Με τους ελεύθερους πολιορκημένους της Γάζας
Ο καθένας μπορεί να φανταστεί την αμηχανία που καταλαμβάνει κάποιον όταν ο Παλαιστινιακός λαός τον αποκαλεί ήρωα. Η λέξη αυτή βγαλμένη από τα χείλη ενός λαού, που αντιστέκεται ασταμάτητα και περήφανα πάνω από 60 χρόνια, για να χαρακτηρίσει μία ενέργεια διεθνιστικής αλληλεγγύης όπως η αποστολή Free Gaza, αποτελεί το καλύτερο δείγμα της σημασίας της επιτυχίας της. Τα όσα ζήσαμε στη σύντομη διαμονή μας στη Γάζα ήταν τόσο πλούσια που χρειάζονται χρόνο για να χωνευτούν. Ο χρόνος επίσης θα δείξει και τα μακροχρόνια αποτελέσματα αυτού του πρώτου βήματος. Σίγουρα όμως τα όσα είδαμε, τα βιώματα και τα αισθήματα που ο λαός της Γάζας ανοιχτόκαρδα μοιράστηκε μαζί μας συνιστούν από τις πιο κορυφαίες εμπειρίες στη ζωή αυτών που συμμετείχαν.
Η έμπνευση της επιχείρησης και του Free Gaza Movement προήλθε από ακτιβιστές του ISM (Διεθνές Κίνημα Αλληλεγγύης – γνωστό από τη συμμετοχή της Rachel Corrie). Από ακτιβιστές που όντας στις μαύρες λίστες του Ισραήλ βρέθηκαν σε μία ‘παρόμοια’ θέση αποκλεισμού με τους Παλαιστίνιους μιας και δεν μπορούσαν να εισέλθουν σε Παλαιστινιακά εδάφη, στη Δυτική Όχθη ή στη Γάζα, για να βοηθήσουν στα προγράμματα αλληλεγγύης. Έτσι η απόγνωση και η επιθυμία τους συστρατεύτηκε με το γενικότερο πρόβλημα του παράνομου αποκλεισμού της Λωρίδας της Γάζας, που την έχει μετατρέψει σε μία ανοιχτή φυλακή 1,5 εκατ. ανθρώπων.
Μετά από δυόμιση χρόνια προετοιμασίας, με το τελευταίο και πιο σημαντικό της κομμάτι να λαμβάνει χώρα στην Ελλάδα, η αποστολή κατάφερε τελικά να ρεζιλέψει τον Ισραηλινό αποκλεισμό και μαζί με αυτόν και την υποκριτική στάση και ανοχή των υπόλοιπων κυβερνήσεων της περιοχής και της διεθνούς κοινότητας.
Το ελληνικό κομμάτι της αποστολής που ήταν από τα πολυαριθμότερα, εννέα μέλη, αισθάνεται περήφανο για τη συμμετοχή του σε αυτό το ταξίδι. Μία συμμετοχή χωρίς την οποία η ολοκλήρωση του σχεδίου θα ήταν αμφίβολη, όπως δηλώνουν οι υπόλοιποι διεθνείς ακτιβιστές. Μία συμμετοχή που αντιπροσωπεύει πλήρως τα θερμά αισθήματα αλληλεγγύης του ελληνικού λαού για τον Παλαιστινιακό αγώνα. Μία στάση που αναγνωρίζεται από τον Παλαιστινιακό λαό στη φράση του πως "η Ελλάδα είναι η πιο καλή Αραβική χώρα", όπως μου αποκάλυψε ο δημοσιογράφος του δικτύου Ραματάν πάνω στο Free Gaza.
Μηνύματα αντίστασης κι ενότητας
Θα ήθελα να ξεκινήσω την αποτίμηση του σπασίματος του αποκλεισμού με μία διόρθωση. Δεν ήταν τα δύο πλοία που πρώτα έσπασαν τον αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας. Η τιμή αυτή ανήκει σε δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιους που στα τέλη Γενάρη έριχναν τα συρματοπλέγματα στη Ράφα, στα σύνορα με την Αίγυπτο κάτι που επανέλαβαν ξανά στις 2 Ιουλίου. Ο Παλαιστινιακός λαός σπάει τον αποκλεισμό κάθε μέρα με την λειτουργία του δίκτυου των τούνελ και τη λαθραία εισαγωγή προϊόντων καθημερινά κάτω από το τείχος που η Αίγυπτος έχει κατασκευάσει με Ισραηλινή τεχνογνωσία, όπως λένε οι ντόπιοι.
