ΔΙΚΤΥΟ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ, τεύχος 6, Φεβρουάριος-Μάρτιος 2009

Το εκπαιδευτικό σύστημα νοσεί στη βάση του!

Κάθε συζήτηση που γίνεται τα τελευταία 30 χρόνια για την εκπαίδευση γίνεται για το εξεταστικό. Ποια μεγαλύτερη απόδειξη ότι αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα είναι αποτυχημένο και βρίσκεται σε αδιέξοδο; Και το αδιέξοδο είναι ότι αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα δεν θέλει να μορφώσει. Θέλει να εξετάσει, να κατανείμει, να χειριστεί, να διαμορφώσει τη νεολαία σύμφωνα με τα συμφέροντά του. Παλιότερα, με πιο κάθετο τρόπο. Κάποιοι θα τέλειωναν το σχολείο, κάποιοι θα πήγαιναν στο χωράφι, κάποιοι θα γίνονταν δικηγόροι.

Στην εποχή της ευελιξίας των πάντων –και, βασικά, του δικαιώματος για εργασία και ζωή– οι τρόποι αλλάζουν. Μπορούν όλοι να βρίσκονται μέσα στην εκπαίδευση: δημόσια, ιδιωτική, δευτεροβάθμια, περίπου δευτεροβάθμια (βλ. τεχνικές σχολές ΕΠΑΣ), μεταδευτεροβάθμια (π.χ. ΙΕΚ), περίπου τριτοβάθμια και προπαρασκευαστικό έτος, σε πρώτο κύκλο σπουδών, περίπου εκπαίδευση σε τελική ανάλυση (αλήθεια, θεσμοί όπως το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο τι ακριβώς παρέχουν;) και για τους 40άρηδες. Όλοι μπορούν να σπουδάσουν. Ευέλικτα. Διά βίου. Και καλό είναι να μπορούν να πληρώνουν. Είναι κι αυτή μια “απασχόληση”. Και όλα αυτά προς τι; Για να μπορείς να αλλάζεις 5-10 δουλειές στη διάρκεια της ζωής σου… Το εποικοδόμημα είναι καταδικασμένο στη βάση του. Στον προσανατολισμό του. Και καμία αλλαγή στο εξεταστικό δεν πρόκειται να το σώσει! Για του λόγου το αληθές, δεν χρειάζεται πολλή επιχειρηματολόγηση. Ο Μπαμπινιώτης επαναφέρει τη βαθμοθηρία στο Λύκειο με το να συνυπολογίζονται κάποιοι βαθμοί του σχολείου για να μπορεί να δώσει κάποιος εξετάσεις. Και όλα αυτά, υποτίθεται, για να αποδεσμευτεί το σχολείο από τις εξετάσεις! Σχιζοφρενής; Όχι, απλώς ηθελημένα κλείνει τα μάτια του στην πηγή του αδιεξόδου. Ο Βερέμης, πάλι, στο όνομα της καταπολέμησης της παραπαιδείας, ονειρεύεται ένα σχολείο-φροντιστήριο. Για δύο χρόνια, από το πρωί μέχρι το απόγευμα. Δύο χρόνια προσανατολισμένα στην εισαγωγή στην τριτοβάθμια. Μίλησε κανείς για μόρφωση; Το λαϊκό κίνημα, το κίνημα των εκπαιδευτικών δεν μπορεί να εγκλωβιστεί σε μια συζήτηση που θα απομονώνει το εξεταστικό. Η κυβέρνηση επιλέγει αυτό το θέμα γιατί τη βολεύει επικοινωνιακά, αλλά και γιατί κάποια στιγμή θέλουν σε επίπεδο ΕΕ να συγκλίνουν τα διάφορα συστήματα, ώστε να διαμορφωθεί μια ευρωπαϊκή αγορά “εκπαιδευτικών υπηρεσιών”. Και θέσεις έχουμε. Διάλογος δεν μπορεί να γίνει όσο υπάρχει η βάση του 10, όσο ετοιμάζεται η πελατεία για τα ΚΕΣ, όσο η χρηματοδότηση καθηλώνεται, όσο αντιστοιχίζεται η εκπαίδευση στην ευελιξία, στην ανασφάλεια, στην απόκτηση δεξιοτήτων, ενάντια στην απόκτηση γνώσεων.

