Οδοιπορικό στο Γράμμο: Τέσσερις μέρες στα μέρη που πολέμησαν οι μαχητές του ΔΣΕ

Συνέντευξη με τον Ηλία Μεταλλίδη, λοχαγό του ΔΣΕ: ”Χωρίς αγώνα δεν κερδίζεται τίποτα”

Ένα οδοιπορικό στο Γράμμο, όπως αυτό που πραγματοποίησε η ΚΟΕ, έχει άλλο ενδιαφέρον όταν συμμετέχει και ένας άνθρωπος σαν τον Ηλία Μεταλλίδη. Το να περπατάς στα βουνά που πολέμησαν οι μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού, έχοντας στο πλευρό σου έναν από τους αντάρτες, αποτελεί μια μοναδική εμπειρία που συμπυκνώνει συναισθήματα, εικόνες, σκέψεις, προβληματισμούς, αλλά κυρίως γνώση και δύναμη από την ακατάβλητη ζωτικότητα και αγωνιστική διάθεση αυτών των ανθρώπων.

Ο Ηλίας Μεταλλίδης συνελήφθη από τους Γερμανούς κατακτητές και απέδρασε μετά από πολύμηνη φυλάκιση. Στη συνέχεια ήταν αντάρτης του ΕΛΑΣ και αργότερα λοχαγός του ΔΣΕ. Τραυματίστηκε έξι φορές σε μάχες και τιμήθηκε δυο φορές με μετάλλια ανδρείας. Από το 1949 έως το 1975 ήταν πολιτικός πρόσφυγας στη Σοβιετική Ένωση. Διαγράφτηκε μετά το 1956 από το ΚΚΕ (διαφωνώντας με την 6η Ολομέλεια) και έπαιξε ρόλο στον αντιρεβιζιονιστικό αγώνα.

Με τον σ. Ηλία Μεταλλίδη, ο οποίος με τη σεμνότητα που διακρίνει τέτοιους ανθρώπους από την αρχή μας ξεκαθάρισε ότι “δεν θέλω να με ξεχωρίζετε, θα με αντιμετωπίζετε σαν ένα απλό αγωνιστή”, είχαμε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση.

Αυτές τις μέρες περπατήσαμε στα χνάρια του ΔΣΕ. Ανεβήκαμε στην Πέτρα Μούκα και τις σπηλιές που χρησιμοποιούνταν ως νοσοκομείο των ανταρτών. Πώς ένιωσες;

Το σημείο αυτό είναι ιστορικό. Από κει ξεκινήσαμε, η 6η σειρά της ταξιαρχίας της Σχολής Αξιωματικών Γενικού Αρχηγείου, και κατευθυνθήκαμε για την μεγάλη μάχη στα Πατώματα, η οποία είχε πολύ μεγάλη επιτυχία. Μ’ αυτή την μάχη καθαρίσαμε τελείως τον Γράμμο το ’49, αλλά είχαμε τα θύματα και τους τραυματίες μας. Βεβαίως, έτσι γίνεται πάντα στις μάχες. Δεν ρίχνουν… καρύδια, αλλά σφαίρες. Σ’ αυτή την μάχη τραυματίστηκα και νοσηλεύτηκα δυο μέρες στο αντάρτικο νοσοκομείο πριν με προωθήσουν για νοσηλεία στην Κορυτσά.

Όταν είδα τις οχυρώσεις που χρησιμοποιούσαμε και οι οποίες ήταν ένας άθλος του ΔΣΕ, ένιωσα ότι είμαι ακόμα νέος και έτοιμος για να κάνουμε άλλη μια επανάσταση. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ το μεγάλο έργο που επιτέλεσε ο ΔΣΕ σ’ αυτά τα υψώματα και όχι μόνο. Επίσης, συγκινήθηκα πολύ όταν είδα εκείνους τους μεγάλους βράχους, σαν ουρανοξύστες, που στη βάση τους βρισκόταν το νοσοκομείο. Εξήντα χρόνια μετά την υποχώρηση του ΔΣΕ είναι πολύ συγκινητικό να επιστρέφεις σ’ αυτά τα βουνά.

Πάντως, το σημερινό ΚΚΕ εμφανίζεται ως ο μοναδικός τιμητής του ΔΣΕ…

Σήμερα το ΚΚΕ παίρνει υπό την “προστασία” του τον ένοπλο αγώνα του ΔΣΕ, αλλά αν πάμε πολλά χρόνια πίσω θα δούμε ότι τον είχε ρίξει στο καλάθι των αχρήστων. Αυτά δεν τα λέω αφηρημένα: καταγράφονται στις αποφάσεις του, όπως της 6ης και 7ης Ολομέλειας, του 8ου Συνεδρίου, του 9ου κ.λπ., όπου ονόμαζαν “τυχοδιωκτικό πόλεμο” τον αγώνα του ΔΣΕ και τον σ. Ν. Ζαχαριάδη “τυχοδιώκτη”. Αποδεικνύονται και από τη διαγραφή του 85% των κομματικών μελών –μαχητών και αξιωματικών του ΔΣΕ– της Τασκένδης, που εναντιώθηκαν στο ρεβιζιονισμό.

