Συνέντευξη του ποιητή Νάνου Βαλαωρίτη στον Μιχάλη Σιάχο
Επίσης, αναφέρεται στις κακοδαιμονίες και τα ελλείμματα του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, αλλά και στην απουσία της Αριστεράς από τις προσπάθειες αλλαγής των δεδομένων και αναβάθμισης του πολιτισμού, κόντρα στο κυρίαρχο και την παρακμή.
(Διαβάστε το δεύτερο μέρος της συνέντευξης, που αφορά στον πολιτισμό, στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας μας)
Πώς βρεθήκατε επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας των Οικολόγων Πράσινων στις εθνικές εκλογές του 2007;
Να πω αρχικά ότι η οικολογία είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό θέμα και το έχω παρακολουθήσει από την αρχή, πριν ακόμα πάω στην Αμερική. Με τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007 εξοργίστηκα, και φίλοι καλλιτέχνες με έπεισαν να βάλω το όνομά μου στο ψηφοδέλτιο. Τώρα, μετανιώνω γι’ αυτό ή όχι; Δεν νομίζω ότι μετανιώνω απολύτως. Νομίζω ότι εκείνη τη στιγμή χρειαζόταν να γίνει ένα ξύπνημα. Το ελληνικό κοινό είχε εξοργιστεί – δεν ήμουν μόνο εγώ. Η οικολογική κίνηση είχε περάσει πολλά στο παρελθόν και είχε κατά κάποιο τρόπο γελοιοποιηθεί. Μια νέα Κίνηση, όπως οι Οικολόγοι Πράσινοι, δεν θα είχε ψηφιστεί αν δεν υπήρχε το όνομά μου, που έπαιξε κάποιο ρόλο. Δίπλα σε μένα υπήρχαν και άλλοι αρκετά γνωστοί καλλιτέχνες, οι οποίοι είχαν προθυμοποιηθεί, έστω κι αν δεν ήταν ειδικευμένοι στο θέμα, ώστε οι ψηφοφόροι να δουν ότι πρόκειται για μια σοβαρή υπόθεση σε σχέση με τις προηγούμενες. Μέχρι το σημείο αυτό ήταν όλα καλά. Βγήκε ένα ποσοστό 1,05% το οποίο σημαίνει περίπου 75.000 ψήφους, από ’κεί που θα έπαιρναν 3.000. Από τη στιγμή που σημειώθηκε αυτή η πρώτη επιτυχία, άρχισαν να αναφαίνονται οι επαγγελματίες, που προσπάθησαν να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους. Και αυτοί οι επαγγελματίες ήταν άνθρωποι οι οποίοι από χρόνια τώρα κινούνται γύρω από τους Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς. Δηλαδή, είναι μέσα κι έξω στα υπουργεία. Μετεκλογικά, λοιπόν, ήρθε ο Τρεμόπουλος από τη Θεσσαλονίκη, και ζήτησε να αναλάβει όλη την Κίνηση. Στην αρχή είναι αλήθεια ότι δεν με ήθελαν ούτε οι εδώ, ο Χρυσόγελος και κάποιοι άλλοι. Είχαν σκοπό να βάλουν μία ακτιβίστρια από τις Βρυξέλλες, η οποία, όμως, δεν είχε… όνομα και στην οποία δόθηκε η δεύτερη θέση, την οποία και αρνήθηκε. Από εκεί και μετά συνάντησα μόνο αδιαφορία και εχθρότητα. Παρ’ όλα αυτά, έκανα κι άλλες κινήσεις: έδωσα πολλές συνεντεύξεις, ενώ διέθεσα κάποια από τα εικαστικά έργα που κάνω σε δημοπρασία, και έτσι βοήθησα και οικονομικά την Κίνηση. Στην αρχή, λοιπόν, τα πράγματα πήγαιναν καλά, ώσπου έμαθα ότι ο Τρεμόπουλος είπε να το βουλώσω και να μην μιλάω δημόσια εγώ, παρά μόνο αυτός. Και όπως είδα κατόπιν, ήθελε να με ελέγξει τι θα πω για τον πολιτισμό, εάν είμαι κατατοπισμένος για τη θέση των Οικολόγων Πράσινων κ.λπ. Προσπαθούσε να πει ότι αν δεν ήταν η ακτιβίστρια από τις Βρυξέλλες, η επιλογή θα ήταν ανάμεσα σε μένα και σε μια ανόητη παρουσιάστρια των καναλιών. Προσπάθησε, δηλαδή, να με γελοιοποιήσει. Αυτό ήταν καταρχάς το ευχαριστώ. Μετά, βέβαια, ήξερα ότι κινείται για να μπουρδουκλώσει όλο το σύστημα με δικούς του τρόπους και να βγάλουν τελικά αυτόν, πράγμα που έγινε με πολλά τηλεφωνήματα, υποσχέσεις κ.λπ. Αλλά το πρόβλημα εδώ δεν είναι μόνο τα προσωπικά, αυτά θα γίνονταν σε οποιοδήποτε κόμμα. Το ζήτημα είναι αν τελικά ένα τέτοιο κόμμα θα ωφελούσε την υπόθεση. Αν οι Οικολόγοι Πράσινοι θα γίνονταν σε περίπτωση που έπαιρναν περισσότερες ψήφους ένα παίγνιο των μεγάλων κομμάτων, όπως έγινε και παλιότερα και διαλύθηκαν, όταν η βουλευτίνα προσχώρησε αμέσως σε ένα μεγάλο κόμμα…
Το είπαν ήδη…
Το είπε επισήμως ότι θα συνεργαστεί με οποιοδήποτε κόμμα είναι στην εξουσία.
