Το τέλος του δικομματισμού; του Σπύρου Παναγιώτου

Ένα χρόνο μετά την επανεκλογή της, η κυβέρνηση Καραμανλή παρουσιάζει εικόνα διάλυσης. Το κλίμα επιβαρύνθηκε μετά την αποτυχημένη εμφάνιση του πρωθυπουργού στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Εκεί αναγκάστηκε να καλύψει την εσωτερική αμφισβήτηση και να αποσιωπήσει την εμπλοκή στελεχών του στενού του περιβάλλοντος (Βουλγαράκη, Ρουσόπουλου) σε σκάνδαλα. Εξήγγειλε επιτάχυνση του κυβερνητικού έργου, εξοργίζοντας ακόμα περισσότερο τους απλούς πολίτες. Αναγκάστηκε να στηρίξει την οικονομική πολιτική του Γ. Αλογοσκούφη που έχει ήδη οδηγήσει τον προϋπολογισμό σε κατάρρευση και οδηγεί την οικονομία σε νέα επιτήρηση. Αντί για παροχές, έστω και ψίχουλα, υποχρεώθηκε να στηρίξει μια νέα φοροεπιδρομή σε βάρος των μικρών και μεσαίων εισοδημάτων. Και την ίδια στιγμή να ξηλώσει εσπευσμένα τα "τεκμήρια" υπό το βάρος της κατακραυγής της "αγοράς". Τώρα, μερικές μέρες αργότερα, όλα αυτά μοιάζουν ασπιρίνες μπροστά στη γενίκευση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και της εμπλοκής της χώρας στη δίνη της. Το αρνητικό κλίμα δεν τροποποιήθηκε στις συνόδους του υπουργικού συμβουλίου και της Κεντρικής Επιτροπής που ακολούθησαν. Αντίθετα, η παραίτηση Βουλγαράκη και η απομάκρυνση του βουλευτή Καβάλας Δαϊλάκη περιπλέκουν κι άλλο την κατάσταση.

Ακολούθησαν αλλεπάλληλες δημοσκοπήσεις που παρουσιάζουν το ΠΑΣΟΚ πρώτο κόμμα, έστω και με μικρή διαφορά. Τελείως ξαφνικά, οι πολίτες "ξύπνησαν" και βρέθηκαν ερωτευμένοι με το ΠΑΣΟΚ του Γ. Παπανδρέου. Ηχεί παράξενο, αλλά όλα αυτά δημιουργούν ένα διαφορετικό τοπίο. Τα σχέδια της κυβέρνησης Καραμανλή δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο. Τα σενάρια της κεντροαριστερής στροφής επανέρχονται στο προσκήνιο ασκώντας πιέσεις σε τμήματα της Αριστεράς. Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι η απρόβλεπτη πορεία της παγκόσμιας κρίσης, καθώς συναντιέται με την παρατεταμένη κρίση του δικομματισμού, δημιουργεί νέα δεδομένα.

Τα αδιέξοδα της ΝΔ

Η κυβέρνηση Καραμανλή, στα πέντε χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία, έχει να παρουσιάσει ένα πλούσιο έργο, προς όφελος βέβαια της αστικής τάξης και των μονοπωλίων. Αυτό δεν απέτρεψε τα σημερινά της αδίεξοδα.

Η διαχείριση και η επιβολή των "μεταρρυθμίσεων" αναπόφευκτα δημιουργούσε ανακατατάξεις σε επιχειρηματικούς κύκλους και, κυρίως, σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές αναστατώσεις. Έτσι οι οικονομικοί "νταβατζήδες" της περιόδου Σημίτη στην αρχή στοχοποιήθηκαν από τον Κ. Καραμανλή αλλά γρήγορα ακολούθησε ένας συμβιβασμός με την είσοδο και "ριγμένων" παικτών στη μοιρασιά της λείας. Αυτή ακριβώς η νέα μοιρασιά δημιουργούσε όρους αντιπαράθεσης, που πήρε διαστάσεις και διεθνώς και εσωτερικά. Να θυμίσουμε τις ασφυκτικές πιέσεις των ΗΠΑ με αφορμή την υπογραφή της συμφωνίας για το ρώσικο αγωγό αερίου. Να θυμίσουμε τις παρεμβάσεις του ΣΕΒ για την καθυστέρηση των μεταρρυθμίσεων, τη διαφθορά του κράτους κ.λπ.

