Έτσι δουλεύει το σύστημα
Στη συζήτηση για το σκάνδαλο SIEMENS υπάρχουν αρκετές μονομέρειες. Μοιάζει σαν το κεντρικό ζήτημα να είναι ότι, μέσα από τα "μαύρα ταμεία", ο δικομματισμός αποκτά τη δυνατότητα για την υφαρπαγή της λαϊκής ψήφου. Παράλληλα, το σκάνδαλο παρουσιάζεται αποκομμένο από τα άλλα σκάνδαλα, που έρχονται στην επιφάνεια κάθε τόσο. Όλα είναι μεμονωμένες περιπτώσεις, εξαιρέσεις από τους κανόνες της χρηστής αστικής διακυβέρνησης. Ακόμη, το ζήτημα για το οποίο δεν γίνεται καθόλου συζήτηση είναι οι ευθύνες και οι μεθοδεύσεις της ίδιας της SIEMENS. Φαίνεται σαν η πολυεθνική να είναι το θύμα στυγνών εκβιαστών. Πρόκειται για μια ολοκληρωτική διαστρέβλωση της πραγματικότητας, που συντονισμένα σύμπας ο αστικός κόσμος επιχειρεί, με προεξάρχοντα τα ΜΜΕ. Ακριβώς για να διασώσει ένα σάπιο σύστημα. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η διαστρέβλωση, επιβάλλεται η Αριστερά να αποκαλύψει ποιες σχέσεις διαμορφώνονται στον πυρήνα του συστήματος, ανάμεσα σε κράτος και επιχειρηματικό κόσμο, ότι η διαφθορά αναβλύζει από όλους τους πόρους του συστήματος. Χρειάζεται η Αριστερά να καταδείξει ότι τα μέτρα εξυγίανσης που εξαγγέλλονται από όλες τις πτέρυγες του δικομματισμού είναι στάχτη στα μάτια. Χρειάζεται η Αριστερά να πρωτοστατήσει στη διαμόρφωση ενός ισχυρού λαϊκού ρεύματος, που, με απλά λόγια, να πάρει τη σκούπα και να απαλλάξει την κοινωνία από τη βρώμα του νεοφιλελευθερισμού, των ιδιωτικοποιήσεων και του διεφθαρμένου αστικού κρατικού μηχανισμού. Με μαρξιστικούς όρους, να γκρεμίσει το σάπιο σύστημα του εξαρτημένου κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού.
Σπύρος Παναγιώτου
Κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός και διαφθορά
Η κυριαρχία των μονοπωλίων και του χρηματιστικού κεφαλαίου (σύμφυση τραπεζικού και βιομηχανικού κεφαλαίου) πήρε σάρκα και οστά στις χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού εδώ κι έναν αιώνα. Ο μονοπωλιακός καπιταλισμός ταχύτατα οδήγησε στη σύμφυση του αστικού κράτους με τα μονοπώλια, δηλαδή στη διαμόρφωση του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού. Στη χώρα μας η διαδικασία αυτή ουσιαστικά δρομολογήθηκε από τη δεκαετία του ’60 και ολοκληρώθηκε μετά τη μεταπολίτευση. Το ΠΑΣΟΚ, με την άνοδό του στην κυβέρνηση, το 1981, έπαιξε βασικό ρόλο στη διαμόρφωση του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού, που στη χώρα μας πάντα καθοριζόταν και καθορίζεται και από το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της εξάρτησης.
Κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός σημαίνει ότι το αστικό κράτος γίνεται εργαλείο για την επίτευξη των επιδιώξεων των πολυεθνικών. Αυτό προωθείται μέσα από νομότυπες μεθόδους αλλά και, πολύ περισσότερο, μέσα από παράνομες (από την άποψη της αστικής νομιμότητας) μεθόδους. Όταν το κράτος προωθεί πολιτικές που μειώνουν το εργατικό κόστος, που συρρικνώνουν τα εργατικά δικαιώματα και, κατά συνέπεια, αυξάνουν τα κέρδη των πολυεθνικών, έχουμε τις νομότυπες μεθόδους – που, βέβαια, είναι νόμιμες μόνο με την έννοια της αστικής νομιμότητας. Όταν το κράτος αναθέτει συμβάσεις για μεγάλες κρατικές προμήθειες, τις οποίες αναλαμβάνουν οι πολυεθνικές (που κυριαρχούν είτε λόγω της δύναμής τους είτε μέσω των καρτέλ), τότε πάντα δημιουργείται η δυνατότητα για μίζες και πολιτικό χρήμα. Όταν το κράτος παίρνει αποφάσεις για να αποσυρθεί από συγκεκριμένους τομείς, να τους ιδιωτικοποιήσει ή να αναθέσει την ανάπτυξή τους σε ιδιώτες, τότε πάλι δημιουργείται η δυνατότητα για μίζες και πολιτικό χρήμα.
