ΔΙΚΤΥΟ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ, τεύχος 7, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009

Ωρομίσθιοι: “Τα φαντάσματα της εκπαίδευσης”

Συζήτηση με ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς

Κάναμε μια συζήτηση με τη Βένια, την Ελένη, τη Χαρά και τον Στάθη, ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη δουλειά τους. Μιλήσαμε ακόμα για το πως προσπαθούν να αλλάζουν την κατάσταση μέσα από το Συντονιστικό Ωρομίσθιων.

Τι είναι σήμερα η ωρομισθία στην εκπαίδευση, για πόσο κόσμο μιλάμε, για ποιους τομείς και για ποιες καταστάσεις;

Βένια: Η ωρομισθία είναι η μορφή της ελαστικής εργασίας έτσι όπως συναντιέται στο δημόσιο σχολείο. Μιλάμε για κόσμο που απασχολείται και στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, που λένε ότι απασχολούμαστε μέχρι ένα συγκεκριμένο αριθμό ωρών (12 για την πρωτοβάθμια, 11 για την δευτεροβάθμια). Είναι ο κόσμος που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να καλύπτει έκτακτα κενά (που προκύπτουν από ασθένειες, εγκυμοσύνες κ.λπ.). Επί της ουσίας, όμως, μιλάμε για κενά μονίμων, που σπάνε σε 2-3 θέσεις ωρομισθίων. Μιλάμε για θέσεις στην εκπαίδευση, οι οποίες είναι παγιωμένες στη βάση της ελαστικής εργασίας. Είναι θέσεις που προκύπτουν από το Ολοήμερο Δημοτικό, από τη διδασκαλία ξένων γλωσσών (δεύτερη ξένη γλώσσα) και από την Ενισχυτική Διδασκαλία και την Πρόσθετη Διδακτική Στήριξη στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Χαρά: Ο εμπαιγμός μας είναι τόσο μεγάλος, που αναγκαζόμαστε στις συμβάσεις μας να υπογράφουμε ότι δεν θα δουλέψουμε σε φροντιστήρια! Αυτό σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να έχει μόνο μία ώρα στην Πρόσθετη Διδακτική Στήριξη, που του αποδίδει 40 ευρώ το μήνα (τα οποία τα πληρώνεται σε ένα “εύλογο χρονικό διάστημα”, που μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τον ένα χρόνο), και να μην μπορεί να δουλέψει αλλού για να αυξήσει το εισόδημά του. Πρακτικά αυτό σημαίνει ή ότι θα δουλέψει σε μία δουλειά άσχετη με την επαγγελματική του ιδιότητα (π.χ. μπορεί να δουλέψει στη γραμματεία ενός φροντιστηρίου, αλλά όχι σαν καθηγητής) ή να πέσει στη μαύρη εργασία, η οποία όμως θα του στερήσει το δικαίωμα να βγει στο ταμείο ανεργίας μετά τη λήξη της σύμβασής του. Ποιοι βγαίνουν κερδισμένοι από αυτή την ιστορία; Φυσικά, οι φροντιστηριούχοι, οι οποίοι δεν αναγκάζονται να μας ασφαλίσουν.

Για πόσο κόσμο μιλάμε περίπου;

Βένια: Μιλάμε για 15.000-20.000 ανθρώπους. Ισχύει σαν καθεστώς εδώ και περίπου μία δεκαετία, και, όσο περνάει ο καιρός, διογκώνεται ολοένα και περισσότερο. Δυστυχώς, οι ωρομίσθιοι γινόμαστε περισσότεροι έναντι των αναπληρωτών και των μονίμων, και αυτό έχει να κάνει με αυτό που λέγαμε πριν, ότι τα κενά των μονίμων σπάνε σε 2 ή 3 θέσεις ωρομισθίων. Το κενό πλέον στο σχολείο δεν υπολογίζεται/δηλώνεται σαν κενό, σαν θέση εργασίας, αλλά σαν ώρες. Υπάρχουν, για παράδειγμα, τόσες ώρες αγγλικών, όχι μία θέση αγγλικών.

