Η έκδοση του βιβλίου αυτού έρχεται σε μια στιγμή φαινομενικής νίκης του ιμπεριαλισμού που επιβάλλει τη νέα τάξη γυρίζοντας την ανθρωπότητα σε εποχές βαρβαρότητας, κυριαρχίας της αντεπανάστασης, και απουσίας εκείνης της αριστεράς που θα είναι στην πρωτοπορία οδηγώντας και συνενώνοντας τις αντιστάσεις και τους αγώνες των λαών, των εργαζόμενων και της νεολαίας.
Σε μια στιγμή που επιχειρείται να επιβληθεί μια «ανάποδη» ανάγνωση της ιστορίας, να εξοστρακιστεί με κάθε τρόπο το φάντασμα του κομμουνισμού. Αυτή η προσπάθεια «ανάποδης» ανάγνωσης της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος έχει ενταθεί το τελευταίο διάστημα και στη χώρα μας με εκδόσεις βιβλίων και αρθρογραφία σε εφημερίδες και περιοδικά που στην ουσία αναμασούν τον πιο χυδαίο αντικομμουνισμό περιβλημένο με το «κύρος» έγκριτων συγγραφέων, καθηγητών, δημοσιογράφων. Μια «εκσυγχρονισμένη» εκδοχή της εθνικοφροσύνης και της κονσερβοκουτολογίας που πασάρεται με «πανεπιστημιακό – επιστημονικό» περιτύλιγμα.
Ωστόσο το φάντασμα του κομμουνισμού εξακολουθεί να πλανιέται πάνω από τον κόσμο, τα γεγονότα είναι «πεισματάρικα» και η ιστορική μνήμη δεν είναι εύκολο να λοβοτομηθεί. Πληθαίνουν οι αντιστάσεις στην ιμπεριαλιστική νέα τάξη και γεννιούνται καθημερινά νέες, αναζωπυρώνεται και αυξάνεται το ενδιαφέρον για την ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος.
Προχωρήσαμε στην έκδοση αυτού του βιβλίου θεωρώντας ότι αποτελεί μια σημαντική συμβολή στη γνώση και αποτίμηση της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος της χώρας μας. Τιμώντας παράλληλα τη μνήμη του Γιάννη Χοντζέα που τούτες τις μέρες συμπληρώνονται δέκα χρόνια από το θάνατό του.
Το βιβλίο αυτό αποτελείται από οχτώ κείμενα του Γιάννη Χοντζέα. Το καθένα από αυτά γράφτηκε απαντώντας και καλύπτοντας συγκεκριμένη ανάγκη που έθετε η συγκεκριμένη χρονική στιγμή της συγγραφής τους. Ωστόσο, παρόλο το «συγκεκριμένο» χαρακτήρα τους, τα γραφτά αυτά καταπιάνονται με τα πιο κρίσιμα και καθοριστικά ζητήματα δίνοντας το πλαίσιο για την ανάγνωση όλης της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος από τη γέννησή του μέχρι τη διάλυση του μ-λ κινήματος στις αρχές του ’80.
Πρόκειται για απόψεις που ενώ έχουν διατυπωθεί χρόνια πριν, είναι πάντα επίκαιρες και διαχρονικές, γιατί άλλωστε η ιστορική αλήθεια δεν είναι αλήθεια «της στιγμής» αλλά έχει διαχρονική ισχύ. Στα χρόνια που μεσολάβησαν από τη συγγραφή τους (τα περισσότερα είναι γραμμένα γύρω στο ’70) έχουν δημοσιευτεί διάφορα ντοκουμέντα και μαρτυρίες (για διάφορες σκοπιμότητες) που όμως δεν ανατρέπουν σε τίποτα αλλά αντίθετα επιβεβαιώνουν και ενισχύουν τις απόψεις του Γιάννη Χοντζέα. Απόψεις που ενώ έχουν γνωστοποιηθεί και δημοσιευτεί, δεν έχουν συζητηθεί και παρασιωπούνται είτε γιατί ενοχλούν είτε γιατί ανατρέπουν την ισχύουσα άποψη που έχει καθιερώσει ο ρεβιζιονισμός και όλες τις παραλλαγές αυτής της άποψης. Ενώ μπορεί να συζητιέται και να προβάλλεται κάθε ανιστόρητη, ρηχή ή υποκειμενίστικη άποψη (μιλάμε για την αριστερά γενικά κι όχι για την αστική ιστοριογραφία), γύρω από τις απόψεις και το έργο του Γιάννη Χοντζέα υπάρχει σιωπή. Αναμενόμενο, στο βαθμό που η συζήτηση και η αντιπαράθεση απαιτούν επιχειρήματα και όχι αφορισμούς. Και η επιχειρηματολογία είναι μάλλον αρκετά φτωχή.
Ο Γιάννης Χοντζέας θεωρούσε πως το «ξεκαθάρισμα των λογαριασμών με το παρελθόν» και το «χώνεμα της πείρας» που έχει συσσωρευτεί, είναι ζητήματα καθοριστικά για το προχώρημα της όποιας οργανωμένης προσπάθειας αναφέρεται στον κομμουνισμό και θέλει να έχει πρωτοπόρο ρόλο στους αγώνες των εργαζόμενων και του λαού.
Θεωρούσε πως η μελέτη της ιστορίας του ΚΚΕ δεν μπορεί παρά να γεννήσει αισιοδοξία, λέγοντας: «αν αναλυθούν και μελετηθούν βαθύτερα τα καθέκαστα της ιστορίας του ΚΚΕ… η μελέτη αυτή δε μπορεί παρά να γεννήσει αισιοδοξία. Αισιοδοξία με την έννοια πως προσφέρουν αυτά τα “καθέκαστα” συμπεράσματα και διδάγματα μεγαλύτερης εμβέλειας από το “μερικό”, το “εθνικό”, το “ειδικό” της περίπτωσης, για το σήμερα και το αύριο. Αλλά για να γίνει αυτό, πρέπει να παραμεριστεί κάθε μερική, “μεροληπτική” αφετηρία που παραγνωρίζει, αγνοεί την “πανοραμική” ενατένιση της συγκεκριμένης ιστορικής πορείας. Να φτάσει η “ματιά” μέχρι το απώτατο άκρο του ερευνώμενου πεδίου… Ούτε να αγνοήσει αλλά ούτε να περιχαρακωθεί στα όρια “τεκμηρίων”, “εγγράφων”, “αρχείων”, κι ούτε να αγνοήσει αλλά να μην “χαθεί” σε μνήμες που αλλοιώθηκαν ή αλλοιώνονται από εφήμερες, με την ευρύτερη έννοια, σκοπιμότητες».
Για να επικρατήσει ο ρεβιζιονισμός στο ΚΚΕ, έπρεπε να αναποδογυρίσει συνειδήσεις, παραδόσεις, ήθη. Έπρεπε να «μεροληπτήσει», να «αλλοιώσει» μνήμες για να «αλλοιωθούν» κάποια γεγονότα, για να έρθει η ιστορία στα «μέτρα» του.
Στα κείμενα που περιλαμβάνονται σ’ αυτό το βιβλίο, ο Γιάννης Χοντζέας στέκεται σε σημαντικά και κρίσιμα ζητήματα της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος της χώρας μας που έχουν αξιολογηθεί και εκτιμηθεί «μερικά» ή από «μεροληπτικές» αφετηρίες. Ζητήματα όπως ο ρόλος, η επιρροή και η επίδραση της Κομμουνιστικής Διεθνούς και γενικότερα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος στην πορεία του ελληνικού, η αποτίμηση του ρόλου και του έργου του Ζαχαριάδη, η τραγωδία του Άρη Βελουχιώτη, ο ηρωικός και άνισος αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού, οι όροι που έκαναν δυνατή την επικράτηση του ρεβιζιονισμού, αλλά και οι καθυστερήσεις και οι αδυναμίες της αντιρεβιζιονιστικής πάλης και του μ-λ κινήματος. Στέκεται με μια «ματιά» που αξιοποιεί αλλά δεν περιχαρακώνεται σε τεκμήρια και αρχεία, αξιοποιεί αλλά δεν χάνεται στις μνήμες των υποκειμένων αυτής της ιστορίας. Γι’ αυτό το λόγο θεωρούμε πως αυτή η έκδοση αυτή μπορεί να αποτελέσει σημαντικό βοήθημα για τη μελέτη της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος. Βοήθημα για να «ξεκαθαριστούν οι λογαριασμοί» με το παρελθόν, για να βγουν «συμπεράσματα και διδάγματα για το σήμερα και το αύριο». Γιατί αργά ή γρήγορα «θα ‘χουμε πάλι γιορτή στο χωριό μας».
Οκτώβρης 2004