Οι ενέργειες αυτές του Παλαιστινιακού λαού αποτελούν κομβικά σημεία για τα τεκταινόμενα στη Γάζα και το Παλαιστινιακό ζήτημα εν γένει. Η στάση απομόνωσης του Παλαιστινιακού λαού από τους θεωρούμενους φυσικούς του συμμάχους (τις Αραβικές κυβερνήσεις) που συμπαρατάσσονται με τα Αμερικάνικα σχέδια για τη Νέα Μέση Ανατολή, τον "αντι-τρομοκρατικό" τους πόλεμο και την ρατσιστική πολιτική του Ισραήλ, είχε σαν αποτέλεσμα την ενίσχυση της απόγνωσης του αλλά και του θυμού του. Στις συνομιλίες μας με απλούς Παλαιστίνιους αλλά και επίσημους εκπροσώπους από όλο το πολιτικό φάσμα η κριτική των Αραβικών καθεστώτων κατείχε κεντρική θέση (βλ. δηλώσεις) όπως και οι εκκλήσεις προς αυτά για αλλαγή στάσης, που συνοδεύονταν από αντίστοιχες προς τη διεθνή αποστολή να μην ξεχνάμε τα κλειστά σύνορα με την Αίγυπτο στη Ράφα. Η υποστήριξη του Αραβικού Συνδέσμου στο εγχείρημα, εκφρασμένη την τελευταία στιγμή το πρωί της άφιξης των δύο πλοίων στη Γάζα, δεν αρκούσε για την αποκατάσταση της τιμής του Αραβικού κόσμου παρά το ότι καθιστούσε το Ισραήλ υπεύθυνο για ότι συμβεί στους 46 ακτιβιστές.
Σε αυτό το πλαίσιο το ότι για πρώτη φορά από το 1967 φτάνει κάποιος δια θαλάσσης στη Γάζα σπάζοντας την απομόνωση της, πόσω μάλλον μία διεθνής αποστολή αλληλεγγύης, αποτέλεσε ιστορικό γεγονός, όπως τόνιζαν όλοι στην Παλαιστίνη, όχι μόνο για το ηθικό των ίδιων αλλά και γιατί έστειλε τα κατάλληλα μηνύματα και προς την απραγία και συμμόρφωση των Αραβικών κυβερνήσεων. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των Αραβικών ΜΜΕ που ακολουθούσαν την αποστολή καθ’όλη τη διάρκεια της διαμονής της στη Γάζα πιστοποιεί τη σημασία του γεγονότος. Χαρακτηριστικά το Al Jazeera με τα τρία του κανάλια κάλυψε ζωντανά για ώρες την έλευση των δύο καϊκιών με ακροαματικότητα πάνω από 60 εκατ. μόνο στον Αραβικό κόσμο.
Το δεύτερο στοιχείο ήταν η τεράστια σημασία που είχε η επιτυχία για το ηθικό των Παλαιστινίων κόντρα στον Ισραηλινό αποκλεισμό. Η έλευση της αποστολής στη Γάζα ήταν η πιο χειροπιαστή απόδειξη για έναν λαό που ενσωμάτωνε για τρία χρόνια όλες τις ψυχολογικές συνέπειες της απομόνωσης και των κατηγοριών για τρομοκρατία πως ‘Η Γάζα δεν είναι μόνη’. Οι τιμές "ηρώων" με τις οποίες υποδέχτηκαν και βράβευσαν τα μέλη της αποστολής ήταν αντιστοίχως ανάλογες με το βαθμό αποκατάστασης της ελπίδας και ανπτέρωσης του τραυματισμένου ηθικού του. Πρώτον γιατί μία χούφτα απλών ανθρώπων από 17 χώρες κατάφεραν να πραγματοποιήσουν αυτό που διακήρρυταν χωρίς καμία κρατική βοήθεια. Στηριγμένοι στις ίδιες τους δυνάμεις και στην αποφασιστικότητα με την οποία οπλίζει η πίστη στο δίκαιο του Παλαιστινιακού αγώνα κατάφεραν να γελοιοποιήσουν την παντοδυναμία του Ισραήλ, παρά τους όποιους κινδύνους. Η ενέργεια τους αυτή έστειλε μυνήματα με πολλαπλούς αποδέκτες. Κατ’αρχήν υπέδειξαν το παράνομο και απάνθρωπο χαρακτήρα του αποκλεισμού, αφού το ίδιο το διεθνές νομικό πλαίσιο θα άφηνε έκθετη κάθε κίνηση του Ισραήλ για να ανακόψει την προσπάθεια τους. Κατ’ επέκταση η επιτυχία της αποστολής άφησε έκθετους τόσο τους διεθνείς οργανισμούς όσο και τις ίδιες τις κυβερνήσεις των χωρών τους, αποδεικνύοντας έμπρακτα τη συναίνεση τους στην παράνομη πολιορκία του Ισραήλ. Υπό το πρόσχημα της αναγορευμένης από ΗΠΑ κι ΕΕ Χαμάς ως τρομοκρατικής οργάνωσης αρνούνται να κάνουν χρήση των νόμιμων δικαιωμάτων τους για θαλάσσια επικοινωνία και τερματισμό του αποκλεισμού του Παλαιστινιακού λαού.