Ποιο είναι, δηλαδή, το καινούριο στοιχείο που αφορά την ωρομισθία, τι έχει αλλάξει;

Στάθης: Για παράδειγμα, η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αργολίδας, πριν δεκαπέντε χρόνια, σου έλεγε θέλω 10 μαθηματικούς, άρα παίρνω 9 μόνιμους και 1 αναπληρωτή. Πριν πέντε χρόνια, σου έλεγε παίρνω 5 μόνιμους, 2 αναπληρωτές και 6 ωρομίσθιους, ενώ τώρα σου λέει θα πάρω 2 μόνιμους, 2 αναπληρωτές και 12 ωρομίσθιους. Αυτή είναι η διαφορά, ότι μειώνονται οι μόνιμοι και οι αναπληρωτές και διογκώνεται, ολοένα και περισσότερο, η ωρομισθία.

Αυτό για ποιο λόγο το κάνει η κυβέρνηση; Για οικονομικούς ή για πολιτικούς λόγους;

Βένια: Και για τους δυο λόγους.

Χαρά: Κι εγώ συμφωνώ ότι αυτό γίνεται και για τους δύο αυτούς λόγους. Οικονομικά αυτό σημαίνει ότι, για παράδειγμα, τρεις ωρομίσθιοι κοστίζουν όσο ένας αναπληρωτής. Πολιτικά, θα μπορούσα να πω ότι απαξιώνεται το δημόσιο σχολείο, υποβαθμίζεται η παρεχόμενη εκπαίδευση και επηρεάζεται και το ασφαλιστικό, εφόσον οι ωρομίσθιοι ασφαλίζονται στο ΙΚΑ και όχι στο ταμείο του δημοσίου. Διαδοχικά επηρεάζονται και οι μόνιμοι συνάδελφοί μας, εφόσον αποδυναμώνεται το ταμείο τους.

Σε τι οφείλεται η περσινή επιτυχία και η έντονη δραστηριότητα του Συντονιστικού Ωρομισθίων;

Βένια: Όταν ξεκίνησε πέρσι να λειτουργεί το Συντονιστικό, σε επίπεδο παρέας περισσότερο, δεν φανταζόμασταν ότι θα έπαιρνε η πρωτοβουλία μας τέτοιες διαστάσεις… Είναι όμως τόσα πολλά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος της ωρομισθίας και τόσο απαράδεκτο το εργασιακό καθεστώς που βιώνει, που χρειαζόταν απλώς και μόνο κάποιοι να κάνουν την αρχή, για να δοθεί το έναυσμα και στους υπόλοιπους να αντιδράσουν.

Ελένη: Έτσι ακριβώς έγινε. Πολλοί συνάδελφοι πίστευαν, μέχρι πρότινος, ότι η ωρομισθία είναι ένα υποχρεωτικό μεν, παροδικό δε πέρασμα στο διορισμό. Με τον καιρό, όμως, άρχισαν να συνειδητοποιούν την παγίωση της ωρομισθίας σαν θεσμού από μεριάς ηγεσίας του υπουργείου, και η αφύπνιση δεν άργησε να έρθει.

Τι θέλετε να κάνετε φέτος σαν Συντονιστικό;

Βένια: Φέτος, στόχος μας είναι να διευρύνουμε ακόμη περισσότερο το δίκτυο επικοινωνίας μας, να δημιουργήσουμε τοπικές πρωτοβουλίες και σε άλλες περιοχές και να συντονίσουμε έτσι τη δράση μας. Καλούμε τους συναδέλφους να συμμετέχουν στους τοπικούς διδασκαλικούς συλλόγους και στις ΕΛΜΕ, να μάθουν τα δικαιώματά τους και να συνεχίσουμε όλοι μαζί να διεκδικούμε αυτά που μας ανήκουν.

Ελένη: Είναι ζωτικής σημασίας για τη δράση μας η ενημέρωση και η συμμετοχή όλο και περισσότερων ωρομίσθιων, ανεξαρτήτως πολιτικής ταυτότητας. Τα προβλήματα είναι κοινά, μας αγγίζουν όλους, και κάθε πρόταση είναι επιθυμητή και προς συζήτηση. Για αυτόν το λόγο, άλλωστε, και οι συνελεύσεις του Συντονιστικού είναι ανοικτές.

Χαρά: Το κράτος λειτουργεί με όρους διασπαστικούς, προσπαθεί να δημιουργήσει συντεχνίες, και δικός μας στόχος είναι να σταθούμε σε αυτά που μας ενώνουν και όχι σε αυτά που μας χωρίζουν. Για παράδειγμα, στον κλάδο της Πληροφορικής έχεις το δικαίωμα να διδάξεις ως ωρομίσθιος (μπορεί και μέχρι δέκα χρόνια), αλλά, για να διοριστείς, χρειάζεσαι παιδαγωγική επάρκεια, την οποία επιλέγουν να δώσουν σε ένα τμήμα, κι εδώ αρχίζουν οι συγκρούσεις, οι οποίες μόνο να μας αποδυναμώσουν μπορούν…

Ποια η σχέση σας με τους συλλόγους; Τι ζητάτε από τους μόνιμους εκπαιδευτικούς;

Βένια: Πρέπει να γίνει συνείδηση ότι οι μόνιμοι δεν είναι εχθροί μας. Δεν είμαστε εμείς οι καλοί-κατατρεγμένοι ωρομίσθιοι και οι άλλοι οι κακοί-βολεμένοι μόνιμοι. Είμαστε όλοι εργαζόμενοι στο χώρο του δημόσιου σχολείου κι όλοι ζούμε κάθε μέρα τη μιζέρια της υποβάθμισης του σχολείου και της απαξίωσης των δασκάλων του. Από τους μόνιμους ζητούμε αλληλεγγύη όχι από ανθρωπισμό ή συμπάθεια. Αλληλεγγύη που θα πηγάζει από τη συνειδητοποίηση ότι η ωρομισθία είναι η έκφραση της ελαστικής εργασίας στην εκπαίδευση. Είναι, στην ουσία, εικόνες από το μέλλον του εργαζόμενου. Αυτό το μέλλον δεν πρέπει να το αφήσουμε να γίνει πραγματικότητα.

Ελένη: Είναι σημαντικό να είμαστε αλληλέγγυοι με τους μόνιμους. Μην ξεχνάμε ότι είμαστε όλοι εκπαιδευτικοί με κοινό γνώμονα τις ανάγκες και το καλό των μαθητών. Δρούμε, λοιπόν, ως συγκοινωνούντα δοχεία, που τα προβλήματα του ενός επηρεάζουν και τον άλλον, αλλά ο βασικός παραλήπτης τελικά είναι τα ίδια τα παιδιά, πράγμα που μας αφορά όλους. Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι εμείς οι ωρομίσθιοι να πιστέψουμε στις δυνάμεις μας και να δημιουργήσουμε μια γερή βάση, ώστε να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας.

Τι περιμένετε από τη νέα ηγεσία του υπουργείου;

Ελένη: Οι προγραμματικές δηλώσεις της κυρίας Διαμαντοπούλου μάς δημιούργησαν πολλές ερωτήσεις. Ερωτήσεις που ζητάνε άμεσες απαντήσεις. Θα ήταν γόνιμο να έχουμε λόγο σε θέματα που μας αφορούν πριν παρθούν οι αποφάσεις.

Βένια: Η νέα κυβέρνηση έχει επανειλημμένως δεσμευτεί για κατάργηση της ωρομισθίας, χωρίς όμως να διασαφηνίζει πότε και πώς θα το κάνει αυτό. Έχουμε βαρεθεί τον εμπαιγμό και τις αοριστολογίες. Περιμένουμε από τη νέα υπουργό να επιδείξει σοβαρότητα. Αντ’ αυτού, ακόμα δεν μας έχει δεχτεί σε συνάντηση λόγω “φόρτου εργασίας”, και οι συναντήσεις της με τη ΔΟΕ και την ΟΛΜΕ κάθε άλλο παρά ελπιδοφόρες ήταν. Εμείς, βεβαίως, δεν θα “αναμένουμε στο ακουστικό μας”. Ετοιμάζουμε πανελλαδική κινητοποίηση και συνεχίζουμε με δράσεις, που ίσως αλλάξουν την ατζέντα των προτεραιοτήτων της νέας υπουργού.

Χαρά: Από τη νέα ηγεσία περιμένω μετάφραση των δηλώσεών τους. Τι σημαίνει, δηλαδή, “ολοήμερα πολλαπλών τύπων” και “μόνιμοι εκπαιδευτικοί στα βασικά μαθήματα”; Αν κατάργηση της ωρομισθίας σημαίνει μαζικοί διωγμοί των ωρομισθίων από την εκπαίδευση και όχι μαζικοί διορισμοί, τότε μόνο για εμπαιγμό μπορούμε να μιλάμε.