Ο χαρακτήρας της οικονομικής κρίσης και η στάση της Αριστεράς
Ημερίδα του περιοδικού Monthly review και της εφημερίδας "Αριστερά!"
Μια σημαντική εκδήλωση διοργανώθηκε από το περιοδικό Monthly review και την εφημερίδα Αριστερά το Σάββατο 25/10. Η εκδήλωση ήταν χωρισμένη σε δύο κύκλους. Ο πρώτος είχε θέμα "Η οικονομική κρίση και οι πολιτικές των χωρών της ΕΕ" και συντονιστή τον Λ. Ριζά από το περιοδικό Monthly review. Συμμετείχαν οι καθηγητές Γ. Σταμάτης και Κ. Μελάς, ο δημοσιογράφος Μ. Λίτσης, ο Νίκος Παπακωνσταντίνου μέλος της ιδεολογικής επιτροπής του ΚΚΕ και ο Β. Χατζηλάμπρου Νομαρχιακός σύμβουλος Αχαΐας.
Ο Γ. Σταμάτης αναφέρθηκε στο τι είναι χρήμα, ποιος και πώς το δημιουργεί, ανέλυσε τα είδη και τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος και καυτηρίασε εκφράσεις που χρησιμοποιούνται απο διάφορους μαρξιστές. Ο Κ. Μελάς αναφέρθηκε στα διακριτά χαρακτηριστικά της παρούσας κρίσης. Έκανε αναφορά στους κλυδωνισμούς των οικονομικά ισχυρών και τις ανακατατάξεις που αναμένονται να συμβούν σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Ν. Παπακωνσταντίνου άσκησε κριτική στις αντιλήψεις περί καπιταλισμού-καζίνο, φιλελεύθερου καπιταλισμού, κ.λπ. λέγοντας ότι "αιχμαλωτίζουν τη σκέψη και επιχειρούν να κρατήσουν εντός των ορίων του συστήματος τις εργατικές αντιστάσεις". Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο στρατηγικό ρόλο του κράτους στην εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων ρυθμίσεων τα τελευταία χρόνια. Σημείωσε ότι η κρίση δεν είναι "περίοδος περισυλλογής του κεφαλαίου αλλά έντασης της επίθεσης".Ο Μ. Λίτσης αναφέρθηκε στην κρίση εμπιστοσύνης στη διατραπεζική αγορά, στα τεράστια ελλείμματα που έχει δημιουργήσει ο ιδιωτικός τομέας και τις επιπτώσεις της κρίσης στην πραγματική οικονομία. Τέλος Β. Χατζηλάμπρου τόνισε ότι η συζήτηση έχει σημασία να γίνεται από την πλευρά εκείνων που καλούνται να πληρώσουν τις συνέπειές της. Σημείωσε ότι στην ιστορία των κρίσεων είχε σημασία ο "συσχετισμός δύναμης" ανάμεσα στο κεφάλαιο και τις δυνάμεις της εργασίας μιας και αυτός καθόριζε και τις απαντήσεις που δόθηκαν και την έκταση των επιπτώσεων σε βάρος των εργαζόμενων. Έδωσε στοιχεία για την σύνδεση της πραγματικής οικονομίας με τη χρηματοπιστωτική κρίση και κατέληξε ότι οι εργαζόμενοι θα κληθούν να πληρώσουν τα βάρη της.
Ο δεύτερος κύκλος συζήτησης είχε θέμα "Η κρίση και η στάση της Αριστεράς". Στη συζήτηση, που συντόνισε ο Ρούντι Ρινάλντι, μέλος της συντακτικής επιτροπής της εφημερίδας Αριστερά!, πήραν μέρος ο Μ. Παπαδόπουλος, μέλος της Ιδεολογικής επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ, ο Π. Λαφαζάνης βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, ο Β. Χωραφάς εκδότης του περιοδικού Monthly review, και ο Χ. Κατσούλας εκ μέρους της ΚΟΕ.
Ο πρώτος ομιλητής τόνισε ότι η παγκόσμια κρίση είναι κρίση του καπιταλιστικού συστήματος. Έθεσε τρία ερωτήματα σχετικά με τις απαντήσεις που δίνονται στα αίτια της κρίσης, το προσδιορισμό του πραγματικού αντιπάλου, το πλαίσιο της λύσης που επιλέγει ο καθένας και τις προγραμματικές κατευθύνσεις και τόνισε τις διαφορές που χωρίζουν την άποψη του ΚΚΕ με τον ΣΥΡΙΖΑ και όλες τις δυνάμεις της αριστεράς. Ο Π. Λαφαζάνης σημείωσε ότι δεν έχει σημασία σήμερα να ορθωθούν τείχη ανάμεσα στις δυνάμεις της Αριστεράς αλλά να ανοιχθούν δρόμοι στηριγμένοι στην κοινή δράση. Χαρακτήρισε την τρέχουσα κρίση συνολική, σαν "κρίση ενεργειακή, ανατίμησης της τιμής των τροφίμων και του πετρελαίου, επάρκειας και διαχείρισης των υδάτινων πόρων και κλιματικών αλλαγών". Κατάληξε ότι η λύση πρέπει να αναζητηθεί σε μια σοσιαλιστική προοπτική που "θα κοινωνικοποιεί τα μέσα παραγωγής που θα διαχειρίζονται από τους ίδιους τους εργαζόμενους και θα λειτουργούν με γνώμονα μια νέα αντίληψη για το τι παράγουμε, πώς παράγουμε και τι καταναλώνουμε".a
Ο Β. Χωραφάς συνόψισε τα όσα ακούστηκαν στη συζήτηση τονίζοντας ότι η οικονομική κρίση συμβαδίζει με μια πολιτική κρίση. Αναφέρθηκε ακόμα στα αδιέξοδα των επιλογών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και διατύπωσε μια πρόταση για τη συγκρότηση μιας κίνησης που θα διεκδικεί την αποδέσμευση της χώρας από την ΟΝΕ. Τελευταίος ομιλητής ήταν ο Χ. Κατσούλας που τόνισε είπε την αξία της αναζήτησης ενός σχεδίου πράξης για την τροποποίηση του συσχετισμού δύναμης. Αναφέρθηκε στις καπιταλιστικές κρίσεις στον 20ο αιώνα και στους ταξικούς συσχετισμούς της εποχής αλλά και στη διαφορετική στάση της Αριστεράς σε κάθε εποχή καλώντας να βγουν ειλικρινή συμπεράσματα που θα υποβοηθούν τη σημερινή απάντηση της Αριστεράς. Τόνισε ότι ο αστισμός επιταχύνει τα νεοφιλελεύθερα μέτρα παρά την χρεοκοπία τους. Κατέληξε στην ανάγκηι η στάση της αριστεράς να στοχεύει στο να γίνει κήρυκας εγρήγορσης και κινητοποίησης του λαϊκού παράγοντα και όχι διατύπωση προτάσεων υπέρβασης της κρίσης.
Και οι δύο κύκλοι συζήτησης παρουσίασαν μεγάλο ενδιαφέρον ενώ από το αμφιθέατρο μεταξύ άλλων παρεμβάσεις έκαναν ο Α. Παλιούρας, ο Λ. Ριζάς, ο Γ Θεωνάς, Ο Μ. Μιχαηλίδης, ο Κ. Αδαμόπουλος, ο Ν. Γαλάνης, ο Π. Κωνσταντίνου, ο Β. Όψιμος, ο Κ. Λάμπος, η Κ. Γεωργαντά, ο Χ. Καραμάνος κ.ά. Ήταν μια χρήσιμη συζήτηση στα πλαίσια της αριστεράς που ελπίζουμε να έχει συνέχεια.
Είπαν στην "Αριστερά!"
Βαγγέλης Χωραφάς, εκδότης περιοδικού Monthly Review
"Στην ημερίδα αναδείχτηκαν μια σειρά κοινά σημεία. Πρώτον ότι υπάρχει μια δομική κρίση του καπιταλισμού κι όχι μια συνηθισμένη κυκλική οικονομική κρίση, το δεύτερο είναι ότι οι κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα τα οποία κατά κανόνα είναι εις βάρος των εργαζόμενων. Το τρίτο είναι ότι η ανάκαμψη η οποία επιχειρείται τουλάχιστον για την Ελλάδα γίνεται μέσα από μια προσπάθεια ενός δικομματικού ανταγωνισμού και με βάση κάποιες ψευδαισθήσεις ότι με κεϋνσιανές πολιτικές μπορεί να ανατραπεί μια ύφεση σοβαρή. Υπήρξε ένας γόνιμος διάλογος πάνω στο τι θα σήμαινε η ενότητα της αριστεράς και ποιο δρόμο θα πρέπει να ακολουθήσουμε. Εντούτοις εξακολουθούν να υπάρχουν ισχυρές αποκλίσεις στις απόψεις των πολιτικών δυνάμεων. Ενόψει των ευρωεκλογών που έρχονται και ενόψει μιας γενικότερης τάσης για σύγκλιση και συμπόρευση δυνάμεων της αριστεράς ένα πρόγραμμα για τις ευρωεκλογές το οποίο θα καλύπτει και θα προωθεί τα συμφέροντα των λαϊκών τάξεων με στόχο τη σταδιακή αποδέσμευση της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ, θα ήταν μια εφικτή προοπτική η οποία θα μπορούσε να διαμορφώσει και ευρύτερους όρους ενότητας μέσα στην αριστερά".
