Η Ονδούρα προετοιμαζόταν για ένα συμβουλευτικό δημοψήφισμα, με θέμα τη δυνατότητα συνταγματικής μεταρρύθμισης. Αυτό το δημοψήφισμα, που προώθησε ο πρόεδρος της Ονδούρας Μανουέλ Ζελάγια, δεν έγινε ποτέ. Τα ξημερώματα της Κυριακής 28 Ιουνίου στρατιωτικές μονάδες περικύκλωσαν την κατοικία του ανυποψίαστου προέδρου, που μέσα σε λίγα λεπτά φορτώθηκε, με τις πιτζάμες, σε ένα στρατιωτικό αυτοκίνητο. Τον πήγαν στο αεροδρόμιο και τον έβαλαν διά της βίας σε μια πτήση για τη γειτονική Κόστα Ρίκα. Ήταν το πρώτο επιτυχές (μέχρι στιγμής) στρατιωτικό πραξικόπημα στη Λατινική Αμερική εδώ και πολλά χρόνια. Οι πραξικοπηματίες, με τις ευλογίες της ολιγαρχίας, της καθολικής εκκλησίας και των ΜΜΕ, πρόσφεραν την προεδρία στον θεωρούμενο “ακίνδυνο” πρόεδρο του Κογκρέσου Ρομπέρτο Μιτσελέτι – που τη δέχτηκε.
Πώς βρέθηκε ο Ζελάγια, ένας πρώην μεγαλοτραπεζίτης και μεγαλογαιοκτήμονας, να αποτελεί στόχο της ολιγαρχίας; Η εκλογή του στα τέλη του 2005 δεν είχε ανησυχήσει το κατεστημένο. Σύντομα όμως ο νέος πρόεδρος, επηρεασμένος από το γενικότερο κλίμα αλλαγών στη Λατινική Αμερική, άρχισε να εκνευρίζει ακόμη και το ίδιο του το κόμμα. Αποφάσισε γενική αύξηση των μισθών κατά 60%. Επέτρεψε την είσοδο σε γιατρούς από την Κούβα, που περιθάλπουν δωρεάν τη φτωχολογιά. Και (το “χειρότερο”!) ενέταξε την Ονδούρα στην ALBA, τη συμφωνία οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας μεταξύ λατινοαμερικάνικων χωρών που αμφισβητούν την κυριαρχία των ΗΠΑ. Η απόφασή του να πραγματοποιήσει δημοψήφισμα με επίδικο μια προοδευτική συνταγματική μεταρρύθμιση ξεχείλισε το ποτήρι…
Ενώ τα κινήματα των ιθαγενών, τα συνδικάτα και οι λαϊκές οργανώσεις πραγματοποιούσαν μεγάλες κινητοποιήσεις υπέρ του “ναι” στο δημοψήφισμα, η ολιγαρχία επιχειρούσε την ακύρωσή του. Λίγες μέρες πριν την ημέρα διεξαγωγής, το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι το δημοψήφισμα είναι παράνομο. Η στρατιωτική ηγεσία παρενέβη και δήλωσε ότι… επίσης διαφωνεί με το δημοψήφισμα. Ο πρόεδρος Ζελάγια διέταξε τελικά την απόλυση του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων – και βρέθηκε να “ταξιδεύει” για την Κόστα Ρίκα.
Όμως ο λαός δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. Τεράστιες διαδηλώσεις ξέσπασαν απ’ άκρη σ’ άκρη της χώρας. Η χούντα επέβαλε λογοκρισία και έστειλε το στρατό να χτυπήσει τους διαδηλωτές, ενώ όλες οι συστημικές δυνάμεις επιδίδονται σε συντονισμένη προπαγάνδα για να κάμψουν τη λαϊκή αντίσταση και τις διεθνείς αντιδράσεις. Μέχρι σήμερα έχουν δολοφονηθεί και τραυματιστεί δεκάδες. Εκατοντάδες έχουν συλληφθεί.
Η καθολική έλλειψη κοινωνικής νομιμοποίησης των πραξικοπηματιών και η λαϊκή αγανάκτηση που διαπερνά όλη τη Λατινική Αμερική υποχρέωσαν τον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών και τις ΗΠΑ να μην αναγνωρίσουν τη χούντα. Ο Ομπάμα, αν και απέφυγε να καλέσει σε άμεση επιστροφή του νόμιμου προέδρου, προσπαθεί να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο και να επιτύχει συμβιβασμό – αναγνωρίζοντας έμμεσα την “πραγματικότητα” της κυβέρνησης των πραξικοπηματιών υπό τον Μιτσελέτι. Ταυτόχρονα τα διεθνή ΜΜΕ υποβαθμίζουν πλέον το θέμα, παρόλο που συνεχίζονται καθημερινά οι μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στη χούντα. Οι πραξικοπηματίες εκμεταλλεύονται τη συνένοχη σιωπή της Δύσης για να επιχειρήσουν την τρομοκράτηση της λαϊκής αντίστασης. Έτσι, μετά την εν ψυχρώ εκτέλεση του νεαρού διαδηλωτή Isis Obed Murillo στο αεροδρόμιο, το περασμένο Σάββατο “άγνωστοι” δολοφόνησαν έξω από το σπίτι του τον συνδικαλιστή και στέλεχος της Αριστεράς Roger Bados. Και το καθεστώς διέταξε την απέλαση του τηλεοπτικού συνεργείου της κρατικής τηλεόρασης της Βενεζουέλας.
Στέλεχος του Εθνικού Συντονιστικού Λαϊκής Αντίστασης, που συμμετέχει στο Εθνικό Μέτωπο Ενάντια στο Πραξικόπημα, δήλωσε χαρακτηριστικά προχτές: “Θα συνεχίσουμε τις καθημερινές κινητοποιήσεις. Είναι σαφής η διπλότητα των ΗΠΑ, που από τη μια καταδικάζουν το πραξικόπημα κι από την άλλη υποστηρίζουν τους πραξικοπηματίες. Αυτοί νιώθουν ότι δεν μπορούν να κυριαρχήσουν κι ότι η λαϊκή αντίσταση γιγαντώνει, κι έτσι ετοιμάζονται για περισσότερη καταστολή. Ζούμε μια βάρβαρη δικτατορία και οι στρατιωτικοί, που διέπραξαν τα πιο απεχθή εγκλήματα στη δεκαετία του ’80, επιλέγουν και πάλι την τρομοκρατία εναντίον του λαού. Μας φοβούνται, επειδή δεν τους φοβόμαστε. Σε αυτές τις δύσκολες ώρες, χρειαζόμαστε την αλληλεγγύη όλων!”
Ερρίκος Φινάλης
Κράτος-μαριονέτα
Η Ονδούρα είναι κράτος της Κεντρικής Αμερικής που συνορεύει με τη Γουατεμάλα, το Ελ Σαλβαδόρ και τη Νικαράγουα. Η έκτασή του είναι λίγο μικρότερη από της Ελλάδας, και έχει 7,5 εκατομμύρια κατοίκους. Γνώρισε αλλεπάλληλα πραξικοπήματα και μετατράπηκε σε κράτος-μαριονέτα των ΗΠΑ, που το χρησιμοποίησαν για το βρώμικο πόλεμο εναντίον της αριστεράς στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ. Οι ΗΠΑ διατηρούν εκεί μεγάλες βάσεις και ισχυρή στρατιωτική παρουσία. Η Ονδούρα είναι από τις φτωχότερες χώρες, με 30% ανεργία και το μισό πληθυσμό να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Το κατά κεφαλή ετήσιο ΑΕΠ ανέρχεται σε 1.318 ευρώ (σχεδόν 110 ευρώ το μήνα).