Στις 11 Σεπτέμβρη 1996, μέσα στην προεκλογική περίοδο, η πολιτική οργάνωση Α/συνεχεια έκρινε σκόπιμο να διοργανώσει στην Αθήνα μια εκδήλωση με αφορμή της συμπλήρωση 20 χρόνων από το θάνατο του Μάο Τσε Τουνγκ. Στην εκδήλωση -που είχε μεγάλη επιτυχία- έγινε η κεντρική τοποθέτηση που δημοσιεύουμε παρακάτω, σαν μια συνόψιση της ιδιαίτερης συμβολής του Μάο στην Κινέζικη Επανάσταση και το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.
Αγαπητοί σύντροφοι και φίλοι, πέντε θέματα θα μας απασχολήσουν στην ομιλία αυτή:
Γιατί κάνουμε αυτή την εκδήλωση
Ποια είναι η σημασία της Κινέζικης Επανάστασης και η συμβολή του Μάο σ’ αυτήν
Γιατί χαρακτηρίζουμε τον Μάο ως ένα μεγάλο επαναστάτη
Η περιπέτεια που είχε το έργο του Μάο στην Ελλάδα
Η σημασία της προειδοποίησης του Μάο ότι μια σοσιαλιστική χώρα μπορεί να αλλάξει χρώμα, με όλα τα συγκλονιστικά γεγονότα που ζήσαμε τα τελευταία χρόνια και με την εγκαθίδρυση της Νέας Τάξης Πραγμάτων και τα καθήκοντα που έχουμε στον αγώνα ενάντιά της.
Θα ξεκινήσω από το πρώτο θέμα.
1. Γιατί κάνουμε αυτή την εκδήλωση
Τρεις είναι οι λόγοι: α. Είναι αναγκαία η μελέτη της ιστορίας των επαναστάσεων και των πρωταγωνιστών τους που άνοιξαν δρόμους στην ανθρώπινη ιστορία. Οι επαναστάσεις είναι οι νόμοι της προόδου, είναι οι ατμομηχανές της ιστορίας, και έτσι πρέπει να μελετάμε όλες τις επαναστάσεις που έγιναν στον κόσμο και ιδιαίτερα τις προλεταριακές που σημάδεψαν τη ζωή του σύγχρονου κόσμου, από την Παρισινή Κομμούνα του 1871 μέχρι σήμερα. Η Κινέζικη Επανάσταση και η πορεία της είναι από τα σημαντικότερα γεγονότα του αιώνα μας, το δεύτερο πιο σημαντικό γεγονός μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση. Και ο Μάο Τσε Τουνγκ είναι ένας από τους μεγαλύτερους επαναστάτες του αιώνα μας, είναι δάσκαλος του προλεταριάτου, συνεχιστής και εμβαθυντής του μαρξισμού.
β. Οι επαναστάσεις τροφοδοτούν μύθους. Υπάρχει μια μυθολογική αντιμετώπιση των επαναστάσεων και των προβλημάτων τους. Ο Μάο είχε μια πολύ απλή διατύπωση για το τι είναι μια επανάσταση, για να σπάσει ακριβώς όλη αυτή τη μυθολογική αντίληψη. Θα του δώσουμε απόψεις αρκετές φορές το λόγο γιατί πιστεύουμε ότι ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσουν οι νέοι άνθρωποι το έργο ενός επαναστάτη είναι μέσα από τα δικά του λόγια:
Η επανάσταση δεν είναι συμπόσιο, δεν είναι λογοτεχνική δημιουργία, ούτε ζωγραφική ή κέντημα. Δεν μπορεί να γίνει έτσι όμορφα, με τόση ηρεμία και ευγένεια, με τόση αβρότητα, αγαθότητα, ευπρέπεια, επιφύλαξη και γενναιοψυχία. Η επανάσταση είναι εξέγερση, είναι πράξη βίας, με την οποία μια τάξη ανατρέπει μια άλλη.
Όμως, όπως οι επαναστάσεις δημιουργούν ένα μύθο ή τροφοδοτούν μύθους, έτσι και η αντεπανάσταση δημιουργεί τη δικιά της μυθολογία, κυριαρχεί η δικιά της μυθολογία, και σήμερα ζούμε σε μια περίοδο όπου η πραγματικότητα των παραστάσεων, η πραγματικότητα της εικόνας, η διαστρέβλωση της ιστορίας, είναι κάτι που κυριαρχεί σε όλο τον κόσμο. Αν κυριαρχεί σήμερα μια πολυπλόκαμη αντεπανάσταση, κυριαρχεί και όλη η μυθολογία αυτής της νικηφόρας αντεπανάστασης. Γι’ αυτό μοιάζει λίγο παλαβό σήμερα να μιλάει κανείς με ένα θετικό τρόπο για κάτι που έγινε σε μια καθυστερημένη χώρα ή για κάτι που έγινε από «κάποιους κιτρινιάρηδες στη μακρινή Ασία» ή για κάτι που έγινε από ένα λαό που δεν έχει τίποτα να δώσει, γιατί όλα βέβαια κρίνονται από την τεχνολογία, από την αγορά, από την επιστημονικοτεχνική επανάσταση, όλα κρίνονται από το κέρδος, από τις αιώνιες αρχές του καπιταλισμού. Αυτή είναι η μεγαλύτερη μυθολογία που υπάρχει. Κάθε τόσο ξεμυτίζει μια άποψη που δείχνει ότι παλιότερες κοινωνικές μορφές ή παλιότεροι λαοί ή έθνη που ζουν ακόμα και σήμερα ή συμπιέζονται από τον οδοστρωτήρα της Νέας Τάξης Πραγμάτων, είχαν μεγαλύτερη σοφία, έχουν μεγαλύτερο πλούτο, έχουν έναν πιο πλούσιο τρόπο να αντιμετωπίζουν τα πράγματα. Πάντως δεν θεωρούμε εμείς ότι μια καθυστερημένη χώρα ή μια χώρα σαν την Κίνα δεν μπορεί να προωθήσει ουσιαστικά πράγματα. Θεωρούμε ότι μέσα από την κινέζικη εμπειρία βγαίνουν θέματα τα οποία πρέπει να εμπλουτίσουν το κομμουνιστικό πρόγραμμα του μέλλοντος·έχει να δώσει η κινέζικη εμπειρία τέτοιο υλικό και γι’ αυτό θα πρέπει να προσέξουμε πολύ, να διδαχτούμε από την Κινέζικη Επανάσταση. Ο Μάο σε ένα απόσπασμά του λέει τα εξής:
Ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που έχει ένα ελάττωμα: Περιφρονεί τους ομοίους του. Οι άνθρωποι που έχουν κάνει κάτι, ακόμα και λίγο, περιφρονούν εκείνους που δεν έχουν πραγματοποιήσει τίποτα. Οι μεγάλες χώρες και οι πλούσιες χώρες περιφρονούν τις μικρές χώρες και τις φτωχές χώρες. Οι δυτικές χώρες περιφρονούσαν πάντα τη Ρωσία. Η σημερινή Κίνα είναι ακόμα περιφρονημένη. Και δεν είναι δίχως λόγο που οι άλλοι μας περιφρονούν, γιατί βρισκόμαστε ακόμα πίσω. Μια τόσο μεγάλη χώρα, όπως η Κίνα, παράγει πολύ λίγο χάλυβα κι έχει ακόμα ένα μεγάλο αριθμό αναλφάβητων. Η περιφρόνηση που έχουν οι άλλοι απέναντί μας, είναι ωφέλιμη για μας. Μας υποχρεώνει να δουλέψουμε και να προχωρήσουμε.
γ. Ζούμε σε μια κατάσταση στη χώρα μας που για πάνω από 10-15 χρόνια η εμπειρία της Κινέζικης Επανάστασης έχει περιθωριοποιηθεί τελείως, κανένας δεν μιλάει γι’ αυτήν, όλοι ρίχνουν αναθέματα πάνω σ’ αυτήν, τη θεωρούν σαν ένα εξωτικό πράγμα και οτιδήποτε γράφεται ή προβάλλεται, οποιεσδήποτε ταινίες ή βιβλία ή έργα γράφονται γι’ αυτήν και ειδικά για την Πολιτιστική Επανάσταση και για τα τελευταία χρόνια της ζωής του Μάο, είναι πλημμυρισμένα από ένα δηλητήριο αντικομμουνιστικό και αντικινέζικο. Ακόμα και σε κύκλους της ριζοσπαστικής αριστεράς μπορεί να βρείτε διάφορες αναφορές για το έργο του Λένιν, του Τρότσκι, της Ρόζας Λούξεμπουργκ, του Μπουχάριν, διαφόρων ανθρώπων που έπαιξαν κάποιο ρόλο στην ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος, αλλά θα δείτε να λείπει παντελώς η συνεισφορά της Κινέζικης Επανάστασης και ειδικά του Μάο. Και έχουμε μια νέα γενιά η οποία δεν γνωρίζει σχεδόν τίποτα γύρω από την Κινέζικη Επανάσταση και γύρω από το ρόλο του μεγαλύτερου κομμουνιστή των τελευταίων χρόνων του δεύτερου μισού του αιώνα μας, του Μάο Τσε Τουνγκ. Μ’ αυτή την έννοια, έχουμε μεγάλη υποχρέωση να δώσουμε, με όσο πιο απλό τρόπο γίνεται, την ουσία αυτής της κίνησης, αυτής της επανάστασης και του έργου του Μάο.
2. Ποια η σημασία της Κινέζικης Επανάστασης και η συμβολή του Μάο σ’ αυτήν
Όταν μιλάμε για Κινέζικη Επανάσταση, δεν μιλάμε μόνο για την νίκη των επαναστατικών δυνάμεων σ’ ολόκληρη την Κίνα το 1949 και την ανακήρυξη της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Μιλάμε για μια ολόκληρη πορεία, για διάφορες φάσεις, για διάφορους σταθμούς αυτής της επανάστασης, και είναι πάρα πολύ πλούσια αυτή η ιστορία. Λίγα λόγια πολύ επιγραμματικά:
Μονάχα μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση όλο το εθνικό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα της Κίνας παίρνει τεράστια έκταση και μπαίνει κι αυτό στην τροχιά μερικών επαναστάσεων νέου τύπου που θα γίνονταν τότε σε όλη την Ανατολή. Το κομμουνιστικό κόμμα, στην πρώτη περίοδο, προωθεί μια συμμαχία με εκπροσώπους της εθνικής αστικής τάξης από το κόμμα που τότε λεγόταν Κουόμιντανγκ με επικεφαλής τον Σουν Γιατ Σεν. Ξεκινάει αργότερα ένας πρώτος εμφύλιος πόλεμος και η κατάπνιξη του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος μέσα στις πόλεις. Μια βάρβαρη, κτηνώδης, μαζική δολοφονία των κομμουνιστών έγινε σε όλες τις πόλεις της Κίνας. Το ΚΚΚ δοκιμάστηκε σκληρά εκείνη την περίοδο και αναγκάστηκε να υποχωρήσει στην ύπαιθρο και εκεί να ανακαλύψει τον επαναστατικό δυναμισμό των φτωχών αγροτικών μαζών της κινέζικης υπαίθρου. Τότε ξεκίνησαν και οι πρώτες συζητήσεις μέσα στο ΚΚΚ για τον χαρακτήρα της επανάστασης στην Κίνα. Το 1935 γίνεται μια τομή όταν αναλαμβάνει πλέον υπεύθυνος ο Μάο και εφαρμόζεται συνολικά από όλο το κομμουνιστικό κίνημα η γραμμή που είχε γύρω από τις ιδιομορφίες της Κίνας και της Κινέζικης Επανάστασης. Τότε μπαίνουν -στο Γενάν, σε μια απελευθερωμένη περιοχή που είχε το ΚΚΚ εκείνη την περίοδο- οι βάσεις της ιδεολογικής και πολιτικής διαμόρφωσης του ΚΚΚ. Είναι στην περίοδο του Γενάν που μπορούμε να δούμε και μια άλλη μέθοδο που υιοθετεί το ΚΚΚ και το κινέζικο κίνημα γενικά για το πώς θα προωθήσει την επανάσταση, αλλά εκεί μπαίνουν και οι βάσεις όλης της κινέζικης εμπειρίας. Ξεκινάει αμέσως μετά ο αντιγιαπωνέζικος πόλεμος. Ο τρόπος που το ΚΚΚ εφάρμοσε τη γραμμή των λαϊκών μετώπων μέσα στην Κίνα μπορεί να θεωρηθεί παραδειγματικός για τον τρόπο που αντιμετωπίστηκε ο φασιστικός άξονας πριν και κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμου, που είχε ήδη αρχίσει πολύ νωρίτερα με την εισβολή που έκαναν οι φασίστες ιμπεριαλιστές γιαπωνέζοι μέσα στην Κίνα. Μέσα στον αντιγιαπωνέζικο πόλεμο, που διαρκεί αρκετά, προωθείται η γραμμή του λαϊκού παρατεταμένοι πολέμου.
Μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμου, έχουμε το νέο εμφύλιο πόλεμο και την κατάκτηση της εξουσίας. Το 1950, μόλις ένα χρόνο μετά την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, ξεκινά η εισβολή των αμερικάνων στην Κορέα. Η Κίνα στέλνει πάνω από ένα εκατομμύριο εθελοντές που πολεμούν στην Κορέα και κατορθώνουν να καθηλώσουν τον αμερικάνικό ιμπεριαλισμό στην νέα προσπάθεια περικύκλωσης που έκανε στους λαούς της περιοχής, της Σοβιετικής Ένωσης και της Κίνας.
Οι κινέζοι κομμουνιστές και ο Μάο μελετάνε τις εμπειρίες που βγήκαν από την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στις άλλες χώρες -είχαν αυτή τη δυνατότητα, την οποία δεν είχαν οι σοβιετικοί όταν ξεκινούσαν τη δικιά τους σοσιαλιστική οικοδόμηση- και προσπαθούν να βγάλουν δικά του συμπεράσματα και να προβάλουν έτσι ένα κινέζικο μοντέλο για τον τρόπο με τον οποίο θα έχτιζαν το σοσιαλισμό. Υπάρχει ένα περίφημο έργο του Μάο, γραμμένο το 1956, που δημοσιεύτηκε αργότερα, που λέγεται «Οι δέκα μεγάλες σχέσεις». Μέσα από το έργο αυτό φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο προσπαθούσε να βγάλει συμπεράσματα για ένα διαφορετικό τύπο σοσιαλιστικής οικοδόμησης που έπαιρνε υπόψη του τις ιδιομορφίες της Κίνας.
Το 1958 έχουμε το Μεγάλο Άλμα προς τα Μπρος. Μια μεγάλη προσπάθεια να εφαρμοστούν κάποια γενικά συμπεράσματα που είχαν βγει από την κριτική που γινόταν τότε στην οικοδόμηση των χωρών και είχαν φανεί κάποια πράγματα. Το 1956 είχαν γίνει γεγονότα σε Ουγγαρία και Πολωνία, μπήκαν θέματα και προβλήματα και ήδη μέσα στο σοβιετικό κόμμα είχε αρχίσει να φυσάει άλλος άνεμος με την αποσταλινοποίηση και με όλη αυτή την προσπάθεια να προσαρμοστεί το οικοδόμημα του σοσιαλισμού στις προδιαγραφές του καπιταλισμού. Και είδαμε τις τραγικές συνέπειες αργότερα, το 1989, όταν αυτό το πράγμα ολοκληρώθηκε πέρα για πέρα.
Έχουμε την αντιρεβιζιονιστική πάλη και το ρόλο που έπαιξαν οι κινέζοι στις αρχές της δεκαετίας του ’60 σ’ όλο τον κόσμο. Έχουμε την Πολιτιστική Επανάσταση, ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά πειράματα που έγιναν σε μαζική κλίμακα με τη συμμετοχή εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων στην Κίνα στα χρόνια 1966-1976. Ένα γεγονός που είχα κοσμοϊστορική σημασία για την πορεία της επανάστασης, όπως θα αναλύσουμε παρακάτω.
Τέλος, έχουμε το θάνατο του Μάο το 1976, το πραξικόπημα που έκανε ο Χούα Κούο Φενγκ, τη σύλληψη της ομάδας των Τεσσάρων -συμμορία την ονόμασαν μετά, και η συμμοριτολογία κάτι μας θυμίζει, συμμορίτες έλεγαν πάντα τους κομμουνιστές- και από κει και πέρα έχουμε μια άλλη πορεία στην Κίνα. Σιγά-σιγά ο καπιταλισμός ξαναστήνει τα πόδια του, σιγά-σιγά οι αντιδραστικοί και οι ιμπεριαλιστές θα ξαναχωρίσουν την Κίνα σε διάφορα κρατίδια και θα βυθίσουν το λαό της σε μια απέραντη δυστυχία ξανά. Αυτή είναι εν συντομία η πορεία της Κινέζικης Επανάστασης.
Για τη σημασία της επανάστασης αυτής μπορούμε να πούμε τα εξής: η επανάσταση στην Κίνα έχει μια διεθνή σημασία, γιατί με τη νίκη του 1949 αλλάζει ριζικά ο συσχετισμός ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία με τη νίκη της επανάστασης σε παγκόσμιο επίπεδο. Ανοίγει ο δρόμος για επαναστάσεις νέου τύπου σε μια σειρά από χώρες που έχουν χαρακτηριστικά σαν κι αυτά της Κίνας. Βγαίνουν συμπεράσματα από τα λάθη της οικοδόμησης στις σοσιαλιστικές χώρες και ακολουθείται ένας άλλος δρόμος και μια άλλη μέθοδος. Εξαπολύονται μεγάλα κινήματα και μεγάλοι κοινωνικοί πειραματισμοί, όπως το Μεγάλο Άλμα προς τα Μπρος και η Πολιτιστική Επανάσταση. Βαθαίνει η σημασία της αντιρεβιζιονιστικής πάλης σε παγκόσμιο επίπεδο με την παρουσία του εκφυλισμού της επανάστασης και της μετατροπής της στο αντίθετό της. Αυτά και μόνο δείχνουν τη μεγάλη σημασία της Κινέζικης Επανάστασης στο διεθνές επαναστατικό κίνημα. Σε όλα αυτά ο Μάο παίζει καθοριστικό ρόλο στον προσανατολισμό και στην καθοδήγηση του επαναστατικού κινήματος. Αυτός είναι ο λόγος που ο Μάο αγαπιέται πολύ από τους κομμουνιστές και το λαό του. Αυτή η αγάπη δεν έχει τίποτε το παράλογο, τίποτε το μεταφυσικό. Είναι ο άνθρωπος που ενσαρκώνει και συμπυκνώνει τους πόθους και τους αγώνες πολλών δεκαετιών και ποταμών αίματος που έχυσαν ο κινέζικος λαός και οι κινέζοι κομμουνιστές για να φτάσουν σ’ αυτές τις επιτυχίες. Άνοιξε δρόμους -όχι σαν κι αυτούς που βλέπουμε στα τηλεοπτικά σποτ και ακούμε στις προεκλογικές ομιλίες των πολιτικών- πραγματικά μεγάλες λεωφόρους για τον κινέζικο λαό και τους λαούς όλου του κόσμου. Ήταν απλός και σεμνός, ταύτισε τη ζωή του με την πορεία της επανάστασης στην Κίνα.
Λίγα βιογραφικά στοιχεία για τον Μάο: γεννιέται το 1893 από μια φτωχή αγροτική οικογένεια. Από πολύ νέος μπλέκεται με το επαναστατικό κίνημα και ιδιαίτερα, αφού είναι δουλέψει σαν αγρότης, με το αγροτικό κίνημα. Πολύ σύντομα έρχεται σε επαφή με τον μαρξισμό και παίρνει μέρος σε διάφορους ομίλους που δημιουργούνταν εκείνη την εποχή στην Κίνα. Ενώ μπορούσε να φύγει στο εξωτερικό για να σπουδάσει, στο Παρίσι ή κάπου αλλού, προτίμησε να μείνει στην Κίνα και να δεθεί με τη ζωή των απλών χωρικών. Είναι από τους πρώτους 12 που πήραν μέρος στην πρώτη σύσκεψη που ίδρυσε το ΚΚΚ το 1921. Ασχολήθηκε με τα προβλήματα των χωρικών, των αγροτών, ήταν υπεύθυνος του κόμματος στις αγροτικές περιοχές. Ήρθε σε σύγκρουση με τη γραμμή του κόμματος που ήταν μια μηχανιστική μεταφορά του σοβιετικού προτύπου για τη συγκέντρωση δυνάμεων και την εξαπόλυση εξεγέρσεων μέσα στις πόλεις. Υποστήριζε ότι στην Κίνα η επανάσταση έπρεπε να ακολουθήσει διαφορετική πορεία και οπωσδήποτε να στηριχτούν στην επαναστατική δύναμη των αγροτών. Βάζει τις βάσεις μιας άλλης μεθόδου, του παρατεταμένου λαϊκού πολέμου, της Νέας Δημοκρατίας, του Μεγάλου Άλματος, της Πολιτιστικής Επανάστασης, του αντιρεβιζιονιστικού αγώνα. Σπάνια μιλούσε ο ίδιος για τη ζωή του. Πολύ σπάνια αναφέρονταν και οι κινέζοι στην προσωπική του ζωή και αυτό το ομολογούν όλοι οι δημοσιογράφοι, όλοι οι παρατηρητές που πέρασαν και μίλησαν για αρκετό καιρό με τους κινέζους υπεύθυνους. Σε ένα κείμενό του αναφέρει αυτά τα λίγα πράγματα όσον αφορά στην οικογενειακή του κατάσταση:
…Είχα τρεις αδερφούς, οι δύο σκοτώθηκαν από το Κουόμιντανγκ. Η γυναίκα μου έπεσε κι αυτή θύμα του Κουόμιντανγκ. Είχα έναν ανιψιό που επίσης σκοτώθηκε από το Κουόμιντανγκ, είχα τέλος κι ένα γιο που σκοτώθηκε από τις βόμβες του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στην Κορέα. Η οικογένειά μου εξοντώθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά. Όμως εγώ δεν σκοτώθηκα, εγώ μόνο απόμεινα. Από τον Τσαγκ Κάι Σεκ έχουν εξοντωθεί τα μέλη ποιος ξέρει πόσων οικογενειών. Υπήρξαν και περιπτώσεις που εξοντώθηκαν ολοκληρωτικά οικογένειες ολόκληρες…
Είχε ταυτίσει τη ζωή του με την τύχη όλου του κινέζικου λαού. Θα πω κάτι για να δούμε την ξιπασιά μετά όλου του ρεβιζιονισμού. Ο γιος του Μάο πέθανε στην Κορέα. Τότε δεν μπορούσε ο γιος ενός κομμουνιστή ηγέτη να μην παίρνει πρώτος μέρος στους αγώνες που έκανε το κομμουνιστικό κίνημα σ’ όλο τον κόσμο. Ο γιος τους Στάλιν είχε πιαστεί αιχμάλωτος από τους ναζίδες και δεν δέχτηκε ο Στάλιν να τον ανταλλάξει με κάποιους αξιωματικούς των ναζί. Είπε να έχει την τύχη που είχαν όλοι οι σοβιετικοί στρατιώτες και να αντιμετωπιστεί σαν σοβιετικός στρατιώτης. Η ξιπασιά του ρεβιζιονισμού έχει δώσει τελείως διαφορετικά δείγματα, πώς να βολεύονται «οι ημέτεροι», τα παιδιά των στελεχών, πώς αυτοί να παίρνουν τις καλύτερες θέσεις και να μην παθαίνουν τίποτα. Εδώ πρέπει να ανοίξουμε μια παρένθεση για τον Μάο. Δεν σημαίνει πως παρόλο που έπαιξε αυτόν το ρόλο που αναφέραμε προηγουμένως -και που ήταν αποφασιστικής σημασίας- κάθε φορά η γνώμη του, η άποψή του ήταν και η άποψη που εφαρμοζόταν ή που κυριαρχούσε μέσα στο κινέζικο κόμμα, στο κινέζικο κράτος. Πολλές φορές ο Μάο ήταν ουσιαστική μειοψηφία μέσα στο κόμμα. Αυτό δεν είναι παράξενο· αν σπάσουμε λίγο τις μυθολογίες γύρω από τις επαναστάσεις, μπορούμε να το δούμε.
3. Γιατί ο Μάο είναι μεγάλος επαναστάτης ή ποια είναι η συνεισφορά του
Είναι μεγάλος γιατί έκανε την επανάσταση στη χώρα του, μια χώρα με τεράστιο πληθυσμό, ιστορία και φυσικό πλούτο. Έβγαλε τη χώρα του από την ιμπεριαλιστική καταλήστευση και την οδήγησε στο δρόμο του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού. Είναι μεγάλος γιατί το έργο του εξόπλισε όχι μόνο τους κινέζους επαναστάτες αλλά όλους τους κομμουνιστές του κόσμου. Και είναι μεγάλος, τέλος, γιατί αντιτάχθηκε στον εκφυλισμό της επανάστασης, φώτισε το πρόβλημα της ταξικής πάλης στο σοσιαλισμό και κάλεσε σε αγώνα ενάντια στο ρεβιζιονισμό. Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά το έργο του:
Στον τομέα της φιλοσοφίας: Με τα έργα του Για τις αντιθέσεις, Για την πράξη, Για τον διαλεχτικό υλισμό και άλλα, αναζωογόνησε το μαρξισμό και έδωσε κεντρική θέση στην ενότητα και πάλη των αντιθέτων, στην διαλεχτική. Τόνισε πως πρέπει να καταχτηθεί η διαλεχτική από τις μάζες. Δείτε τώρα πόσο απλά μιλούσε ο Μάο στα κείμενά του γι’ αυτά τα θέματα:
Γιατί πρέπει να μάθουμε τη διαλεχτική; Τη μαθαίνουμε μονάχα για να έχουμε μια ξεκάθαρη άποψη για τον κόσμο. Για να μπορούμε να εξετάζουμε τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και τη σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και την ύλη στον κόσμο αυτόν. Σ’ αυτόν τον κόσμο το μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων ζουν μέσα στον πόνο. Κυριαρχούνται από λίγα άτομα και καταπιέζονται από διάφορα πολιτικά και οικονομικά συστήματα.