Μόνο και μόνο η στάση πολλών κυβερνήσεων, μεταξύ των οποίων των ΗΠΑ, της Βρεττανία, και της Ελλάδας να αναγκαστούν να αναγνωρίσουν την πλήρη νομιμότητα της αποστολής αλλά "να νίψουν τας χείρας τους" όσων αφορά την ανάληψη ευθυνών για την κάλυψη των πολιτών τους δείχνει τη δύσκολη θέση στην οποία βρέθηκαν.
Η πίεση που η αποστολή του Free Gaza Movement δέχτηκε με την κατηγορία συνεργίας με τη Χαμάς δε μπόρεσε να σταθεί στα πόδια της και να επηρρεάσει την επιτυχία της αποστολής ούτε στιγμή. Και αυτό όχι εξ’ αιτίας μίας άχρωμης ουδετερότητας από πλευράς των διοργανωτών. Η θέση αναγνώρισης του δικαιώματος και της θέλησης του Παλαιστινιακού λαού να επιλέξει την κυβέρνηση που επιθυμεί όπως κάθε άλλος λαός στον κόσμο ήταν σαφής. Έτσι η αποδοχή της πρόσκλησης της κυβέρνησης της Γάζας και η αποδοχή συνάντησης με όλους τους εκλεγμένους θεσμικούς φορείς στη Γάζα έστειλε ένα καθαρό μήνυμα σε αυτούς που κρύβουν την αντι-Παλαιστινιακή τους στάση πίσω από την ‘αντι-τρομοκρατική’ ρητορεία. Την ίδια στιγμή μια τέτοια στάση διαφύλλατε την ανεξαρτησία της από οποιουδήποτε τύπου επέμβασης στην ευαίσθητη και τεταμένη εσωτερική πολιτική κατάσταση της Παλαιστίνης. Η στάση αυτή έγινε απολύτως σεβαστή από τις Αρχές της Γάζας. Χαρακτηριστικά όταν κατά την υποδοχή εμφανίστηκε ένα καϊκι γεμάτο με σημαίες της Χαμάς και κάποιος από τους επιβάτες του μετεπιβιβάστηκε στο Free Gaza οι αστυνομικοί που είχαν αναλάβει την προστασία της αποστολής του πήραν κατ’ευθείαν τη σημαία από τα χέρια. Ακόμα και αν αυτό οφείλονταν στον περίφημο πραγματισμό της Χαμάς, δείχνει ωστόσο το σεβασμό της επιλογής των διοργανωτών.
Η στάση αυτή της διεθνούς αποστολής γνώρισε την αμέριστη αποδοχή του Παλαιστινιακού λαού. Η κοινή συμμετοχή και συνεργασία δύο παλαιστινιακών πρωτοβουλιών της "Διεθνούς Παλαιστινιακής Καμπάνιας για το Τέλος του Αποκλεισμού" και της "Λαϊκής Επιτροπής Ενάντια στον Αποκλεισμό" έστειλε ένα ελπιδοφόρο μήνυμα ενότητας στον Παλαιστινιακό λαό, σε συνδυασμό με την επιτυχία να φτάσουν τα δύο καϊκια στη Γάζα. Το τραύμα του ‘εθνικού διχασμού’ είναι βαθύ για τον Παλαιστινιακό λαό που δεν παύει να τονίζει την ανάγκη για ενότητα και κοινό αγώνα κατά του Ισραήλ. Δε θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι η απόσχιση μεταξύ Γάζας και Δυτικής Όχθης και ο ανταγωνισμός Φατάχ – Χαμάς είχε μεγαλύτερη αρνητική επίδραση στο ηθικό του Παλαιστινιακού λαού παρά ο τρίχρονος αποκλεισμός και οι βομβαρδισμοί του Ισραήλ. Όπως χαρακτηριστικά μου απάντησε μία 76χρονη γιαγιά, πρόσφυγας στη Γάζα που είχε ίνδαλμα τον Αραφάτ, όταν τη ρώτησα πως βλέπει τη σημερινή κατάσταση, μου είπε ότι "όλοι είναι τρελλοί". Έτσι το μύνημα κοινής και πλατιάς δράσης της αποστολής είχε μία απρόσμενη θετική ψυχολογική και κατ’επέκταση πολιτική επίδραση για το ηθικό του Παλαιστινιακού λαού, κάτι που θα μπορούσε να καταχωρηθεί στις επιτυχίες της.
Η "συνταγή" της επιτυχίας
Θα ήταν αφύσικο μία τέτοιας φύσης υψηλής επικυνδινότητας και ρίσκου αποστολή να μην αντιμετωπίσει προβλήματα κατά τη διάρκεια της. Λόγοι ασφαλείας και προφύλαξης, διπλωματικές πιέσεις και προσωπικές απειλές μελών της αποστολής, επιθέσεις και ξυλοδαρμοί συγγενών ακτιβιστών στην Παλαιστίνη, ηλεκτρονικές παρενοχλήσεις και πολιτικές πιέσεις βρέθηκαν στο δρόμο. Η προσεκτική αντιμετώπιση τους, η μεγαλύτερη δυνατόν δημοσιοποίηση τους μέσω τοπικών και παγκόσμιων δικτύων μέσων επικοινωνίας, όπως το Ramatan και το Al Jazeera που ήταν πάνω στα καϊκια μαζί με ανεξάρτητους επώνυμους δημοσιογράφους, η εξασφάλιση της μεγαλύτερης πλατύτητας και στήριξης της προσπάθειας από γνωστές διεθνείς προσωπικότητες όπως ο Ν. Τσόμσκι και ο Ντ. Τούτου και κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους όπως ο Τζ. Γκάλογουαιη αλλά και ο Τ. Κουράκης που ταξίδεψε με την αποστολή στη Γάζα, όπως και ο δηλωμένος μη βίαιος και ειρηνικός χαρακτήρας της αποστολής συνετέλεσαν στο ξεπέρασμα των δυσκολιών που ανέκυψαν. Σχετικά με το μη βίαιο χαρακτήρα της αποστολής αξίζει να σημειωθεί πως παρά το ότι αποτελούσε βασική προϋπόθεση συμμετοχής σε αυτήν, δεν ήταν παρά ένα ζήτημα τακτικής που αύξαινε τις πιθανότητες επιτυχίας και εμβέλειας της αποστολής, ακόμη και σε περίπτωση (ειδικά σε αυτήν) σύλληψης από τους Ισραηλινούς, παρά ζήτημα ιδεολογικής συμφωνίας. Ο πολυσυλλεκτικός χαρακτήρας της αποστολής σήμαινε αναγκαστικά αναζήτηση συνοχής σε κάθε βήμα και κύκλο συλλογικών αποφάσεων, που έφερε σε επαφή και δοκιμασία διαφορετικές πολιτικές κουλτούρες. Σημαντικό στοιχείο για την επιτυχή ολοκλήρωση του ταξιδιού ήταν η στοχοπροσήλωση στο να φτάσουν τα δύο πλοιάρια στη Γάζα και η προετοιμασία για κάθε ενδεχόμενο με κύριο αυτό της επέμβασης του Ισραηλινού ναυτικού, χωρίς παρέκλυση από τον κύριο στόχο που αποτελούσε και απαίτηση των Παλαιστίνιων εταίρων της αποστολής.
Η πολιτική, επικοινωνιακή και κοινωνική ευρύτητα και συνεργασία ποικίλων δυνάμεων προς έναν κοινό στόχο ήταν που έκανε πράγματι τη στιγμή του ελλιμενισμού στη Γάζα πραγματικότητα. Μία μοναδική και ιστορική στιγμή όπου σύσσωμος ο λαός της Γάζας είχε πλημμυρίσει την κατασκευασμένη από τα τσιμεντένια υπολείματα των κατεδαφισμένων εποικισμών προβλήτα και με κάθε πλωτό μέσο από ψαράδικα μέχρι μονόκανα ή απλά κολυμπώντας χύθηκε να προυπαντήσει το Free Gaza και το Liberty.
Χρήστος Γιοβανόπουλος