Α. ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Η καπιταλιστική κρίση
Η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση είναι σε εξέλιξη δημιουργώντας ένα σύνθετο τοπίο ρευστότητας, τροποποιήσεων, αναδιατάξεων. Ο βαθμός αταξίας στο σύγχρονο κόσμο κυοφορεί τεράστιες αλλαγές και ανατροπές. Το πρόσημό τους όμως είναι ακόμα αδιευκρίνιστο παγκόσμια, ευρωπαϊκά και εθνικά.
Η παρούσα κρίση είναι ολοκληρωτική χρεοκοπία του ιμπεριαλισμού και των μορφών που σήμερα παίρνει. Η ραγδαία επέκταση της κρίσης ανά τομείς και ηπείρους, αλλά και οι βάρβαρες μορφές μετακύλισής της στις πλάτες λαών και εργαζόμενων, αποδεικνύει ότι το σύστημα που παρουσιάστηκε σαν παντοδύναμο μετά την κατάρρευση του 90-91 και σαν μονόδρομος σήμερα, έχει χρεοκοπήσει.
Η κρίση συνοδεύεται και προκαλεί μεγάλες μετατοπίσεις στις αντιθέσεις, στους ανταγωνισμούς, στη γεωπολιτική. Η διέξοδος των πολεμικών αναμετρήσεων και καταστροφών είναι πάντα ανοικτή. Οι νομισματικοί και εμπορικοί πόλεμοι διαμορφώνουν νέες εντάσεις και αναζητούνται ισορροπίες. Στο περιβάλλον αυτό είναι κρίσιμα τα αποφασιστικά βήματα μιας διεθνούς κοινότητας αγωνιζόμενων λαών και προοδευτικών κινημάτων για να μην εγκαθιδρυθεί το βασίλειο της βαρβαρότητας.
Η ΕΕ είναι στην καρδιά της κρίσης και βγαίνει πληγωμένη όσο ποτέ. Οι αποκλίνουσες στρατηγικές και η έκρηξη των αντιθέσεων μέσα στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες συνέπειες για την πορεία του εγχειρήματος της ολοκλήρωσης. Η ενοποίηση όσο προχωρά τυπικά, στην πραγματικότητα απομακρύνεται. Ο ηγεμονικός ρόλος του γερμανικού ιμπεριαλισμού και η αξεδιάλυτη διασύνδεση των θεσμών της ΕΕ με το πιο παρασιτικό και αρπακτικό χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, αποκαλύπτουν πολύ πιο καθαρά σήμερα τη φύση της ΕΕ: μια απολύτως επιθετική, σκληρή και κυνική ιμπεριαλιστική συγκρότηση.
Η ΕΕ πρωτοπορεί σε παγκόσμιο επίπεδο στην εφαρμογή των πιο σκληρών νεοφιλελεύθερων πολιτικών ενάντια στον κόσμο της εργασίας. Εξευτελίζει τις έννοιες της ανεξαρτησίας και της λαϊκής κυριαρχίας. Εκτρέπεται ραγδαία από την όποια δημοκρατική νομιμοποίηση από το εκλογικό σώμα. Μεταφέρει εξουσία από την περιφέρεια στο κέντρο. Παραδίδει χώρες ολόκληρες στο θυσιαστήριο των αγορών. Επιδιώκει κοινωνικούς πειραματισμούς – αντεργατικά παραδείγματα για όλη την ήπειρο.
