ΔΙΚΤΥΟ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ, τεύχος 4, Μάρτιος-Απρίλιος 2008

Η απασχολησιμότητα στην εκπαίδευση

Ευέλικτα συστήματα πρόσληψης

Ο διαγωνισμός του ΑΣΕΠ του ’98 δεν ήταν παρά το πρώτο βήμα για την κατάργηση της επετηρίδας, μιας συλλογικής κατάκτησης και ενός αδιάβλητου τρόπου πρόσληψης των εκπαιδευτικών. Μετά την ήττα που υπέστη το εκπαιδευτικό κίνημα την περίοδο εκείνη, άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου και εφαρμόστηκαν με τον πιο βάναυσο τρόπο οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης στην εκπαίδευση (ωρομισθία – αναπλήρωση) απ’ την εκάστοτε ηγεσία του ΥΠΕΠΘ. Ο θεσμός της ωρομισθίας εισβάλλει στην Α’βαθμια εκπαίδευση με πολιορκητικό κριό το ολοήμερο σχολείο, ενώ στη Β΄βαθμια, με την εισαγωγή του θεσμού της ΠΔΣ και της ενισχυτικής διδασκαλίας. Ο θεσμός της ωρομισθίας στην εκπαίδευση είναι σχετικά καινούριος στη χώρα μας (6 χρόνια εφαρμογής), όχι όμως και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Στην ΕΕ υπήρχαν ήδη από το 1999-2000, 4,5 εκατ. συμβασιούχοι εκπαιδευτικοί και στις δύο βαθμίδες της εκπαίδευσης. Το 25% των εκπαιδευτικών εργάζονταν με ελαστικές μορφές εργασίας, δηλαδή εργάζονταν λιγότερο από το 75% του χρόνου που εργάζονταν οι εκπαιδευτικοί πλήρους απασχόλησης.

Το 1999-2000 στην Ελλάδα, Ιταλία, Ισλανδία και Λουξεμβούργο, δεν υπήρχαν υποαπασχολούμενοι εκπαιδευτικοί (ωρομίσθιοι). Ήταν έντονο το φαινόμενο της αναπλήρωσης, αλλά δεν είχε σε καμιά περίπτωση τα εκρηκτικά χαρακτηριστικά που έχει σήμερα. Παραθέτουμε τους παρακάτω πίνακες: Όσον αφορά τους ωρομίσθιους (κανονικό πρόγραμμα και ολοήμερο) υπολογίζονται, κατ΄ εκτίμηση, γιατί τα στοιχεία είναι διάσπαρτα και οι πηγές δύσκολες, για το 2005-2006, 2.040 εκπαιδευτικοί, για το 2006-2007, 4.074 εκπαιδευτικοί και, για το 2007-2008, 3.775 εκπαιδευτικοί. Τι γίνεται όμως με τους θεσμούς που απασχολούνται;

Ολοήμερο σχολείο

Ο θεσμός ξεκίνησε το 2002. Παρ’ όλη τη φιλόδοξη ρητορική, όμως, έπασχε ήδη από το σχεδιασμό του. Η έλλειψη παιδαγωγικών στόχων φαίνεται από τις εργασιακές σχέσεις και την εκπαιδευτική διαδικασία που προωθούνται στα πλαίσια του ολοήμερου σχολείου. Το “ενδιαφέρον” του υπουργείου εξαντλήθηκε σε έναν κύκλο σεμιναρίων για την ενημέρωση των εμπλεκόμενων εκπαιδευτικών για το ολοήμερο σχολείο. Η εικόνα που εμφανίζει σήμερα είναι εικόνα πλήρους απαξίωσης του θεσμού και ευτελισμού του. Ουσιαστικά, αποτελεί “παιδοφυλακτήριο”, με “προσωπικό” με ανύπαρκτα δικαιώματα. Η λειτουργία του στηρίζεται κυρίως σε ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων (θεατρική αγωγή, Η/Υ, αγγλικά, μουσική, εικαστικά κ.ά.), οι οποίοι πολλές φορές απασχολούν ένα τμήμα μαθητών διευκολύνοντας έτσι το έργο του δασκάλου που έχει ως ευθύνη την προετοιμασία των υπόλοιπων μαθητών στα βασικά μαθήματα. Το βασικό ζήτημα είναι ποιος είναι ο ρόλος και ο σκοπός ύπαρξης του ολοήμερου σήμερα; Αποτελεί θεσμό που μπορεί να εγγυηθεί την παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης στους μαθητές; Αυτός είναι, τουλάχιστον, ο διακηρυγμένος στόχος του υπουργείου με βάση τις υπουργικές εγκυκλίους. Η μικρή εμπειρία όμως των τελευταίων χρόνων λέει άλλα πράγματα…

Πρόσθετη διδακτική στήριξη

Ουσιαστικά, τα προβλήματα εμφανίζονται από τη θεσμοθέτησή της. Παρά τους “ευσεβείς πόθους” για την ενίσχυση των αδύναμων μαθητών, προσπαθούν να την υποβαθμίσουν όλο και περισσότερο. Κάθε χρόνο και χειρότερα… Αντί να λειτουργούν τμήματα της ΠΔΣ παράλληλα με την έναρξη του σχολικού έτους, εσκεμμένα καθυστερούν την έναρξή της 2 και 3 μήνες για εξοικονόμηση χρημάτων, αλλά και ικανοποιώντας τους αετονύχηδες ιδιοκτήτες φροντιστηρίων. Παράλληλα, η πρόσληψη των εκπαιδευτικών δεν γίνεται από τους πίνακες των αναπληρωτών με βάση τη σειρά κατάταξης, αλλά από τους προϊσταμένους διεύθυνσης, δημιουργώντας έτσι ένα ισχυρό πλέγμα πελατειακών σχέσεων.

Η στάση των ομοσπονδιών (ΟΛΜΕ-ΔΟΕ) απέναντι στη μερική απασχόληση

ΟΛΜΕ-ΔΟΕ: Έχουν τεράστια ευθύνη για την κατάσταση που επικρατεί στο χώρο της εκπαίδευσης. Κρύβονται για χρόνια πίσω από το δάχτυλό τους και αλληθωρίζουν στην εκρηκτική αύξηση της απασχολησιμότητας. Με γενικές διακηρύξεις και καταγγελτικούς λόγους δεν λύνεται το ζήτημα. Πρέπει να κατανοήσουν ότι η ωρομισθία και η διεύρυνση της ευελιξίας στο χώρο της εκπαίδευσης αποτελούν το δούρειο ίππο για το χτύπημα της οργανικής θέσης και την άρση της μονιμότητας. Χρόνια τώρα, κλείνουν τα μάτια και δεν προχωρούν στο αυτονόητο, να εντάξουν τους ωρομίσθιους ως οργανικά μέλη των συλλόγων (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων και, κυρίως, σε συλλόγους που η αριστερά είναι ενισχυμένη). Θα ήταν το ελάχιστο ως ένδειξη συναδελφικής αλληλεγγύης που θα συνέτεινε στη διεύρυνση των εργασιακών δικαιωμάτων των ωρομίσθιων εκπαιδευτικών.

ΠΕΑ (Πανελλήνια Ένωση Αναπληρωτών): Κυρίαρχη συνδικαλιστική οργάνωση στο χώρο των αναπληρωτών και ωρομισθίων εκπαιδευτικών είναι η ΠΕΑ, με ένα διευρυμένο πανελλαδικό δίκτυο μελών και με περιφερειακά τμήματα σε όλες τις μεγάλες πόλεις. Η λογική όμως με την οποία κινείται είναι “η περιφορά των σαρκίων των μελών των Δ.Σ. στους διαδρόμους του ΥΠΕΠΘ”. Αρνείται έντονα, μέχρι στιγμής, η πλειοψηφία του Δ.Σ. της ΠΕΑ να κινητοποιήσει τον κόσμο σε μια αγωνιστική κατεύθυνση.

Συνδικαλιστική παρέμβαση-κατευθύνσεις

1. Το σημαντικότερο ζήτημα αυτή τη στιγμή είναι να υπάρξουν συντονισμένες κινήσεις για το δυνάμωμα των περιφερειακών τμημάτων της ΠΕΑ, να αποκτήσουν οι σύλλογοι πραγματική υπόσταση με ενεργοποίηση των ίδιων των μελών. Να ξεπεραστούν οι “παπικές λογικές”, που είχαν καλλιεργηθεί τα προηγούμενα χρόνια περί “πεφωτισμένης ηγεσίας” της ΠΕΑ, και κάθε μέλος της να νιώσει συμμέτοχος στο εγχείρημα.

2. Να υπάρξουν, σε επίπεδο βάσης, συντονισμένες κινήσεις πίεσης προς το Δ.Σ. της ΠΕΑ για την αλλαγή του προσανατολισμού της Ένωσης και εγκατάλειψης των αδιέξοδων λογικών της “συνδιαλλαγής και της συναίνεσης” με την εκάστοτε ηγεσία του ΥΠΕΠΘ. Να παγιωθεί η λογική ότι είναι χρήσιμη για το εκπαιδευτικό κίνημα η κοινή συμπόρευση της ΠΕΑ, της ΟΛΜΕ και ΔΟΕ σε κοινούς απεργιακούς αγώνες και συλλαλητήρια.

3. Τέλος, σε επίπεδο διεκδικήσεων, πρόταγμά μας θα πρέπει να είναι οι μόνιμοι και μαζικοί διορισμοί και η κατάργηση της ωρομισθίας. Μόνο τέτοια αιτήματα μπορούν να κινητοποιήσουν τη βάση της Ένωσης και έρχονται σε πραγματική ρήξη με τις νόρμες του υπουργείου.

Βαγγέλης Τσούκας,
πρόεδρος π.τ. Αχαΐας της ΠΕΑ,
μέλος του κεντρικού Δ.Σ. της ΠΕΑ

 

ΠΟΣΟΣΤΑ ΥΠΟΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΕ (1999-2000)
ΟΛΛΑΝΔΙΑ	59%	ΣΟΥΗΔΙΑ	21%
ΑΥΣΤΡΙΑ	10%	ΓΕΡΜΑΝΙΑ	56%
Μ. ΒΡΕΤΑΝΙΑ	20%	ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ	2%
ΒΕΛΓΙΟ	29%	ΔΑΝΙΑ	12%
ΙΡΛΑΝΔΙΑ	1%	ΓΑΛΛΙΑ	7%
ΙΣΠΑΝΙΑ	5%

 

 

ΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ Α’ΒΑΘΜΙΑ 2005-2008
Μόνιμοι	2005-2006	2006-2007	2007-2008
Δάσκαλοι	1.123	1.111	2.178
Νηπιαγωγοί	1.006	1.013	1.008
Αγγλικών	418	376	144
Φυσ. Αγωγής	407	433	329
Σύνολο	2.954	2.933	3.659
Αναπληρωτές	2005-2006	2006-2007	2007-2008
Δάσκαλοι	3.072	3.796	3.723
Νηπιαγωγοί	1.243	1.266	1.525
Αγγλικών	244	89	155
Φυσ. Αγωγής	1.461	997	840
Σύνολο	6.020	6.148	6.243

 

 

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΣΛΗΨΕΩΝ ΜΟΝΙΜΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΩΝ ΣΤΗΝ Α’ΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΑ ΕΤΗ 1984-1999 (Στοιχεία: ΥΠΕΠΘ από συγκεκριμένες ειδικότητες)
Έτος	Δάσκαλοι	Νηπιαγωγοί	Φυσ. Αγωγής	Αγγλικής	Μουσικοί	Σύν. μόν. διορισμών	Προσλήψεις αναπλ.	Σύν. προσλήψεων	% Μόν. διορισμών
1984	1.455	391				1.846	1.987	3.833	48,2%
1990	2.661	469				3.130	6.990	10.120	30,9%
1999	1.432	500	368	44	200	2.544	5.983	8.527	29,8%