Αιτήματα και θέσεις

Και στην Αριστερά και στο συνδικαλιστικό κίνημα έχει ανοίξει μια συζήτηση για τα αιτήματα και τις θέσεις που θα πρέπει να προβληθούν. Έτσι έχουμε:

• Τη θέση του 13ου Συνεδρίου της ΟΛΜΕ, που, έπειτα από πολλή ανάλυση και βαρύγδουπες αντικαπιταλιστικές διαβεβαιώσεις, καταλήγει ά σε μια πρόταση για ένα προπαρασκευαστικό έτος που, έπειτα από αυτό, θα γίνεται το ξεκαθάρισμα.
• Στην ίδια θέση καταλήγει το ΠΑΣΟΚ και την ίδια τελικά θέση υπερασπίζεται και ο ΣΥΝ. Ο πρώτος με μπόλικη φιλολογία για καινοτομίες, ο δεύτερος με αγωνία να αρθούν τα ταξικά φίλτρα. Εδώ να σημειώσουμε ότι, στη Βουλή, την ίδια –πάντα σε γενικές γραμμές– πρόταση έκανε και ο ΛΑΟΣ, ενώ μέσα στην ΟΛΜΕ την ίδια θέση ψήφισαν και οι Παρεμβάσεις!
• Δεν υποστηρίζουμε ότι όλοι οι παραπάνω λένε τα ίδια. Υποστηρίζουμε ότι η λαθεμένη (από την Αριστερά) ιεράρχηση αιτημάτων και θέσεων (τι είναι άμεσος στόχος πάλης, τι λύνεται στον καπιταλισμό και τι όχι) την οδηγεί να παίζει στο γήπεδο του αντιπάλου. Έτσι, όσο κι αν φωνάζουμε ότι “άλλο εννοούμε εμείς, άλλο η κυβέρνηση”, Μπαμπινιώτης και Σπηλιωτόπουλος έχουν την άνεση να προπαγανδίζουν ότι το εξεταστικό πιέζει για λύση και ότι δήθεν δεν καταλαβαίνουν γιατί δεν προσερχόμαστε στο διάλογο, να βρούμε μια κοινά αποδεκτή λύση, αφού έχουμε κοντινές απόψεις (π.χ. αποδέσμευση Λυκείου από εξετάσεις).
• Το ΚΚΕ δεν πολυασχολείται. Εκτός συζήτησης και κλίματος, δεν ενοχλεί και δεν το ενοχλεί κανένας. Καταγγέλλει την ελεύθερη πρόσβαση και τους “οπορτουνιστές” που δεν καταλαβαίνουν ότι δεν έχει νόημα να σπουδάζουν όλοι στη λαϊκή οικονομία – καθώς μόνο γι’ αυτή την οικονομία μπορεί να έχουν νόημα τα αιτήματα. Άλλα αιτήματα που να ενοχλούν σήμερα την κυβέρνηση δεν μπορεί να υπάρχουν. Συγχέει επίτηδες τη σχεδιασμένη παραγωγή –που θα υπάρχει στο σοσιαλισμό– και τις ανάγκες που θα προκύπτουν σχεδιασμένα για την εκπαίδευση με τη σημερινή ανάγκη να μπει φραγμός στους πολλαπλούς αποκλεισμούς της νεολαίας. Επιπλέον, με περισπούδαστο ύφος μεγάλων θεωρητικών, νομίζει ότι τα λύνει όλα με το “ενιαίο δημόσιο δωδεκάχρονο σχολείο, διετείς δημόσιες τεχνικές σχολές, ενιαία ανώτατη εκπαίδευση”, υιοθετώντας –υποτίθεται– μια παλιά “σοβιετική” συνταγή, ξεχνώντας ότι τη δεκαετία του ’60 άλλα κινήματα σ’ όλο τον κόσμο προχώρησαν ζητήματα για το θέμα της μόρφωσης (ελεύθερη πρόσβαση, άρση αντίθεσης πνευματικής-χειρωνακτικής εργασίας, ριζική αναμόρφωση στα προγράμματα σπουδών κ.ο.κ.).

