ΦΑΚΕΛΟΣ: Από τη γενιά των 700€ στην κοινωνία των 700€

Καπιταλισμός και "δίκαιο φορολογικό σύστημα"

Συχνά προβάλλεται –κυρίως από την κεντροαριστερά αλλά και από πτέρυγες της Αριστεράς– το αίτημα για δίκαιο φορολογικό σύστημα. Μπορεί όμως στις συνθήκες του καπιταλισμού και ειδικότερα του νεοφιλελευθερισμού να υπάρξει δίκαιο φορολογικό σύστημα; Με βάση τα συμφέροντα των λαϊκών τάξεων, δικαιοσύνη στο φορολογικό σύστημα θα σήμαινε να πληρώνουν το μεγάλο όγκο των φόρων τα μεγάλα εισοδήματα και εν συνεχεία οι φόροι αυτοί να χρησιμοποιούνται κατά βάση για τη διαμόρφωση κοινωνικών πολιτικών. Να γίνεται δηλαδή μέσα από τη διαχείριση της φορολογίας μια αναδιανομή του εισοδήματος, προς όφελος των χαμηλών εισοδημάτων, προς όφελος αυτών που αμείβονται με ψίχουλα ενώ παράγουν το σύνολο του κοινωνικού πλούτου (η εργατική δύναμη είναι η μόνη αξιοδημιουργός δύναμη της κοινωνίας). Μια τέτοια δικαιοσύνη σε καπιταλιστικές συνθήκες είναι αδύνατο να υπάρξει, θα σήμαινε απλά ότι ο καπιταλισμός αρνείται την ουσία του, ότι οι αστοί αρνούνται τα συμφέροντά τους και ότι το αστικό κράτος αρνείται το ρόλο του. Μια τέτοια δικαιοσύνη θα προϋπέθετε συνθήκες ανατροπής του καπιταλισμού –αλλά εκεί δεν θα είχε η φορολογία τη σημερινή διάσταση, το όλο ζήτημα θα τιθόταν σε διαφορετική βάση.

Εκείνο το οποίο θα μπορούσε να υπάρξει σε καπιταλιστικές συνθήκες είναι όχι η φορολογική δικαιοσύνη αλλά ένας ορισμένος περιορισμός της μεγάλης φορολογικής αδικίας. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να υπάρξει μια αύξηση των συντελεστών φορολόγησης του μεγάλου κεφαλαίου, ένας περιορισμός των φοροαπαλλαγών, η φορολόγηση των εκκλησιαστικών και μοναστηριακών εσόδων, μια αύξηση του αφορολόγητου σε επίπεδα που να καλύπτει το στοιχειώδες εισόδημα που απαιτείται για την επιβίωση, μια μείωση των έμμεσων φόρων (ΦΠΑ κ.λπ.). Κάτω από την πίεση μεγάλων λαϊκών κινημάτων θα μπορούσαν να παρθούν μέτρα σε τέτοια κατεύθυνση, που βέβαια σαφώς αντιστρατεύονται το νεοφιλελευθερισμό. Η ανατροπή του νεοφιλελευθερισμού περιλαμβάνει στόχους, όπως αυτοί που προαναφέρθηκαν, στην κατεύθυνση της φορολόγησης του μεγάλου κεφαλαίου και της ανακούφισης του λαού. Αλλά, προσοχή, αυτή η κατεύθυνση δεν μπορεί να πάει μαζί με το νεοφιλελευθερισμό, γι’ αυτό είναι δύο φορές απαράδεκτη η σοσιαλδημοκρατική και κεντροαριστερή ρητορική για δίκαιο φορολογικό σύστημα, εντός του καπιταλισμού και εντός του νεοφιλελευθερισμού.

Κουλτούρα φοροαποφυγής;

Μια άλλη λαθεμένη αντίληψη, που εκφράζεται σε ένα βαθμό και μέσα στην Αριστερά, είναι αυτή που θεωρεί ότι υπάρχει πρόβλημα φοροαποφυγής, γενικά, αόριστα και αταξικά. Και προπαγανδίζει, πάλι γενικά, αόριστα και αταξικά, την ανάγκη να αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα του κράτους. Ο γενικός, αόριστος και αταξικός τόνος είναι εντελώς λαθεμένος. Ποιοι δεν πληρώνουν φόρους στην Ελλάδα; Οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι κάθε μήνα πληρώνουν το φόρο που τους αναλογεί. Αντίθετα, η κουλτούρα της φοροδιαφυγής υπάρχει αναμφισβήτητα στους μεγαλοεπιχειρηματίες, που μάλιστα την έχουν θεσμοθετήσει, με τους χαμηλούς συντελεστές και με τις φοροαπαλλαγές. Πάντα η μεγαλοαστική τάξη επιχειρεί να δημιουργεί ενοχές σε ολόκληρη την κοινωνία, για να καλύψει τις δικές της βρωμιές – το ίδιο συμβαίνει και στο ζήτημα της διαφθοράς. Όμως, για το λαό, που πληρώνει τόσους φόρους (σκεφθείτε μόνον τον τεράστιο όγκο των έμμεσων φόρων) είναι εντελώς άδικο να λέει κάποιος το γνωστό από τα ΜΜΕ σλόγκαν ότι "κανένας δεν πληρώνει φόρους". Πολύ περισσότερο, δε, όταν οι παροχές του κράτους για τους φόρους που πληρώνει ο λαός είναι από πολύ χαμηλές έως ανύπαρκτες.

Έτσι όταν κάποιος λέει το γνωστό επιχείρημα με τον υδραυλικό που δεν κόβει απόδειξη, εκείνο που πρέπει να έχει υπόψη είναι ότι δεν ευνοείται μόνον ο υδραυλικός αλλά και ο πολίτης που τον χρησιμοποιεί – αλλά και οι δύο, ακόμη κι αν στη συγκεκριμένη συναλλαγή φοροαπογεύγουν, συνολικά πληρώνουν πολλά λεφτά σε φόρους και κάποιες φορές υιοθετούν μια πρακτική σαν μια μορφή άμυνας απέναντι σε ένα εντελώς άδικο σύστημα. Δεν είμαστε υπέρ της φοροαποφυγής, καθώς θεωρούμε ότι η μαζική αγωνιστική δράση είναι αυτή που μπορεί να ανατρέψει (και) τη φορολογική αδικία. Αλλά πρέπει να σημειώσουμε ότι η αντίληψη "όλοι φοροδιαφεύγουμε" είναι μια αντίληψη που βγάζει λάδι το μεγάλο κεφάλαιο και (πρακτικά πολιτικά μιλώντας) καταλήγει να δικαιολογεί τη φοροεπιδρομή σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων.