειρισμό, στη διατύπωση προγράμματος και την κοινοβουλευτική αντιπολίτευση. Προνομιακός χώρος της Αριστεράς είναι τα μαζικά κινήματα, εκεί που αναγνωρίζουν τον εαυτό τους όσοι μπορούν να εκφραστούν από την Αριστερά: τα λαϊκά στρώματα, οι ευέλικτοι εργαζόμενοι, η γενιά των 600 (και βγάλε) ευρώ, οι άνεργοι, οι φτωχοί. Ο πολιτικός μας λόγος, η κοινοβουλευτική δράση οφείλει να υπηρετεί τους μεγάλους αγώνες, τις μαζικές κινητοποιήσεις, τα κοινωνικά κινήματα.
Τέλος, η ίδια η πείρα έδειξε ότι έχουμε σημαντικά προβλήματα στην κινητοποίηση δυνάμεων και στο στοιχειώδη συντονισμό των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμη και αυτό έχει σχέση με μια πολιτική αντίληψη και κατεύθυνση για το πόσο και το τι είδους ΣΥΡΙΖΑ έχουμε στο νου μας, για το ρόλο του ΣΥΡΙΖΑ σαν εγχείρημα και οργανισμό μέσα στην κοινωνία. Αυτές οι ελλείψεις γέννησαν και γεννούν κομματικούς πατριωτισμούς, κομματικούς ηγεμονισμούς, ψευδείς αντιπαραθέσεις.
Η Αριστερά να ορίσει τις καινούριες προκλήσεις
Μια σύγχρονη, επίκαιρη, ανταγωνιστική Αριστερά δεν πρέπει να φοβάται να δίνει απαντήσεις, να θέτει προτάγματα. Η ανίχνευση διαφορετικών απαντήσεων στα αδιέξοδα που έχει οδηγήσει τις κοινωνίες ο νεοφιλελευθερισμός είναι αναγκαία. Τα κινήματα της τελευταίας δεκαετίας έχουν δείξει ότι δεν φοβούνται να θέτουν συγκεκριμένα αιτήματα μεν, με τα ίχνη των οραμάτων για μια άλλη διακυβέρνηση δε.
Η Αριστερά πρέπει να διδαχτεί από τα λάθη του παρελθόντος (’89, κάθαρση, συγκυβέρνηση), από τη γειτονική Ιταλία (συμμετοχή σε κυβέρνηση Πρόντι και καθίζηση), αλλά δεν πρέπει να φοβηθεί να γίνει πρωταγωνίστρια στις εξελίξεις, να διαμορφώσει αυτή την ατζέντα. Διαφορετικά, τα κενά της παρουσίας της Αριστεράς θα καλυφθούν με άλλους τρόπους, ενισχυτικούς για το υπάρχον σύστημα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να αναδείξει τα δύο διαφορετικά προτάγματα, τους δύο διαφορετικούς κόσμους. Ο προβληματισμός και η διαμόρφωση ενός πολιτικού προγράμματος για μια μεγάλη κοινωνική αλλαγή σε αυτό πρέπει να στοχεύσει. Σ’ αυτή την κατεύθυνση, πολλές προτάσεις και αποφάσεις πρέπει να επαναδιαπραγματευθούν. Προσεκτικά και χωρίς να πληγώνουμε την ιδέα της ενότητας, αλλά και με τη συνείδηση ότι το αριστερό κίνημα δεν μπορεί να γίνει έρμαιο αριθμητικής και ισορροπιών.
Το αριστερό όραμα
Η αριστερή προοπτική
Όταν η άρχουσα τάξη, πανευρωπαϊκά και στην Ελλάδα, αναζητά όραμα, η Αριστερά θα πρέπει να προβάλλει το δικό της όραμα. Τα δύο ανταγωνιστικά προγράμματα, αυτό του κεφαλαίου κι αυτό του κόσμου της εργασίας, πρέπει να συγκριθούν. Τη σύγκριση θα την αποφύγουν οι –αποτυχημένοι να δώσουν προοπτική– ηγέτες της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης. Όμως η κρίση σχεδιασμού και η κρίση δυνατοτήτων στις εθνικές και υπερεθνικές ελίτ καταργεί πολλές αυταπάτες και δημιουργεί νέες δυνατότητες. Η αστική ηγεμονία στο χώρο των "μεγάλων ιδεών" και των "εθνικών στόχων" είναι υπό κατάρρευση και οι νεοφιλελεύθεροι σχεδιασμοί είναι απονομιμοποιημένοι.
Όταν τα όρια και οι ανοχές του παραλογισμού του καπιταλισμού εξαντλούνται, χρειαζόμαστε οραματικά στοιχεία, μακροπρόθεσμη στρατηγική. Αυτά μπορούν να δώσουν στέρεα υπόσταση στη μεγάλη πολιτική ανατροπή σε όφελος της Αριστεράς. Πολύ περισσότερο, όταν η εποχή μας μετασχηματίζεται γοργά σε εποχή αναζήτησης, όπου ξανατίθενται παλιά ερωτήματα και επανεξετάζονται παλιές απαντήσεις. Σε όλο και περισσότερες γωνιές του πλανήτη λαοί επιλέγουν άλλους δρόμους, δρόμους που λοιδωρήθηκαν συλλήβδην με την κατάρρευση του ’89-’91. Στην ίδια την Ευρώπη και την καρδιά των καπιταλιστικών μητροπόλεων πληθαίνουν οι κάθε μορφής (πρωτόλειες και ασυνείδητες έστω) αρνήσεις, όχι μόνο της πολιτικής διαχείρισης αλλά συνολικά του πολιτικού και οικονομικού συστήματος.
Για την ΚΟΕ η ύπαρξή της μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ είχε και έχει δύο βασικές αιχμές:
Την προσπάθεια για αλλαγή συσχετισμών, όχι μόνο σε εκλογικό αλλά και σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Την οικοδόμηση μιας πραγματικής κοινωνικής δυναμικής, όπου η πολιτική, με τη σειρά της, θα ανακλάται αλλά και θα διαμορφώνει αυτή την κοινωνική δυναμική, θα συμπυκνώνει την προσδοκία για μια μεγάλη αλλαγή.
Την προσπάθεια συγκρότησης μέσα από την ανατροπή συσχετισμών, από τους αγώνες, τα κινήματα, μιας Αριστεράς που δεν φοβάται να συνθέτει, να αντιπαρατίθεται, να μετασχηματίζεται, να ενώνεται. Από εκεί θα προκύψει η πραγματική ανασύνθεση της Αριστεράς, από την οποία πολλά θα έχει να κερδίσει η νέα κομμουνιστική Αριστερά.