Η ομολογία της ελληνικής χρεοκοπίας
Σήμερα καταρρέει εκκωφαντικά όχι μόνο η ασκούμενη πολιτική του δικομματισμού αλλά η πορεία δεκαετιών. Η παραγωγική αποσυγκρότηση, η οικονομική διάλυση, η κοινωνική οπισθοδρόμηση, τα καθεστώτα κηδεμονίας και οικονομικής κατοχής, ούτε είναι λάθη των τελευταίων ετών, ούτε αποτελούν περιστασιακές συμπτώσεις, ούτε γεννήθηκαν από την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Το σημερινό αδιέξοδο είναι προαναγγελθείσα χρεοκοπία τριάντα ετών μετατροπής της χώρας σε μοντέλο του εκσυγχρονισμένου μεταπρατισμού, ασφυκτικά δεμένου στα ιμπεριαλιστικά κέντρα, που κήρυξε τον πόλεμο στην παραγωγή, επειδή αυτό δημιουργούσε ξεκούραστα και ανέφελα υπερκέρδη στην ελληνική άρχουσα τάξη. Είναι προαναγγελθείσα χρεοκοπία της χρεομηχανής και της εξάρτησης, του φόρου υποτέλειας που ο λαός πολλαπλώς πλήρωνε στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Το νεοφιλελεύθερο αμόκ της καταλήστευσης του δημόσιου πλούτου, του ξεπουλήματος των πάντων, της εθνικοποίησης των ζημιών και της ιδιωτικοποίησης των κερδών έφερε τη χώρα σε αυτή την κατάσταση.
Τα καθεστώτα κηδεμονίας του ΔΝΤ, της ΕΚΤ και των αγορών είναι γέννημα θρέμμα της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης.
Το πρόβλημα της Ελλάδας δεν ήταν δημοσιονομικό. Είναι πρόβλημα παραγωγικής διάλυσης και αποσυγκρότησης που σήμερα καταλήγει σε δημοσιονομική και δανειακή θηλιά. Ταύτισης της ελληνικής οικονομίας με τον μεταπρατισμό (80% ο τριτογενής τομέας), με απόλυτη εξάρτηση είτε από την τραπεζική επέκταση (κατασκευές), είτε από τη διεθνή οικονομία (τουρισμός). Και φυσικά με εντυπωσιακή κατάρρευση του ισοζυγίου. Η ανάπτυξη της Ελλάδας την προηγούμενη περίοδο δεν πρέπει να κρίνεται με τα νούμερα αύξησης του ΑΕΠ, αλλά με τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά: Ανάπτυξη επισφαλής, σαθρή, αυτοϋπονομευμένη και φυσικά ανάπτυξη που γιγάντωσε τις ταξικές και κοινωνικές ανισότητες.
Η σημερινή κατάληξη έχει απόλυτη σχέση με την πορεία της Ελλάδας στην Ευρώπη και ειδικά με την ένταξή της στην Ευρωζώνη. Η παραγωγική διάλυση στο όνομα της ελεύθερης αγοράς, η εκτίναξη της ανισότητας κέντρου – περιφέρειας, τα διογκούμενα ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών, η δημοσιονομική ασφυξία, ο νεοφιλελεύθερος ζουρλομανδύας του Συμφώνου Σταθερότητας και η μόνιμη και αδιαπραγμάτευτη επιλογή της ελληνικής πολιτικής τάξης να φορτώνει τα βάρη στην κοινωνία, έχτισαν το σημερινό υπό κατάρρευση μοντέλο.
Η θηλιά στο λαιμό ήταν αναμενόμενη: Παρά τα φτιασιδώματα, οι αριθμοί δεν έβγαιναν και δεν βγαίνουν. Ελλείμματα της τάξης των 30 δις ετησίως και αναγκαίες πληρωμές σε τόκους της τάξης των 14 δις (με τα χρεολύσια να μεταφέρονται από χρόνο σε χρόνο με τοκογλυφική αναχρηματοδότηση), δεν αντιμετωπίζονται, ειδικά σε συνθήκες διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης και επαχθούς νέου δανεισμού.
Η παράδοση της χώρας στο ΔΝΤ έχει δρομολογηθεί. Ακόμη και με αυτόν τον μηχανισμό στήριξης όμως, η κατάρρευση απλά παίρνει παράταση ζωής. Και φυσικά η κηδεμονία γίνεται ολοκληρωτική. Η αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι ψευδεπίγραφη καθώς είναι φανερό ότι οι αποφάσεις παίρνονται αλλού. Τα εφιαλτικότερα σενάρια από τις εκλογές και μετά, διαδοχικά επιβεβαιώνονται, την ώρα που η κοινωνία βουλιάζει σε μια πρωτόγνωρη ασφυξία. Τα χειρότερα έπονται.
