Η αρχή έγινε με το Ταμείο Πρόνοιας των Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ). Με κυβερνητική εντολή, η διορισμένη διοίκηση του ταμείου προχώρησε σε δάνειο 200 εκατομμυρίων ευρώ, για να καλύψει μέρος μόνο των υποχρεώσεών του απέναντι στους ασφαλισμένους.
Συγκεκριμένα, το ταμείο, που καλύπτει 350.000 εργαζόμενους, αδυνατεί να καταβάλει τις υποχρεώσεις του, έχοντας εξανεμίσει τα χρήματα που παρακρατούσε από τους ασφαλισμένους σε όλη τη διάρκεια της εργασίας τους. Περίπου 16.000 εργαζόμενοι δεν μπορούν να πάρουν το εφάπαξ, και οι καθυστερήσεις σήμερα ξεπερνούν τους 16 μήνες, με πρόβλεψη να φτάσουν στα 3 χρόνια. Το ταμείο των δημοσίων υπαλλήλων παρουσιάζει έλλειμμα 700 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ σοβαρές ελλείψεις παρουσιάζονται και στον Οργανισμό Παροχών Υγείας του Δημοσίου (ΟΠΑΔ). Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, τα χρέη του ΟΠΑΔ σε νοσοκομεία, γιατρούς και φαρμακεία φτάνουν τα 960 εκατομμύρια ευρώ.
Με πρόσχημα αυτά τα ελλείμματα, κυβέρνηση και διοίκηση του ταμείου το οδηγούν στη διάλυση, υποχρεώνοντάς το να επωμισθεί νέα δυσβάστακτα βάρη με τους τόκους των δανείων που αναγκάζεται να πάρει. Εκείνο που κρύβεται είναι ότι το κράτος χρωστάει στο ταμείο 1,3 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που υπερκαλύπτει τις τρέχουσες ανάγκες του. Ακόμα, η κυβέρνηση αρνείται να αποδώσει πόσο 700 εκατομμυρίων ευρώ, αν και έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό, στο Ταμείο Υγείας του Δημοσίου, με αποτέλεσμα γιατροί και φαρμακεία να έχουν διακόψει τη συνεργασία τους μαζί του, αφήνοντας ακάλυπτους χιλιάδες εργαζόμενους και συνταξιούχους.
Υπό διάλυση και το ΙΚΑ
Την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση ετοιμάζεται να αποδεχθεί τις υποδείξεις του ΔΝΤ και του ΟΟΣΑ και να προχωρήσει σε ακόμα δυσμενέστερες ρυθμίσεις στα δημόσια ταμεία υγείας και Ασφάλισης, το ΙΚΑ οδηγείται σε διάλυση. Ακολουθώντας το παράδειγμα του ΤΠΔΥ, το ΙΚΑ προχωρά στη σύναψη δανείου 2 δισεκατομμυρίων ευρώ, για να καλύψει τις υποχρεώσεις του απέναντι στους εργαζόμενους.
Το ΙΚΑ, το μεγαλύτερο ασφαλιστικό ταμείο της χώρας, μετατρέπεται, για άλλη μια φορά, σε βορά της κερδοσκοπίας του τραπεζικού συστήματος. Το δάνειο των 2 δισ. ευρώ αποτελεί ένα τεράστιο πολιτικό σκάνδαλο. Γιατί μόνο το κράτος οφείλει στο ΙΚΑ αθροιστικά 9,8 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις οφείλουν άλλα 3 δισεκατομμύρια. Και οι μόνες επιλογές των κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών είναι να προχωρούν σε χαριστικές ρυθμίσεις προς τους εργοδότες διαιωνίζοντας τα ελλείμματα των ταμείων.
Η λεηλασία του ΙΚΑ και όλων των ασφαλιστικών ταμείων δεν είναι, βέβαια, νέα υπόθεση. Για πάνω από 50 χρόνια, τα αποθεματικά των ταμείων ήταν αναγκαστικά, με βάση το νόμο, κατατεθειμένα σε τράπεζες, άτοκα. Την ίδια στιγμή, οι τράπεζες δάνειζαν τα ταμεία με επιτόκια κερδοσκοπίας. Με νόμο του ΠΑΣΟΚ, στην αρχή, και της ΝΔ, αργότερα, τα αποθεματικά των ταμείων οδηγήθηκαν αναγκαστικά στο χρηματιστηριακό τζόγο. Το σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων ακόμα διερευνάται από τη “δικαιοσύνη”. Υπολογίζεται ότι πάνω από 17,5 δισ. ευρώ έχουν τζογαριστεί στα διεθνή χρηματιστήρια και το μεγαλύτερο μέρος από αυτά έχουν χαθεί.
Και αυτές δεν είναι οι μοναδικές πληγές του ασφαλιστικού συστήματος. Η θεσμοθέτηση των ελαστικών μορφών απασχόλησης στερεί από το ΙΚΑ σημαντικούς πόρους. Μόνο οι εργαζόμενοι στα stage υπολογίζεται ότι σημαίνουν απώλειες πόρων ύψους 1,1 δισ. ευρώ το χρόνο. Η έκρηξη της ανεργίας, η αντικατάσταση μόνιμων θέσεων εργασίας από πρόσκαιρες και ελαστικές, η άνθηση της μαύρης και ανασφάλιστης εργασίας, οι μειώσεις των μισθών και η επέκταση της βδομάδας 4 ημερών εργασίας στερούν τα ταμεία από σημαντικούς πόρους. Υπολογίζεται ότι σήμερα 1 στους 3 εργαζόμενους δουλεύει ανασφάλιστος. Το ίδιο καταστροφικές συνέπειες στα ταμεία είχαν οι ιδιωτικοποιήσεις και οι “εθελούσιες έξοδοι”, που επιβλήθηκαν για να κάμψουν τις αντιστάσεις των εργαζομένων, και οι συγχωνεύσεις ασφαλιστικών οργανισμών, που φόρτωσαν τα ταμεία με νέα υπέρογκα χρέη.
Την ίδια στιγμή, η κρατική συμμετοχή στις δαπάνες Υγείας και Πρόνοιας, για πάνω από δεκαπέντε χρόνια, μειώνονται συστηματικά. Από 41,9%, που ήταν το 1992, έφτασαν στο 27% το 2007. Η συστηματική υποχρηματοδότηση των ταμείων μαζί με τα τεράστια ελλείμματα που συσσωρεύτηκαν φορτώθηκαν, βέβαια, στους ασφαλισμένους. Οι ουρές στο ΙΚΑ και οι τριτοκοσμικές υπηρεσίες είναι η μια πλευρά του νομίσματος. Το σημαντικότερο είναι ότι οι ιδιωτικές δαπάνες για υγεία από 42,6% του συνόλου, που ήταν το 1989, έφτασαν στο 58% το 2007. Από την άλλη, ο συνολικός τζίρος του ιδιωτικού τομέα στις παροχές υγείας από 500 εκατομμύρια ευρώ, που ήταν το 1997, έφτασε στα 1,8 δισ. ευρώ το 2007.
Η κατάρρευση των ταμείων δεν είναι αναπόφευκτη και αντικειμενική όπως θέλουν να προβάλλουν “επιτροπές σοφών” και ειδικοί αναλυτές. Είναι προϊόν των επιλογών και της μεθοδικής δουλειάς των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ.
Σπύρος Παναγιώτου