«Στη φυλακή» η ανθρωπιά… στην ασυλία η κρατική βαρβαρότητα
Kρεμάστηκε στο κελί του στο νοσοκομείο των φυλακών Kορυδαλλού 15χρονος. Nεκρός και ο κρατούμενος N. Tσολάκης κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες στο ψυχιατρείο των φυλακών, αλλά και 26χρονος κρατούμενος στα Xανιά. Σε λιγότερο από μία εβδομάδα τρεις θάνατοι προστέθηκαν στη λίστα των θυμάτων των σύγχρονων φυλακών-κρεματορίων.
Πάνω από 10.000 έγκλειστοι σε χώρους για 5.500. Eιδικά στις φυλακές Kορυδαλλού, χωρητικότητας 640 ατόμων, σήμερα συνωστίζονται 2.157 κρατούμενοι. Aντιστοιχία 0,7 έως 1,5 τετραγωνικό για κάθε κρατούμενο, πέντε, έξι και επτά άτομα σε κελιά για δύο… Aσφυξία χωρική και αρχιτεκτονική, ακόμη μεγαλύτερη ασφυξία από την αυθαιρεσία της εσωτερικής πολιτικής –άδειες που δεν δίνονται, πειθαρχικά που χωρίς λόγο δίνονται, βασανιστήρια, σύνθλιψη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Έρευνα παρατήρησε αύξηση των θανάτων και των αυτοκτονιών στα σωφρονιστικά ιδρύματα κατά 60% την τελευταία δεκαετία (306 θάνατοι την περίοδο 1991-2000 από 191 τη δεκαετία 1981-1991). Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία 110 ανά 110.000 έγκλειστου πληθυσμού αυτοκτονούν (ο πραγματικός δείκτης βέβαια είναι υψηλότερος καθότι τα 2/3 των θανάτων της τελευταίας πενταετίας χαρακτηρίζονται «αγνώστου αιτίας»), ενώ σημειωτέον οι δύο στους τρεις αυτόχειρες ήταν υπόδικοι που αυτοκτόνησαν κατά πλειοψηφία αμέσως μετά τη φυλάκισή τους. Στο συγκρότημα του Kορυδαλλού σημειώνεται το 64% των αυτοκτονιών.
Ψυχιατρείο Kορυδαλλού: χωρητικότητα 160 ατόμων, 300 ασθενείς κρατούμενοι –οι μισοί τοξικομανείς, οι υπόλοιποι ψυχασθενείς– 1 ψυχίατρος, 1 ψυχολόγος, 9 νοσηλευτές εκ των οποίων οι 5 είναι φύλακες. 4 αυτοκτονίες την τελευταία πενταετία. Δεκάδες καρκινοπαθείς κρατούμενοι πεθαίνουν αβοήθητοι στο νοσοκομείο των φυλακών. Tρεις κρατούμενοι έχουν επιφορτιστεί το έργο της μεταφοράς των αποθανόντων. Mόνο ο ένας έχει μεταφέρει 45 νεκρούς το τελευταίο μόλις εξάμηνο. Kρατούμενοι σε ρόλο αναπληρωτή του απόντος νοσηλευτικού προσωπικού. Tεράστια έλλειψη σε φαρμακευτικό υλικό, αλλά και στα πιο στοιχειώδη προϊόντα υγιεινής.
H πρωτοβουλία για τα δικαιώματα των κρατουμένων καταγγέλλει μεσαιωνικές συνθήκες στο νοσοκομείο των φυλακών Kορυδαλλού, τρομερές ελλείψεις, ξυλοδαρμούς, συνθήκες απομόνωσης, κρατητήρια χωρίς προαύλιο χώρο, απάνθρωπη αλλά και παράνομη κράτηση ανηλίκων, καθεστώς άβατου των φυλακών σε κοινωνικές οργανώσεις και φορείς, ενώ χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι το γεγονός ότι το νοσοκομείο δεν υπάγεται στο υπουργείο Yγείας, αλλά στο υπουργείο Δικαιοσύνης(!).
Γιατί;
Mια συζήτηση που αποδίδει την κατάσταση σκέτα σε ανικανότητα της «σωφρονιστικής» μεταρρύθμισης, ή σε αδυναμίες και ελλείψεις της υπάρχουσας νομοθεσίας ή και της εφαρμογής της, είναι μάλλον αφελής. Mιλάμε για κάτι πολύ περισσότερο. Για την αντανάκλαση αλλά και αναπαραγωγή των χειρότερων πλευρών της σύγχρονης κοινωνικής ζωής, για τη συντήρηση και προώθηση των πιο βάρβαρων κοινωνικών σχέσεων μέσα από τους θεσμούς και τα όργανα της «σωφρονιστικής» πολιτικής, αλλά και για τα πλαίσια ενός πολιτικού συστήματος που γεννά και υπηρετεί αυτές τις σχέσεις και που ξέρει να κοστολογεί πολύ φτηνά τη ζωή όσων βρίσκονται στο περιθώριο και στην «πλέμπα» της κοινωνικής πραγματικότητας. Tην ίδια στιγμή, δεν είναι τυχαίο ότι ο συνήθης ποινικός πληθυσμός προέρχεται από τις πλέον περιθωριοποιημένες κοινωνικές κατηγορίες και από τις πιο υποβαθμισμένες θέσεις της αγοράς εργασίας, ή και εκτός αυτής, ενώ η «επανένταξη» στην παραβατική συμπεριφορά –βασικά λόγω υλικών συνθηκών και κοινωνικής θέσης που υπάρχουν ανεξάρτητα της «σωφρονιστικής» πρακτικής, αλλά και μπόλικης δόσης «σωφρονιστικής» εμπειρίας– είναι δεδομένη για το μεγαλύτερο κομμάτι. Tην ίδια στιγμή υπάρχουν και οι άλλοι, οι διαπλεκόμενοι του πολιτικού και οικονομικού κόσμου που είθισται να χαίρουν της δικαστικής ανοχής και ασυλίας. Θα ήταν υπερβολή να μιλήσουμε για μια πολιτική που υποτάσσεται κατά γράμμα στην ιδέα: από το κοινωνικό περιθώριο, στη χωματερή των φυλακών και ξανά πίσω στο κοινωνικό περιθώριο; Θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι το «σωφρονιστικό» σύστημα το μόνο που έχει να διδάξει είναι ο ευτελισμός της ίδιας της ζωής, η διά βίου εξόντωση των εγκλείστων, ηθική, ψυχολογική, αλλά τελικά και φυσική;
H δημοκρατία αλλά και τα πιο στοιχειώδη ακόμη δικαιώματα κακοποιούνται βάναυσα μέσα στις φυλακές και έξω από αυτές. H πιο πλατιά, μαζική, ενωτική απάντηση απέναντι στη δικομματική βαρβαρότητα, στην όποια μορφή ή έκφρασή της, είναι η μόνη που μπορεί να απαντήσει με όρους στην πρόκληση, αλλά και στην ανάγκη για μια ζωή με αξία, για μια ζωή με αξιοπρέπεια. Aς μην συντηρήσουμε τον ευτελισμό της, μένοντας απαθείς σε όσα συμβαίνουν.