Η σημασία της μάχης στην παιδεία
Όταν το «σικέ» πάψει να είναι τέτοιο…
Ο κυβερνητικός-καραμανλικός συλλογισμός είναι σε όλους γνωστός: Σχετικά εύκολα κερδίζω τις εκλογές – δεν κινδυνεύω από την αντιπολίτευση – προωθώ όσα νεοφιλελεύθερα μέτρα μπορώ – μανατζάρω τις τριβές και αντιθέσεις που υπάρχουν από «νταβατζήδες» – καθαρίζω το τοπίο της παιδείας αν είναι δυνατόν τώρα – ετοιμάζομαι για το «σκληρό μενού» την έφοδο στο ασφαλιστικό στην επόμενη βουλή – κι αν χρειάζεται αλλάζω και τον εκλογικό νόμο. Ο χρόνος των εκλογών θα εξαρτηθεί, αν υπάρξει αντίδραση πχ στην παιδεία, τον επισπεύδω και εκβιάζω όλους τους άλλους να είναι συνετοί και μετρημένοι. Αν οι αντιδράσεις είναι μέτριες, πάμε για φθινόπωρο.
Αν εκτιμήσουμε πως το ΠΑΣΟΚ στο θέμα της παιδείας έχει επιδείξει τη συναινετική του διάθεση, αν θεωρήσουμε πως μεγάλο μέρος της «ανανεωτικής» αριστεράς θέλει το διάλογο, αν δούμε τη συμπεριφορά του ΚΚΕ που εμμένει στο διαχωρισμό και στην προεκλογική του επίδειξη, τότε συμπληρώνεται το σκηνικό του σικέ, ελεγχόμενου παιχνιδιού. Στο οποίο η πρωτοβουλία των κινήσεων είναι σαφώς στη ΝΔ και τον Καραμανλή προσωπικά. Μια ματιά να ρίξει κανείς στα πρωτοσέλιδα των δεξιών εφημερίδων του μήνα που διανύουμε, θα διαπιστώσει ότι οι τίτλοι αφορούν παροχές, προσλήψεις, απαλλαγές κλπ και εντάσσονται στην καλλιέργεια προεκλογικών υποσχέσεων.
Τι μπορεί να χαλάσει την εικόνα; Μόνο η παρεμβολή ενός παράγοντα που να ξεφεύγει από τον σικέ σχεδιασμό ή να τον επηρεάζει σημαντικά. Για παράδειγμα, μια δεύτερη ήττα της ΝΔ στο μέτωπο των ΑΕΙ (μετά από αυτήν του Ιούνη) θα δημιουργούσε προβλήματα. Για να υπάρξει αυτή η ήττα, το θέμα της παιδείας, μέσα από τα κινήματα, πρέπει να σπάσει όλες τις υγειονομικές-δυσφημιστικές ζώνες και όλους τους εσωτερικούς μηχανισμούς που υπερδραστηριοποιούνται την περίοδο αυτή, και να αναδείξει πως πίσω από τη μάχη αυτή κρίνεται ένα βασικό καθοριστικό δικαίωμα των πολιτών, η δημόσια και δωρεάν παιδεία. Κυβέρνηση και ΜΜΕ συκοφαντούν ασύστολα τις κινητοποιήσεις και τους αγώνες. Επιζητούν μεγαλύτερη καταστολή για να έρθει η «τάξη και ο νόμος» στην παιδεία. Αξιωματική «αντιπολίτευση», ομάδες πανεπιστημιακών καθηγητών και ΔΑΠ-ΝΔΦΚ δημιουργούν σύγχυση, ανοίγουν το δρόμο στο νεοφιλελευθερισμό, δημιουργούν ομάδες κρούσης για να σπάσουν τις κινητοποιήσεις.