Πώς εξηγείτε εσείς τα αποτελέσματα που δίνουν οι δημοσκοπήσεις για τους Οικολόγους Πράσινους;
Νομίζω ότι ξύπνησε κάποιος κόσμος και αυτό είναι που θέλω να γίνει. Θέλω να επικρατήσει γενικά μια οικολογική συνείδηση στην ελληνική κοινωνία, ώστε να μην πέφτουμε σε μύθους και παρανοήσεις γύρω από την ύπαρξη και τις ενέργειες των Ελλήνων οικολόγων. Υπήρχαν διάφοροι που έκαναν κάποια… δουλειά κάποτε, όπως να θέλουν να ξαναφέρουν λύκους, φίδια και διάφορα άλλα τέτοια ανόητα. Θέλω να υπάρχει μια συνείδηση, που να λέει ότι πραγματικά τώρα προέχει η σωτηρία του πλανήτη. Αυτό πρέπει οπωσδήποτε να γίνει, αλλά δεν βλέπω τη σκοπιμότητα δημιουργίας ενός κόμματος υποχείριου άλλων κομμάτων. Αυτό έγινε και στη Γερμανία, όπως ξέρουμε, όπου οι Πράσινοι με τους Σοσιαλδημοκράτες συμψήφισαν τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία και έκαναν φοβερά πράγματα.
Ένα κόμμα, ή ακόμα και μια μικρή συλλογικότητα που αναφέρεται στο περιβάλλον, πόσο οικολογικό είναι εάν δεν βάζει συνολικά το ζήτημα του μοντέλου ανάπτυξης; Για παράδειγμα, τα καμμένα στην Ηλεία θα γίνουν εμπόρευμα για τουριστική ανάπτυξη…
Βεβαίως, δεν γίνεται διαφορετικά. Αυτά είναι αξεχώριστα. Γι’ αυτό άλλωστε αρχίζουν και τα μεγάλα κόμματα να το συνειδητοποιούν. Και αυτό έγινε διότι υπήρξε αυτή η συγκυρία, αλλιώς δεν θα το είχαν σκεφτεί καν. Εδώ οι δημοσιογράφοι πριν από λίγο δεν μιλούσαν για τους Οικολόγους Πράσινους. Τώρα είναι σε όλες τις εφημερίδες, σε όλα τα κανάλια. Δηλαδή, έχει γίνει αυτό που έπρεπε, μόνο που δεν έγινε με το σωστό τρόπο και αυτό είναι το δυστύχημα. Υπάρχει πάντα ο ανθρώπινος παράγοντας, τον οποίο δεν μπορούμε να προβλέψουμε, ποιος θα είναι και κατά πού θα πάει. Εγώ πιστεύω ότι όλα τα κόμματα πρέπει να ασχοληθούν σοβαρά με αυτή την υπόθεση, η οποία δεν μπορεί να αφεθεί σε μία ομάδα ανθρώπων, που κατά τη γνώμη μου δεν είναι κατάλληλοι – αν και μέσα στην ομάδα των 500-600 βρίσκονται και κάποιοι κατάλληλοι…
Όπως σημειώσαμε και πιο πάνω, ήδη έχουν πει ότι θα συνεργαστούν με όποιο από τα μεγάλα κόμματα χρειαστεί…
Υπό όρους…
Υπό όρους, αλλά κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα δεν αμφισβητεί το μοντέλο ανάπτυξης. Δηλαδή, οι πυρκαγιές στην Ηλεία ήταν αποτέλεσμα συγκεκριμένης πολιτικής…
Βέβαια, γιατί έπρεπε να ανοίξει κάποιος δρόμος εκεί…
Άρα, λες ότι θα συνεργαστείς με αυτόν που ήδη έχει παράξει αποτέλεσμα επειδή θεωρείς ότι τώρα αλλάζει προσανατολισμό; Ή επειδή και εσύ ονειρεύεσαι νομή εξουσίας;
Είναι πολύ σωστό αυτό. Είναι πολύ δύσκολο να πείσει κανείς τους κομματικούς σχηματισμούς να αλλάξουν πλεύση γενικά. Το ΠΑΣΟΚ φαίνεται πιο έτοιμο να το κάνει. Η ΝΔ είναι στα πράγματα και βλέπουμε την πολιτική της. Στην Ελλάδα το να μην κάνεις τίποτα είναι η αρχή του να εξασφαλίσεις τον εαυτούλη σου. Και γι’ αυτό όλη η ελληνική γραφειοκρατία είναι βασισμένη στο να μην κάνει κάτι.
