ΔΙΚΤΥΟ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ, τεύχος 7, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009

Η εκπαιδευτική Αριστερά στις νέες συνθήκες

Πολύ σύντομα μετά την πετυχημένη, στα πλαίσια του δικομματισμού, κυβερνητική εναλλαγή, οι επικοινωνιακοί χειρισμοί της νέας κυβέρνησης άρχισαν να ξεθωριάζουν και το –κρυφό προεκλογικά– πραγματικό σχέδιο εξόδου από την κρίση άρχισε να αποκαλύπτεται. Την ίδια στιγμή, οι εργαζόμενοι, που πιέζονται αφόρητα από τη νεοφιλελεύθερη πολιτική, προβάλλουν αντίσταση, αγωνίζονται, οξύνοντας τις αντιφάσεις, χαλώντας την επικοινωνιακή σούπα των πρώτων ημερών.

Η κρίση είναι εδώ, πιο βαθιά, κλονίζει την πραγματική οικονομία. Τα ελλείμματα, η χρέωση, η ανεργία καλπάζουν. Είμαστε ήδη υπό επιτήρηση. Οι διαρθρωτικές αλλαγές και προσαρμογές, τα σχέδια δημοσιονομικής εξυγίανσης προδιαγράφουν την παραπέρα συμπίεση των εργαζομένων.

Στο χώρο της παιδείας και της διά βίου μάθησης, η νέα κυβέρνηση δείχνει συνέπεια και σταθερότητα στις νεοφιλελεύθερες επιταγές με το ρετουσάρισμα αλλά και το βάθεμα των νεοφιλελεύθερων νόμων. Η προσπάθεια προβολής μιας διαφορετικής “διαχειριστικής νοοτροπίας” σε μια σειρά ζητημάτων σύντομα θα αποδειχθεί αδύναμη. Ποια η τύχη της προεκλογικής δέσμευσης για κατάργηση της ωρομισθίας; Πάμε για ένα “αξιοκρατικό” μοίρασμα της φτώχειας και της εκμετάλλευσης;

“Ανοικτό”, “συμμετοχικό”, “περιφερειοποιημένο” και “αξιολογημένο” σχολείο “της σύγχρονης γνώσης”… Όλα αυτά φαντάζουν χαριτωμένες ιδεούλες, ικανές αρχικά να προκαλέσουν σκωπτικό μειδίαμα. Η προώθησή τους, όμως, ρίχνει το σχολείο όλο και πιο βαθιά στην αγκαλιά της αγοράς και της αμάθειας. Πέρα από τις αναλύσεις και τις καταγγελίες, έχουμε ανάγκη το σχεδιασμό και την υλοποίηση μεγάλων πρωτοβουλιών, με πραγματική κίνηση των εκπαιδευτικών, που θα ακυρώνουν στην πράξη τα σχέδια του υπουργείου.

Συγκρότηση και “συγκροτήσεις”

Ο μήνας του μέλιτος της νέας κυβέρνησης περνάει, και η εκπαιδευτική Αριστερά δεν φαίνεται να θέλει και να μπορεί να πάρει μια τέτοια πρωτοβουλία. Οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ συνεχίζουν στο μοναχικό-αντικινηματικό δρόμο τους, χωρίς καμία διάθεση και προοπτική να συσπειρωθούν ευρύτερες δυνάμεις γύρω από έναν κεντρικό πολιτικό στόχο, αυτόν της αναχαίτισης, σε όλα τα επίπεδα, της επίθεσης στα δικαιώματά μας. Από την άλλη, οι σχηματισμοί της ριζοσπαστικής Αριστεράς (Παρεμβάσεις, Αυτόνομη Παρέμβαση, Συνεργαζόμενες Εκπαιδευτικές Κινήσεις) προχωρούν σε εσωτερικές διαδικασίες και συνδιασκέψεις, που όμως δεν φαίνεται να θέλουν να βγάλουν συμπεράσματα και να τοποθετηθούν ουσιαστικά στις νέες συνθήκες. Κωδικά, η νέα κατάσταση καθορίζεται:

• Από μια νέα κυβερνητική διαχείριση, που επιμένει νεοφιλελεύθερα στους υλικούς όρους διαβίωσης των εκπαιδευτικών και με επιθετικό –και πιο “έξυπνο” τρόπο (αξιολόγηση-επιβράβευση, αξιοκρατία)– στην παραπέρα διάλυση της δημόσιας παιδείας.
• Από την πλήρη ευθυγράμμιση ΠΑΣΚ και ΔΑΚΕ με τις κυβερνητικές νεοφιλελεύθερες επιλογές. Το δίπολο “συναίνεση και εργασιακή ειρήνη” είναι γι’ αυτούς αδιαπραγμάτευτο.
• Υπάρχουν συσσωρευμένα προβλήματα, που δεν μπορεί και δεν θέλει να τα λύσει το ΠΑΣΟΚ (διεύρυνση φτώχειας, κατάρρευση ασφαλιστικού) και τα οποία ζητούν επειγόντως λύση και συμπιέζουν τους εκπαιδευτικούς.
• Υπάρχει και μια συσσωρευμένη εμπειρία μπλοκαρίσματος σε επίπεδο ομοσπονδιών, που διδάσκει ότι χρειάζεται αποφασιστική στροφή σε ένα διαφορετικό συνδικαλισμό, στην πολιτική δουλειά στη βάση.