Οι θέσεις και τα αιτήματα προωθούνται από πολιτικά και κοινωνικά υποκείμενα. Από μόνα τους δεν λένε τίποτα. Πρέπει να υπάρξουν μεγάλα κινήματα, μεγάλες τομές, μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές στην Ελλάδα για να μιλήσουμε για ένα άλλο εκπαιδευτικό σύστημα. Η ελεύθερη πρόσβαση στο πανεπιστήμιο των επιταγών της Μπολόνια, που παράγει άνεργους πτυχιούχους, δεν λέει τίποτα, την ίδια στιγμή που πρέπει να αναδεικνύεται η πάγια θέση της Αριστεράς ότι η μόρφωση είναι δικαίωμα για όλους και θα αντιστεκόμαστε σε οποιονδήποτε οικονομικό, ταξικό, κοινωνικό φραγμό σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης. Τα αιτήματα πρέπει να ανταποκρίνονται στη συγκυρία και να προσπαθούν να συγκεντρώσουν δυνάμεις ενάντια στο βασικό υπεύθυνο, που είναι η νεοφιλελεύθερη πολιτική στην εκπαίδευση. Πρέπει να ικανοποιούν κάποια κριτήρια:

• Να αναδεικνύουν βασικές αιχμές και άμεσα αιτήματα πάλης που μας διαχωρίζουν από την κυβέρνηση και μας καλούν άμεσα για αγώνα. Να απαιτήσουμε κατάργηση της βάσης του 10. Να μην αναγνωριστούν τα ΚΕΣ – να κλείσουν όσα υπάρχουν– και όλα τα παιδιά να σπουδάζουν στα δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια. Να αυξηθεί η χρηματοδότηση στο 5%. Να μειωθεί στο μισό η ύλη και να μειωθούν οι εξετάσεις για να αποκρούσουμε το σχολείο που εξοντώνει κ.ο.κ. Αυτά τα αιτήματα να μπουν μπροστά.
• Να αποκρούουν τα επιχειρήματα και τις επιδιώξεις του αντιπάλου. Αιτήματα που να ζυμώνουν την ανάγκη για πραγματική ελεύθερη πρόσβαση σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, χωρίς φίλτρα και αποκλεισμούς. Όχι στην ανώτατη εκπαίδευση της Μπολόνια και της ΕΕ με τους πολλαπλούς κύκλους σπουδών, την εντατικοποίηση των σπουδών. Κατοχύρωση επαγγελματικών δικαιωμάτων για όλους τους απόφοιτους.
• Να θέτουν με σαφήνεια και να ζυμώνουν το όραμα της Αριστεράς. Για μια άλλη πολιτική και μια άλλη κοινωνία. Με διαφορετικές προοπτικές για τη νεολαία, που δεν θα την αποκλείουν από την εργασία και τη μόρφωση, δεν θα τη σπρώχνουν στην ανασφάλεια και την απόγνωση, που το δικαίωμα στη σταθερή εργασία θα είναι κατοχυρωμένο. Με μια άλλη παραγωγή, όχι για τα κέρδη, αλλά για τις ανάγκες του εργαζόμενου λαού, που δίπλα της θα χωράει κι ένα ενιαίο δωδεκάχρονο σχολείο θεωρίας και πράξης, που θα μορφώνει. Πραγματική τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση σε δημόσιες σχολές και δημόσια ανώτατη εκπαίδευση για όλα τα παιδιά. Άρση του διαχωρισμού πνευματικής-χειρωνακτικής εργασίας, κατάργηση των εξετάσεων ως εργαλείου διαχωρισμού και κατανομής.

Δημήτρης Μητρόπουλος, Ρέθυμνο