Έτσι με δυο φράσεις ο Μάο μπορεί να δώσει την ουσία. Η τελευταία φράση ισχύει σήμερα πολύ περισσότερο παρά τότε που τη διατύπωσε ο Μάο. Ρίξτε μια ματιά στο σύγχρονο κόσμο, σε όλη την πορεία του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού. Ακριβώς αυτό κάνει. Βουλιάζει τις μάζες στον πόνο. Μια μικρή μειοψηφία εκμεταλλεύεται μια τεράστια πλειοψηφία και υπάρχουν αυτά τα πολιτικά και οικονομικά συστήματα που καταπιέζουν και ρημάζουν τις λαϊκές μάζες σ’ όλο τον κόσμο. Γι’ αυτό λέει ο Μάο ότι πρέπει να μελετάμε τη φιλοσοφία, για να προωθήσουμε την ταξική πάλη. Και πρέπει να μάθουν τη διαλεχτική, γιατί χωρίς την κατάχτηση της διαλεχτικής δεν μπορούν οι άνθρωποι να καταλάβουν τις σχέσεις που διέπουν τον σύγχρονο κόσμο. Παρακάτω συμπληρώνει τη γνώμη του για τη φιλοσοφία:
Η αδυναμία της φιλοσοφίας είναι πως δεν έχει παραχθεί πραχτική φιλοσοφία, αλλά μονάχα βιβλιακή φιλοσοφία.
Εμείς θέλουμε πάντοτε να προωθούμε νέα πράγματα, αλλιώτικα. Για ποιο λόγο βρισκόμαστε εδώ; Τι απογόνους θέλουμε; Νέα πράγματα είναι να ψάχνουμε την πραγματικότητα, οφείλουμε να αδράξουμε την πραγματικότητα.
Τι πράγμα είναι η φιλοσοφία; Η φιλοσοφία είναι η θεωρία της γνώσης, τίποτε άλλο. Έχω υποστηρίξει πως ο χρόνος που αφιερώνεται στη φιλοσοφία δεν πρέπει να είναι πολύ μεγάλος, μία ώρα περίπου. Όσο περισσότερο μιλάμε γι’ αυτήν, τόσο περισσεύονται, μπερδεύονται τα πράγματα. Έχω πει επίσης πως η φιλοσοφία πρέπει να βγει από τις αίθουσες διδασκαλίας και τα σπουδαστήρια.
Πρέπει να μεταρρυθμίσουμε την πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Δεν πρέπει να σπαταλιέται τόσος χρόνος με την παρακολούθηση μαθημάτων. Αν δεν μεταρρυθμιστούν, μπορούν να βγάλουν φιλόσοφους; Μπορούν να βγάλουν συγγραφείς; Μπορούν να βγάλουν ιστορικούς; Οι σημερινοί φιλόσοφοι δεν μπορούν να γράψουν φιλοσοφία, οι συγγραφείς δεν μπορούν να γράφουν νουβέλες και οι ιστορικοί δεν μπορούν να γράφουν ιστορία. Όλοι θέλουν να γράφουν για αυτοκράτορες, βασιλιάδες, στρατηγούς και υπουργούς.
Η ακινησία του εγκέφαλου είναι πολύ επικίνδυνη. Τα στελέχη σε όλα τα επίπεδα, της Κεντρικής Επιτροπής, των επαρχιών, των περιοχών και των περιφερειών είναι πολύ σπουδαία. Αυτά πρέπει να σκέφτονται πολύ περισσότερο. Δεν χρειάζεται να αφοσιωθούμε αδιάκοπα στο διάβασμα των κλασικών, χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε τα μυαλά μας και να ξαναζωντανέψουμε τη σκέψη μας.
Αυτά τα κείμενα είναι πολύ απλά. Δεν χαρακτηρίζονται από τη δυσκολία που λέει κανείς ότι έχει όταν πάει να διαβάσει ένα πολιτικό κείμενο. Ο Μάο είχε αυτή τη μεγάλη ικανότητα να δίνει με πολύ απλό και κατανοητό τρόπο πολύ βαθιά και σημαντικά πράγματα.
Μέσα από τα έργα του Για τη νέα δημοκρατία και τη Δημοκρατική διχτατορία του λαού στην Κίνα, εντόπισε τις ιδιομορφίες της επανάστασης στην Κίνα και σε χώρες όπως η Κίνα. Ακολουθεί ένα απόσπασμα από ένα έργο λίγο παλιότερο που έχει τίτλο «Μια σπίθα μπορεί να ανάψει φωτιά στον κάμπο» που έγραψε ο Μάο σε μια περίοδο που υπήρχαν απαισιόδοξες σκέψεις μέσα στο κόμμα:
Η θεωρία τους ότι πρέπει πρώτα να κερδίσουμε τις μάζες σε πανεθνική κλίμακα και σε όλες τις περιοχές και ύστερα να εγκαθιδρύσουμε πολιτική εξουσία, δεν είναι σύμφωνη με τη σημερινή κατάσταση της Κινέζικης Επανάστασης. Η θεωρία αυτή πηγάζει κυρίως από την αδυναμία να κατανοήσουν καθαρά ότι η Κίνα είναι μια μισοαποικιακή χώρα που γι’ αυτήν αντιμάχονται πολλές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Όταν το καταλάβει κανείς καλά αυτό, θα καταλάβει πρώτα γιατί μόνο στην Κίνα υπάρχει το ασυνήθιστο φαινόμενο του μακροχρόνιου, του μακρόχρονου και περίπλοκου πολέμου μέσα στις κυρίαρχες τάξεις, γιατί ο πόλεμος αυτός γίνεται συνεχώς πιο άγριος και εξαπλώνεται περισσότερο και γιατί δεν υπήρξε ποτέ ένα ενιαίο καθεστώς. Δεύτερο, θα καταλάβει τη μεγάλη σοβαρότητα του αγροτικού προβλήματος και κατά συνέπεια γιατί οι αγροτικές εξεγέρσεις έχουν πάρει σήμερα μια πλατιά ανάπτυξη σε όλη τη χώρα. Τρίτο, θα καταλάβει πόσο σωστό είναι το σύνθημα για δημοκρατική πολιτική εξουσία των εργατών και των αγροτών. Τέταρτο, θα καταλάβει ένα άλλο ασυνήθιστο φαινόμενο, που και αυτό δεν υπάρχει έξω από την Κίνα, και το οποίο είναι συνέπεια του πρώτου (ότι μόνο στην Κίνα υπάρχει ο μακρόχρονος και περίπλοκος πόλεμος μέσα στις κυρίαρχες τάξεις), συγκεκριμένα, την ύπαρξη και την ανάπτυξη του Κόκκινου Στρατού και των αντάρτικων δυνάμεων, και μαζί μ’ αυτούς την ύπαρξη και την ανάπτυξη των μικρών κόκκινων περιοχών, που είναι περικυκλωμένες από το αντεπαναστατικό καθεστώς. Πέμπτο, θα καταλάβει ότι στην μισο-αποικιακή Κίνα η εδραίωση και η ανάπτυξη του Κόκκινου Στρατού, των αντάρτικων δυνάμεων και των κόκκινων περιοχών είναι η ανώτατη μορφή του αγώνα των αγροτών κάτω από την ηγεσία του προλεταριάτου, το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της ανάπτυξης του αγώνα των χωρικών σε μια μισο-αποικιακή χώρα και αναμφίβολα, ο σημαντικότερος παράγοντας στην επιτάχυνση της επαναστατικής πλημμυρίδας σε όλη τη χώρα. Και, έκτο, θα καταλάβει ακόμα πως η πολιτική που καλεί μόνο για δράση μετακινούμενων ανταρτών δεν μπορεί να εκπληρώσει το καθήκον της επιτάχυνσης αυτής της πανεθνικής επαναστατικής πλημμυρίδας, ενώ η πολιτική της δημιουργίας περιοχών βάσεων ερεισμάτων, της συστηματικής εγκαθίδρυσης πολιτικής εξουσίας, του βαθέματος της αγροτικής επανάστασης, της ανάπτυξης των ενόπλων δυνάμεων του λαού με μια μελετημένη διαδικασία, της δημιουργίας πρώτα της Κόκκινης Πολιτοφυλακής των κοινοτήτων, κατόπιν της Κόκκινης Πολιτοφυλακής των περιοχών, ύστερα των τοπικών στρατευμάτων του Κόκκινου Στρατού, μέχρι τη δημιουργία του τακτικού Κόκκινου Στρατού, της επέκτασης της πολιτικής εξουσίας προελαύνοντας κατά αλλεπάλληλα κύματα, κ.λπ., είναι αναμφίβολα σωστή. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να εμπνεύσουμε την εμπιστοσύνη στις επαναστατικές μάζες της χώρας, όπως το έχει κάνει η Σοβιετική Ένωση σε όλο τον κόσμο. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε τρομερές δυσκολίες στις αντιδραστικές άρχουσες τάξεις, να κλονίσουμε τα θεμέλιά τους και να επιταχύνουμε την εσωτερική τους αποσύνθεση. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε πραγματικά να δημιουργήσουμε έναν Κόκκινο Στρατό, που θα γίνει το κύριο όπλο για τη μεγάλη επανάσταση στο μέλλον. Με λίγα λόγια, μόνο έτσι θα μπορέσουμε να επισπεύσουμε την επαναστατική πλημμυρίδα.
Από αυτό το απόσπασμα βγαίνουν οι ιδιομορφίες που υπήρχαν για το προχώρημα και την ανάπτυξη της επανάστασης στην Κίνα ή σε χώρες που έχουν τα χαρακτηριστικά της Κίνας.
Η θεωρία και η πραχτική του λαϊκού παρατεταμένου πολέμου έδωσε ένα άλλο στρατηγικό σχέδιο για τις δυνάμεις της επανάστασης που αγωνίζονται ενάντια στον ιμπεριαλισμό σε συνθήκες ανάλογες με αυτές της Κίνας. Και επαληθεύτηκαν στην πράξη, από πολλές επαναστάσεις και κινήματα, όλες οι αρχές του λαϊκού παρατεταμένου πολέμου, τις οποίες δεν υπάρχει επανάσταση στον κόσμο που να μην υιοθέτησε. Τα αποσπάσματα του Μάο πάνω στο θέμα αυτό, τα στρατιωτικά του έργα και ο λαϊκός παρατεταμένος πόλεμος έγιναν κλασικά και μελετήθηκαν από όλα τα επαναστατικά κινήματα που προωθούσαν αντάρτικα κινήματα σε διάφορες περιοχές του κόσμου. Η περίφημη φράση που ακολουθεί ήταν ένα εγκόλπιο των επαναστατών σε όλο τον κόσμο:
Να διαιρούμε τις δυνάμεις μας για να ξεσηκώνουμε τις μάζες, να συγκεντρώνουμε τις δυνάμεις μας για να χτυπάμε τον εχθρό.
Όταν ο εχθρός προχωρεί, εμείς υποχωρούμε, όταν ο εχθρός είναι στρατοπεδευμένος, εμείς τον ενοχλούμε, όταν ο εχθρός είναι καταπονημένος, του κάνουμε επίθεση, όταν ο εχθρός υποχωρεί, τον καταδιώκουμε.
Αυτές είναι ορισμένες, πιο κωδικοποιημένες αρχές του λαϊκού παρατεταμένου πολέμου που εφαρμόστηκαν σε όλα τα αντάρτικα κινήματα.
Ο Μάο συνέβαλε σημαντικά στην αντιρεβιζιονιστική πάλη και ειδικά στην τοποθέτηση του προβλήματος της ταξικής πάλης στις συνθήκες του σοσιαλισμού. Με το έργο του Για την ορθή λύση των αντιθέσεων μέσα στο λαό που γράφτηκε λίγο μετά τα γεγονότα σε Ουγγαρία και Πολωνία το 1956, με το έργο Για την ιστορική πείρα της διχτατορίας του προλεταριάτου, με την ομιλία του στη συνεδρίαση της Κ.Ε. το 1962 όπου διατύπωσε καθαρά το θέμα της ταξικής πάλης στο σοσιαλισμό. Όλα τα βασικά κείμενα της αντιρεβιζιονιστικής πάλης τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60 και ειδικά οι Προτάσεις για τη γραμμή του κομμουνιστικού κινήματος που ήταν γνωστές ως τα «25 σημεία» ή το περίφημο βιβλίο Ο χρουστσοφικός ψευδοκομμουνισμός αποτελούν σημαντικές συνεισφορές του Μάο στην αντιρεβιζιονιστική πάλη.
Ας δούμε αυτή την περίφημη προειδοποίηση του Μάο το 1962, μιλώντας στην 10η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΚ:
Δεν αποκλείεται και σοσιαλιστικές χώρες να κάνουν μια τέτοια στροφή όπως η Γιουγκοσλαβία, που έχει μεταβληθεί στον πυρήνα της. Αυτός είναι ρεβιζιονισμός. Από χώρα των εργατών και των αγροτών έχει μετατραπεί σ’ ένα κράτος όπου εξουσιάζουν οι αντιδραστικοί εθνικιστές. Το δικό μας κράτος πρέπει να αναγνωρίσει όσο γίνεται καλύτερα αυτό το πρόβλημα, να το ερευνήσει και να καταπιαστεί μ’ αυτό. Πρέπει να κατανοήσουμε τη μακροπρόθεσμη συνέχιση της ύπαρξης των τάξεων και της ταξικής πάλης. Δεν αποκλείεται οι αντιδραστικές τάξεις να επιχειρήσουν να παλινορθωθούν, γι’ αυτό πρέπει ν’ αυξήσουμε την επιτάχυνση.
Πρέπει να διαπαιδαγωγήσουμε όσο γίνεται καλύτερα του νέους, να διαπαιδαγωγήσουμε τα μεσαία στελέχη και τα στελέχη της βάσης. Πρέπει ακόμα να σκεφτούμε και τα παλιά στελέχη και τα στελέχη της βάσης. Πρέπει ακόμα να σκεφτούμε και τα παλιά στελέχη μας και να τα διαπαιδαγωγήσουμε κι αυτά. Αλλιώς η χώρα μας θα μπορούσε να πάρει αντίθετη κατεύθυνση. Ακόμα όμως κι αν έπαιρνε αντίθετη κατεύθυνση, αυτό δεν θα ήταν και τόσο τρομερό. Το επακόλουθο θα ήταν μια άρνηση της άρνησης, κι ύστερα η χώρα θα ξανάπαιρνε πάλι την αντίθετη κατεύθυνση. Αν η γενιά των παιδιών μας γίνει ρεβιζιονιστική και πάρει αντίθετη κατεύθυνση, ακόμα κι αν αυτό γινόταν δήθεν εν ονόματι του σοσιαλισμού, στην πραγματικότητα θα είναι καπιταλισμός. Τότε ασφαλώς τα εγγόνια μας θα ξεσηκώνονταν σε επανάσταση και θα ανέτρεπαν τους γέρους τους, γιατί οι μάζες δεν θα ήταν ευχαριστημένες. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει στο εξής να μιλάμε για τούτο το ζήτημα χρόνο με το χρόνο, να μιλάμε γι’ αυτό μήνα το μήνα και μέρα τη μέρα, πρέπει να κάνουμε μεγάλες συγκεντρώσεις και να μιλάμε γι’ αυτό, να συγκαλούμε κομματικά συνέδρια και ολομέλειες και να μιλάμε γι’ αυτό. Σε κάθε κομματική σύσκεψη πρέπει να μιλάμε γι’ αυτό έτσι ώστε ως προς αυτό το ζήτημα να ακολουθήσουμε μια κάπως σαφή μαρξιστική-λενινιστική γραμμή.
Ας δώσουμε προσοχή στην παρακάτω φράση: να δούμε τι δουλειά θα κάνουμε στη νέα γενιά, αν θα έχουμε τη νεολαία μαζί μας, αν η επόμενη γενιά γίνει ρεβιζιονιστική, αυτή που δεν είχε ζήσει τις δυσκολίες της επανάστασης, πρέπει να μιλάμε μέρα τη μέρα, μήνα το μήνα, χρόνο το χρόνο, να ξεσηκώσουμε τον κόσμο για το θέμα του εκφυλισμού της επανάστασης. Αυτή ήταν μια σημαντικότατη προειδοποίηση του Μάο που γίνεται το 1962 και βγαίνει μέσα από την πείρα και τον εκφυλισμό της επανάστασης όχι μόνο στη Γιουγκοσλαβία, όπου αναφέρεται, αλλά και στις άλλες χώρες. Λίγο αργότερα, το 1964, στο κείμενο Ο χρουστσοφικός ψευδοκομμουνισμός ο Μάο γράφει:
Η σοσιαλιστική κοινωνία αγκαλιάζει μια πολύ μεγάλη ιστορική περίοδο. Τάξεις, ταξική πάλη και αγώνες ανάμεσα στο σοσιαλισμό και τον καπιταλιστικό δρόμο υπάρχουν πάντοτε. Η σοσιαλιστική επανάσταση μόνο στον οικονομικό τομέα, σε ό,τι αφορά την ιδιοκτησία των μέσω παραγωγής, δεν αρκεί. Και δεν εξασφαλίζει στη σταθερότητα. Πρέπει ακόμα να ολοκληρωθεί η σοσιαλιστική επανάσταση στον πολιτικό, ιδεολογικό τομέα. Ο αγώνας για το ποιος ποιον, ο σοσιαλισμός ή ο καπιταλισμός, στον πολιτικό και ιδεολογικό τομέα διεξάγεται για μια πολύ μεγάλη χρονική περίοδο πριν κριθεί η έκβασή του. Μερικές δεκάδες χρόνια δεν αρκούν γι’ αυτό. Εκατό ή εκατοντάδες χρόνια χρειάζονται ως τη νίκη. Σχετικά με το ζήτημα του χρόνου, είναι καλύτερα να προετοιμαστούμε για μια περίοδο μάλλον μακρόχρονη παρά ολιγόχρονη. Σχετικά με το ζήτημα της δουλειάς, είναι καλύτερα να την αντιμετωπίζουμε σαν ένα καθήκον μάλλον δύσκολο παρά εύκολο. Υπάρχουν περισσότερα πλεονεκτήματα παρά μειονεκτήματα να σκεφτόμαστε και να ενεργούμε με τον τρόπο αυτόν. Αυτός που δεν το αντιλαμβάνεται καθαρά αυτό ή δεν το εκτιμά επαρκώς θα διαπράξει τεράστια λάθη. Σε αυτή τη σοσιαλιστική ιστορική περίοδο οφείλουμε να υπερασπίσουμε τη δικτατορία του προλεταριάτου, να οδηγήσουμε την επανάσταση ως το τέλος, αν θέλουμε να αποτρέψουμε την καπιταλιστική παλινόρθωση και να πραγματοποιήσουμε τη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Να δημιουργήσουμε τους όρους για το πέρασμα στον κομμουνισμό.
Πάλι εδώ ο Μάο λέει καθαρά ότι δεν μπορούμε να τάζουμε τον κομμουνισμό μέσα σε 20 χρόνια, δεν μπορούμε να λέμε ότι μέσα σε 10 χρόνια θα έχουμε λύσει όλα τα προβλήματα. Είναι καλύτερα να προσανατολίζουμε τον κόσμο ότι αυτό είναι ένα δύσκολο καθήκον, ότι χρειάζονται δεκάδες χρόνια για να γίνει αυτό το πράγμα, ότι χρειάζεται πολλή προσπάθεια, ότι είναι μια δύσκολη δουλειά. Και πρέπει να διαπαιδαγωγηθούμε μ’ αυτό το πνεύμα και όχι με το πνεύμα ότι θα μας τα λύσει όλα μια καλή κυβέρνηση, που θα έχει εξουσιοδότηση από τον κόσμο να τα κάνει όλα αυτή για τον κόσμο και τις μάζες. Ο Μάο είχε κι άλλες απόψεις γύρω από το θέμα του σοσιαλισμού. Ας δούμε πώς αντιλαμβανόταν το ζήτημα της τεχνολογίας:
Οφείλουμε να υιοθετήσουμε μια πρωτοπόρα τεχνολογία. Αλλά δεν μπορούμε για το λόγο αυτόν να αρνιόμαστε να παραδεχτούμε πως στη διάρκεια μια δοσμένης περιόδου γίνεται αναπόφευκτο να προσφύγουμε σε μια λιγότερο αναπτυγμένη τεχνολογία. Από τότε που υπάρχει ιστορία, στους επαναστατικούς πολέμους, εκείνοι που είχαν όπλα κατώτερης ποιότητας ήταν πάντα καλύτεροι από αυτούς που διάθεταν όπλα ανώτερης τεχνολογίας.
Να μιλάμε πολύ για μηχανοποίηση και αυτοματοποίηση θα κάναμε τους ανθρώπους να δείχνουν περιφρόνηση απέναντι στη μισο-μηχανοποίηση και στην παραγωγή με παραδοσιακές μεθόδους. Μια τέτοια παρέκκλιση παρουσιάστηκε ήδη στο παρελθόν. Βλέποντας μονάχα μια πλευρά του προβλήματος, αναζητούσαν μονάχα νέες τεχνικές, νέες μηχανές, επιχειρήσεις μεσαίων και μικρών διαστάσεων. Μονάχα μετά την υιοθέτηση της αρχής της ταυτόχρονης ανάπτυξης των παραδοσιακών μεθόδων και των ξένων μεθόδων και της ταυτόχρονης ανάπτυξης των μεγάλων, μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων, ξεπεράστηκε αυτή η παρέκκλιση.
Στο πεδίο της αγροτικής οικονομίας, σήμερα εμείς δεν συμβουλεύουμε τη γενικευμένη χρησιμοποίηση χημικών προϊόντων. Οι λόγοι είναι τούτοι: 1) Δεν θα είμαστε σε θέση να παράγουμε χημικά λιπάσματα πριν από ορισμένα χρόνια. Βέβαια, παράγουμε μια ορισμένη ποσότητα τέτοιων λιπασμάτων, αλλά η χρησιμοποίησή τους γίνεται στα βιομηχανικά φυτά. 2) Αν συμβουλεύαμε τη γενικευμένη χρησιμοποίηση χημικών προϊόντων, οι άνθρωποι δεν θα είχαν μάτια παρά γι’ αυτά τα προϊόντα και κανένας δεν θα έδινε προσοχή πια στην ανατροφή χοιρινών. Βέβαια, οφείλουμε να έχουμε και μη οργανικά λιπάσματα. Αλλά αν χρησιμοποιούσαμε μονάχα αυτά, χωρίς να τα συνδυάζουμε με τα οργανικά λιπάσματα, θα προκαλούσαμε μια σκλήρυνση της γης.
Όπως βλέπουμε δεν πίστευε ότι η τεχνολογία μπορούσε να λύσει όλα τα προβλήματα. Έδινε πάρα πολύ μεγάλη σημασία και στη διαπαιδαγώγηση των μαζών και στις σχέσεις των ανθρώπων και στο να προωθούνται αυτά με έναν τρόπο όσο γίνεται πιο αρμονικό για να μη δημιουργούνται λάθη και προβλήματα που η προηγούμενη σοσιαλιστική οικοδόμηση είχε δημιουργήσει. Ακολουθούσαν κάποιες φράσεις για να δούμε πώς το αντιλαμβανόταν ο Μάο:
Μελλοντικά οι πόλεις θα πρέπει να γίνουν λιγότερο μεγάλες. Πρέπει να διασπείρουμε τους κατοίκους των μεγάλων πόλεων στην ύπαιθρο και να δημιουργήσουμε μικρές πόλεις.
Η ικανότητα των ανθρώπων να γνωρίσουν και να μετασχηματίσουν τη φύση είναι απεριόριστη.
Αυτά τα απλά λόγια μιλάνε για κάποιες μεγάλες αλήθειες και τα πράγματα που επισημαίνει εδώ ο Μάο παίζουν μεγάλο ρόλο για τον τρόπο με τον οποίο προωθήθηκαν.
Πάνω στο θέμα να στηριζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις, που είναι μια βασική θέση του Προέδρου Μάο και που αφορούσε σε όλους τους τομείς της οικοδόμησης, αναφέρονται τα παρακάτω:
Για ποιο λόγο το εγχειρίδιο -αναφέρεται σε ένα σοβιετικό εγχειρίδιο για την πολιτική οικονομία- δεν συστήνει σε κάθε χώρα να παράγει όλα αυτά που είναι σε θέση να παράγει αλλά αντίθετα προτείνει πως μια χώρα δεν πρέπει να κατασκευάζει τα προϊόντα που μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες της σε αυτά παίρνοντάς τα από άλλες χώρες.; Η σωστή πολιτική είναι κάθε χώρα να παράγει όλα αυτά που μπορεί να παράγει. Πρέπει να το κάνει με ανεξάρτητο τρόπο υπολογίζοντας μόνο στις δικές της δυνάμεις. Η αρχή είναι να μην εξαρτάται από άλλους. Τα μοναδικά πράγματα που μια χώρα δεν πρέπει να παράγει είναι αυτά που πραγματικά είναι ανίκανη να τα παράγει. Οφείλει ιδιαίτερα να κάνει ό,τι μπορεί για να αναπτύξει τη δική της αγροτική παραγωγή. Στην πραγματικότητα είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να εξαρτάται από άλλες χώρες ή άλλες επαρχίες για το δικό της επισιτισμό.