Η δυνατότητα αυτή ευνοεί και τις δύο πλευρές. Πρώτα απ’ όλα, την πολυεθνική, που έτσι αναλαμβάνει συμβάσεις σε μεγαλύτερες τιμές, εκμεταλλεύεται μονοπωλιακά ολόκληρους οικονομικούς τομείς και διευρύνει τα κέρδη της. Παράλληλα, εξυπηρετεί και τους πολιτικούς διαχειριστές του κράτους, τόσο τα προσωπικά τους συμφέροντα όσο και τη δυνατότητα των κομμάτων τους να χτίζουν την επιρροή τους σε κόσμο, να δεσμεύουν κόσμο με μικροπαροχές και εξυπηρετήσεις. Και, φυσικά, και οι δύο πλευρές έχουν κάθε συμφέρον για την αναπαραγωγή και τη διαιώνιση του συστήματος.
Πάνω σε αυτό το υπόβαθρο του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού αναπτύσσεται η διαφθορά και το πολιτικό χρήμα. Αυτό ισχύει σε ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο, χωρίς εξαίρεση. Γιγαντώνεται δε όσο διευρύνεται ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας, όσο προχωρά ο νεοφιλελευθερισμός. Τεράστια σκάνδαλα με τις πολυεθνικές υπάρχουν στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, στην Ιαπωνία με εμπλοκή πρωθυπουργών, υπουργών, ολόκληρων κομμάτων. Η διαφθορά είναι οργανικό στοιχείο του συστήματος. Είναι συνώνυμο του κέρδους σε μια περίοδο γιγαντισμού, τεράστιας συγκέντρωσης κεφαλαίου. Εξαπλώνεται σε όλους τους θεσμούς της αστικής κοινωνίας, από το πολιτικό σύστημα μέχρι τη δικαιοσύνη, την αστυνομία, την εκκλησία. Γι’ αυτό είναι αποπροσανατολισμός να μιλάμε κάθε φορά μεμονωμένα για σκάνδαλο SIEMENS, σκάνδαλο Ζαχόπουλου, σκάνδαλο Θέμου, σκάνδαλο με τα ομόλογα, σκάνδαλο με το παραδικαστικό κύκλωμα, σκάνδαλο με τις μετοχές-φούσκες, σκάνδαλο με τον τάδε και τον δείνα μητροπολίτη, σκάνδαλο με ναρκωτικά στην ΕΛΑΣ.
Είναι αδιανόητο, σε τέτοιες συνθήκες, το πολιτικό χρήμα να μπορεί να ελεγχθεί, ή έστω να περιοριστεί, μέσα από τους αστικούς θεσμούς. Τα όσα εξαγγέλλονται για "κάθαρση μέσω της δικαιοσύνης", για "επιτροπές αδιάφθορων", για δήθεν "ανεξάρτητες επιτροπές" είναι στάχτη στα μάτια. Ποτέ και πουθενά δεν υπήρξε κάθαρση στον κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό. Για παράδειγμα, η υπερπροβληθείσα επιχείρηση "καθαρά χέρια" στην Ιταλία της δεκαετίας του ’90 πού κατέληξε; Στο ξήλωμα ενός πολιτικού κατεστημένου, άκρως διεφθαρμένου και μαφιοποιημένου, με κορυφή το δίδυμο του σοσιαλιστή Κράξι και του χριστιανοδημοκράτη Τζ. Αντρεότι. Αλλά, παράλληλα, οδήγησε στην ανάδυση της αυτοκρατορίας Μπερλουσκόνι, εξίσου διαπλεκόμενης και διεφθαρμένης, με τον ίδιο τον πρωθυπουργό να ψηφίζει νόμους με τους οποίους απαλλάσσει τον εαυτό του. Ή μήπως στη χώρα μας υπήρξε ποτέ κάποιο σκάνδαλο που να διευρενήθηκε και να έγινε γνωστή η αλήθεια;
Ο αστικός κόσμος της διαπλοκής
Δεν υπάρχει κυριολεκτικά ούτε ένας τομέας της δημόσιας ζωής που να μη συναντιέται με τις διαδρομές του πολιτικού χρήματος. Φυσικά, τα μεγάλα ποσά αφορούν τις μεγάλες κρατικές συμβάσεις που συνάπτονται με το πολυεθνικό κεφάλαιο, και πρώτα απ’ όλα τα εξοπλιστικά προγράμματα.