Οικολογία χωρίς συγκρούσεις γίνεται;
Απολύτως όχι. Αλλά θέλω να πω ότι το θέμα δεν είναι μόνο η επιφάνεια, το σύμπτωμα, όπως για παράδειγμα η ρύπανση ή η κακή διαχείριση των βιομηχανικών απορριμμάτων. Το κακό αρχίζει από τον ίδιο τον άνθρωπο. Δηλαδή, από άγνοια και πείσμα. Η άγνοια είναι ένα από τα χειρότερα πράγματα και έχει επισημανθεί από τον Πλάτωνα, ο οποίος θεωρεί ότι δεν υπάρχει κακό, αλλά ότι το κακό είναι η άγνοια. Αυτή είναι η πλατωνική θεωρία. Είναι σωστό ότι η άγνοια παίζει τεράστιο ρόλο, και δίπλα στην άγνοια φυσικά έρχονται όλα τα υπόλοιπα: Η πλεονεξία, το αλληλοσκότωμα – όχι πλέον με μαχαίρια και πιστόλια αλλά με οικονομικούς τρόπους. Θυμάμαι ότι ένας Άγγλος επιστήμονας, ο James Lovelock, είχε γράψει ένα βιβλίο που είχε ονομάσει Γαία και είχε παρουσιάσει τον πλανήτη ως ένα ζωντανό οργανισμό. Εκείνη την εποχή γελοιοποιήθηκε από τους άλλους επιστήμονες. Τώρα, μετά από 30 χρόνια, έχει επαληθευθεί. Έλεγε ακριβώς ότι η Γη αντιδρά σαν ένας ζωντανός οργανισμός. Εκεί βλέπει κανείς το εμπόδιο, που έχει να κάνει με το ότι οι άνθρωποι δεν θέλουν να δουν αυτό που κάποιος τους δείχνει. Κάποιος σου δείχνει και σου λέει το σωστό κι εσύ κάνεις τον τυφλό και τον κουφό. Αυτό δεν είναι άγνοια, αλλά ηθελημένη αντίδραση. Άρα, μια οικολογική πολιτική δεν έχει ως προϋπόθεση το να μάθουμε τα παιδιά μας να μην είναι έτσι; Δηλαδή να ασχοληθούμε με την παιδεία, να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναπτύξουν συνειδήσεις και όχι να παπαγαλίζουν τα μαθήματά τους, αλλά να μαθαίνουν να σκέπτονται; Αυτό είναι το πρώτιστο. Στόχος είναι αύριο να έχουμε πολίτες οι οποίοι θα ξεκινούν από αυτό στο οποίο εμείς φτάσαμε με πολύ κόπο και πολλές αμφιβολίες. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να μπορούν να σκεφτούν με τρόπο ανθρώπινο. Πολλοί λένε ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε καταργήσει τον άνθρωπο και τον ανθρωπισμό. Πραγματικά, ο ανθρωπισμός της Αναγέννησης ήταν λιγάκι άγριος και κατέστρεψε ένα σωρό λαούς που θεωρούσε κατώτερους. Ο ευρωπαϊκός ανθρωπισμός ήταν η υπεροχή του Ευρωπαίου απέναντι στους αγρίους. Πρέπει να ισχύσει ένας άλλος ανθρωπισμός, ο οποίος θα βλέπει τα πράγματα με έναν τρόπο πολύ πιο ισότιμο. Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να ζήσουν και να έχουν ένα επίπεδο και μια ποιότητα ζωής. Αυτός είναι ο καινούριος ανθρωπισμός. Να μην βλέπουμε τους μετανάστες σαν εγκληματίες, να προσπαθήσουμε να τους συνεταιριστούμε και να τους βοηθήσουμε για να μας βοηθήσουν.