Ταυτόχρονα, οι εξελίξεις στο επίπεδο της οικονομίας και της κοινωνίας τροφοδοτούν και ευρύτερες εξελίξεις για τη χώρα. Τα νέα επεισόδια της ΝΑΤΟποίησης του Αιγαίου δείχνουν ότι όσο προχωράει σε νέα στάδια η επιτήρηση και η εξάρτηση, θα έχουμε και άλλου είδους πιέσεις και απαιτήσεις στην περιοχή.
Χρεοκοπία της κυβέρνησης και του πολιτικού συστήματος
Η κυβερνητική διαχείριση πέρα από τις συνολικότερες ευθύνες της, σε ότι αφορά τους πρόσφατους χειρισμούς της, χρεοκόπησε. Ο δανεισμός μετά από κάθε «επιτυχία» που διαλαλούσαν τα ΜΜΕ γινόταν πιο δυσβάστακτος και οι δυνατότητές του έχουν πια εξαντληθεί. Ο μηχανισμός στήριξης είναι απολύτως ανεπαρκής για τις δημοσιονομικές και δανειακές τρύπες σε συνθήκες αναπτυξιακής κατάρρευσης. Ακόμα και για τα μέτρα μιας κυβέρνησης των αγορών, του κεφαλαίου, της λεηλασίας του λαϊκού εισοδήματος, η κυβέρνηση Παπανδρέου παρά την ολοσχερή της στήριξη από τους μιλημένους δημοσιογράφους, είναι απολύτως αποτυχημένη.
Έχουμε δηλαδή μια κυβέρνηση υπαλλήλων εντελώς ανίκανη να χαράξει, ακόμα και στα σημερινά πλαίσια, οποιαδήποτε πολιτική που κάτι να κερδίζει ή να περισώζει. Αυτό όμως είναι ένα δευτερεύον στοιχείο. Το βασικό είναι ότι μιλάμε για μια κυβέρνηση απόλυτα και συνειδητά ευθυγραμμισμένη με τις επιταγές των ιμπεριαλιστικών διευθυντηρίων. Απόλυτα και διπλά υποταγμένη στα συμφέροντα των μεγάλων κέντρων στις δύο μεριές του ατλαντικού. Απόλυτα προσηλωμένη στο αποτυχημένο μοντέλο ανάπτυξης των τελευταίων δεκαετιών που οδήγησε στη σημερινή κατάρρευση. Αυτή η κυβέρνηση πρέπει να αμφισβητηθεί, να χτυπηθεί, να συγκεντρώσει τα πυρά της μεγάλης πλειοψηφίας που απειλείται με εξόντωση. Πρέπει να δουλέψουμε για να ωριμάσουν οι όροι αυτή η κυβέρνηση να φύγει, οικοδομώντας μια προοδευτική, λαϊκή, αριστερή διέξοδο.
Αναδεικνύεται όμως σήμερα και η χρεοκοπία συνολικά του πολιτικού συστήματος. Χρεοκοπία πολιτικών, σχέσεων, ιδεολογημάτων, προσώπων, κομμάτων και κυβερνήσεων που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση. Χρεοκοπία όλων εκείνων των δυνάμεων που έχοντας αναφορά στην κεντροαριστερά, την κεντροδεξιά, τη δεξιά πορεύτηκαν συγκλίνοντας σε «εθνικούς στόχους», «εθνικά οράματα», «προκλήσεις» που αναπόφευκτα οδήγησαν στα σημερινά αδιέξοδα. Χρεοκοπία, όμως, και μιας αριστεράς που είτε αμφισβητώντας υποτιθέμενους «δογματισμούς» είτε αναμασώντας διάφορα συνθήματα, έχασε κάθε δυνατότητα εκπλήξεων, συγκρούσεων, έκφρασης κόσμου, πολιτικής πρωτοβουλίας και οδηγήθηκε στην υποταγή στα σύγχρονα δόγματα ή τουλάχιστον στην έλλειψη πειστικής αμφισβήτησής τους.
