Το πανεπιστήμιο που θέλουμε, του Λάζαρου Απέκη

Η κυβέρνηση, με ζήλο φανατικού διεκπεραιωτή, επιχειρεί με όλα τα μέσα να επιβάλει ως μεταρρύθμιση στην ανώτατη εκπαίδευση την εμπορευματοποίηση και την ιδιωτικοποίηση, σύμφωνα με τη διαδικασία της Μπολόνια. Με την προσπάθεια αναθεώρησης του Άρθρου 16 του Συντάγματος επιχείρησε να καταργήσει την υποχρέωση της πολιτείας να στηρίζει οικονομικά τα δημόσια αυτοδιοικούμενα ιδρύματα και να εξασφαλίζει στους πολίτες δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση. Παρ’ ότι η επιχείρηση αυτή ακυρώθηκε από το μεγάλο κίνημα παιδείας, η κυβέρνηση σήμερα δηλώνει αποφασισμένη, "αξιοποιώντας" την οδηγία 36/2005 της ΕΕ, να επιβάλει τη λειτουργία ιδιωτικών "πανεπιστημίων", μέσω της αναγνώρισης ίδιων επαγγελματικών δικαιωμάτων στους αποφοίτους των ελληνικών πανεπιστημίων και στους πτυχιούχους των Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών (ΚΕΣ) που λειτουργούν ως παραρτήματα πανεπιστημίων του εξωτερικού στη χώρα μας. Επιπλέον, επιχειρεί, μέσω "διασταλτικής" ερμηνείας του Άρθρου 16 και σε σύμπνοια με την ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης, να παρακάμψει το Σύνταγμα και να ιδρύσει ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Η κυβέρνηση έχει κηρύξει πόλεμο στα πανεπιστήμια και σε όσους αντιστέκονται για να επιβάλει τη "μεταρρύθμιση" και τη "δημοκρατία" της!

Και ενώ μαίνεται αυτή η επίθεση, ομάδες πανεπιστημιακών και πολιτικοί παράγοντες, σε σύμπνοια με τα ΜΜΕ, επιμένουν να αποδίδουν την κρίση των πανεπιστημίων στη δράση "οργανωμένων μειοψηφιών" που αντιδρούν στην πολιτική της κυβέρνησης και στην εφαρμογή του νέου νόμου! Στην ίδια κατεύθυνση εκφράστηκαν και οι πρυτάνεις σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου.

Γι’ αυτό, το κύριο σήμερα είναι ο αγώνας για να αποτρέψουμε την επίθεση που κατεδαφίζει το δημόσιο πανεπιστήμιο και όχι να προβάλουμε το πανεπιστήμιο που θέλουμε.

Αλλά εμείς, που αγωνιζόμαστε, έχουμε όραμα, οι αντίπαλοι είναι διεκπεραιωτές. Γι’ αυτό θα επαναλάβουμε πολύ συνοπτικά τις διεκδικήσεις του πανεπιστημιακού κινήματος.

Το πανεπιστήμιο που θέλουμε:

• Δεν μπορεί να είναι παρά μόνο δημόσιο (ούτε κρατικό, ούτε ιδιωτικό) και δημοκρατικό, γιατί μόνο έτσι διασφαλίζεται η ελευθερία στη διδασκαλία και στην έρευνα, γιατί μόνο αυτό μπορεί να ανταποκριθεί στον κοινωνικό του ρόλο.
• Πρέπει να παρέχει δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση υψηλής στάθμης σε όλους τους πολίτες, σε ιδρύματα δημόσια πλήρως αυτοδιοικούμενα.

Τα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας μπορούν να ανταποκριθούν στο αίτημα της ελληνικής κοινωνίας για ανώτατη εκπαίδευση, ώστε να αντιμετωπιστεί ακόμη και η φοιτητική μετανάστευση. Γι’ αυτό αγωνιστήκαμε για τη μη αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος και συνεχίζουμε τον αγώνα για να αποτραπεί η πολιτική της ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της ανώτατης εκπαίδευσης και της έρευνας που επιχειρεί, χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα, να επιβάλει η κυβέρνηση, με τη σύμπραξη της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το πανεπιστήμιο που θέλουμε δεν χωράει στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας, όπως δεν χωράει η κοινωνία μας και οι άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες στο ευρωσύνταγμα και στην ευρωσυνθήκη. Είναι εκφράσεις της ίδιας πολιτικής του ακραίου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, που επικρατεί στην ΕΕ και αποβλέπει να ακυρώσει θεμελιώδεις κοινωνικές κατακτήσεις και δικαιώματα και να επιβάλει την ιδιωτικοποίηση και την εμπορευματοποίηση δημόσιων αγαθών και λειτουργιών και την εκχώρησή τους στα ιδιωτικά συμφέροντα.

Γι’ αυτό διεκδικούμε η ανώτατη παιδεία να παραμείνει δημόσιο αγαθό, να μη γίνει εμπόρευμα.

Γι’ αυτό αγωνιζόμαστε να αποτραπεί η αντιδραστική αναδιάρθρωση με όλες τις νομοθετικές ρυθμίσεις που προωθεί η κυβέρνηση.

Γι’ αυτό απαιτούμε η πολιτεία να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της για το δημόσιο πανεπιστήμιο, όπως ορίζει το Σύνταγμα (άρθρο 16), και να εξασφαλίσει τις επαρκείς προϋποθέσεις σε υποδομή, φοιτητική μέριμνα, αξιοπρεπώς αμειβόμενο διδακτικό προσωπικό και πόρους για τη διδασκαλία και τη βασική έρευνα.

Το πανεπιστήμιο που θέλουμε πρέπει να χρηματοδοτείται σύμφωνα με τις ανάγκες του. Γι’ αυτό απορρίπτουμε τις τετραετείς συμβάσεις και τον πρότυπο εσωτερικό κανονισμό, που επιβάλλουν ως προϋπόθεση της χρηματοδότησης την υποταγή των πανεπιστημίων στην πολιτική του υπουργείου, με την εφαρμογή όλων των ρυθμίσεων της "μεταρρύθμισης" και την κατάταξη των πανεπιστημίων από το σύστημα "αξιολόγησης".

Στο πανεπιστήμιο που θέλουμε πρέπει οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι να είναι αποκλειστικά απασχολούμενοι με αξιοπρεπείς αμοιβές και όχι πολυάσχολοι ή εποχικοί διδάσκοντες.

Το πανεπιστήμιο που θέλουμε πρέπει να διαθέτει επαρκή φοιτητική μέριμνα (φοιτητικές εστίες, εστιατόρια, βιβλιοθήκες) ώστε οι σπουδές να είναι πραγματικά δωρεάν και ελκυστικές για διδάσκοντες και διδασκόμενους. Για να μπορέσουν τα πανεπιστήμια της περιφέρειας, ιδιαίτερα, να αντέξουν την επίθεση με την αναγνώριση των ΚΕΣ.

Το πανεπιστήμιο που θέλουμε πρέπει να λειτουργεί με πλήρη αυτοδιοίκηση και ακαδημαϊκή ελευθερία στη διδασκαλία και την έρευνα και ελεύθερη διακίνηση ιδεών, που κατοχυρώνεται με το πανεπιστημιακό άσυλο. Γι’ αυτό αγωνιζόμαστε για τη μη εφαρμογή και την απόσυρση του νόμου-πλαίσιο, του πρότυπου εσωτερικού κανονισμού, των τετραετών συμβάσεων.

Το πανεπιστήμιο που θέλουμε πρέπει να δίνει λόγο στην κοινωνία. Γι’ αυτό διεκδικούμε διαφάνεια και απολογισμό σε όλες τις δραστηριότητές του (εκπαιδευτικές, ερευνητικές, οικονομικές, διοικητικές) και δημοσιοποίηση προς την πανεπιστημιακή κοινότητα και την κοινωνία.

Το πανεπιστήμιο που θέλουμε πρέπει να διασφαλίζει την επιστημονική ενότητα των προγραμμάτων σπουδών, την αξία των πτυχίων και τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων του. Γι’ αυτό αγωνιζόμαστε να μην αναγνωριστούν τα ΚΕΣ, να μην εφαρμοστεί το σύστημα της Μπολόνια, η τυποποίηση και η πιστοποίηση των σπουδών με τις πιστωτικές μονάδες.

Στο πανεπιστήμιο που θέλουμε πρέπει να διασφαλίζεται η έρευνα σε όλα τα επιστημονικά πεδία και όχι μόνο τα "ανταγωνιστικά" και "ανταποδοτικά" με αγοραίους όρους, για τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι των επιχειρήσεων. Γι’ αυτό αγωνιζόμαστε για την απόσυρση του νέου νόμου για την έρευνα και όλων των ρυθμίσεων που επιτρέπουν να αναπτυχθεί ο επιχειρηματικό πανεπιστήμιο, που αλλοιώνει το χαρακτήρα και τον κοινωνικό ρόλο του πανεπιστημίου.

Στο πανεπιστήμιο που θέλουμε πρέπει οι μεταπτυχιακές σπουδές να παρέχονται δωρεάν και να προσφέρουν επιστημονική εμβάθυνση και όχι εξειδίκευση. Γι’ αυτό αγωνιζόμαστε η πανεπιστημιακή κοινότητα να αντιμετωπίσει την απαξίωση των προπτυχιακών σπουδών και των πτυχίων από το "πληθωρισμό" των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών και απαιτούμε την κατάργηση των διδάκτρων. Ζητάμε την απόσυρση του σχετικού νομοσχεδίου, που επιβάλλει στις μεταπτυχιακές σπουδές τον πλήρη έλεγχο του υπουργού Παιδείας, την εμπορευματοποίηση και την ιδιωτικοποίηση.

Στο πανεπιστήμιο που θέλουμε δεν θα υπάρχει διαπλοκή στις εκλογές πανεπιστημιακών αρχών. Τη διαπλοκή στις εκλογές την οργανώνουν πανεπιστημιακοί-υποψήφιοι για τις πανεπιστημιακές αρχές. Με τη διαμεσολάβηση κυρίως των μηχανισμών των κομμάτων εξουσίας "μυούν" τους φοιτητές-εκπροσώπους στο σύστημα της διαπλοκής. Γι’ αυτό, ακούγεται τουλάχιστον ως ειρωνεία ότι η κυβέρνηση υιοθέτησε την καθολική ψηφοφορία για να χτυπήσει τη διαπλοκή! Στην καθολική ψηφοφορία καταφεύγει η κυβέρνηση –και όσοι την υιοθετούν– γιατί ελπίζει ότι έτσι θα εκφυλιστεί σταδιακά η φοιτητική συμμετοχή. Τη "δημοκρατία" που θέλει να επιβάλει η κυβέρνηση την έχει περιγράψει στο νόμο-πλαίσιο και στον πρότυπο εσωτερικό κανονισμό, με τα πειθαρχικά όργανα, τις ποινές και τις διώξεις όσων αντιστέκονται.

Ποιοι πανεπιστημιακοί μπορούν σήμερα να υπερασπιστούν το δημόσιο πανεπιστήμιο; Οι αφοσιωμένοι στο έργο της διδασκαλίας και της έρευνας προς όφελος των φοιτητών και της κοινωνίας και όχι για τις επιχειρήσεις και ίδια οφέλη. Εκείνοι που πιστεύουν στο δημόσιο και δημοκρατικό πανεπιστήμιο και στο συλλογικό αγώνα για την υπεράσπισή του.

Στον αγώνα αυτόν αντιμετωπίζουμε ένα σκληρό "εσωτερικό μέτωπο". Έχουμε απέναντι πανεπιστημιακούς "πρόθυμους", που συμπράττουν με την κυβέρνηση για τον "εκσυγχρονισμό" του δημόσιου πανεπιστημίου.

Είμαστε αποφασισμένοι, πανεπιστημιακοί και φοιτητές, με το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας, σε συντονισμό με την υπόλοιπη Ευρώπη, να υπερασπιστούμε το δημόσιο πανεπιστήμιο, να αποκρούσουμε τις θεσμικές επιθέσεις και την πολιτική απαξίωσης που το υποβαθμίζουν και αλλοιώνουν τον ακαδημαϊκό και δημόσιο χαρακτήρα και τον κοινωνικό του ρόλο, καταργούν τη δωρεάν δημόσια ανώτατη εκπαίδευση και επιβάλλουν την εμπορευματοποίηση και την ιδιωτικοποίησή της.

Το παραπάνω κείμενο είναι η ομιλία του Λάζαρου Απέκη σε εκδήλωση της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή (9/6/2008)

*Ο Λάζαρος Απέκης είναι πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