Πολιτικό χρήμα και "ανάπτυξη" της εξάρτησης
Το πολιτικό χρήμα των πολυεθνικών παίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο σε χώρες όπως η Ελλάδα, με μέσο επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού και με καθοριστικό το στοιχείο της εξάρτησης. Το πολιτικό χρήμα δεν φέρνει μόνο τεράστια κέρδη στις πολυεθνικές. Επιπρόσθετα διαιωνίζει το καθεστώς της εξάρτησης και της υποβάθμισης της παραγωγικής δυνατότητας της χώρας. Οδηγεί στην παραγωγική αποδιάρθρωση, συντηρώντας το δεσπόζοντα ρόλο της κάθε SIEMENS.
Προϋπόθεση για να αναδειχθεί η SIEMENS βασικός προμηθευτής του ΟΤΕ υπήρξε το κλείσιμο της ΕΛΒΗΛ – μια ιδιαίτερη σημαντική απόφαση του ΠΑΣΟΚ, το 1986, που ελάχιστοι γνωρίζουν σήμερα, παρ’ ότι τότε υπήρξαν απεργιακοί αγώνες. Η ΕΛΒΗΛ ήταν μια δημόσια βιομηχανία, προσανατολισμένη στην παραγωγή (αλλά και στην έρευνα) ηλεκτρονικού υλικού, που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια σημαντική βιομηχανία τηλεπικοινωνιακού υλικού. Σε επόμενο στάδιο, η έκρηξη των τεχνολογιών πληροφορικής οδήγησε τον ΟΤΕ σε νέες παραγγελίες από το δίδυμο SIEMENS και ΙΝΤΡΑΚΟΜ (υπεργολάβος αρχικά της ERICSSON και μετά της SIEMENS). Στην περίοδο εκείνη παίχτηκαν και οι μίζες, που σήμερα βρίσκονται στο προσκήνιο. Χάρη σε αυτές πάρθηκαν αποφάσεις, που ουσιαστικά αναιρούσαν κάθε αυτοδύναμη προοπτική ανάπτυξης της πληροφορικής στην Ελλάδα. Στις προμήθειες του ΟΣΕ, το ίδιο σκηνικό. Βαγόνια και ηλεκτροκίνηση ανατέθηκαν στη SIEMENS και σε άλλες πολυεθνικές, διαγράφοντας τη δυνατότητα ανάπτυξης αντίστοιχης βιομηχανικής υποδομής στη χώρα. Στις ηλεκτρικές συσκευές ανάλογο σκηνικό, με τη SIEMENS να εξαγοράζει τις ελληνικές βιομηχανίες (ορισμένες είχαν "φεσωθεί" με θαλασσοδάνεια και εγκαταλειφθεί από τους επιχειρηματίες και βρίσκονταν τότε υπό δημόσιο έλεγχο). Αν εφαρμοζόταν μια άλλη πολιτική, θα μπορούσε να υπάρξει μια άλλη δυναμική στην ανάπτυξη της βιομηχανίας, ακόμη και της βαριάς βιομηχανίας και των κλάδων παραγωγής μέσων παραγωγής, που ποτέ δεν υπήρξαν στην Ελλάδα. Φυσικά, μια τέτοια πολιτική θα έκανε την κάθε SIEMENS άχρηστη για την Ελλάδα Ενώ σήμερα η χώρα είναι όμηρος της κάθε SIEMENS. Το πολιτικό χρήμα έπιασε τόπο.
Η θέση της ΚΟΕ
1. Να φύγουν όλοι: ο νεοφιλελευθερισμός, ο δικομματισμός, τα μονοπώλια.
2. Καμιά ανοχή στον επιχειρηματικό κόσμο. Η ρήξη δεν πρέπει να αφορά μόνο τον πολιτικό κόσμο του δικομματισμού αλλά και τον επιχειρηματικό κόσμο.
3. Οι αστικοί θεσμοί δήθεν διαφάνειας και ελέγχου είναι μηχανισμοί κουκουλώματος του πολιτικού χρήματος.
4. Βαρύτατα πρόστιμα στις περιπτώσεις διαφθοράς του μεγάλου κεφαλαίου.
5. Να διερευνηθούν σε βάθος τα σκάνδαλα και να γίνει γνωστή όλη η αλήθεια στο λαό.
6. Βαριά φορολόγηση στα κέρδη του μεγάλου κεφαλαίου.
7. Εθνικοποίηση όλων των στρατηγικής σημασίας οργανισμών που ιδιωτικοποιήθηκαν.
8. Κοινωνικός έλεγχος στις κρατικές προμήθειες.
9. Απαγόρευση στο μεγάλο κεφάλαιο να διαθέτει ΜΜΕ.