Β. ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΕΛΛΑΔΑ ΣΕ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΕΥΡΩΠΗ
Σήμερα πρέπει να ανοίξει μια κορυφαία αντιπαράθεση για το ποια πορεία πρέπει να πάρει η χώρα. Είναι αγώνας που αφορά την ταυτότητα και την προοπτική της. Πρόκειται για μια μεγάλη σύγκρουση ανάμεσα σε ένα σύστημα που αυτοδιαψεύδεται και αυτοσυνθλίβεται, συνθλίβοντας και την κοινωνία, και στην ανάγκη υπέρβασής του. Ακόμη κι αν σήμερα αυτή η ανάγκη δεν διατυπώνεται από πολλούς, αντικειμενικά μπαίνει το ζήτημα της συνολικής πορείας της χώρας και του λαού της.
Άμεση ανατροπή των καθεστώτων κηδεμονίας, οικονομικής ασφυξίας και κοινωνικής κατεδάφισης, και πρώτα από όλα του ΔΝΤ.
Πορεία ανασυγκρότησης με κεντρικούς σταθμούς την έξοδο από την Ευρωζώνη, την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους, σειρά μέτρων προάσπισης του δημόσιου συμφέροντος. Μεσοπρόθεσμο σχέδιο παραγωγικής, οικονομικής ανασυγκρότησης σε όφελος του εργαζόμενου λαού.
Συντονισμός και συνεργασία λαών, κινημάτων, μετώπων, στην κατεύθυνση μιας δημοκρατικής, προοδευτικής αλλαγής στην Ευρώπη.
1. Έξω το ΔΝΤ από την Ελλάδα
Η προσφυγή στον μηχανισμό στήριξης της Ε/Ζ όπου όμως εξέχουσα θέση με άγνωστες παραμέτρους έχει το ΔΝΤ, θα αποδειχτεί χειρότερη από όλες τις προηγούμενες «διεξόδους». Η χώρα και ο εργαζόμενος κόσμος της καταδικάζεται σε παρατεταμένη ασφυξία, με αλλεπάλληλα μέτρα που θα συνοδεύουν την εκταμίευση των δόσεων του δανείου. Τα μέχρι σήμερα μέτρα επιτρέπουν την ενεργοποίηση του μηχανισμού, αλλά οι χρηματαγορές και «διασώστες» τα κρίνουν απολύτως ανεπαρκή για την περαιτέρω εκτέλεσή του.
Η εμπλοκή του ΔΝΤ σημαίνει ότι η κυβέρνηση και τυπικά μεταφέρεται αλλού και το σημερινό της πολιτικό προσωπικό είτε θα καταστεί αναλώσιμο, είτε θα εκτελεί χρέη εκπροσώπου τύπου. Η σημερινή κυβέρνηση είναι απολύτως υπεύθυνη και πρέπει να λογοδοτήσει γιατί οδηγεί τη χώρα από το κακό στο χειρότερο, διασφαλίζοντας τα συμφέροντα των αγορών, στέλνοντας τους εργαζόμενους στο εκτελεστικό απόσπασμα.
2. Αποχώρηση από την Ευρωζώνη
Η ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ και η είσοδος στο κοινό νόμισμα του ευρώ, συνοδεύτηκε από ιαχές και πανηγυρισμούς. Η «ισχυρή Ελλάδα», η προστασία από τις διεθνείς τρικυμίες, η καλύτερη εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, η ασπίδα προφύλαξης, και άλλα τόσα διθυραμβικά, σήμερα έχουν κατεδαφιστεί. Η «προστασία» λόγω του ευρώ έγινε συντρίμμια και θρύψαλα με τον μεγαλύτερο οικονομικό κλυδωνισμό της μεταπολίτευσης και την χειρότερη κοινωνική οπισθοδρόμηση μεταπολεμικά.
