Νώντας Σκυφτούλης: “Θέλουν να κρύψουν την πραγματική φύση της εξέγερσης”

Συνέντευξη του Νώντα Σκυφτούλη, μέλους της Αντιεξουσιαστικής Κίνησης

Για τα χαρακτηριστικά και τις αιτίες της εξέγερσης του Δεκέμβρη μιλά στην "Αριστερά!" ο Νώντας Σκυφτούλης, μέλος της Αντιεξουσιαστικής Κίνησης, σημειώνοντας ότι εκείνοι που μιλούν για κουκουλοφόρους επιχειρούν να κρύψουν την πραγματική φύση όσων συνέβησαν και τα οποία -όπως λέει χαρακτηριστικά- προκάλεσαν σοκ σε ολόκληρη την κοινωνία. Αναφερόμενος στα περιστατικά της χωρίς όρια βίας, σημειώνει ότι οι απρόβλεπτες εξεγέρσεις στα πρώτα τους στάδια περιέχουν και μη προβλέψιμη βία.

Ποια είναι η εκτίμησή σου για όσα ακολούθησαν τη δολοφονία του Αλέξη; Πρόκειται για εξέγερση;

Σαφώς πρόκειται για μια γενικευμένη εξέγερση, με ιδιαίτερα, όμως, χαρακτηριστικά, όχι τόσο ως προς την ποσοτική της διεύρυνση, όσο ως προς τη συμμετοχή πολλών κοινωνικών ομάδων. Αυτό που συνέβη είχε τα στοιχεία της μη προβλεψιμότητας. Η σφαίρα έπεσε πάνω στο κορμί όχι μόνο του Αλέξη αλλά όλων των δεκαπεντάχρονων. Έπεσε και έπεφτε στην καθημερινή ζωή των νέων, στο βίωμα και τη σχέση τους με την εξουσία, με την οποία βρίσκονται σε μόνιμη αντιπαλότητα. Και αυτό οφείλεται στην ανυπαρξία ατομικών δικαιωμάτων. Όχι με την έννοια των πολιτικών, δημοκρατικών δικαιωμάτων, αλλά με την έννοια της διεκδίκησης μιας ζωής με σημασία. Τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της εξέγερσης: το ατομικό δικαίωμα για μια ζωή με σημασία, το δικαίωμα στην παρέκκλιση και το δικαίωμα στην αντίσταση.

Όσα ζήσαμε αυτές τις μέρες είχαν και στοιχεία βίας. Είδαμε τη βία που κατευθύνεται σε συμβολικούς στόχους, όπως τράπεζες και κρατικά κτίρια, αλλά και πεσίματα σε μικρομάγαζα. Ποια είναι η θέση της ΑΚ;

Η στρατηγική της ΑΚ είναι η κοινωνική απεύθυνση και αυτό κινηματικά σημαίνει με την κοινωνία κι όχι για την κοινωνία. Το τελευταίο εξάμηνο κάναμε τρεις παρεμβάσεις εκ των οποίων η μία (no border) είχε το στοιχείο της βίας, δηλαδή σύγκρουση με τα ΜΑΤ για να διαπραγματευτούμε την είσοδό μας στο λιμάνι. Στην προκειμένη περίπτωση της γενικευμένης εξέγερσης το ζήτημα για την ΑΚ και κάθε συλλογικότητα είναι να διαχειριστεί τη βία που ούτως ή άλλως η εξέγερση αναδύει. Και αυτό θα πρέπει να το κάνει και με πολιτικούς και με τεχνικούς όρους. Όμως όταν λέμε γενικευμένη εξέγερση εννοούμε ότι πολλά στρώματα του πληθυσμού, κυρίως όμως στρώματα καταπιεσμένου πληθυσμού εξεγέρθηκαν. Η απρόβλεπτη εξέγερση περνάει πάρα πολλά στάδια. Το πρώτο στάδιο είναι η εκδήλωση μιας βίας απρόβλεπτης και χωρίς όρια. Μιας ακανόνιστης, αόριστης βίας έξω από το μέτρο που έχουν οι πολιτικοποιημένοι εξεγερμένοι, οι επαναστάτες ή οι αναρχικοί. Αυτή η βία είναι προβλέψιμη. Η βία ενός αναρχικού ή ενός αντιεξουσιαστή είναι προβλέψιμη. Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτοί δεν εξαπολύουν απρόβλεπτη βία. Το αντιεξουσιαστικό κίνημα γνωρίζουμε εδώ και 30 χρόνια τι κάνει και τι δεν κάνει. Όταν έχουμε, όμως, μια κοινωνική εξέγερση, η βία, όπως και η ίδια η εξέγερση, σπάει τα όρια σε όλα τα επίπεδα. Πρόκειται για μια αποσυμπίεση, όπου η βία παίρνει άλλα χαρακτηριστικά. Δηλαδή, οι γενικευμένες λεηλασίες από το νέο προλεταριάτο και κυρίως από τους προαστιακούς και μητροπολιτικούς ανθρωπολογικούς τύπους που έχουν εμφανιστεί εδώ και χρόνια στην Ελλάδα και κάνουμε πως δεν τους βλέπουμε, έδωσαν χαρακτηριστικό τόνο. Και μέσα στον κόσμο του εμπορεύματος και της αφθονίας που ζούμε η μοναδική πρόσβαση για αυτά τα αποκλεισμένα στρώματα στον καταναλωτισμό, είναι διαμέσου της λεηλασίας. Αν μπορούσαν δηλαδή κάθε μέρα θα λεηλατούσαν. Όταν γίνεται, λοιπόν, μια γενικευμένη εξέγερση, οι εξεγερμένοι δεν είναι αυτοί που έχουν το πολιτικό μέτρο. Η εξεγερμένη κοινωνία βάζει άλλα μέτρα και σταθμά όταν ανατρέπει το παραδοσιακό, το θεσμισμένο. Αυτή την πραγματικότητα προσπαθούν με κάθε τρόπο να σβήσουν από την εικόνα της τηλεόρασης όσοι βγάζουν λόγους, αποσιωπώντας την πραγματική φύση της εξέγερσης και μιλώντας για κουκουλοφόρους, για προβοκάτορες, για αρλούμπες…, αλλά δεν γίνονται πιστευτοί. Γιατί ο καθένας με ό,τι συνέβη έπαθε σοκ. Από το μέσο συντηρητικό άνθρωπο μέχρι τον ακραίο αναρχικό. Φυσικά ένας πολιτικοποιημένος εξεγερμένος χτυπά συγκεκριμένους στόχους. Τα υπόλοιπα, όπως οι λεηλασίες, εντάσσονται στο πλαίσιο που είπα πιο πριν. Πάντως η βία που αντιστοιχούσε σε αυτή την εξέγερση ήταν αυτή που έγινε. Οτιδήποτε παραπάνω ή παρακάτω είναι υποδεέστερο γιατί είναι εκτός του μέτρου της εξέγερσης. Δηλαδή εκτός του μηδέν άγαν της εξέγερσης.

Ο αναρχικός χώρος στην Ελλάδα έχει τα πολιτικά χαρακτηριστικά που λες; Και δεν είναι προβοκατορολογία να πει κανείς ότι ένας χώρος χρησιμοποιείται –όχι αναγκαστικά με δική του πρόθεση– για να στραφεί σε άλλα μονοπάτια κάθε φορά το ζήτημα ή για να αφυπνιστούν τα πιο συντηρητικά αντανακλαστικά των "νοικοκυραίων"…