Στους νέους ανθρώπους κάνει μεγάλη εντύπωση το ήθος που κουβαλάς εσύ και άλλοι αγωνιστές της γενιάς σου. Είναι αποτέλεσμα της διαπαιδαγώγησης που είχαν οι παλιοί κομμουνιστές;

Ποτέ μου δεν έπαψα να είμαι κομμουνιστής. Πάντοτε προσπαθούσα να πείσω τους ανθρώπους ότι ο αγώνας που κάνουμε είναι δίκαιος και πρέπει να συνεχίσουμε τον αγώνα ως την τελική νίκη. Τώρα, τη συμπεριφορά κ.λπ., αυτά τα κρίνουν οι σύντροφοί μου. Υπήρξαν πολλοί που δεν λοξοδρόμησαν ως το τέλος της ζωής τους. Μέχρι να σταματήσει η αναπνοή τους συνέχισαν τον αγώνα τους χωρίς να κάνουν πίσω.

Πολύ σεμνή απάντηση…

Στο χαρακτήρα μου είναι ν’ αγαπάω τον κόσμο. Δεν διαχωρίζομαι από τη νεολαία, τη βλέπω σαν να είναι αυτή που ήταν πριν από 60 χρόνια, μόνο που δεν κρατάνε όπλα στα χέρια τους. Αλλά ο αγώνας τους συνεχίζεται.

Πώς διαπαιδαγωγούνταν τότε ένας νέος κομμουνιστής; Τι πρέπει να πάρουμε από την τότε διαπαιδαγώγηση;

Η διαπαιδαγώγηση δεν γίνεται σε μία μέρα ή δύο, έτσι; Αυτό να το ’χετε υπόψη σας. Η διαπαιδαγώγηση είναι ο κύριος στόχος και πρέπει να προωθηθεί ακόμα περισσότερο μεταξύ των συντρόφων μας. Να κάνουν την κριτική τους, την αυτοκριτική τους, να πουν όλοι μαζί “αυτόν τον δρόμο πρέπει να ακολουθήσουμε” και όλοι μαζί να τον τραβήξουν.

Όταν ανεβαίναμε τα βράχια και σε ρωτάγαμε αν θ’ ανέβεις, μας είπες “όλα είναι κατορθωτά”. Αυτό είναι κάτι που το ‘χατε σαν αντίληψη τότε, ότι όλα είναι κατορθωτά;

Είναι ο χαρακτήρας μου να είμαι πάντοτε αισιόδοξος και γελαστός. Δεν είχα ποτέ το αυστηρό, δασκαλίστικο ύφος. Και με τον Δημοκρατικό Στρατό, όπου είχα 120 παιδιά (σ.σ. εννοεί μαχητές του ΔΣΕ), πάντοτε με αγαπούσαν και με εκτιμούσαν, και έτσι πηγαίναμε να πολεμήσουμε.

Θέλω να πω μερικά πράγματα για τις συντρόφισσες. Οι συντρόφισσες που τάχθηκαν υπέρ της επανάστασης τότε, πράγματι ήταν ηρωίδες. Έδειξαν ότι η γυναίκα μπορεί να αντέξει σ’ όλες τις κακουχίες που περνάει ο άντρας και ακόμα καλύτερα. Εμείς, τις θεωρούσαμε τις καλύτερες αδερφές μας στη ζωή μας κι ήμασταν τα καλύτερα αδέρφια τους. Ήταν πειθαρχημένες, πρωτοπόρες στον πόλεμο και είχαμε και πολλά θύματα μεταξύ των γυναικών. Αυτό απέδειξε ότι η γυναίκα είναι σε θέση να πάρει το όπλο στο χέρι όταν χρειαστεί.

Τι έχεις να πεις για το ξεσηκωμό των νέων τον περασμένο Δεκέμβρη;

Η νεολαία κατάλαβε ότι αν δεν γίνεται αγώνας δεν κερδίζεται τίποτα. Δηλαδή, όταν ξάπλωσαν κάτω τον Αλέξη, η νεολαία πήρε σωστή θέση και βγήκε στους δρόμους για να μην ξανασυμβεί τέτοιο επεισόδιο.

Πιστεύεις ότι η νεολαία θα βρει το δρόμο της;

Το πιστεύω, και το πιστεύω ακράδαντα. Η νεολαία θα βρει ακριβώς το δρόμο αυτόν που πρέπει να ακολουθήσει σωστά. Όχι μόνο η οργανωμένη νεολαία. Μιλάω για όλη τη νεολαία.

Ποιος πιστεύεις ότι είναι αυτός ο δρόμος;

Πρέπει να έχουμε πρώτα-πρώτα ξεκαθαρισμένη την θέση μας, την στρατηγική μας κ.λπ. Το λέω αυτό από άποψη πείρας. Η στρατηγική μας πρέπει να έχει μία κατεύθυνση που ο τελικός σκοπός ποιος θα ’ναι; Τώρα, οι τακτικές αλλάζουν. Μπορεί να είναι εκείνη ή η άλλη και να βγάζουμε συμπεράσματα. Αν πετύχαμε, συνεχίζουμε. Δεν πετύχαμε; Ακολουθούμε άλλη τακτική. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε τον τελικό σκοπό μας, που είναι η σοσιαλιστική κοινωνία. Όχι φυσικά ο σοσιαλισμός Μπερλίνγκουερ ούτε ο σοσιαλισμός Παπανδρέου… Για όλους τους παραπάνω λόγους λέμε, κι εσείς το λέτε κι εγώ το λέω και όλοι μας, ότι πρέπει να έχουμε το στόχο μας, πρέπει να έχουμε την ανάπτυξη και την ενότητα του σοσιαλιστικού κινήματος. Πρέπει να έχουμε την ενότητα όλων των ανθρώπων που παλεύουν και υποφέρουν κάτω από αυτές τις συνθήκες. Είναι η σωστή κατεύθυνση αυτή.

Πώς πέρασες μαζί μας εδώ στο Γράμμο αυτές τις μέρες; Πώς σου φάνηκε η κατασκήνωση της ΚΟΕ;

Δέχτηκα με πολύ ευχαρίστηση την πρόσκλησή σας γιατί ήξερα ότι θα μπω μέσα στη νεολαία και θα πω αυτά που εγώ έχω μάθει όταν ήμουν στα χρόνια της επανάστασης στην Ελλάδα, τα χρόνια 1946-49. Δεν φανταζόμουν ότι αυτά τα παιδιά θα έχουν τόση μανία να μάθουν και να δούνε προσωπικά την κατάσταση που επικρατούσε εκείνα τα χρόνια σ’ αυτά τα βουνά. Αγαπώ τα παιδιά αυτά, σέβομαι το ότι ήρθαν να δουν τη μεγάλη επιτυχία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Είμαι υπερήφανος που είμαι μαζί σας και ξέρω ότι η νεολαία αυτή είναι πρωτοπόρα στον αγώνα.

Θέλετε να στείλετε κάποιο μήνυμα στα μέλη και τους φίλους της ΚΟΕ και στους αναγνώστες της εφημερίδας;

Θέλω να πω ότι δεν είναι μόνο η ΚΟΕ που είναι στον αγώνα. Είναι κι άλλες οργανώσεις και λυπάμαι πολύ που δεν μπορούμε να βρούμε μία λύση, να συνενωθούμε και μ’ άλλες οργανώσεις και να βρούμε τον κύριο στόχο. Να βρούμε και την τακτική που θα ακολουθήσουμε σ’ αυτόν τον αγώνα. Κι εσείς πρέπει να κάνετε ό,τι μπορείτε για να ενωθούν όλες οι δυνάμεις οι αριστερές. Και όχι μόνον εσείς, κι εγώ μαζί σας.

Τη συνέντευξη πήρε ο Νίκος Νούλας

---

 

Συναδέρφωση αντάρτες φαντάροι

φτάνει ο πόλεμος, το αίμα, η σκλαβιά

ν’ ανατείλει για πάντα στη γη μας

δημοκρατία ειρήνη λευτεριά

Όσα κορμιά στη γη κι αν σωριάσουν

όσο αίμα στη γη κι αν χυθεί

της ειρήνης το δίκιο του λαού μας

θ’ ανατείλει μια νέα ζωή

Αδερφέ μου φαντάρε είναι κρίμα

για τον Τρούμαν να πέσεις νεκρός

όσο σίδερο οι ξένοι κι αν ρίξουν

νικητής θα ’ναι πάντα ο λαός

Άγνωστο τραγούδι του “Αθάνατου” (σφαίρα πέρασε από το στόμα και βγήκε από το πίσω μέρος του κεφαλιού του χωρίς να πάθει τίποτα!) που τραγουδούσε ο ΔΣΕ πριν από τη μάχη στα Πατώματα και μας το μετέφερε ο σ. Μεταλλίδης.