Ας σχολιάσουμε λίγο αυτά τα λόγια γιατί έχουν επικαιρότητα σήμερα. Αυτή είναι μια κριτική της θεωρίας που ονομάστηκε «σοσιαλιστικός καταμερισμός εργασίας». Κάποια χώρα θα παράγει βιομηχανικά προϊόντα, κάποια άλλη θα γίνει λαχανόκηπος όπως η Βουλγαρία, κάποια θα δημιουργεί κάτι άλλο, και κάποιοι -αυτοί που θα έχουν κάνει το πλάνο, αυτοί θα το έχουν αποφασίσει- θα δούνε και με ποιον τρόπο μπορούν να γίνουν διάφορες ανταλλαγές κ.λπ. Είναι μια σχεδιοποίηση τελείως από τα πάνω που παίρνει υπόψη -υποτίθεται- τις ανάγκες όλης της σοσιαλιστικής κοινότητας, όλου του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, αλλά που στην πράξη σήμαινε κάτι διαφορετικό. Και ακριβώς αυτή η θεωρία -του σοσιαλιστικού καταμερισμού εργασίας- ήταν μια θεωρία που κάλυπτε τη μεγαλοκρατική πολιτική των σοβιετικών απέναντι στους υπόλοιπους εταίρους του σοσιαλιστικού στρατοπέδου εκείνης της περιόδου.
Ποια αντίληψη βάζει ο Μάο; Ότι κάθε χώρα πρέπει να στηρίζεται στις δικές της δυνάμεις. Πρέπει να μπορεί να παράγει εκείνη αυτά που είναι βασικά. Το μόνο που δεν μπορεί να παράγει είναι αυτό που δεν μπορεί ακόμη να το παράξει, αλλά πρέπει να κάνει προσπάθειες να το παράξει. Αυτή δεν ήταν μια αντιδραστική άποψη, μια άποψη που οδηγούσε προς τα πίσω, αλλά ήταν μια άποψη που εξόπλιζε τις χώρες εκείνης της περιόδου που είχαν κάνει επαναστάσεις, που ήταν σε διαδικασία ρήξης με τον ιμπεριαλισμό, γιατί ο ιμπεριαλισμός αυτό ακριβώς κάνει.
Δείτε σήμερα αυτό που γίνεται στον κόσμο: Η διεθνοποίηση της παραγωγής, ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός, διαλύει κάθε νευραλγικό κύτταρο οικονομικής ζωής στις χώρες σύμφωνα με τις υποτιθέμενες ανάγκες που έχει κάθε φορά -τεχνολογία, ανάπτυξη, εκσυγχρονισμός κ.λπ., ο ρόλος του οποίου γίνεται πολύ μεγάλος αυτή τη στιγμή- διαλύει κάθε οικονομία που υπήρχε στον αγροτικό τομέα για να μπορεί μετά να βάζει τους λαούς και τους εργαζόμενους στη μέγγενη του οδοστρωτήρα του. Διαλύει πολιτισμούς, διαλύει τρόπους τους οποίους οι άνθρωποι είχαν βρει για να λύνουν τα προβλήματα αυτά. Τους στραγγαλίζει οικονομικά, βάζει να διαλύσουν τα διαφορετικά προγράμματα και το βασικό ζήτημα που θέτει είναι να διαλυθούν συγκεκριμένοι τομείς και ειδικά ο αγροτικός σε μια σειρά από χώρες και μετά να αρχίσουν οι εισαγωγές από άλλες περιοχές.
Η γραμμή που έδωσε ο Μάο να στηριχτεί ο καθένας στις δυνάμεις του και να αποκτήσει μια παραγωγική ικανότητα, ήταν στο πνεύμα της ανεξαρτησίας και της πάλης ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Έχουν περάσει πάνω από 20 χρόνια από τότε που ειπώθηκαν αυτά και είδαμε πού έχουν καταντήσει όλες οι χώρες σήμερα. Να μην μπορεί μια χώρα να προβάλλει βέτο ή να πει ένα μεγάλο «όχι» σε αυτά που αποφασίζονται στις Βρυξέλλες, στην Ουάσινγκτον, στις συναντήσεις του G7. Αυτό ήταν ένα μάθημα ιστορικής σημασίας που πρέπει να το προσέξουμε πολύ και ιδιαίτερα να δούμε όλη τη φιλολογία που υπάρχει γύρω από την Ελλάδα: Δεν πρέπει να αλβανοποιηθούμε. Για ποια Αλβανία μιλάνε; Για εκείνη του ’50, του ’60 ή τη σημερινή; Να προβληματιστούμε για το τι εννοούν με αυτό, ότι δηλαδή, πώς θα μπορούσε να υπάρξει μια χώρα αν πει «όχι» στην Ε.Ε., να πει όχι στο ΝΑΤΟ, στους αμερικάνους κ.λπ. Εμείς λέμε ότι μπορούν οι χώρες, τα κινήματα, οι εργαζόμενοι, αν στηριχτούν στις δικές τους δυνάμεις να επιβάλουν άλλες ρυθμίσεις. Δεν είναι εύκολο, δεν γίνεται από τον καναπέ, δεν γίνεται με ζάπινγκ. Πρέπει να γίνει αγώνας και οι συνθήκες σήμερα είναι πιο δύσκολες απ’ ό,τι ήταν πριν από 20 χρόνια. Αλλά πριν από 20 ή 30 χρόνια αυτές οι υποδείξεις του Μάο έδιναν έναν προσανατολισμό, ο οποίος, αν υιοθετούνταν, θα ήταν τελείως διαφορετική σήμερα η πορεία του κόσμου.
Για την Πολιτιστική Επανάσταση. Έχουν ειπωθεί πάρα πολλά χοντροκομμένα πράγματα για να συκοφαντηθεί η Πολιτιστική Επανάσταση. Το 1973 δίνεται στη δημοσιότητα μια ταινία-ντοκιμαντέρ του Μ. Αντονιόνι με τίτλο «Κίνα». Γυρίστηκε το 1971 στην Κίνα -διαρκούσε ακόμα η Πολιτιστική Επανάσταση- και δείχνει τα πράγματα με ένα μάτι επιφυλακτικό. Οι ίδιοι οι Κινέζοι κατήγγειλαν ότι η ταινία δεν δείχνει την πραγματικότητα της Κίνας ακριβώς, αλλά νομίζω ότι με βάση αυτά για τα οποία κατηγορούν την Κίνα σήμερα, θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι η ταινία θαυμάζει την Κίνα. Οι κινέζοι όμως τότε δεν την αποδέχονταν. Υπάρχει μια σκηνή στην ταινία, που όταν προβλήθηκε στους κινηματογράφους της Αθήνας το 1975-76 υπήρξαν και λιποθυμίες θεατών, όπου δείχνει μια καισαρική τομή που γίνεται στην Κίνα στα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης. Δείχνει τη γυναίκα στο χειρουργείο να βγάζουν το σάκο και το παιδί. Ήταν σκληρή σκηνή. Τη στιγμή εκείνη ο σκηνοθέτης δείχνει ένα άλλο πλάνο που υπάρχει ένα διαχωριστικό μπροστά από τη γυναίκα που γεννάει. Η γυναίκα αυτή μιλάει, την ταΐζουν κ.λπ. Η τομή γινόταν με βελονισμό, με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο από αυτόν που έκαναν στη Δύση. Κάποια γιατροί βέβαια θα το έκαναν αυτό και οι γιατροί εκεί ήταν διαφορετικοί από αυτούς που γνωρίζουμε εμείς εδώ, για τους οποίους δεν πρέπει να έχουμε και τόσο καλή γνώμη και για το πώς αντιλαμβάνονται την υγεία και τα προβλήματα του κοσμάκη. Αλλά αυτό δεν είναι προσωπικό ζήτημα, είναι λίγο πιο γενικό. Θέλω να πω ότι μια ταινία που γυρίστηκε τότε έδειχνε αυτή τη σκηνή, ενώ αυτές που γυρίζονται τώρα με διάφορες χρηματοδοτήσεις δείχνουν ότι οι γυναίκες γεννούσαν μόνες τους γιατί οι γιατροί είχαν πέσει σε δυσμένεια, τους κυνηγούσαν, τους έκαναν κριτική κ.λπ. Είναι κι αυτό μέσα στις μυθολογίες που έλεγα στην αρχή. Αυτή ήταν μια παρένθεση γύρω από τις τερατολογίες που λέγονταν για τη Πολιτιστική Επανάσταση.
Πρέπει να δούμε την ουσία της Πολιτιστικής Επανάστασης και ένας καλός τρόπος είναι να δούμε τι διακήρυξε αυτή η επανάσταση. Θα διαβάσω μερικά αποσπάσματα από μια απόφαση της Κ.Ε. του ΚΚΚ και όχι από μια εφημερίδα τοίχου που έγραψαν κάποιοι ερυθροφρουροί εκείνη την περίοδο, για το πώς αντιλαμβάνονταν ένα κομμάτι του ΚΚΚ αυτό το θέμα: Είναι η απόφαση του Αυγούστου του 1966. Το πρώτο σημείο λέει το εξής:
Ένα νέο στάδιο της σοσιαλιστικής επανάστασης. Η ΜΠΠΕ που βρίσκεται σε ανάπτυξη είναι μια μεγάλη επανάσταση που αφορά τον άνθρωπο σε ό,τι έχει πιο βαθύ. Εκπροσωπεί ένα στάδιο που χαρακτηρίζεται από ένα μεγαλύτερο βάθος και ένα μεγαλύτερο πλάτος ανάπτυξης της σοσιαλιστικής επανάστασης της χώρα του.
Δώστε σημασία σ’ αυτή την πρόταση: …μια μεγάλη επανάσταση που αφορά τον άνθρωπο σε ό,τι έχει πιο βαθύ. To κινέζικο κομμουνιστικό κίνημα και ο Μάο προσπάθησαν ακριβώς να αλλάξουν τον άνθρωπο σε ό,τι έχει πιο βαθύ, όπως έχει δημιουργηθεί ο άνθρωπος μέσα από χιλιάδες καταπίεσης, εκμετάλλευσης και ύπαρξης μιας αντίληψης μέσα στον μυαλό του. Η καταπολέμηση του εγωιστικού, του αλαζονικού ατόμου είναι πολύ βασική στα κείμενα των κινέζων της εποχής. Ας συνεχίσουμε παρακάτω:
…η αστική τάξη, αν και ανατράπηκε, προσπαθεί να διαφθείρει τις μάζες και να καταχτήσει τα αισθήματά τους μέσω της σκέψης, της κουλτούρας, των παλιών ηθών και συνθηκών των εκμεταλλευτριών τάξεων με σκοπό την παλινόρθωσή της. Το προλεταριάτο πρέπει να κάνει το αντίθετο, να αντεπιτεθεί και να απαντήσει σε κάθε πρόκληση της αστικής τάξης στον ιδεολογικό τομέα και να μετασχηματίσει την ηθική φυσιογνωμία όλης της κοινωνίας με τη σκέψη, την κουλτούρα, τα ήθη και τις συνήθειες του προλεταριάτου. Στην παρούσα στιγμή έχουμε σκοπό να καταπολεμήσουμε και να συντρίψουμε όλους αυτούς που κρατούν καθοδηγητικές θέσεις αλλά βαδίζουν στον καπιταλιστικό δρόμο, να κριτικάρουμε τις αντιδραστικές ακαδημαϊκές αυθεντίες της αστικής τάξης, να κριτικάρουμε την ιδεολογία της αστικής τάξης και όλων των εκμεταλλευτριών τάξεων και να μεταρρυθμίσουμε την εκπαίδευση, τη λογοτεχνία, την τέχνη και όλους τους άλλους κλάδους του εποικοδομήματος που δεν αντιστοιχούν στη σοσιαλιστική οικονομική βάση, πράγμα που θα συντελέσει στη στερέωση και ανάπτυξη του σοσιαλιστικού συστήματος.
Παρακάτω, στο σημείο 4:
…για να διαπαιδαγωγούνται οι μάζες: Πρέπει να χρησιμοποιούμε πλατιά τη μέθοδο των εφημερίδων τοίχου και των μεγάλων συζητήσεων για να επιτρέψουμε την πλατιά και ελεύθερη έκφραση των απόψεων, έτσι ώστε οι μάζες να μπορέσουν να εκφράσουν τις σωστές απόψεις του, να κριτικάρουν τις λαθεμένες και να καταγγείλουν όλα τα κακοποιά πνεύματα. Με τον τρόπο αυτόν οι πλατιές λαϊκές μάζες θα μπορέσουν μέσα στην πάλη να ανεβάσουν την πολιτική τους συνείδηση, να αναπτύξουν τις ικανότητες και τα ταλέντα τους, να ξεχωρίσουν αυτό που είναι ορθό και αυτό που δεν είναι, να ξεχωρίσουν τους εχθρούς που καλύπτονται ανάμεσά τους.
