Τέλος της “ιταλικής ανωμαλίας”;

Δικομματικό σκηνικό και κρίσιμες επιλογές για τους κομμουνιστές

Δημοσιεύουμε πρόσφατο σημείωμα της σύνταξης της ιταλικής εφημερίδας Contropiano, που εκφράζει τις απόψεις του Δικτύου των Κομμουνιστών. Σ’ αυτό το κείμενο (που στο πρωτότυπο έχει τον τίτλο "Το τοπίο γίνεται περίπλοκο αλλά και ξεκαθαρίζει") οι Ιταλοί σύντροφοι αναφέρονται στη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στη χώρα τους και στη συζήτηση μεταξύ των κομμουνιστών για την πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί ενόψει των εκλογών, και όχι μόνο.

Το πολιτικό σκηνικό στη χώρα μας περνάει σε μια εντελώς καινούρια φάση. Μετά από προσπάθειες δεκαπέντε ετών για να επανέλθει στην ομαλότητα αυτό που χαρακτηρίζεται σαν "ιταλική ανωμαλία", τα ισχυρά κέντρα φαίνεται πως βρήκαν τον τρόπο να αναδιοργανώσουν στρατηγικά τους θεσμούς, την πολιτική και τις κοινωνικές σχέσεις στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού. Ο δικομματισμός (περισσότερο κι από τον διπολισμό) παρουσιάζεται ήδη σαν σημείο σύγκλισης ανάμεσα στο μεγάλο κεφάλαιο, τις διάφορες συντεχνίες, τα συμβιβασμένα συνδικάτα και τους πολιτικούς φορείς που δήλωσαν διαθεσιμότητα. Σε αυτόν τον τομέα ο Μπερλουσκόνι και ο Βελτρόνι συναγωνίζονται τέλεια ο ένας τον άλλο. Από μια άποψη, η κρίση της κυβέρνησης Πρόντι επιτάχυνε ένα προτσές εξορθολογισμού του συστήματος που από καιρό είχαν βάλει στην ατζέντα τους οι κυρίαρχες τάξεις. Αλλά η επιβολή ενός δικομματικού συστήματος γύρω από το Δημοκρατικό Κόμμα (υπό τον Βελτρόνι) και το Κόμμα του Λαού των Ελευθεριών (όπως μετονομάστηκε το κόμμα του Μπερλουσκόνι) –σύστημα το οποίο υποστηρίζουν τα συμβιβασμένα συνδικάτα– εκμηδενίζει τις διαφορές ανάμεσα και στις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις και δίνει τέλος στην κομμουνιστική παρουσία έστω και σε συμβολικό επίπεδο. Διαλέγοντας να "προκαλέσουν την τύχη" τους με τη δημιουργία του κόμματος Αριστερά-Ουράνιο Τόξο (*), τα κομμουνιστικά κατάλοιπα της διάλυσης του Ιταλικού Κ.Κ. αποδέχτηκαν να καταργήσουν το σφυροδρέπανο (που για δεκαετίες έφερνε εκλογικά αποτελέσματα τα οποία δεν άξιζαν), ένα σύμβολο που κινδυνεύει να μετατραπεί σε αγιοποιημένο τοτέμ, ξεκομμένο από την πραγματικότητα και την ουσιαστική έκφραση της κοινωνίας. Με μια Αριστερά-Ουράνιο Τόξο, που συμμετέχει στις εκλογές σαν ξεκάθαρο παράρτημα του Δημοκρατικού Κόμματος –ένα είδος "σούπερ PDUP" (**) που ίσως δεν θυμούνται όλοι, αλλά έπαιξε ρόλο παρατρεχάμενου του Ιταλικού Κ.Κ. μέσα στην έξαρση του κινήματος της δεκαετίας του 1970– το παραδοσιακό "κομμουνιστικό υποκείμενο" πρέπει πια να κάνει τις επιλογές του τώρα που ενηλικιώθηκε.

Μπορούμε να πούμε πως στην Ιταλία για την ταξική αριστερά η κατάσταση περιπλέκεται και ταυτόχρονα ξεκαθαρίζει. Ξεκαθαρίζει, επειδή η δικομματική ομαλοποίηση ενισχύει την ιστορική προτεραιότητα της εκλογολαγνείας και του συμβολισμού επί του πολιτικού σχεδίου για τους κομμουνιστές. Ακόμη, αφήνει να διαφανεί μια ιστορική φάση όπου τόσο η πολιτική παρουσία των κομμουνιστών όσο και η πολιτική εκπροσώπηση του ανταγωνιστικού κοινωνικού μπλοκ (ιδιαίτερα των ποικίλων μορφών της μισθωτής εργασίας) πρέπει να προσανατολίζονται προς (και να προσαρμόζονται με) την ιδέα μιας εξωκοινοβουλευτικής εκπροσώπησης. Αυτό που περιπλέκει τα πράγματα δεν είναι τόσο το "κλείσιμο" των επίσημων πολιτικών χώρων (τουλάχιστον σε εθνικό επίπεδο), όσο η ελλειμματική αυτονομία του κοινωνικού ανταγωνιστικού μπλοκ στην επίσημη πολιτική σκηνή. Μια υποταγή αυτών των χώρων διαπιστώνεται εύκολα, ακόμη και από όσους θέλουν να αντικαταστήσουν αυτόν τον τίτλο με τον όρο "κοινωνία των πολιτών". Και σε αυτή την περίπτωση είδαμε πως η κοινωνία των πολιτών δεν δημιούργησε αντισώματα ή συλλογικότητες ανεξάρτητες από την επίσημη πολιτική ή τα ιδεολογικά απαράτ του κράτους. Η κινητικότητα πολλών συλλογικοτήτων, κινημάτων, κοινωνικών δικτύων εν τέλει αποδεικνύεται μια μάζα που επιδιώκει να καλύψει τα ελλείμματα της επίσημης πολιτικής σκηνής. Η πολιτική κουλτούρα που επικρατεί ανάμεσα στους "επίσημους" κομμουνιστές και οι συμπεριφορές που καθορίζονται από αυτήν τα τελευταία χρόνια, ανακατεύονται μαζί, και δεν ξέρουμε τι θα προκύψει: μια πιο προχωρημένη "επαναστατική" συνείδηση, ή μια οριστική προσαρμογή στις νεορεφορμιστικές αντιλήψεις;

Τις προηγούμενες εβδομάδες γράψαμε και μοιράσαμε μια ανοιχτή επιστολή προς τους κομμουνιστές της χώρας (βλ. "Αριστερά!", φ. 236), είτε ανήκουν από παλιά στα ιστορικά κόμματα είτε είναι ανένταχτοι ή μέλη άλλων συλλογικοτήτων της αριστεράς. Στο κείμενο αυτό υπάρχουν στοιχεία ανάλυσης και ορισμένες προτάσεις ανασυγκρότησης για μια πολιτική στρατηγική αντιπαράθεσης και σύγκλισης στην πολιτική και κοινωνική δράση. Αυτά τα χρόνια, μέσα από την πρωτότυπη εμπειρία του Δικτύου των Κομμουνιστών, επιχειρήσαμε να δείξουμε με σαφήνεια πως είναι δυνατόν να κρατάς ζωντανή την κομμουνιστική προοπτική στη χώρα μας, ακόμη και ξεκόβοντας αποφασιστικά από τις μεθόδους ανάλυσης και την αποστεωμένη πρακτική των παραδοσιακών κομμουνιστών. Μια μέθοδο και μια πρακτική που μας οδήγησαν στην κρίση και, στη συνέχεια, στην τάση εξάλειψης των Ιταλών κομμουνιστών, τουλάχιστον όπως τους γνωρίσαμε εμείς και ολόκληρος ο κόσμος. Δεν φαίνεται να ξεφεύγει από αυτή τη μοίρα ούτε η κληρονομιά της λεγόμενης "νέας αριστεράς" που γεννήθηκε σε ρήξη με το Ιταλικό Κ.Κ. αλλά αναπτύχθηκε στη σκιά του, αναπαράγοντας και επαναλαμβάνοντας τα λάθη του.

Εδώ, αν δεν θέλουμε να τα τινάξουμε όλα στον αέρα, ανοίγει μια "αντικειμενική" φάση όπου πρέπει να γίνουν πολύ συγκεκριμένες "υποκειμενικές" επιλογές για το μέλλον. Είναι για τούτο που, αν και αναγνωρίζουμε τις καλές πολιτικές προθέσεις, δεν έχουμε απόλυτα πειστεί για την απόφαση συμμετοχής στην εκλογική αναμέτρηση που προτείνουν οι σύντροφοι που αποχώρησαν από την Κομμουνιστική Επανίδρυση (κύρια η ομάδα της "Κριτικής Αριστεράς") σαν εναλλακτική διέξοδο στις επιλογές της Αριστεράς-Ουράνιο Τόξο. Συμμεριζόμαστε την πολιτική ανησυχία, αλλά πιστεύουμε ότι και ο χώρος και ο τρόπος που επέλεξαν δεν βοηθούν στην αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας ενός αναγκαίου προτσές επανασύνθεσης, σε πολιτικό και σε εκλογικό επίπεδο. Κινδυνεύουμε σοβαρά, ακόμη μια φορά, να πάρουμε λάθος δρόμο (που σήμερα γίνεται ακόμη πιο δύσκολος λόγω του ισχύοντος εκλογικού νόμου), σαν αυτόν που μας οδήγησε στη σημερινή κρίση. Με τους συντρόφους αυτούς πορευτήκαμε μαζί σε μια μεγάλη διαδρομή τη χρονιά που πέρασε, στους αντιπολεμικούς αγώνες και τις κινητοποιήσεις ενάντια στη μαύρη και ανασφάλιστη εργασία, και θέλουμε να συνεχίσουμε μαζί. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να βάλουμε εμπόδια στην πρόθεσή τους να κατεβάσουν έναν αντικαπιταλιστικό συνδυασμό, και όπου μπορέσουμε θα βοηθήσουμε τη συζήτηση και την προώθηση πρωτοβουλιών γύρω από αυτή την πρόταση. Όμως από τώρα θέλουμε να στείλουμε ένα ηχηρό και ξεκάθαρο μήνυμα για την επομένη των εκλογών: Ανεξάρτητα από το εκλογικό αποτέλεσμα, ας δώσουμε από τώρα ραντεβού με τον κόσμο το Μάη, για να οργανώσουμε καλά την αντιπαράθεση σε όλα τα πολιτικά, οργανωτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά ζητήματα που απαιτούν μια επαναβεβαίωση των κομμουνιστικών, ταξικών, ανταγωνιστικών θέσεων στη χώρα μας.

Μετάφραση: Άβα Μπουλούμπαση

^{(*) Η Αριστερά-Ουράνιο Τόξο ιδρύθηκε το Δεκέμβριο του 2007 από την Κομμουνιστική Επανίδρυση (RC), το Κόμμα των Ιταλών Κομμουνιστών (PdCI), τους Πράσινους (Verdi) και τη Δημοκρατική Αριστερά (SD) [Σ.τ.Μ.]}

^{(**) PDUP = Κόμμα Προλεταριακής Ενότητας. Ιδρύθηκε το 1972 από το σοσιαλιστικό χώρο. Το 1974 συνενώθηκε με την ομάδα του Μανιφέστο και μετονομάστηκε σε PDUP per il Comunismo = Κόμμα Προλεταριακής Ενότητας για τον Κομμουνισμό. Το 1984 κατέβηκε στις εκλογές σε κοινές λίστες με το Ιταλικό Κ.Κ. και στη συνέχεια αυτοδιαλύθηκε και προσχώρησε και τυπικά σε αυτό [Σ.τ.Μ.]}