Το Σύμπλεγμα Μπάαντερ-Μάινχοφ, της Μαρίας Ξυλούρη

Αυτή την εβδομάδα κάνει την πρεμιέρα της στους ελληνικούς κινηματογράφους η γερμανική υποψηφιότητα για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας, Το Σύμπλεγμα Μπάαντερ-Μάινχοφ του σκηνοθέτη Ούλι Έντελ, ένα πολιτικό θρίλερ για την ιστορία των Γερμανών ανταρτών πόλης της RAF που εντάσσεται σε μια γενικότερη γερμανική κινηματογραφική τάση να φωτιστούν "σκοτεινά" και "ενοχικά" σημεία του παρελθόντος, δείγματα της οποίας –από διαφορετικές σκοπιές και με διαφορετικά αποτελέσματα– αποτελούν ταινίες όπως Η Πτώση, Οι Ζωές των Άλλων, το Goodbye Lenin ή ακόμα και το Οι Μέρες της Αφθονίας σας Είναι Μετρημένες.

Η ταινία βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο (πρωτοεκδόθηκε το 1985) του Στέφαν Άουστ, που δεν είναι τυχαίος: "ριζοσπάστης" στη θυελλώδη δεκαετία του ’60, μερικά χρόνια αργότερα αναδείχθηκε ως "ειδικευμένος στην τρομοκρατία" δημοσιογράφος και από το 1994 είναι διευθυντής σύνταξης στο περιοδικό Der Spiegel. Σε γενικές γραμμές, η ταινία υιοθετεί την επίσημη εκδοχή για τα ταραγμένα χρόνια του ’60 και του ’70 στη Γερμανία, ότι δηλαδή η ένοπλη ομάδα της RAF ήταν η βασική κατάληξη του τότε εξωκοινοβουλευτικού αριστερού κινήματος, ριζοσπάστες νεολαίοι που ξεκίνησαν με τις καλύτερες προθέσεις αλλά κατέληξαν απεχθείς τρομοκράτες, ενώ δίνεται η εντύπωση ότι το αριστερό κίνημα συνολικά είτε υποτάχθηκε, είτε πέρασε στην παρανομία με τη RAF, και αποσιωπούνται άλλες προσπάθειες που είχαν αναδυθεί. Επιπλέον, ακυρώνοντας την υποτιθέμενη ουδετερότητα της ταινίας, τα λευκά κελιά του Σταμχάιμ παρουσιάζονται σχεδόν σαν… παιδική χαρά, με τους έγκλειστους να παίζουν σκάκι, να ακούνε μουσική και να επικοινωνούν μεταξύ τους και με τον έξω κόσμο πριν "αυτοκτονήσουν". Και η πραγματικότητα, όταν δεν παραποιείται, αποκρύπτεται: ούτε λόγος, για παράδειγμα, για τον πρότερο βίο του πιο φημισμένου θύματος της RAF, του Χανς Μάρτιν Σλάγερ, που στα νιάτα του είχε διαπρέψει ως λοχαγός των SS. Δεν είναι τυχαίο ότι ο γιος του επαίνεσε την ταινία, ως αποκαλυπτική του πραγματικού, αιμοδιψούς προσώπου της "αναίσθητης συμμορίας" της RAF.

Μέσα σε συνθήκες γενικευμένης αβεβαιότητας, αλλά και αμφισβήτησης, η ταινία του Ούλι Έντελ τελικά υποδεικνύει ότι η αντίσταση αναπόφευκτα καταλήγει σε "εγκλήματα" και, πάνω απ’ όλα, είναι μάταιη, αναπαράγοντας για πολλοστή φορά την εξίσωση "Αριστερά=Τρομοκρατία".

Μαρία Ξυλούρη