Στο σημείο 5:
…να εφαρμόζουμε αποφασιστικά την ταξική γραμμή του κόμματος. Ποιοι είναι οι εχθροί μας; ποιοι είναι οι φίλοι μας; Αυτό είναι ένα ζήτημα πρωταρχικής σημασίας για την επανάσταση. Είναι επίσης ζήτημα πρωταρχικής σημασίας για τη Μεγάλη Πολιτιστική Επανάσταση. Η καθοδήγηση του κόμματος πρέπει να προβάλλει και να ανακαλύπτει την αριστερά. Να αναπτύσσει και να ενισχύει τις τάξεις της αριστεράς και να στηρίζεται αποφασιστικά στην επαναστατική αριστερά. Μονάχα έτσι θα μπορέσει στην πορεία του κινήματος να απομονώσει ολοκληρωτικά τα αντιδραστικά στοιχεία της δεξιάς, να κερδίσει τα στοιχεία του κέντρου, να ενώσει τη μεγάλη πλειοψηφία και τελικά να πραγματοποιήσει με αυτό το κίνημα την ενότητα του 95% του λαού.
Στο σημείο 7 έχει ιδιαίτερη σημασία ο τίτλος:
«Να επαγρυπνούμε απέναντι στους ανθρώπους που επιζητούν να ταπεινώσουν επαναστάτες χαρακτηρίζοντάς τους σαν αντεπαναστάτες».
…Κανένα μέτρο δεν πρέπει να παίρνεται ενάντια στους μαθητές και σπουδαστές των πανεπιστημίων, ινστιτούτων, σχολείων μέσης και κατώτερης εκπαίδευσης, σχετικά με προβλήματα που εμφανίζονται ανάμεσά τους στη διάρκεια του κινήματος, εξαιρώντας τους δραστήριους αντεπαναστάτες που έχουν δώσει φανερά δείγματα και είναι ικανοί για φόνους, εμπρησμούς, δηλητηριάσεις, σαμποτάζ κ.λπ. Για να παρεμποδίσουμε κάθε εκτροπή της πάλης από τον κύριο στόχο της, δεν πρέπει να επιτρέψουμε να υποκινηθεί κάτω από οποιοδήποτε πρόσχημα ένα μέρος των μαζών να αγωνιστεί εναντίον ενός άλλου μέρους των μαζών. Μια ομάδα σπουδαστών ενάντια σε άλλη ομάδα σπουδαστών. Ακόμα κι αν πρόκειται για πραγματικά δεξιά στοιχεία, τα προβλήματά τους πρέπει να διακανονιστούν σύμφωνα με την περίπτωση στο τελευταίο στάδιο του κινήματος. Ο αγώνας που διεξάγει το προλεταριάτο ενάντια στην παλιά σκέψη, κουλτούρα, ήθη και συνήθειες που έχουν κληροδοτηθεί από όλες τις εκμεταλλεύτριες τάξεις στη διάρκεια χιλιετηρίδων, θα καλύψει αναπόφευκτα μια εξαιρετικά παρατεταμένη περίοδο. Κατά συνέπεια οι ομάδες, οι επιτροπές και τα συνέδρια της Πολιτιστικής Επανάστασης δεν πρέπει να είναι προσωρινές οργανώσεις αλλά μόνιμες μαζικές οργανώσεις που θα λειτουργήσουν για ένα μεγάλο διάστημα. Είναι κατάλληλες όχι μόνο για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τους κρατικούς οργανισμούς αλλά επίσης, και αυτό είναι βασικό, στα εργοστάσια, στις επιχειρήσεις, τα ορυχεία, στις πόλεις και στα χωριά είναι αναγκαίο να εφαρμοστεί ένα γενικό σύστημα εκλογών που να μοιάζει με εκείνο της Κομμούνας του Παρισιού για την εκλογή των μελών των ομάδων και των επιτροπών και των αντιπροσώπων στα συνέδρια της Πολιτιστικής Επανάστασης. Οι κατάλογοι των υποψηφίων πρέπει να προταθούν από τις επαναστατικές μάζες ύστερα από πλατιές συζητήσεις και οι εκλογές δεν πρέπει να γίνουν παρά αφού ελεγχθούν μετά από συζήτηση οι κατάλογοι από τις μάζες. Οι μάζες σε κάθε στιγμή έχουν δικαίωμα να κριτικάρουν μέλη των ομάδων και των επιτροπών της Πολιτιστικής Επανάστασης και τους αντιπροσώπους που θα έχουν εκλεγεί για το συνέδριο της Πολιτιστικής Επανάστασης. Τα μέλη που έχουν εκλεγεί και οι αντιπρόσωποι μπορούν να αντικατασταθούν.
Μόνο από αυτά τα λόγια μπορεί κανείς να καταλάβει ότι αυτό που έγινε στην Κίνα δεν έχει κανένα προηγούμενο σε καμιά άλλη σοσιαλιστική χώρα. Σε καμιά άλλη σοσιαλιστική χώρα δεν εξαπολύθηκε τέτοιο μεγάλο, μαζικό κίνημα που είχε σαν στόχο να καταγγείλει αυτούς που είχαν πάρει τον καπιταλιστικό δρόμο, που είχε σαν στόχο να θέσει το θέμα του ανθρώπου στην πιο βαθιά του υπόσταση. Ήταν ένα μεγάλο επαναστατικό κίνημα και όπως σε όλα τα μεγάλα επαναστατικά κινήματα υπάρχουν διάφορες στιγμές μέσα σε αυτά, και η κριτική της Πολιτιστικής Επανάστασης είναι κι αυτό ένα ζήτημα, αλλά η κύρια πλευρά, η βασική της πλευρά ήταν ακριβώς αυτή η αντίδραση, η αντίσταση, η προσπάθεια προετοιμασίας εκατομμυρίων μαζών που θα έπρεπε να αντισταθούν στον ρεβιζιονιστικό εκφυλισμό. Ο Μάο το έλεγε καθαρά:
Για να είμαστε σίγουροι ότι το Κόμμα και η χώρα μας δεν θα αλλάξουν χρώμα, πρέπει όχι μόνο να έχουμε σωστή γραμμή και πολιτική, αλλά και να καταρτίσουμε και να διαπλάσουμε εκατομμύρια συνεχιστές της υπόθεσης της προλεταριακής επανάστασης.
Αυτή ήταν όλη η ουσία της Πολιτιστικής Επανάστασης. Αυτό προσπάθησε να γίνει τότε και βέβαια δεν συμφωνούσαν όλοι μαζί στην προώθηση αυτού του στόχου. Και αυτό φάνηκε. Ένα μεγάλο μέρος του κόμματος και του κρατικού μηχανισμού στα λόγια έλεγε «ναι» αλλά στην πράξη έκανε ό,τι μπορούσε για να το σαμποτάρει – και είχε κάθε λόγο να το κάνει αυτό.
Ο έκτος λόγος που ο Μάο ήταν μεγάλος επαναστάτης είναι η «άλλη μέθοδος». Χρειάζεται εδώ να κάνουμε μια αναφορά σε ορισμένους παλιότερους. Όταν υπήρχε κάποτε το ΚΚΕ (μ-λ) και ήταν η κύρια οργάνωση που προσπαθούσε να εμβαθύνει και να μελετήσει τα θέματα της Ελλάδας, άνοιξε μια προσυνεδριακή διαδικασία για να εκτιμηθεί τότε -που ήταν μια περίοδος γενικών κατεδαφίσεων- και να τεθεί το θέμα της αξιολόγησης του έργου του Μάο. Τότε εμφανίστηκε μια πτέρυγα, μέσα στα πλαίσια του κόμματος, η οποία υποστήριζε ότι ο Μάο δεν προσέφερε τίποτε και ότι πρέπει να ξαναϊδωθεί όλη η εμπειρία με καινούργιο τρόπο. Αυτή ήταν η πτέρυγα του Τάκη Τασσόπουλου. Μια απάντηση που του δόθηκε από την Κεντρική Επιτροπή έλεγε τα εξής:
Κατηγορείς ότι η πορεία που έχουμε σαν κίνημα είναι μια πορεία τέτοια -φθίνουσα κατά τη γνώμη του- γιατί υιοθετούμε το μαοϊκό πρότυπο, τις ιδέες του Μάο κ.λπ. Πολύ περισσότερο έχουμε διαμορφωθεί από τις ιδέες και τα πράγματα που προήλθαν από τη σοβιετική εμπειρία και από αυτά που κυκλοφορούσαν στο Παρίσι ή σε άλλες χώρες του εξωτερικού και πολύ λιγότερο από το πραγματικό πνεύμα και το έργο του Μάο.
Η απάντηση αυτή έλεγε ότι περισσότερο έχουν επηρεαστεί από τη Μόσχα και το Παρίσι και πολύ λιγότερο από τον Μάο και το Πεκίνο. Αυτή ήταν μια φράση σε ένα απαντητικό κείμενο που εκείνη την περίοδο μπορεί να πέρασε λιγάκι απαρατήρητη. Γι’ αυτό έχει σημασία να μιλήσουμε για την «άλλη μέθοδο» που προσπάθησαν ο Μάο και το κινέζικο κόμμα να υιοθετήσουν. Βασική, κεντρική ιδέα της «άλλης μεθόδου» είναι η εξής φράση:
Το Κόμμα πρέπει να εξασφαλίζει την καθοδήγηση αυτού του προτσές δίχως να μονοπωλεί τη δουλειά ή να αφήνει τους άλλους να κάνουν τη δική του δουλειά.
Να το αναλύσουμε γιατί είναι πολύ βασικό. Το κόμμα πρέπει να καθοδηγεί αλλά όχι να μονοπωλεί. Πρέπει να βάζει τις μάζες να κινούνται, να ενεργοποιούνται οι ίδιες, γιατί χωρίς της ενεργοποίηση των μαζών, των εργατών, των αγροτών, των σπουδαστών, των στρατιωτών δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Αλλά δεν μπορεί και το κόμμα να αφήνει τη δουλειά που πρέπει να κάνει το ίδιο σαν καθοδηγητικός τομέας όλης αυτής της επαναστατικής διαδικασίας σε κάποιους άλλους. Αυτή η αντίληψη, ότι πρέπει να καθοδηγεί και όχι να μονοπωλεί και να παίζει τον καθοδηγητικό του ρόλο εκεί που πραγματικά πρέπει, είναι μια κεντρική αντίληψη η οποία πολλές φορές δεν είχε υιοθετηθεί από όσους μιλούσαν για το ρόλο του Μάο η αναφέρονταν στο μαοϊσμό κ.λπ. Ας δούμε ορισμένα στοιχεία αυτής της «άλλης μεθόδου» του Μάο:
Πρέπει να πηγαίνουμε μέσα στις μάζες, να διδασκόμαστε από τις μάζες, να γενικεύουμε την πείρα του για να βγάζουμε απ’ αυτήν ακόμα καλύτερες και συστηματοποιημένες αρχές και μεθόδους, μετά να τις κάνουμε γνωστές στις μάζες (να τις προπαγανδίζουμε), να καλούμε τις μάζες να τις εφαρμόζουν και να λύνουμε τα προβλήματά τους, ώστε οι μάζες να καταχτήσουν την απελευθέρωση και την ευτυχία τους.
Να γίνεστε πρώτα μαθητές, ύστερα δάσκαλοι, πρώτα να συμβουλεύεστε τα στελέχη των κατώτερων βαθμίδων, ύστερα να δίνετε εντολές. …Στα λόγια των στελεχών των κατώτερων βαθμίδων υπάρχουν και σωστές και λαθεμένες γνώμες. Αφού τις ακούσουμε, πρέπει να τις αναλύσουμε. Τις σωστές γνώμες πρέπει να τις ακούμε και να ενεργούμε σύμφωνα με αυτές. …Πρέπει να ακούμε και τις λαθεμένες γνώμες που έρχονται από τα κάτω· θα ήταν λάθος αν δεν τις ακούμε καθόλου, όμως αφού τις ακούσουμε, να μην ενεργούμε σύμφωνα μ’ αυτές, αλλά να τις κριτικάρουμε.
Να φυλαχτείτε με κάθε τρόπο από την αλαζονεία. Αυτό είναι ένα ζήτημα αρχής για τους καθοδηγητές, είναι επίσης ένας σημαντικός όρος για τη διαφύλαξη της ενότητας. Δεν πρέπει να είναι αλαζονικοί ούτε εκείνοι που δεν έκαναν σοβαρά λάθη και που σημείωσαν πολύ μεγάλες επιτυχίες στη δουλειά τους.
Οι σύντροφοι μας πρέπει οπωσδήποτε να καταλάβουν πως η ιδεολογική αναδιαπαιδαγώγηση είναι μια δουλειά μακρόχρονη, υπομονετική και λεπτομερειακή, δεν μπορεί να επιδιώκουν με μερικά μαθήματα και μερικές συνεδριάσεις να αλλάξουν την ιδεολογία των άλλων που διαμορφώθηκε στη διάρκεια της ζωής δεκαετιών. Για να πείσουμε τους άλλους μπορεί να χρησιμοποιούμε μόνο τη μέθοδο της πειθούς και όχι τον εξαναγκασμό. Με τον εξαναγκασμό ποτέ δεν μπορούμε να τους πείσουμε. Είναι απαράδεκτο να πείσουμε τους ανθρώπους με τη βία. Τη μέθοδο αυτή μπορεί να τη χρησιμοποιούμε απέναντι στον εχθρό και σε καμία περίπτωση απέναντι στους συντρόφους και φίλους.
Πρέπει να είμαστε σεμνοί και προσεχτικοί, να φυλαγόμαστε από την αλαζονεία και την παραφορά, να υπηρετούμε με όλη την καρδιά και όλη τη σκέψη μας τον κινέζικο λαό…
Για καθετί πρέπει να βάζουμε σ’ ενέργεια το μυαλό και να σκεπτόμαστε καλά. Μια παροιμία λέει: «Μόλις συνοφρυώνεσαι, στη σκέψη σου γεννιέται ένα σχέδιο». Μ’ άλλα λόγια, η βαθιά σκέψη είναι η πηγή της σοφίας. Για να εξαλειφθεί η συνήθεια, που ενεργούμε στα τυφλά, που είναι αρκετά διαδομένη στο Κόμμα μας, πρέπει να ενθαρρύνουμε τους συντρόφους να σκέπτονται, να καταχτήσουν τη μέθοδο της ανάλυσης των πραγμάτων και φαινομένων και να κάνουν την ανάλυση συνήθεια.
Σε κάθε περίσταση, ένας κομμουνιστής πρέπει να θέτει το ερώτημα «γιατί;» και να σκέφτεται σε βάθος, να επαληθεύει αν όλα είναι σε συμφωνία με την πραγματικότητα, αν είναι αληθινά θεμελιωμένα. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ακολουθεί τυφλά αυτό που του λένε και να κηρύσσει τη δουλική υπακοή στη γνώμη άλλων.
Όλα αυτά στην εφαρμογή τους -και πολλά άλλα- προσπάθησαν να δώσουν μια άλλη μέθοδο στην επίλυση προβλημάτων που έχει όλη η πορεία της επαναστατικής πάλης. Από όλα αυτά λίγο διδάχτηκαν τα επαναστατικά κινήματα και οι νεαρές επαναστατικές δυνάμεις ειδικά στο χώρο της Ευρώπης.
Με αυτά νομίζω ότι έδωσα μια εικόνα του τι πρόσφερε ο Μάο όχι μόνο στην Κινέζικη Επανάσταση αλλά συνολικά στο κομμουνιστικό κίνημα.
4. Το έργο του Μάο στην Ελλάδα
Ας δώσουμε το λόγο σε έναν άνθρωπο που μόχθησε για τη διάδοση του έργου του Μάο στην Ελλάδα. Στον Γιάννη Χοντζέα.
Όταν πέθανε ο Ι.Β. Στάλιν, πάρα πολλοί κομμουνιστές στη χώρα μας, η μάζα των παλιών ΕΑΜιτών που στάθηκε πιστή στις δύσκολες ώρες στο ΚΚΕ και στις ΕΑΜικές παραδόσεις, με βάση όσα ξέρανε, πίστευαν κ.λπ. περίμεναν να κληθεί ο Μάο Τσε Τουνγκ στην Μόσχα, να συμβουλέψει, να καθοδηγήσει, να ταχτοποιήσει. Ανεξάρτητα τι λέει σήμερα ο καθένας, ο Μάο θεωρούνταν ο αρχηγός του παγκόσμιου προλεταριάτου, ο καθοδηγητής του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, μετά το θάνατο του Στάλιν. Ήταν μια απλοϊκή πίστη; Αυτό είναι άλλο ζήτημα. Ο Μάο πήγε δυο φορές μονάχα στη Μόσχα, το 1950 για την υπογραφή του συμφώνου με τον Στάλιν και το 1957 στη Διάσκεψη των Κομμάτων. Γίνανε όσα γίνανε εκεί, και το όνομα του Μάο Τσε Τουνγκ από το θαυμασμό πέρασε στο ανάθεμα για να ξαναπάρει στα χείλη και τα μυαλά της νεολαίας και του απλού λαού, ύστερα από χρόνια βρωμιάς και συκοφαντίας, την παλιά του, και παραπάνω απ’ αυτήν, αίγλη. Αλλά πώς έγινε γνωστός ο Μάο στην Ελλάδα και η Κινέζικη Επανάσταση και τι διαδρομές πέρασε;
Η γενιά που μεγάλωσε τα χρόνια 1930-40 στην Ελλάδα είχε μια «μυθική» αντίληψη για το τι συνέβαινε στην Κίνα. Βέβαια οι κομμουνιστές και οι συμπαθούντες διάβαζαν στον κομμουνιστικό Τύπο για τις επιτυχίες και τους ηρωισμούς του Κόκκινου Στρατού, για την κινέζικη σοβιετική κυβέρνηση κ.λπ. Οι παλιότεροι κομμουνιστές τους θύμιζαν πως η κινέζικη επανάσταση δεν είναι «παίξε-γέλασε». Τους θύμιζαν την Ιαπωνία, τη Σαγκάη, περηφανεύονταν γιατί πήραν μέρος σε διαδηλώσεις την περίοδο 1920-30 με το «κάτω τα χέρια από την Κίνα» κ.λπ. Άσε τα τραγούδια. Ενστιχτώδικα αυτή η θαυμάσια και μυθική επανάσταση συγκινούσε τόσο το λαό μας, που ο αστικός Τύπος ενδιαφέρθηκε γι’ αυτήν και στα πλαίσια της τάσης του για θέματα που θ’ άρεσαν στους αναγνώστες, έδωσε πολλά έστω και διαστρεβλωμένα για την Κίνα της επανάστασης.
Το όνομα του Μάο Τσε Τουνγκ αργά αναφέρθηκε και συχνότερες ήταν οι αναφορές σε ονόματα στρατηγών του Κόκκινου Στρατού που τους μπέρδευαν. Ωστόσο οι Εκστρατείες και Αντεκστρατείες γέμιζαν έκπληξη τους αστούς και θαυμασμό τους προλετάριους.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1930-40 άρχισε να αναφέρεται το όνομα του Μάο Τσε Τουνγκ σαν σατανικού στρατηγού που όμως συχνά σκοτωνόταν… Ήρθαν τα χρόνια της φασιστικής διχτατορίας, ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος που παρά τη θέση που πήρε στην επικαιρότητα άφησε χώρο για την Κινέζικη Επανάσταση, το ενιαίο μέτωπο κ.λπ. και εδραίωσε την πεποίθηση στους κομμουνιστές και τους συμπαθούντες πως ο Κόκκινος Στρατός της Κίνας είναι ακατανίκητος. Στην κατοχή και μετά, το ΚΚ Κίνας, ο Στρατός του, ο Μάο Τσε Τουνγκ εκλαϊκεύθηκαν περισσότερο, όχι στις λεπτομέρειές τους, αλλά γενικά.
Το καλοκαίρι του 1946-αρχές 1947, όταν γίνονταν οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά των ανταρτών με την επωνυμία «Τέρμινους», ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε τις περίφημες αρχές του ανταρτοπόλεμου που διατύπωσε το Μάο Τσε Τουνγκ στο έργο του «Μια σπίθα μπορεί ν’ ανάψει φωτιά στον κάμπο». «Όταν ο εχθρός προχωρεί, εμείς υποχωρούμε» κ.λπ. και οι στρατιωτικοί που πολεμούσαν τους αντάρτες άδειασαν τα περίπτερα από τους Ριζοσπάστες.
Οι κομμουνιστές, ο λαός της Ελλάδας παρακολουθούσαν την θριαμβευτική πορεία του Απελευθερωτικού Πολέμου του κινέζικου λαού και χαιρέτισαν θερμά τη νίκη του, που αποτέλεσε μεγάλη ενίσχυση τη στιγμή μάλιστα που επιτεύχθηκε η «νίκη» των δυνάμεων της αμερικανοκρατίας και του μοναρχοφασισμού στα 1949.
Θα αναφέρουμε ένα παράδειγμα: Στο Μακρονήσι, όταν βασάνιζαν έναν αγωνιστή και δεν έβγαζε τίποτα με τα βασανιστήρια, έριξαν στην πλάστιγγα το «μεγάλο επιχείρημα»: Γιατί δεν πας, ρε, με την πλειοψηφία (εννοούσαν τους αγωνιστές που υπέκυψαν); Τότε αυτός απάντησε: Ανήκω στην πλειοψηφία. 900 εκατομμύρια κινέζοι (υπερέβαλε τον αριθμό του πληθυσμού της Κίνας στην ψυχολογική κατάσταση που βρισκόταν) δεν είναι πλειοψηφία; Βασανίστε μας, σκοτώστε μας, αλλά αυτοί θα σαρώσουν μια μέρα και σας και τα αφεντικά σας.
Την περίοδο 1950-1956 άρχισαν να γίνονται μεταφράσεις των έργων του Μάο Τσε Τουνγκ. Αρχικά σε χειρόγραφα που κυκλοφορούσαν χέρι με χέρι στα στρατόπεδα και στη συνέχεια από εκδοτικούς οίκους. Ο πόλεμος της Κορέας και ο ρόλος που έπαιζαν εκεί οι κινέζοι εθελοντές προκάλεσαν για μια ακόμα φορά το θαυμασμό του λαού της Ελλάδας.
Στα χρόνια μετά την «6η ολομέλεια» οι ρεβιζιονιστές στην Ελλάδα εκφράζανε σε κάθε περίπτωση το θαυμασμό τους για τον πρόεδρο Μάο Τσε Τουνγκ, για το συνδυασμό της «ανατολίτικης» σοφίας του με τον «αντιδογματικό» μαρξισμό-λενινισμό.
Ο θαυμασμός αυτός μετατράπηκε σε οργή το καλοκαίρι του 1957 όταν στη διάσκεψη των ΚΚ στην Μόσχα καθορίστηκε σαν κύριος κίνδυνος για το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα ο ρεβιζιονισμός. Καλά πληροφορημένοι οι ρεβιζιονιστές το απόδωσαν σε δάκτυλο του Μάο Τσε Τουνγκ. Από το 1959 κορυφώνεται το συκοφαντικό υβρεολόγιο, το αντιδιεθνιστικό, αντικομμουνιστικό, αντικινεζικό δηλητήριο.
Κατά καιρούς, ο Γιάννης Χοντζέας κατηγορήθηκε και σαν αντικινέζος. Ο λόγος ήταν ότι, ενώ είχε μια βασική εκτίμηση που ήταν να προβάλει όλο αυτό το έργο, ασκούσε κριτική σε πλευρές της κινέζικης πορείας και της κινέζικης πολιτικής εκείνης της εποχής. Αυτό για κάποιους τότε ήταν ιεροσυλία και τερατώδες. Βέβαια ο Γιάννης Χοντζέας την κριτική του την έκανε εκεί που έπρεπε, μέσα στην οργάνωση όπου ανήκε. Δεν βγήκε ποτέ να κάνει τον μεγάλο σωτήρα κάποιου μαρξιστικού-λενινιστικού κινήματος. Προσπαθούσε να δείξει ότι ο ίδιος είχε καταλάβει βαθιά την «άλλη μέθοδο» που έλεγε ο Μάο σε όλα του τα κείμενα. Ο ακολουθητισμός πληρώθηκε σκληρά, τη στιγμή που από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 η Κίνα είχε ήδη αρχίσει να κάνει νερά σε πάρα πολλά σημεία της πολιτικής της. Ο Γιάννης Χοντζέας έγραψε μια απόφαση για την πολιτική ομάδα Α/συνεχεια που είναι η αξιολόγηση του έργου του Μάο, ένα κείμενο που διαβάστηκε σε ένα διεθνές σεμινάριο που έγινε στη Γερμανία για τα 100 χρόνια από την γέννηση του Μάο. Επίσης, μπορείτε να διαβάσετε τις απόψεις του Γ. Χοντζέα για την Κινέζικη Επανάσταση στο βιβλίο του Το «τέλος» του κομμουνισμού.
Ο ίδιος ο Μάο ήξερε αρκετά για την Ελλάδα. Όσοι τον είχαν επισκεφτεί και μιλήσει μαζί του έχουν αναφέρει το ενδιαφέρον και τη γνώση που είχε για την Ελλάδα. Σε μια συνάντηση που είχε με μια ελληνική αντιπροσωπία, είχε πει το εξής:
Έχουν δύο κοινά οι χώρες μας, τον παμπάλαιο πολιτισμό μας και δύο μοιραίους αριθμούς, το 6 και το 7. Εσείς βρίσκεστε στον 36ο παράλληλο κι εμείς στον 37ο. Εσείς έχετε την 6η μοίρα του αμερικάνικου στόλου κι εμείς την 7η μοίρα του αμερικάνικου στόλου.