Η ένταξη στην Ευρωζώνη αποδεικνύεται κάθε μέρα βαρίδι, καθώς ακόμα και αν δεν δημιούργησε τα σημερινά οικονομικά αδιέξοδα, ωστόσο τα επικύρωσε, τα γιγάντωσε απελπιστικά και αφαίρεσε σημαντικά εργαλεία άμυνας. Βασικοί κανόνες της ΟΝΕ, όπως η απαγόρευση αγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ, η απαγόρευση αλληλεγγύης σε χώρες μέλη, η ανυπαρξία μηχανισμών ύστατης στήριξης, το ίδιο το Σύμφωνο Σταθερότητας, έστειλαν τη χώρα στο εκτελεστικό απόσπασμα των χρηματαγορών.
Η μοναδική θετική πλευρά της ένταξης στο ευρώ, τα χαμηλά επιτόκια και το ισχυρό νόμισμα, πυροδότησαν την ονομαστική ανάπτυξη αλλά έκρυψαν το στρεβλό, υπονομευμένο, επισφαλή και πάνω από όλα άνισο χαρακτήρα της, κουκούλωσαν την κατάρρευση, και τελικά γύρισαν μπούμερανγκ με την υπερχρέωση και τον υπερδανεισμό. Το ευρώ απέκλεισε την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος, αλλά επιτάχυνε την υποτίμηση της αξίας της εργατικής δύναμης, την υποβάθμιση των μισθών, του επιπέδου διαβίωσης, των εργασιακών σχέσεων.
Η έξοδος της Ελλάδας από την ΟΝΕ, η ανάκτηση της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, η ανάκτηση της δυνατότητας σχεδιασμού και εκτέλεσης εθνικών προϋπολογισμών, είναι απαραίτητο βήμα για το εγχείρημα της οποιασδήποτε παραγωγικής, κοινωνικής, οικονομικής ανασυγκρότησης, κάτω από ριζικά διαφορετικές προτεραιότητες. Ένα τέτοιο εγχείρημα προϋποθέτει, αλλά και δημιουργεί, νέους συσχετισμούς δύναμης. Δεν θα είναι εύκολος δρόμος, αλλά θα είναι ο μόνος δρόμος που στο τέλος του δεν θα έχει την εκ νέου σύνθλιψη της κοινωνίας, αλλά την ανακούφισή της.
3. Αναδιαπραγμάτευση του χρέους
Η σημερινή οικονομική και κοινωνική ασφυξία έρχεται από παραγωγικά και οικονομικά αδιέξοδα που συσσωρεύονται τρεις δεκαετίες. Η εξυπηρέτηση του χρέους με αυτή τη δημοσιονομική κατάσταση, γίνεται μαθηματικά αδύνατη. Ακόμη και αν τα επιτόκια προσγειωθούν (εξέλιξη που δεν φαίνεται), ή υπάρξει δανεισμός από τον μηχανισμό στήριξης με λίγο χαμηλότερα επιτόκια από την αγορά, οι υποχρεώσεις της επόμενης πενταετίας είναι δυσβάσταχτες. Ειδικά όταν ο παραγόμενος πλούτος της χώρας με τα μέτρα της κυβέρνησης, αλλά και τα αναμενόμενα πρόσθετα λόγω του ΔΝΤ, μειώνεται ραγδαία.
Η αναδιαπραγμάτευση του χρέους μπορεί να διασώσει ασύλληπτους πόρους που φουσκώνουν κάθε βδομάδα τα χαρτοφυλάκια του διεθνούς χρηματιστικού κεφαλαίου. Μια τέτοια στάση είναι η ασφαλέστερη ασπίδα έναντι της χρεοκοπίας (που επί της ουσίας έχει υπάρξει χωρίς να εξαγγελθεί, για να εξασφαλιστεί ο διαρκής φόρος αίματος του δημόσιου ταμείου στις χρηματαγορές).
Παράλληλα μια τέτοια επαναδιαπραγμάτευση του χρέους οφείλει να συνοδευτεί από εθνικοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα, δραστικό έλεγχο στην κίνηση κεφαλαίων, και πάνω από όλα μακροπρόθεσμο σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης.