Το Θιβέτ ανάμεσα στους “μεσαίωνες” των Λάμα, της CIA και του καπιταλισμού, του Γιώργου Τσίπρα

Η βλακεία μετενσαρκώνεται πολλαπλασιαστικά;

Η μόνη καταγεγραμμένη με ντοκουμέντα μαζική εθνική σφαγή στη νεότερη ιστορία του Θιβέτ είναι η εν ψυχρώ εκτέλεση μιας θιβετιανής φρουράς 1.300 ανδρών με αρχαϊκό οπλισμό από βρετανική "εκστρατευτική αποστολή" το 1904. Για προληπτικούς λόγους…

Η περίπτωση του Θιβέτ ιστορικά έχει ομοιότητες με αυτή της Μογγολίας, όπως και με αυτή των μουσουλμανικών δυτικών περιοχών της Κίνας, καθώς και με τις δεκάδες και εκατοντάδες εθνότητες και λαούς των πάλαι ποτέ αυτοκρατοριών της Ινδίας και της Ρωσίας. Αν κάτι την ξεχωρίζει, είναι η γεωγραφική ιδιαιτερότητα, το μέγεθος και η μορφολογία της "Αυτόνομης Περιοχής του Θιβέτ" (ΑΠΘ), στην οποία ζει σήμερα περίπου η μισή εθνότητα των συνολικά 5 εκατομμυρίων Θιβετιανών. Θα ήταν, βέβαια, ανεγκέφαλο να θεωρεί κανείς a priori αναγκαία την ανεξαρτητοποίηση των εκατοντάδων αυτών εθνοτήτων μόλις οι αυτοκρατορίες τους διάβηκαν το κατώφλι του καπιταλισμού ή των σοσιαλιστικών εγχειρημάτων.

Ιστορικά, το σοβιετικό οικοδόμημα των πρώτων δεκαετιών ήταν η μοναδική περίπτωση σε παγκόσμια κλίμακα όπου ενισχύθηκε κεντρικά η ανάπτυξη εθνικών μειονοτήτων και διασώθηκαν και αναπτύχθηκαν ακόμα και "πολιτισμοί" και γλώσσες που ομιλούνταν από μερικές εκατοντάδες ιθαγενείς, ώστε η συμβίωσή τους σε ένα ενιαίο μόρφωμα να είναι για την καθεμιά παράγοντας μεγαλύτερης προόδου απ’ ό,τι οι χωριστοί δρόμοι. Αυτό έχει τεκμηριωθεί επαρκώς και από αντικομμουνιστές –κατά τα άλλα– ιστορικούς της Δύσης. Άρα, ιστορικά έχουν υπάρξει κι άλλοι δρόμοι εκτός της ανεξαρτητοποίησης ή της "συμβίωσης" με εθνική καταπίεση ή κατοχή. Ο ηλίθιος αυτοματισμός "χωριστή εθνότητα = εθνική καταπίεση = ανάγκη ανεξαρτησίας", που υποβάλλουν τον τελευταίο καιρό οι ιμπεριαλιστές (εκεί, βέβαια, όπου τους συμφέρει) δεν στερείται μόνο λογικής αλλά και γείωσης στην πραγματική ιστορία των ίδιων των λαοτήτων και των επιθυμιών τους.

Το Θιβέτ υπήρξε για αιώνες περισσότερο ή λιγότερο αυτόνομο τμήμα της αυτοκρατορικής Κίνας. Στον 20ό αιώνα δεν είχε την πορεία της Μογγολίας, που ανεξαρτητοποιήθηκε νωρίς με την επιρροή της Ρωσικής Επανάστασης αλλά και την αποδοχή του δημοκράτη Κινέζου ηγέτη Σουν Γιατ Σεν, που προτιμούσε μια αληθινά ανεξάρτητη Μογγολία παρά μια "κινεζική" μαριονέτα κάποιας μεγάλης δύναμης. Το Θιβέτ, αντίθετα, πέρασε από τις αρχές του αιώνα στη βρετανική επιρροή και προστασία, όπως και άλλες περιοχές της Κίνας. Μετά το 1949, που οι μαοϊκοί παίρνουν την εξουσία στην Κίνα, διατηρεί την αυτονομία του στα πλαίσια της κινεζικής επικράτειας, με τη συμφωνία του 1951 ανάμεσα στην κινεζική κυβέρνηση και τον θεοκρατικό ηγέτη Δαλάι Λάμα (να σημειωθεί εδώ ότι οι μετενσαρκώσεις του Δαλάι Λάμα φτάνουν το πολύ μέχρι το 16ο αιώνα, όταν ο Μογγόλος δυνάστης Άλταν Χαν είχε χρίσει τον πρώτο "μετενσαρκωμένο" Δαλάι Λάμα). Η δουλοπαροικία παρέμεινε ανέπαφη, με τις κινεζικές αρχές να επεμβαίνουν μονάχα με την παροχή υποδομών: Τα πρώτα (!) μη μοναστηριακά, κοσμικά σχολεία, τους (!) πρώτους δρόμους, νοσοκομεία κ.λπ. Αλλά ακόμη κι αυτά αποτελούσαν κίνδυνο για το σκοταδιστικό καθεστώς των Λάμα. Έξω από τα όρια της ΑΠΘ, οι πρώην αφέντες και φεουδάρχες της θιβετιανής μειοψηφίας δεν είχαν την ίδια τύχη. Και όταν από τα μέσα της δεκαετίας ξεκινά η σοσιαλιστικοποίηση της υπαίθρου, αυτοί εξεγείρονται με την ενίσχυση της CIA, εξέγερση που επεκτείνεται και μέσα στο Θιβέτ όχι από τους καταπιεσμένους αλλά από το εκεί καθεστώς και τους προύχοντες. Η εξέγερση και η καταστολή της μέχρι το 1959 δεν έχει, λοιπόν, εθνικό χαρακτήρα. Αντίθετα, η δεύτερη αποσπά σύντομα τη στήριξη των πρώην δουλοπάροικων, που θα καταλάβουν σύντομα την πλειοψηφία των κρατικών θέσεων στο νέο Θιβέτ που χτίζεται. Ταξικό χαρακτήρα είχαν και οι συγκρούσεις στη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, όπου άλλωστε οι επιτιθέμενοι κοκκινοφρουροί ήταν κυρίως θιβετιανή νεολαία που μεγάλωσε βλέποντας τον κόσμο με πολύ διαφορετικά μάτια από τους γονείς τους και επιτέθηκε στις πολιτιστικές τους παραδόσεις. Εκτός κι αν εθνικό θιβετιανό είναι ό,τι συμβολίζει τον ιδιάζοντα βουδιστικό σκοταδισμό του παλιού Θιβέτ. Αντίθετα, αναπτύχθηκε για πρώτη φορά η επίσημη και συστηματική καταπολέμηση του σοβινισμού των Χαν απέναντι στους Θιβετιανούς.

Το μέχρι το 1949 καθεστώς του Θιβέτ ήταν χωρίς υπερβολή το πιο μεσαιωνικό στον κόσμο όλο, με τους δούλους (κυριολεκτικά δούλους) και δουλοπάροικους να αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού, ένα καθεστώς αιώνες πίσω πιο κτηνώδες και πιο απαρχαιωμένο και από εκείνος της Ελλάδας του 1821. Ότι η επέκταση της Κινεζικής Επανάστασης εκεί έφερε μέσα σε δυο δεκαετίες το Θιβέτ από τα βάθη του πιο απωθητικού μεσαίωνα στο σύγχρονο κόσμο το έχουν παραδεχτεί ακόμη και αυλικοί του εξόριστου πια Δαλάι Λάμα. Κι όσοι κάνουν λόγο για "κατοχή" την περίοδο εκείνη θα πρέπει να αναφέρουν έστω και ένα παράδειγμα δυτικής χώρας που η κατοχή ή αποικιοποίηση τρίτης χώρας να έφερε όχι το άλμα που συντελέστηκε στο Θιβέτ αλλά και την ελάχιστη κοινωνική πρόοδο.

Τα πράγματα σήμερα είναι πολύ διαφορετικά, όπως και σε όλη την Κίνα. Μόνο που εδώ αναδύεται πλέον σε βασικό παράγοντα και το εθνικό στοιχείο. Ο άγριος κινεζικός καπιταλισμός που ρίχνει στην εξαθλίωση εκατομμύρια μαζών σε όλη την Κίνα δεν κάνει εξαίρεση για την περιοχή του Θιβέτ. Το Θιβέτ, κυρίως σαν πηγή πρώτων υλών και τουριστικού εισοδήματος, είναι η σύγχρονη πολιτική του Πεκίνου. Μόνο που, ακόμη χειρότερα, αυτό γίνεται με την αντικατάσταση της μέχρι το 1976 καταπολέμησης του κινεζικού σοβινισμού με τη σχεδόν επίσημη ανάπτυξη ενός νέου σοβινισμού και κυρίως μιας πολιτικής και οικονομίας εθνικών διακρίσεων ενάντια στους "υποδεέστερους" Θιβετιανούς. Οι δουλειές, οι μπίζνες, οι κρατικές θέσεις καταλαμβάνονται όλο και περισσότερο από Κινέζους. Το αντίθετο ακριβώς αυτού που εγκαινίασε η εισαγωγή της επανάστασης του 1959. Το μίγμα αυτό ταξικής καταπίεσης και εθνικών διακρίσεων θα βαίνει αναγκαία όλο και πιο εκρηκτικό.

Εδώ εμπλέκονται, όπως ήταν επόμενο, δύο ακόμη παράγοντες: Η επιθυμία των πρώην αφεντάδων του μεσαιωνικού Θιβέτ να ανακτήσουν μέρος της χαμένης εξουσίας τους και η σαφής βούληση των δυτικών ιμπεριαλιστών, κυρίως των ΗΠΑ, να χρησιμοποιήσουν καθετί για να δημιουργήσουν προβλήματα στην ανερχόμενη δύναμη της Κίνας. Άρα τα πράγματα "περιπλοκοποιούνται". Και η αναζήτηση του τι ακριβώς ήταν και τι ζητούσαν οι εξεγερμένοι δεν είναι μια απλή υπόθεση, ωστόσο είναι ουσιώδης. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η μοίρα των λαών της Κίνας, μαζί και του θιβετιανού, καθόλου δεν θα καλυτερεύσει με την ανάμειξη μεγάλων δυνάμεων, την άμεση ή διαμέσου του Δαλάι Λάμα, δεδηλωμένα χρόνιου πράκτορα της CIA, όπως και με την επαναφορά των Λάμα.

Γιώργος Τσίπρας