Βασίλης Χατζηλάμπρου, Νομαρχιακός Σύμβουλος Αχαιας
"Ηταν μια γόνιμη, μια χρίσιμη συζήτηση. Συναντήθηκαν δυνάμεις της Αριστεράς που τα τελευταία χρόνια έχουν πάψει να συζητούν για τα σοβαρά θέματα. Αναδείχθηκε ότι, παρά τις υπαρκτές διαφορές, είναι και δυνατό και αναγκάιο, αυτές οι δυνάμεις να συναντηθούν όχι μόνο στα αμφιθέτρα αλλά και στους δρόμους όπου δοκιμάζονται και κρίνονται στην ουσία οι απαντήσεις που δίνει η Αριστερά. Έχει ιδιαίτερη σημασία η διάχυση της συζήτησης. Να φτάσει σ’ αυτούς οι οποίοι στην πραγματικότητα χρειάζονται αυτή τη γνώση. Να διαχυθεί στην επαρχία γιατί διψάει ο κόσμος να ακούσει το λόγο της αριστεράς στα θέματα αυτά, τα οικονομικά".
Παναγιώτης Λαφαζάνης, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ
Η συζήτηση γύρω απ’ την παρούσα καπιταλιστική κρίση που διοργάνωσε το περιοδικό "Μηνιαία Επιθεώρηση" και η εφημερίδα "Αριστερά!" ήταν ιδιαίτερα σημαντική και άκρως επίκαιρη. Εξαιρετικής σημασίας ήταν το γεγονός ότι συνευρέθησαν στο ίδιο τραπέζι διαλόγου δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ πράγμα όχι ιδιαίτερα σύνηθες. Μέσα από τη συζήτηση δεν αναδείχθησαν μόνο διαφορές αλλά και οι μεγάλοι τόποι πάνω στους οποίους μπορούν να συγκλίνουν όλες οι αριστερές δυνάμεις στη χώρα μας και να αναπτύξουν κρίσιμα πεδία κοινής δράσης και συνεργασίας. Σήμερα όσο ποτέ μέσα στην εξελισσόμενη, συγκλονιστική, καπιταλιστική κρίση, η χώρα μας χρειάζεται το διάλογο, την κοινή δράση και τη συνεργασία όλων των αριστερών δυνάμεων".
Μωυσής Λίτσης, δημοσιογράφος
Η κρίση αποτελεί μία μεγάλη ευκαιρία για την αριστερά να συζητήσει και να ανταλλάξει απόψεις για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις, της οι οποίες θα είναι ιδιαίτερα επώδυνες για τον απλό κόσμο και τους εργαζόμενους τόσο στην Ελλάδα όσο και στις υπόλοιπες ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες και πολύ περισσότερο στις αναπτυσσόμενες. Τώρα που η φούσκα του νεοφιλελευθερισμού έσκασε η αριστερά μπορεί και πρέπει να περάσει σε ιδεολογική αντεπίθεση για να προασπίσει τα συμφέροντα των πολλών. Χρειάζεται όμως να αναζητήσει μία πειστική πρόταση που θα πηγαίνει πέρα από την κλασική σοσιαλδημοκρατική διαχείριση των δεκαετιών του ’70 και ’80 αλλά και πέρα από τον ολοκληρωτισμό των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού που γνωρίσαμε τις προηγούμενες δεκαετίες.
Μάκης Παπαδόπουλος, υπεύθυνος Οικονομικού Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ
Η συζήτηση ανέδειξε την ειδική διαφορά στρατηγικής μπροστά στην κρίση της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας ανάμεσα στη διαχειριστική αντίληψη που εκφράζει ο ΣΥΡΙΖΑ και στην ανατρεπτική διέξοδο που προτείνει το ΚΚΕ. Αποτυπώθηκε για μια ακόμη φορά η αγεφύρωτη διάσταση σχετικά με τον προσδιορισμό των αιτιών της κρίσης, τη στάση απέναντι στην ΕΕ, τις προγραμματικές κατευθύνσεις, το σοσιαλισμό. Η διάσταση αυτή είναι βέβαια πασίγνωστη, τουλάχιστον σε όσους δεν στέκονται στην επιφάνεια των γενικόλογων διακηρύξεων. Εμείς απ’ την πλευρά μας αξιοποιούμε κάθε ευκαιρία για να φωτίσουμε τον μονόδρομο της αντεπίθεσης του λαϊκού κινήματος, της συγκρότησης της λαϊκής αντιιμπεριαλιστικής συμμαχίας και της κατάκτησης της λαϊκής εξουσίας.