Στον Ελαιώνα δόθηκε μια μάχη από την οποία οι Οικολόγοι Πράσινοι έλειπαν, όπως έλειπαν και στο Ελληνικό – και υπάρχουν πολλά ακόμα παραδείγματα. Αυτά τα επιμέρους βήματα δεν είναι σημαντικά;
Βεβαίως και είναι, όπως και όλες οι τέτοιου είδους πρωτοβουλίες. Αλλά αυτά δεν αφορούν δυστυχώς το σύνολο. Αφορούν κάποιο τοπικό θέμα το οποίο πρέπει σίγουρα να αντιμετωπιστεί. Το σύνολο, όμως, πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται διαφορετικά. Εκεί έχουμε πολλά εμπόδια, το οποία προέρχονται από τον άνθρωπο και από τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ενεργούμε. Εγώ είμαι υπέρ μιας οικολογίας του ανθρώπου, η οποία θα περιέχει το πράσινο, ή το κόκκινο, ή το κίτρινο, ή το μπλε, αλλά η οποία θα είναι πιο ολοκληρωτική, δηλαδή, θα ασχοληθεί με την πηγή του κακού. Και ο μόνος τρόπος για να αλλάξουμε την αιτία είναι να ανέβει το επίπεδο της παιδείας και το πολιτιστικό επίπεδο. Αν το δούμε ιστορικά, πότε άρχισαν να καταρρέουν οι δημοκρατίες; Όταν έγιναν αυτοκρατορίες. Μήπως και τώρα βλέπουμε το ίδιο; Για παράδειγμα, από τη στιγμή που καταργήθηκε η ανεξαρτησία των πόλεων, καταργήθηκε και το πνεύμα και οι πόλεις δεν έβγαλαν άλλον Αισχύλο, άλλον Όμηρο κ.λπ. Χάνεται εκείνη την περίοδο όλη η αξιοπρέπεια που αισθάνονταν οι πολίτες των μικρών πόλεων. Σήμερα η ΕΕ μας έχει οργανώσει σε ένα σύνολο, αλλά, με το να έχει την πρωτοβουλία για τα οικονομικά μας ζητήματα, μας έχει αφαιρέσει την πρωτοβουλία να κάνουμε εμείς ορισμένα πράγματα. Μήπως μας έχει αφαιρέσει και την πρωτοβουλία να σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας, όπως έγινε παλιότερα;
Μετά από όλη αυτή τη συζήτηση, και με δεδομένο ότι την Κυριακή έχουμε ευρωεκλογές: αν ρωτούσα το Νάνο Βαλαωρίτη αν στηρίζει σε αυτές τις εκλογές τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος έχει δώσει μάχες για το περιβάλλον και έχει ένα ξεχωριστό ψηφοδέλτιο, στο οποίο συμμετέχουν από την Ελένη Σωτηρίου, που γνωρίσατε πριν λίγες μέρες, μέχρι επισφαλώς εργαζόμενοι και η Καντίτζα Σάνκο, η μετανάστρια δεύτερης γενιάς που για το ελληνικό κράτος δεν υπάρχει… τι θα απαντούσε;
Γνώρισα την Ελένη Σωτηρίου, η οποία είναι συμπαθής, άξια και ειλικρινής. Και θα ήθελα να είχα γνωρίσει και όλους τους υπόλοιπους του ψηφοδελτίου, για να τους ζητήσω να μην είναι απόλυτα υποτελείς στα κομματικά τους καθήκοντα, αλλά ο καθένας από αυτούς να αντιπροσωπεύει στην Ευρώπη όχι μόνο τη χώρα μας αλλά και τον εαυτό του, δηλαδή, να είναι –όπως είπα πιο πάνω– ανεξάρτητος και με το επίπεδό του να παίξει ρόλο…
Με δεδομένους, λοιπόν, τους αγώνες που έχει δώσει για το περιβάλλον, το οποίο βρίσκεται στις βασικές του προτεραιότητες, ο ΣΥΡΙΖΑ σας πείθει να τον στηρίξετε;
Βεβαίως με πείθει – όπως θα στήριζα και άλλους, αν με έπειθαν ότι δίνουν πραγματικά μια μάχη…
Ποιος είναι ο Νάνος Βαλαωρίτης
Ο Νάνος Βαλαωρίτης γεννήθηκε στη Λωζάνη (Ελβετία) το 1921. Ήταν γιος του διπλωμάτη Κωνσταντίνου Βαλαωρίτη, εγγονού του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Πρωτοδημοσίευσε σε ηλικία 18 ετών στα “Νέα Γράμματα”. Το 1944 δραπέτευσε από τη γερμανοκρατούμενη Ελλάδα και, μέσω Τουρκίας, κατέληξε στη Μέση Ανατολή. Εκεί συνάντησε τον Γιώργο Σεφέρη, που υπηρετούσε ως γραμματέας της ελληνικής πρεσβείας στο Κάιρο. Ακολουθώντας την προτροπή του, πήγε στο Λονδίνο. Εκεί συνάντησε τον Τ.Σ. Έλιοτ και τον κύκλο του, και παράλληλα με τα δικά του έργα (το 1947 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή, “Τιμωρία των Μάγων”) προχώρησε στη μετάφραση έργων Ελλήνων ποιητών. Στη δεκαετία του ’50 συναντήθηκε στο Παρίσι με τον Αντρέ Μπρετόν. Καθοριστικό ρόλο για την “προσχώρησή” του στον υπερρεαλισμό έπαιξε η γνωριμία του με τον Ανδρέα Εμπειρίκο. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1960, και μεταξύ 1963-1967 διατέλεσε εκδότης και διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού “Πάλι”. Η επιβολή της δικτατορίας το 1967 τον οδήγησε και πάλι στην αυτοεξορία. Ταξίδεψε στις ΗΠΑ, και δίδαξε επί 25 χρόνια στο πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο. Την περίοδο της παραμονής του στην Αμερική κυκλοφόρησε ένδεκα ποιητικές συλλογές, διηγήματα, μυθιστορήματα, δοκίμια, και θεατρικά έργα, μία συλλογή με ποιήματα στη γαλλική και τρεις συλλογές στην αγγλική. Το 1983 βραβεύθηκε με το Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή “Μερικές Γυναίκες” – το 1958 είχε αρνηθεί ανάλογη βράβευση. Το 1976 είχε, επίσης, αρνηθεί την πρόταση να γίνει αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Διηύθυνε, το 1989-95 με τον ποιητή Ανδρέα Παγουλάτο, το περιοδικό “Συντέλεια”. Ποιητικά του κείμενα εκδόθηκαν από τον οίκο City Lights του Φερλινγκέτι. Το 1996 βραβεύθηκε από την Αμερικανική Εταιρεία Ποίησης.
Έφυγε από τη ζωή τα ξημερώματα της Τετάρτης 6 Νοεμβρίου, ο φίλος και σύντροφός μας… Διαβάστε περισσότερα
Ο Γιάννης Χοντζέας γεννήθηκε στην Κορώνη της Μεσσηνίας το 1930. Σε ηλικία μόλις 11 χρονών… Διαβάστε περισσότερα
«Θα βαδίσουμε μέχρι τέλους το μονοπάτι της αντίστασης, ακόμα κι αν σκοτωθούμε όλοι, ακόμα κι… Διαβάστε περισσότερα
Ανακοίνωση της ΚΟΕ για τις προσεχείς ευρωεκλογές Η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά τις ιδρυτικές της διακηρύξεις… Διαβάστε περισσότερα
- 1 - Η τάση προς τον πόλεμο δυναμώνει και τα επίκεντρά του διευρύνονται: είναι… Διαβάστε περισσότερα
Η τριπλή απαγόρευση που επέβαλε η γερμανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση μεταξύ άλλων στον Γιάνη Βαρουφάκη, επικεφαλής… Διαβάστε περισσότερα