Τέλος, για ένα δυναμικό που θα μπορούσε να συσπειρωθεί είναι σίγουρο πως βαραίνει το γεγονός ότι κεντρικά πολιτικά δεν αναδεικνύεται μια αντίπαλη δύναμη. Τα αντισυστημικά χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ είναι μετέωρα, αφού η “προγραμματική αντιπολίτευση” που προβάλλεται από δυνάμεις του ΣΥΝ δεν εντάσσεται σε ένα σχέδιο κίνησης κόσμου και αλλαγής του συσχετισμού δύναμης στο κοινωνικό επίπεδο.

Το ερώτημα είναι: Ποιος είναι ένας προσανατολισμός που να εκμεταλλεύεται τα υπαρκτά κενά, τις δυνατότητες και να αντιστρέφει την κατάσταση; Εκτός αν η γραμμή μας είναι η συντήρηση της κατάστασης.

Η απάντηση δεν μπορεί να βρίσκεται σε μια καλή εμφάνιση στις εκλογικές διαδικασίες, που έχουμε μπροστά μας στις ΕΛΜΕ και στους διδασκαλικούς συλλόγους. Θεμιτή και θετική η καλή εμφάνιση, αλλά δεν είναι απάντηση.

Η απάντηση δεν είναι να “φτιάξουμε την παράταξη του ΣΥΡΙΖΑ” με μια γραμμή ενότητας γύρω από τον εαυτό μας. Άποψη, που επί της ουσίας υποστηρίζουν άλλοι χώροι (π.χ. ΚΚΕ). Το θέμα είναι πώς υπηρετούμε τη συσπείρωση των δυνάμεων της Αριστεράς.

Η απάντηση δεν μπορεί να είναι να προβάλλουμε γενικά θέσεις και αιτήματα, σαν ομοσπονδίες, προς τη νέα υπουργό. Πολύ χειρότερα, να μπούμε σε μια λογική διαλόγου με την κ. Διαμαντοπούλου, για να δείξουμε την προγραμματική μας υπεροχή. Γιατί το πρόβλημα είναι η συγκρότηση του υποκειμένου που θα παλέψει αυτά τα αιτήματα και τις θέσεις. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι η παραταξιακή συγκρότηση, η καταγγελία των άλλων αριστερών δυνάμεων, η επιβεβαίωση και η αυταρέσκεια του “εμείς οι μόνοι συνεπείς”, ο ενδοαριστερός ανταγωνισμός.

Όλα τα παραπάνω συντηρούν την υπάρχουσα κατάσταση, δεν ανατρέπουν δεδομένα, δεν αλλάζουν διαθέσεις.

Για ένα διαφορετικό προσανατολισμό

Η γνώμη μας είναι ότι πρέπει να κινηθούμε σε τρεις κατευθύνσεις:

Το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση της κατάστασης. Η κατάσταση του κινήματος είναι άσχημη, ο κόσμος της Αριστεράς είναι σε αμηχανία, σχήματα, παρατάξεις και συλλογικότητες υπολειτουργούν ή δεν έχουν καν πολιτική λειτουργία, ο συνδικαλισμός βρίσκεται σε ανυποληψία.

Το δεύτερο είναι ότι υπάρχει διάχυτο ένα δυναμικό, εντός και εκτός παρατάξεων της Αριστεράς (όλων των αποχρώσεων), που πρέπει και μπορεί να αποτελέσει έναν κρίσιμο πόλο, αντίπαλο στο νεοφιλελευθερισμό και στις δυνάμεις του υποταγμένου συνδικαλισμού. Αυτό το δυναμικό μπορεί κατ’ αρχάς να βρεθεί μαζί και να συζητήσει, να σχεδιάσει από κοινού, να συσπειρωθεί. Δεν μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί με τη δράση κάποιων συνδικαλιστών –λιγοστών– της Αριστεράς που παλεύουν κάποια πράγματα σε Δ.Σ., είτε τοπικά είτε κεντρικά.

Το τρίτο είναι να προσανατολιστούμε και να ιεραρχήσουμε δύο βασικά μέτωπα: να κινηθούμε στα πρωτοβάθμια σωματεία και να ξεπεράσουμε τις μπλοκαρισμένες ηγεσίες των ΔΣ των ομοσπονδιών. Δεν μας βγάζουν άλλο οι αποφάσεις-σεντόνια με ΠΑΣΚ ή με ΔΑΚΕ, απλά για να βγει απόφαση. Αυτός ο δρόμος έχει χρεοκοπήσει. Να δημιουργήσουμε δομές συντονισμού και δράσης ΕΛΜΕ και διδασκαλικών συλλόγων. Σαν άμεσο θέμα πάλης να τεθεί η κρίση με επίκεντρο το ασφαλιστικό και το οικονομικό. Σαν θέμα διαλόγου να οικοδομηθεί μια αριστερή απάντηση στην ιδεολογική επίθεση της Διαμαντοπούλου για το σχολείο της αγοράς και της αμάθειας.

Στοιχεία μιας μετωπικής και κινηματικής πολιτικής είναι βασικά για μια άλλη πορεία. Η περιχαράκωση γύρω από το χώρο και την παράταξη του καθένα δεν είναι απάντηση. Όσο νωρίτερα το κατανοήσουμε τόσο το καλύτερο.

Γιατί ο χρόνος, ήδη εδώ και καιρό, περνάει εις βάρος μας…

Κώστας Τζούτζιος – Θοδωρής Σταμούλης, Πάτρα