Έχει γίνει συνήθεια σ’ αυτόν τον τόπο, όποια μεταρρύθμιση επιτίθεται στα δικαιώματά μας, όποιοι νόμοι συναντούν την αντίδρασή μας, να πηγαίνουν στο θερινό τμήμα της Βουλής. Αυτό επιλέγει -προκλητικά- η κυβέρνηση της ΝΔ να κάνει και με το νομοσχέδιο για την ίδρυση και λειτουργία των κολεγίων. Η περίοδος κρίνεται –κατά την κυβέρνηση- κατάλληλη, αφού, από τη μία, οι σχολές είναι κλειστές και οι δυνατότητες απάντησης από την εκπαιδευτική κοινότητα μειωμένες, από την άλλη, οι χιλιάδες απόφοιτοι του Λυκείου που -και λόγω της βάσης του 10- αποκλείστηκαν από την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση είναι πρόσφορο έδαφος για εμπόρους πτυχίων και ψεύτικης ελπίδας.
Για την ιστορία
Από τη δεκαετία του 1980 κιόλας, η οδηγία 89/48 καθιερώνει την αναγνώριση των 3τών σχολών (κολέγια) ως πανεπιστημιακών. Στην προσπάθεια να αναδειχτεί το 3ετές πτυχίο ως η βασική μορφή πτυχίου στην Ε.Ε., θα προκύψει και η διαμόρφωση μιας "αγοράς τίτλων", με τα βρετανικά πανεπιστήμια να πρωτοπορούν σε αυτή, ακριβώς επειδή πιέζονταν από τις περικοπές χρηματοδοτήσεων και "αναγκάζονταν" να προσελκύσουν ξένους φοιτητές επί πληρωμή. Έτσι, σταδιακά, θα ξεκινήσει η ίδρυση "παραρτημάτων" σε άλλες χώρες, τα οποία παρείχαν "αναγνωρισμένα" πτυχία. Στην Ελλάδα αυτό θα στηριχτεί πάνω στα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών (ΚΕΣ), πατώντας στην πραγματικότητα του αποκλεισμού της νεολαίας από την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Όσα από τα ΚΕΣ δεν μετατράπηκαν σε ΙΕΚ (που διαμορφώθηκαν αργότερα), βαπτίστηκαν "παραρτήματα" ξένων πανεπιστημίων. Δημιουργείται έτσι ένα πανευρωπαϊκό λόμπι για την αναγνώριση των παραρτημάτων στα πλαίσια της οδηγίας 89/48. Η Ελλάδα ενσωματώνει την οδηγία αυτή με το ΠΔ 165/2000, με ρητή όμως αναφορά ότι θα πρέπει το σύνολο των σπουδών να έχει γίνει σε αναγνωρισμένο πανεπιστήμιο. Κι έπειτα από μια πενταετία, έρχεται η ευρωπαϊκή οδηγία-τομή 36/2005, που για πρώτη φορά επιβάλλει την αναγνώριση των παραρτημάτων που είναι πιστοποιημένα στη χώρα προέλευσης. Αρκεί, δηλαδή, η βεβαίωση από τις αρμόδιες αλλοδαπές αρχές ότι τηρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις, για να αναγνωρίσουν οι ελληνικές αρχές επαγγελματικούς τίτλους. Αυτή ουσιαστικά την οδηγία έρχεται να εφαρμόσει ο νόμος "Ίδρυση και λειτουργία κολεγίων και άλλες διατάξεις", επεκτείνοντας και εμπλουτίζοντάς τη.
Τι προβλέπει το σχέδιο νόμου
Περιληπτικά, όσα κολέγια έχουν ή πάρουν άδεια λειτουργίας μπορούν να παρέχουν αναγνωρισμένα πτυχία σε σύμπραξη με πάσης φύσεως εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα της αλλοδαπής. Αναγνωρίζονται ως εκπαιδευτικοί φορείς τα κολέγια, τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών, τα εργαστήρια κι όλοι οι "πάροχοι μεταλυκειακής εκπαίδευσης και κατάρτισης", αφού εντάσσονται στη "ρυθμιστική και ελεγκτική αρμοδιότητα" του ΥΠΕΠΘ. Το υπουργείο σ’ αυτή τη διάταξη δεν διαχωρίζει τα ιδρύματα της Ευρώπης και της Αμερικής, ως εκ τούτου θα αναγνωρίζονται όλα όσα έχουν άδεια. "Η αρχή του τέλους για το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο", όπως εύστοχα σημειώνει ο γενικός γραμματέας της ΠΟΣΔΕΠ, Γιάννης Μαΐστρος.
Έχεις 10.000 €; Αγόρασε ένα πτυχίο! Έχεις 500.000 €; Ξεκίνα να πουλάς!
Για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας κολεγίου απαιτείται, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, εγγυητική επιστολή 500.000 ευρώ. Έχει ενδιαφέρον ότι τα ετήσια δίδακτρα κυμαίνονται από 3.600 έως και 7.900 ευρώ ετησίως! Μια… επιχείρηση, δηλαδή, με (μόλις) 100 σπουδαστές-πελάτες καλύπτει την εγγύησή της ήδη από τον 8ο-9ο μήνα λειτουργίας. Λαμβάνονται επίσης υπόψη κτιριακές υποδομές που προσδιορίζονται ως εξής: "βιβλιοθήκη, εργαστήρια, ανάλογα με τις ειδικότητες που παρέχονται, οπτικοακουστικά μέσα και μια αίθουσα υπολογιστών με πρόσβαση στο Διαδίκτυο", όροι που καλύπτονται κι από ένα… φροντιστήριο. Η αναφορά στο πρόγραμμα σπουδών γίνεται με μια γενικόλογη πρόταση: "Κάθε κολέγιο πρέπει να καλύπτει με πληρότητα τα παρεχόμενα γνωστικά αντικείμενα". Πρόταση που συνοδεύεται από τη διευκρίνιση πως το ΥΠΕΠΘ δεν έχει καμία ανάμιξη στην κατάρτιση του προγράμματος σπουδών, που θα γίνεται αποκλειστικά από το κολέγιο σε συνεργασία με το ίδρυμα του εξωτερικού, με το οποίο συνεργάζεται.
Στην πραγματικότητα, οι έλεγχοι και οι –τάχα– αυστηρές διατυπώσεις του νομοσχεδίου έχουν έναν και μοναδικό στόχο: να προσθέσουν κύρος στα παραμάγαζα των ιδιωτικών ΑΕΙ του εξωτερικού και να προσελκύσουν ευκολότερα, με τις ευλογίες του κράτους, την πελατεία τους.
Η πραγματική σημασία της αναγνώρισης των ΚΕΣ
Την τελευταία 10ετία, επιχειρείται πανευρωπαϊκά η συνολική αναδιάρθρωση της εκπαίδευσης στην πιο αντιδραστική, ταξική, νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση. Ειδικά τα τελευταία δύο χρόνια, η επίθεση αυτή έχει γίνει λυσσαλέα, έχει αποκτήσει κεντρική πολιτική σημασία για τα δύο κόμματα του νεοφιλελευθερισμού και βάζει στην πρώτη θέση την ιδιωτικοποίηση, που εκφράστηκε μέσω της προσπάθειας για αναθεώρηση του Άρθρου 16. Κάτι που συνάντησε σθεναρή αντίσταση απ’ όλη την εκπαιδευτική κοινότητα. Τώρα, η αναγνώριση των κολεγίων ανοίγει την πόρτα ή, καλύτερα, την πίσω πόρτα στα ιδιωτικά ΑΕΙ. Η κυβέρνηση επιχειρεί να πάρει τη ρεβάνς από το φοιτητικό και εκπαιδευτικό κίνημα, προχωρώντας –και για λόγους αποπροσανατολσιμού από τον εσμό των σκανδάλων και των μιζών– σε θερινό πραξικόπημα, σε πλήρη αντισυνταγματική εκτροπή.
Οι επιχειρηματίες των ΚΕΣ κινητοποιούνται και προχωρούν ήδη σε συμπράξεις, για να αντιμετωπίσουν το άνοιγμα των δουλειών, από τη στιγμή που θα αναγνωριστούν τα πτυχία τους. Συγχρόνως, μεγάλη κινητικότητα παρουσιάζεται και στο χώρο των επενδυτών: επιχειρηματίες (όπως ο Γ. Αποστολόπουλος του Ιατρικού Κέντρου) και όμιλοι (όπως η Marfin) μελετούν το ενδεχόμενο επέκτασής τους στο χώρο της εκπαίδευσης και βολιδοσκοπούν για την αγορά κολεγίων που λειτουργούν ήδη με σύμβαση franchise. Ένα ίδρυμα, λοιπόν, που χορηγεί τίτλο με ισότιμα επαγγελματικά δικαιώματα με αυτά των τίτλων των δημόσιων ιδρυμάτων, που ορίζει δίδακτρα, που ανήκει σε έναν επιχειρηματικό όμιλο, είναι ή δεν είναι ιδιωτικό ΑΕΙ;
Η δήθεν αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων στους 23.000 απόφοιτους των ΚΕΣ, στην πραγματικότητα είναι ρευστοποίηση και υπονόμευση των –ήδη ελάχιστων– επαγγελματικών δικαιωμάτων στους 100.000 αποφοίτους το χρόνο από τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα. Την κυβέρνηση την έπιασε ο πόνος για τους αποφοίτους των ΚΕΣ χωρίς επαγγελματικά δικαιώματα. Για τους πολύ περισσότερους αποφοίτους των δημόσιων ΤΕΙ, που επίσης δεν έχουν επαγγελματικά δικαιώματα, τι κάνει;
Επιβάλλεται η διάσπαση του πτυχίου που προβλέπει η Μπολόνια, αφού, στην ουσία, κατοχυρώνεται θεσμικά το Bachelor (3ετής τίτλος) και το Master (5ετής τίτλος) και αποσυνδέεται το πτυχίο από την εργασία. Η κυβέρνηση, προωθώντας τα σχέδιά της, έχει εξαγγείλει ήδη ισοτίμηση με Master των πτυχίων της Γεωπονικής και των Πολυτεχνικών σχολών, σύμφωνα με δηλώσεις του Στυλιανίδη στο Πρυτανικό Συμβούλιο του ΕΜΠ. Μόνη λύση είναι η κατάργηση κάθε θολής, άτυπης μεταλυκειακής κατάρτισης.