Τέτοιοι πολιτικοί και οικονομικοί κύκλοι, άλλοτε άμεσα διαπλεκόμενοι με τα ΜΜΕ και άλλοτε σαν απλοί "πληροφοριοδότες", πρωτοστατούν το τελευταίο διάστημα σε μια συστηματική προσπάθεια φθοράς της κυβέρνησης. Κρατώντας στο απυρόβλητο το "μεταρρυθμιστικό" έργο της κυβέρνησης, προβάλλουν την "ηθική" πλευρά των σκανδάλων. Ταυτόχρονα στρέφονται με μανία ενάντια σε κάθε εργατικό αγώνα που αμφισβητεί εκείνα που τάχα και οι ίδιοι κατακρίνουν.

Και ενώ αυτά συντελούνται στον επιχειρηματικό κόσμο, η κατάσταση στο μέτωπο της κοινωνίας είναι ακόμα χειρότερη. Σήμερα δεν υπάρχουν "οράματα" ικανά, έστω και σαν ψευδαίσθηση, να δημιουργήσουν ρεύμα αισιοδοξίας στην κοινωνία. Ακόμα, οι αξεπέραστες αδυναμίες της οικονομίας δεν αφήνουν το παραμικρό περιθώριο για χειρισμούς της κοινής γνώμης. Η συμπίεση των ενδιάμεσων στρωμάτων στερεί από το αστικό πολιτικό σύστημα κρίσιμες συμμαχίες που στήριζαν μέχρι σήμερα τις επιλογές τους. Ταυτόχρονα, η διαφθορά, η σήψη, τα σκάνδαλα έχουν επιφέρει ένα σημαντικό πλήγμα στη λεγόμενη "ηθική υπεροχή" της ΝΔ. Και μαζί καταρρέει η φούσκα της "επικοινωνιακής πολιτικής", που εξασφάλιζε μέχρι σήμερα μια άνετη διακυβέρνηση.

Προετοιμασία "αλλαγής" στην ίδια κατεύθυνση

Το αστικό πολιτικό σύστημα διαισθάνεται τα αδιέξοδα της νεοφιλελεύθερης επιλογής του. Αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει πια τα μέσα να καταλαγιάσει τη λαϊκή οργή. Βλέπει να εμφανίζονται εξεγερσιακές καταστάσεις με άγνωστη κλιμάκωση και προοπτική. Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις δεν στέκει άπραγο. Γνωρίζει ότι, προς το παρόν, δεν διαθέτει σοβαρές εναλλακτικές λύσεις. Έτσι η επιλογή του δικομματισμού, η προσπάθεια ανασύνταξής του, παραμένει στην επικαιρότητα. Παράλληλα εξετάζονται και εναλλακτικά σενάρια. Η γενίκευση της παγκόσμιας κρίσης, ο βαθμός εμπλοκής της χώρας σε αυτή δεν είναι ακόμα ξεκάθαρες. Τίποτα δεν αποκλείει να χρησιμοποιηθεί η κρίση σαν όχημα για την επιβολή ενός "μεγάλου συνασπισμού" ανάμεσα σε ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ή έστω μιας κυβέρνησης "εθνικής σωτηρίας". Την ίδια στιγμή, ρίχνονται στην αγορά κι άλλες ιδέες. Η δημιουργία ενός νέου πολιτικού σχήματος καλλιεργείται, αρκεί να βρεθούν τα "αδιάφθορα πρόσωπα", που στη χώρα τουλάχιστον σπανίζουν. Η μετάβαση από ένα δικομματικό σε ένα διπολικό σύστημα συζητιέται κι αυτή. Έτσι από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ αυξάνονται οι πιέσεις για προγραμματική συμφωνία με την Αριστερά, επιλογή που προς το παρόν βρίσκει υπέρμαχη την "κυρκική αριστερά". Από την πλευρά του ο Γ. Καρατζαφέρης "προσφέρει" χέρι βοήθειας στη ΝΔ, για να αποτραπεί το ενδεχόμενο μιας "κυβέρνησης Παπανδρέου – Αλαβάνου".

