Στην παρουσίαση του βιβλίου «Αρκετά! Ο Σοσιαλισμός αντεπιτίθεται» του προέδρου του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ολλανδίας Jan Marijnissen, ο Αλέκος Αλαβάνος παρουσίασε 5 σημεία «για να μπορέσει να αντεπιτεθεί ο σοσιαλισμός στην Ευρώπη». Τα σημεία αυτά, με τη μορφή 5 «αν», δηλαδή προϋποθέσεων είναι:
«Πρώτο: Αν η ιστορική αριστερά, καταφέρει να μάθει “ξένες γλώσσες”. Και ιδιαίτερα τη γλώσσα της νέας γενιάς της παγκοσμιοποίησης, του Διαδικτύου, της φτωχής εργασίας.
Δεύτερο: Αν η ιστορική αριστερά σταματήσει να βλέπει προς τα πίσω όπως ο Λωτ στα Σόδομα, οπότε κινδυνεύει να γίνει στήλη άλατος, κι αρχίσει να βλέπει μπροστά.
Τρίτο: Αν η αριστερά αποκτήσει αυτοπεποίθηση και δεν κλείνεται στον εαυτό της ως μια δορυφορική δύναμη που μπορεί να έχει τροχιά μόνο μέσα στο πεδίο βαρύτητας του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος που σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες έχει τη μορφή του δικομματισμού.
Τέταρτο: Αν η αριστερά, μαχόμενη ενάντια στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση, δεν φοβάται η ίδια να παγκοσμιοποιηθεί. Να λειτουργήσει δηλαδή και σε ευρωπαϊκό και σε οικουμενικό επίπεδο. Η μήτρα από την οποία έχουμε βγει είναι η τελευταία φράση του Μανιφέστου του Μαρξ και του Ενγκελς “Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε”.
Πέμπτο: Αν η αριστερά καταφέρνει να συνδυάζει, κι όχι να αντιπαραθέτει, εκεί που χρειάζεται σύνθεση, δηλαδή πρώτα από όλα στην κινηματική και προγραμματική της δράση. Κινηματική και προγραμματική δράση μπορούν και πρέπει να αλληλοτροφοδοτούνται και όχι να αλληλοαποκλείονται».
Η εκφώνηση αυτών των 5 «αν» βοηθά στην απελευθέρωση της σκέψης και στην πιο γενική συζήτηση για τις ανάγκες που έχει σήμερα η αριστερά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Φυσικά ο τρόπος που αυτά γίνονται «πολιτική», προχωρούν μέσα στη συγκεκριμένη πραγματικότητα είναι το κυρίως ζητούμενο, γιατί όπως έχουν διακηρύξει τα Μανιφέστα τα οποία επικαλείται και ο Αλέκος Αλαβάνος, η πράξη είναι ο τελικός κριτής και διαμορφωτής των όσων διακηρύσσουμε. Άλλωστε οι πρώτοι διδάξαντες επέμεναν να αναφέρονται πως «ο δρόμος προς την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις».
Το ζητούμενο όμως είναι να εκτιμήσουμε αν υπάρχει ένα υποκείμενο τολμηρό και άξιο να προχωρήσει στο δρόμο των 5 «αν» σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ή, για να μην πηγαίνουμε μακριά, σε ελλαδικό έστω. Η εικόνα της σύγχρονης αριστεράς στην Ευρώπη σε γενικές γραμμές είναι απογοητευτική. Όχι γιατί δεν υπάρχουν διανοητές ή απόψεις και αναλύσεις με ενδιαφέρον, αλλά κυρίως γιατί η πολιτική της συμπεριφορά δεν είναι καταρχήν ριζοσπαστική, άρα ούτε και τολμηρή.
Στη χώρα μας, ενώ υπάρχουν μηνύματα που σπρώχνουν προς την υιοθέτηση μιας τολμηρής ριζοσπαστικής πολιτικής στάσης (ακόμα κι αν προσέφευγε σ’ αυτή την επιλογή ένας φορέας μόνο για εκλογικούς ιδιοτελείς στόχους), εντούτοις υπάρχει ένα μεγάλο κενό, που ούτε τα μεγάλα επαναστατικά λόγια και η χωρίς αντίκρισμα ρητορική (σαν αυτά που χρησιμοποιεί το ΚΚΕ) μπορούν να καλύψουν. Συνολικά η πολιτική αριστερά στερείται τόλμης και δεν θέλει να αλλάξει τον εαυτό της.
Για παράδειγμα, ο καθηγητής πολιτικών επιστημών Χριστόφορος Βερναρδάκης, επιστημονικός σύμβουλος της VPRC, θεωρεί ότι «ο χώρος της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής αριστεράς εμφανίζει όλες τις προϋποθέσεις για μια σημαντική για τα δεδομένα του εκλογική υπέρβαση». Όμως για να γίνει κάτι τέτοιο «χρειάζεται βεβαίως να διαχειριστεί κανείς το αυτονόητο. Να εκφράσει εκλογικά όλες τις διαθέσιμες κοινωνικές – πολιτικές δυνάμεις του κινήματος και να αποτελέσει τον εγγυητή μιας πολιτικής ενότητας των πολλαπλών αριστερών δυνάμεων, που ξεκινούν από το χώρο του ΠΑΣΟΚ και φτάνουν έως την άκρα αριστερά».
Αλήθεια εμφανίζει αυτή την τόλμη ο ΣΥΝ με την πρακτική του; Η έκφραση ηγεμονισμού εκ μέρους του με το σχήμα «ο ΣΥΝ και άλλες δυνάμεις» ή με επιλογές που εμφανίζουν τη συνεργασία σαν «ο ΣΥΝ και οι συνήθεις φίλοι του» δεν εκφράζουν τόλμη, ούτε αντιστοιχία με όρους που προετοιμάζουν μιαν «αντεπίθεση».