Η αναγνώριση των ΚΕΣ, λειτουργεί σαν μοχλός πίεσης για την εφαρμογή της επιχειρηματικής αξιολόγησης των ΑΕΙ, αφού είναι το μόνο που μπορεί, σύμφωνα με την κυβέρνηση, να ελέγξει τους "αναξιόπιστους" και να κάνει "υγιή" τον ανταγωνισμό.
Ο αντίπαλος οργανώνεται
Πολλαπλά καθήκοντα για την Αριστερά
Στο χορό της κατασυκοφάντησης του δημόσιου ΑΕΙ έχουν μπει και τα παπαγαλάκια της κυβέρνησης, με πρώτα τα ΜΜΕ. Πόσες φορές δεν ακούσαμε, τα τελευταία 2 χρόνια, πως το Άρθρο 16 είναι εμφυλιοπολεμικό κατάλοιπο ή πως τα δωρεάν συγγράμματα είναι χουντικής προέλευσης; Τώρα κανείς δεν λέει πως τα ΚΕΣ στηρίχτηκαν σε ένα νόμο του 1935 (!) περί "ιδιωτικών τεχνικών και εμπορικών σχολών". Όλοι χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των ΚΕΣ, αλλά κανείς δεν θυμάται τις δεκάδες σχολές ΤΕΙ με ανύπαρκτα επαγγελματικά δικαιώματα και, φυσικά, κανείς δεν βλέπει πως η ανεργία, που όλοι αντιμετωπίζουμε ή θα αντιμετωπίσουμε, οφείλεται στο σάπιο σύστημά τους. Απ’ αυτά καταλαβαίνει κανείς πως ο αντίπαλος οργανώνεται, εντείνει την επίθεση. Εμείς;
Προκύπτουν για την Αριστερά σημαντικά καθήκοντα. Καταρχήν, η αντιπαράθεση πρέπει να μετατραπεί σε κεντρικό πολιτικό ζήτημα. Πρώτος ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να βοηθήσει ώστε η υπεράσπιση του δημόσιου πανεπιστημίου να γίνει υπόθεση της κοινωνίας. Παράλληλα, πρέπει να δουλέψουμε ώστε να πυροδοτηθεί και να στηριχτεί ένας μεγάλος, ενωτικός, πανεκπαιδευτικός ξεσηκωμός. Ένα κίνημα ακόμη μεγαλύτερης έντασης και διάρκειας από το 2006-2007 είναι αυτό που χρειάζεται σήμερα για το μπλοκάρισμα της αναδιάρθρωσης, της αντι-εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Και αιχμή για τη μεγαλύτερη δυνατή και αναγκαία συσπείρωση μπορεί να αποτελέσει η ακύρωση της αναγνώρισης των ΚΕΣ, της ίδρυσης, στην ουσία, ιδιωτικών πανεπιστημίων. Να απαντήσουμε:
Καμία εφαρμογή της οδηγίας 36/2005 – Καμία αναγνώριση των κολεγίων
Ρύθμιση για τα δικαιώματα των απόφοιτων των ΚΕΣ, των ΙΕΚ και κάθε μεταδευτεροβάθμιου μηχανισμού κατάρτισης
Ελέυθερη πρόσβαση σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης
Όχι στα ιδιωτικά ΑΕΙ – Κάτω τα χέρια από το Άρθρο 16
Το συνταγματικό πραξικόπημα της κυβέρνησης Καραμανλή δεν θα περάσει
Βασίλης Χατζηνάκης