Όμως πάλι οι όποιοι ειδικοί σχεδιασμοί (φέρνω το Νόμο Πλαίσιο και πότε, θέτω θέμα ειδικής ρύθμισης του ασύλου πριν από το Ν-Π, μετά δηλώνω ότι το άσυλο θα ρυθμιστεί από το Ν-Π) και ειδικά η άγαρμπη και άτσαλη κατασυκοφάντηση του δημόσιου πανεπιστήμιου, φέρνουν τα αντίθετα αποτελέσματα: Το φοιτητικό κίνημα έχει ισχυρά αποθέματα (εκατοντάδες καταλήψεις) και οι πανεπιστημιακοί καθηγητές και οι πρυτάνεις εξεγείρονται ενάντια στην απαξίωση του δημόσιου πανεπιστήμιου. Οι τελευταίοι δεν μπορούν να κατηγορηθούν σαν «κουκουλοφόροι», ούτε μπορούν να αναφέρονται ονομαστικά σαν τον «Στρατούλη και τον Μαργαρίτη που κυβερνούν τη χώρα και το χάος». Επομένως πάλι, για άλλη μια φορά, έστω και πιο δύσκολα από τον Ιούνη του 2006, το θέμα της παιδείας παίρνει άλλες διαστάσεις, γίνεται παλλαϊκό θέμα και εδώ το «δημόσιο και δωρεάν» που υπερασπίζονται φοιτητές και εργαζόμενοι στο πανεπιστήμιο υποσκάπτει τις βασικές αρχές του νεοφιλελευθερισμού. Και όχι μόνο.
Συναντιέται με την αφόρητη κατάσταση που ζει ο εργαζόμενος κόσμος και την τεράστια ανασφάλεια που νιώθει απειλούμενος (όχι από τους «κουκουλοφόρους») από την ακρίβεια, τις δόσεις των δανείων, την ανεργία και την ομολογημένη φτωχοποίηση περίπου 2,5 εκατομμυρίων Ελλήνων, σύμφωνα με στοιχεία του ίδιου του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας.
Όταν μπουν σε λειτουργία τέτοιες διεργασίες –και ιδιαίτερα όταν υπάρχει ένα κίνημα και η δυναμική του– τα σικέ παιχνίδια παύουν να είναι σικέ. Και τότε αναδεικνύεται μια μεγαλοπρεπής ανάγκη για το λαϊκό κίνημα: Για να υπάρξουν ρήγματα στη νεοφιλελεύθερη πολιτική, για να υπάρξει στοιχειώδης ανακούφιση των εργαζόμενων, για να υπάρξει υπεράσπιση των δικαιωμάτων και κατακτήσεων, είναι απαραίτητη η πιο πλατιά, η πιο μαζική, η πιο ενωτική εξωκοινοβουλευτική πάλη. Με άλλους όρους φαίνεται ότι είναι ρεαλιστικό να τεθούν σοβαρές βάσεις για την οικοδόμηση ενός πολιτικού και κοινωνικού μετώπου ανατροπής της νεοφιλελεύθερης πολιτικής.
Ο κυβερνητικός-καραμανλικός σχεδιασμός παίρνει σοβαρά υπόψη του την υπάρχουσα κατάσταση –και τις επανειλημμένες έμπρακτες διαβεβαιώσεις ότι αυτή θα συνεχιστεί– της επίσημης αριστεράς, του συνδικαλιστικού κινήματος. Μάλλον έχει πάρει υπόψη του ότι είναι περιορισμένη μια αντίδραση που θα είναι περιχαρακωμένη μέσα στο πανεπιστήμιο και βαλλόμενη από παντού. Τα στοιχεία αυτά μπορούν όμως να γίνουν οδηγός για μια αντιστροφή των δεδομένων και μια διάλυση του σικέ παιχνιδιού.
Υπάρχουν οι όροι για κάτι τέτοιο; Η αντικειμενική κατάσταση πιέζει όλο και περισσότερο για την ανάδειξη μιας λαϊκής κοινωνικής αντιπολίτευσης στο νεοφιλελευθερισμό, που για να εκφραστεί πρέπει να απελευθερωθεί από τα «βαρίδια» που περιγράψαμε και από αυτά που δημιουργούν οι μικρόκοσμοι της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Εννοούμε αντιλήψεις, πραχτικές, νοοτροπίες, πολιτικές διαχωρισμού, σεχταρισμού, καπελωμάτων. Εννοούμε να κατανοηθεί και να υπηρετηθεί μια ενωτική ριζοσπαστική κατεύθυνση που να αναδεικνύει τα θέματα παιδείας – νεολαίας με όρους μαζικών κινημάτων και να υποδεικνύουν το νεοφιλελευθερισμό σαν αποκλειστικό υπεύθυνο για την τεράστια υποβάθμιση συνολικά της κοινωνίας. Είναι επομένως αναγκαίες αλλαγές και σ’ αυτό που λέμε υποκειμενικό παράγοντα. Υπάρχουν ενθαρρυντικά στοιχεία στον τομέα αυτόν που πρέπει να δυναμώσουν, να συντονιστούν, να μονιμοποιηθούν, να ριζώσουν. Πραγματικά αξίζει τον κόπο!