Σπύρος Παναγιώτου

---

Η πιθανή φυγή προς τα μπρος… του Καραμανλή

Ας υποθέσουμε πως τα δεδομένα που έχει ο Καραμανλής είναι τέτοια που του δείχνουν ότι κάποιοι έπαψαν να τον στηρίζουν, ότι απεργάζονται μια απομάκρυνσή του, ότι ψάχνουν διακαώς για μια άλλη λύση που να "λειτουργεί". Τέτοια μηνύματα έχουν δοθεί με πολλούς τρόπους.

Αν ακόμα προσθέσουμε στα δεδομένα την εκτίμηση ότι σε λίγο καιρό η εικόνα και η κατάσταση της κυβέρνησης θα είναι πολύ χειρότερες απ’ ό,τι αυτές που τώρα εμφανίζει (και είναι ήδη χάλια), χωρίς να υπάρχει καμιά δυνατότητα αντιστροφής της κατάστασης.

Επίσης, αν ισχύει ότι μερικά επεισόδια (π.χ. Δαϊλάκης, δηλώσεις Αμερικανών για αγωγούς κι άλλα) δεν είναι τόσο αθώα κι επομένως υπάρχει ένα "σχέδιο" να τελειώνουμε με τον Καραμανλή, κι αν ο τελευταίος, ακόμα κι αν δεν υπάρχει "συνωμοσία" εναντίον του, κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να πέσει από κάποια "αδέσποτη" ή από "κάθε πικραμένο" που δεν περιμένει να ξαναεκλεγεί, τότε τι μένει σαν μοναδική-αναγκαστική κίνηση; Η φυγή προς τα μπρος, η έξοδος προς τις εκλογές το ταχύτερο.

Αν ο Καραμανλής δεν πάει γρήγορα σε εκλογές, περιμένει το "μοιραίο" να τον βρει σε κάποια κοντινή στιγμή. Αν πάει, τα παίζει όλα για όλα, ώστε να κατορθώσει να νικήσει τον Γ. Παπανδρέου (ποιος είπε ότι έχει μονιμοποιηθεί το προβάδισμα του ΠΑΣΟΚ;) κι έτσι να διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων, αφού, ακόμα κι αν δεν βγει αυτοδυναμία (που δεν βγαίνει), όντας πρώτο κόμμα παίρνει το μπόνους των 40 εδρών και φορτώνει μία ακόμα κρίση στο ΠΑΣΟΚ που ξανάχασε… Έτσι δεν πέφτει η κυβέρνηση υπό το βάρος των σκανδάλων της. Καταγγέλλει σχέδιο υπονόμευσής της, ζητάει καθαρή εντολή για να συνεχίσει τη μεταρρύθμιση, διατηρεί ελπίδες να τα βγάλει πέρα, ξεφορτώνεται τους αντάρτες, αφού οι εκλογές γίνονται με λίστα.

---

Η ευθύνη της Αριστεράς

Αν τα αστικά επιτελεία επεξεργάζονται και δοκιμάζουν εναλλακτικές λύσεις μπροστά στα αδιέξοδα της πολιτικής τους, το πραγματικό ερώτημα είναι τι γίνεται από την πλευρά της Αριστεράς;

Η Αριστερά, περισσότερο από ποτέ, οφείλει να απεγκλωβιστεί από τη φλυαρία της κεντροαριστερής διεξόδου. Οφείλει να αντιληφθεί ότι σήμερα οι δυνατότητες προσέγγισης και σύνδεσης με ευρύτερα κοινωνικά στρώματα είναι παραπάνω από υπαρκτές και δυνατές. Η γενιά των 700 ευρώ, η κοινωνία των 700 ευρώ, που οικοδομείται, αποτελεί το έδαφος για νέες κοινωνικές πλειοψηφίες με την Αριστερά σε ρόλο πρωταγωνιστή.

Αυτό βέβαια προϋποθέτει καθαρούς λογαριασμούς, το σταμάτημα αμφίσημων μηνυμάτων που μπερδεύουν. Κυρίως προϋποθέτει το οριστικό ξέκομμα από την αστική πολιτική, τους καθωσπρεπισμούς της, τα εργαλεία της. Απαιτεί με θέσεις, δράσεις και συμπεριφορές τη στροφή στην κοινωνία, την ανάληψη πρωτοβουλιών που θα μετασχηματίζουν το σημερινό ξεπεσμό του δικομματισμού σε ριζική αμφισβήτησή του. Αμφισβήτηση που θα κάνει τη δυνατότητα ανατροπής του ρεαλιστικό στόχο, καθημερινό σύνθημα στα χείλη εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.