Αυτός ήταν ένας τρόπος με τον οποίο εκφραζόταν ο Μάο. Να μιλάει με έναν απλό τρόπο, αλλά να λέει πολύ ουσιαστικά πράγματα. Μιλήσαμε για μια λύσσα που είχαν οι ρεβιζιονιστές απέναντι στο έργο του Μάο. Και πραγματικά ήταν λύσσα και χολή. Όσοι έζησαν τα χρόνια του ’70 θα τη θυμούνται. Χαρακτηρίστηκε τρελός, πολεμοκάπηλος, ασιάτης κιτρινιάρης που δεν διάβασε τίποτα μαρξιστικό, οπαδός ενός αγροτικού κομμουνισμού, βολονταριστής κ.λπ. Σε μια συγκέντρωση εκείνη την εποχή, οι φλωρακικοί ρεβιζιονιστές φώναζαν τον σύνθημα «Μάο και Χίτλερ το ίδιο συνδικάτο». Τους άρεσαν αυτά τα συνθήματα, αυτή η απλοϊκή σκέψη. Να πετάξουν μια ρετσινιά κι ό,τι μείνει. Οτιδήποτε είχε σχέση με Κίνα, με κινέζους με Μάο κ.λπ. γι’ αυτούς ήταν βολικό. Την ίδια μέρα που πέθανε ο Μάο και συγκινήθηκε όλος ο κόσμος σε όλη τη γη, μόνο ορισμένοι το αποσιώπησαν και το πέρασαν στα ψιλά. Ήταν οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές και τα επίσημα όργανά τους, η Ταϊβάν, οι φορείς του σοβιετικού σοσιαλιμπεριαλισμού εκείνης της εποχής και οι φλωρακικοί ρεβιζιονιστές. Ενώ πάρα πολλοί αγωνιστές της βάσης πήραν μέρος σε όλες τις εκδηλώσεις που έγιναν εκείνον τον καιρό για να τιμήσουν τον Πρόεδρο Μάο.
Εδώ να κάνουμε ένα σχόλιο. Έχει ο καιρός γυρίσματα. Βλέπουμε σήμερα ότι αυτοί που έφτυναν την Κίνα και τον Μάο τώρα ανακαλύπτουν στην Κίνα ένα περίσσευμα σοσιαλισμού, κάτι από σοσιαλισμό. Και υποστηρίζουν την Κίνα. Μάλιστα, σε ένα χαιρετιστήριο που έστειλε το ΚΚΕ του Περισσού στο ΚΚΚ του Τενγκ και των άλλων χαιρετίζουν τον μαρξισμό-λενινισμό και τη σκέψη Μάο. Είναι εντυπωσιακό ότι αυτοί που πολέμησαν τον Μάο τόσο πολύ μετά τον ύμνησαν με αυτόν τον τρόπο. Βέβαια, γι’ αυτούς αυτά είναι τελετουργικά, δεν έχουν καμία σχέση με την ουσία των πραγμάτων. Έχουν συνηθίσει στην πόζα, στην τελετουργία, στα καμώματα κ.λπ. Αλλά έχει ο καιρός γυρίσματα και πρέπει να βάλουμε μερικά ερωτήματα. Όταν ο Μάο κατέκρινε το ρεβιζιονισμό, αυτοί τον Μάο χτυπούσαν με λύσσα και υπηρετούσαν τον απωθητικό και δύσοσμο μπρεζνιεφισμό. Όταν η προειδοποίηση του Μάο επαληθεύτηκε και άλλαξαν χρώμα οι χώρες και άλλαξε και η Κίνα χρώμα, από κόκκινο σε μαύρο, τότε αυτοί, ενώ έκαναν κάποιες αυτοκριτικές, δεν βρήκαν να πουν τίποτα γι’ αυτή την προειδοποίηση και για όλο το έργο του Μάο και βεβαίως βρήκαν σοσιαλισμό στην Κίνα που ήδη είχε αλλάξει χρώμα. Υπάρχει όμως ένα ερώτημα που, βάσει της τυπικής λογικής τους και του τρόπου που σκέφτονται θα έπρεπε να τους το απευθύνουμε. Γιατί η Κίνα δεν ακολούθησε το δρόμο των άλλων ανατολικών χωρών; Γιατί η Κίνα κρατάει ακόμη αυτή την οντότητα με αυτή τη μορφή και μ’ αυτόν τον τρόπο; Αν θελήσουν να μελετήσουν αυτό το φαινόμενο θα πρέπει να δουν τη συμβολή και το βάθος που είχε το κομμουνιστικό κίνημα, ώστε δεν είναι εύκολο να πετάξουν, ακόμα και τυπικά, όλη αυτή τη φορεσιά που έχουν βάλει εκεί πέρα. Γιατί ο λαός ήταν πολύ δεμένος με το κομμουνιστικό κίνημα.
5. Η σημασία της προειδοποίησης του Μάο και η πορεία μας στη Νέα Τάξη Πραγμάτων
Ο Μάο πέθανε το 1976. Λίγες μέρες μετά έγινε ένα πραξικόπημα μέσα στην Κίνα. Συνελήφθησαν οι άμεσοι συνεργάτες του (μιλήσαμε για την ομάδα των Τεσσάρων). Μπορούμε να δούμε μια αναλογία του 1976 με μια άλλη χρονιά, με το 1956. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχουν τα πραξικοπηματικά χαρακτηριστικά. Η ιστορία όμως δεν ερμηνεύεται με πραξικοπήματα. Ερμηνεύεται με την ανάλυση των βαθύτερων τάσεων και των βαθύτερων διεργασιών που γίνονται. Κάποια στιγμή όταν λείπει ένα παράγοντας -ο Στάλιν στη μία και ο Μάο στην άλλη περίπτωση- οι δυνάμεις που συσσωρεύονταν και προσπαθούσαν να πάρουν τον καπιταλιστικό δρόμο, νιώθουν πιο απελευθερωμένες και κάνουν μια αντεπίθεση. Έτσι το 1976 μπορούμε να το δούμε σαν μια χρονιά όπου σε παγκόσμιο επίπεδο οι δυνάμεις της επανάστασης χάνουν τη δύναμη που είχαν προηγούμενα και τροποποιείται ο συσχετισμός ανάμεσα στις δυνάμεις της επανάστασης και σε εκείνες της αντεπανάστασης. Από τότε αρχίζει μια διαδικασία μια πολυπλόκαμης αντεπανάστασης σε όλο τον κόσμο. Η αναδιάρθρωση του καπιταλισμού μέσα σε συνθήκες φοβερής κρίσης του συστήματος συμπαρασύρει όλες τις πλευρές της κοινωνικής ζωής και ακόμα έχει σαν βασική της αρχή να τσακίσει το επαναστατικό κίνημα σε όλο τον κόσμο. Και οι αμερικάνοι και οι σοβιετικοί πρωτοστάτησαν στη συντριβή του επαναστατικού κινήματος εκείνη την περίοδο. Συνωμότησαν ενάντια στις επαναστάσεις, προσπάθησαν να απομονώσουν όλες τις εστίες αντίστασης που υπήρχαν στον κόσμο τότε. Για να φτάσουν σ’ αυτά που ζήσαμε τα τελευταία χρόνια. Κι όμως σήμερα σε όλο τον κόσμο αρχίζει να αλλάζει το τοπίο, αναπτύσσονται αγώνες, υπάρχει αντίσταση. Είναι αυτό που έλεγε ο Μάο:
Όπου υπάρχει καταπίεση εκεί υπάρχει αντίσταση. Είναι δίκαιο να εξεγείρεσαι.
Αυτά είναι συνθήματα από ένα χαιρετιστήριο που έστειλε σε κάποια επέτειο γενεθλίων του Στάλιν. Αυτή η αλήθεια επιβεβαιώνεται σε όλο τον κόσμο. Ακόμα και στις ειδήσεις δεν μπορούν να αποκρύψουν τα γεγονότα, ότι οι μάζες αντιστέκονται, ότι οι μάζες δεν φορούν αυτόν τον ζουρλομανδύα που πάει να τους βάλει η Νέα Τάξη Πραγμάτων στο οικονομικό, κοινωνικό, πολιτιστικό επίπεδο. Αντιστέκονται όμως χωρίς σχέδιο, χωρίς πρωτοπορία, αντιστέκονται χωρίς ένα οργανωμένο κομμουνιστικό κίνημα που χωρίς αυτό η αντίσταση δεν μπορεί να δώσει αυτά που θα έπρεπε να δώσει. Είναι επιτακτικό αυτή η αντίσταση να γονιμοποιηθεί και να δώσει αυτά που πρέπει για να μπορέσουμε να δούμε πραγματικά καλύτερες μέρες. Έτσι το κεντρικό καθήκον, ο στρατηγικός στόχος σήμερα είναι να μετατρέψουμε την παθητική αντίσταση του κόσμου σε ενεργητική, σε αντίσταση δηλαδή που θα μπορεί να δίνει χτυπήματα, σε αντίσταση που θα είναι συντονισμένη, που θα έχει χρώμα και πρόγραμμα. Και αυτό είναι ένα καθήκον που μπαίνει σε όλες τις πρωτοπόρες δυνάμεις, όποιο και να είναι το μέγεθός τους, είτε μικρές είναι είτε μεγάλες. Έτσι είναι μεγάλη ανάγκη να μελετήσουμε το έργο του Μάο για τον αγώνα που θέλουμε να κάνουμε αυτή την περίοδο.
Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα στην εκδήλωσή μας είχαμε δύο χαιρετισμούς από δύο σημαντικά επαναστατικά κινήματα στον κόσμο. Δεν είναι τα μοναδικά. Και στη σημαία τους έχουν τον Μάο και ό,τι έδωσε ο Μάο. Το ένα είναι το ΚΚ Τουρκίας (μ-λ) που δίνει ηρωικό αγώνα στη γειτονική χώρα. Και είναι ο καλύτερος φίλος του ελληνικού λαού ο αγώνας που κάνουν οι λαοί της Τουρκίας ενάντια στη φασιστική κλίκα. Αυτός είναι ο καλύτερος σύμμαχος που υπάρχει, και αυτό το κόμμα έχει δώσει έναν ηρωικό αγώνα με πολλούς μάρτυρες και θυσίες και πρέπει να τιμήσουμε την παρουσία του στη συγκέντρωσή μας και το χαιρετισμό που έδωσε. Το άλλο είναι το ΚΚ Φιλιππίνων, το οποίο έχει ένα μεγάλο, μαζικό, λαϊκό, επαναστατικό κίνημα και έχει αντάρτικο κίνημα σε όλες τις Φιλιππίνες. Και αυτό δίνει μια πρωτοπόρα μάχη στη δύσκολη κατάσταση που βρίσκονται οι Φιλιππίνες αυτή τη στιγμή. Έτσι είναι πολύ σημαντική η παρουσία τους στη συγκέντρωσή μας. Υπάρχουν και άλλα κινήματα. Δεν μιλάμε για ομάδες του δικού μας μεγέθους, μιλάμε για επαναστατικά κόμματα που έχουν αντάρτικα τμήματα, μιλάμε για κόμματα που έχουν δώσει μάρτυρες και έχουν στενούς δεσμούς με τις μάζες. Και θέλουμε να μάθουμε από αυτά τα κόμματα, από αυτές τις οργανώσεις, από κάθε επαναστατικό κίνημα που παλεύει ενάντια στη Νέα Τάξη Πραγμάτων, στο ρεβιζιονισμό, για το σοσιαλισμό, για τον κομμουνισμό. Τελειώνουμε αυτή την ομιλία με τα λόγια του Μάο, για να δούμε ακόμα μια φορά πόσο μεγάλος υπήρξε:
Δεν είναι δύσκολο να κάνει ο άνθρωπος κάτι καλό. Είναι δύσκολο να κάνει καλό σε όλη του τη ζωή, χωρίς να κάνει κακό, να ενεργεί πάντοτε σε όφελος των πλατιών μαζών, σε όφελος της νεολαίας, σε όφελος της επανάστασης, να παλεύει πάντα επίμονα και με αυταπάρνηση στη διάρκεια ολόκληρων δεκάδων χρόνων, να, αυτό είναι το πιο δύσκολο!
Λαοί όλου του κόσμου, ενωθείτε και συντρίψτε τους αμερικάνους επιθετιστές και όλους τους λακέδες τους! Οι λαοί όλου του κόσμου πρέπει να έχουν θάρρος, να τολμούν να αγωνίζονται, να μη φοβούνται τις δυσκολίες, να προχωρούν κατά κύματα και τότε όλος ο κόσμος θα ανήκει οπωσδήποτε στους λαούς. Όλα τα τέρατα θα εξαλειφθούν πλέρια.
Στον κόσμο δεν υπάρχουν ολόισιοι δρόμοι, πρέπει να προετοιμαζόμαστε να ακολουθήσουμε έναν ελικοειδή δρόμο και να μη προσπαθούμε να αποκτήσουμε εύκολες επιτυχίες. Ούτε μπορεί να φανταστεί κανείς ότι ένα ωραίο πρωί όλοι οι αντιδραστικοί θα γονατίσουν μόνοι τους. Μ’ ένα λόγο, το μέλλον είναι λαμπρό, αλλά ο δρόμος είναι ελικοειδής.
Το έργο του Προέδρου Μάο Τσε Τουνγκ θα ζει πάντα στις καρδιές μας. Θα καθοδηγεί την προσπάθειά μας να οικοδομήσουμε μια σύγχρονη, μαχητική κομμουνιστική οργάνωση στην Ελλάδα.