Οπωσδήποτε ο αναρχικός χώρος δεν είναι ενιαίος. Στην πορεία του χώρου είχαμε ένα μειονέκτημα: τη δυνατότητα να αυτοπροβοκαριζόμαστε. Αυτή δυστυχώς τη δυνατότητα την κουβαλάμε. Να μπορούμε να κάνουμε, δηλαδή, κάτι θετικό και παράλληλα να το προβοκάρουμε εμείς οι ίδιοι. Αυτό, βέβαια, είναι άσχετο με την προβοκατορολογία και με την προσπάθεια συκοφάντησης. Επειδή το κίνημα το δικό μας υπήρξε στην ουσία ένα κίνημα αντίστασης που τα ιδεολογικά του χαρακτηριστικά ήταν γενικά αντιεξουσιαστικά, όχι, όμως, βαθιά αντιεξουσιαστικά στο περιεχόμενο. Στη σημειολογία του ήταν αντιεξουσιαστικό. Δεν ήταν ας πούμε επαναστατικό στο περιεχόμενό του και αυτό αναπαράγεται στη νεολαία. Δημιουργεί σε κάποιον που εισέρχεται στον αναρχικό χώρο την αίσθηση της μονιμότητας σ’ αυτή την πολιτική στάση. Η ανυπαρξία ιστορικότητας δημιουργεί και μία περιορισμένη ευθύνη όσον αφορά τη συμμετοχή του για το πότε πρέπει να πετάξει μολότοφ, πότε δεν πρέπει, πότε πρέπει να πετάξει πέτρα, πότε δεν πρέπει. Επειδή λοιπόν δεν θεωρεί ότι είναι ενταγμένος σε μια ιστορικότητα, αυτό αφήνει πολλά πεδία αυτοπροβοκαρίσματος του ίδιου του κινήματος. Και με επιπτώσεις αρνητικές πρώτα πρώτα για μας τους ίδιους και το κίνημά μας. Δεν νομίζω, όμως, ότι υπάρχει ζήτημα συνειδητής χρησιμοποίησης του αναρχικού χώρου. Εξάλλου, το κράτος και η εξουσία μπορεί να χρησιμοποιήσει τα πάντα προκειμένου να βρει πρόσχημα για να εντείνει την καταστολή. Δεν θεωρώ ότι υπήρξε ή υπάρχει συνειδητή ή ασυνείδητη χρησιμοποίηση.

Οι κουκουλοφόροι με λοστούς ανάμεσα στα ΜΑΤ…

Οι κουκουλοφόροι με λοστούς ανάμεσα στα ΜΑΤ είναι αστυνομικοί που παίζουν το ρόλο του πράκτορα μέσα στις συγκρουσιακές διαδηλώσεις. Εισχωρούν στις διαδηλώσεις λόγω της χαλαρής περιφρούρησης (κι αυτό είναι μεγάλο πολιτικό ζήτημα κι όχι τεχνικό), είναι έτοιμοι να συλλάβουν, να στήσουν σκευωρίες, να παγιδεύσουν αγωνιστές. Παλαιότερα, τη δεκαετία του ’80, είχαμε "μηχανισμούς" περιφρούρησης και είχαμε "συλλάβει" μέσα στο μπλοκ μας ακόμη και ένοπλους αστυνομικούς. Αντιλαμβάνεστε τι σοβαρό είναι αυτό και τι προβοκάτσια μπορεί να γινόταν αν κάποιος πυροβολούσε. Ίσως στο μέλλον να χρησιμοποιήσουν τέτοια πρακτική. Γι’ αυτό οι διαδηλώσεις πρέπει να έχουν οπωσδήποτε ενδελεχή περιφρούρηση. Και δεν εννοώ, φυσικά, τις αλυσίδες που βλέπουμε συχνά σε διάφορα μπλοκ.

Η ΑΚ έβαλε πολιτικό περιεχόμενο στη συμμετοχή της στις κινητοποιήσεις; Για παράδειγμα έβαλε το ζήτημα να φύγει αυτή η κυβέρνηση;

Τα βασικά πολιτικά αιτήματα που βάλαμε στη διάρκεια της εξέγερσης ήταν η κατάργηση του τρομονόμου, βάσει του οποίου προφυλακίστηκαν διαδηλωτές και ειδικά στη Λάρισα, η άμεση απελευθέρωση όλων των συλληφθέντων με άρση των κατηγοριών που τους έχουν απαγγελθεί και η παραίτηση της κυβέρνησης.

Πώς σχολιάζεις τη στάση και τη συμμετοχή της αριστεράς σε όσα έγιναν;

Όποιος είχε κοινωνική απεύθυνση ήδη –σχέδιο κοινωνικής απεύθυνσης– η συμμετοχή του στην εξέγερση ήταν δεδομένη. Γενικά, είναι βέβαιο ότι, όταν η κοινωνία εξεγερθεί, θα είσαι από αυτούς που θα βγουν στο προσκήνιο της εξέγερσης, εάν είσαι από πριν μέσα στα προβλήματα. Κάποιοι από την αριστερά όχι μόνο δεν ήταν στην εξέγερση αλλά προσπάθησαν να παίξουν το ρόλο της αντίδρασης. Και αυτό ήταν το ΚΚΕ. Εμείς, του αντιεξουσιαστικού χώρου, δεν εκπλαγήκαμε με τη στάση του. Παραδοσιακή τακτική του κόμματος αυτού είναι ό,τι δεν ελέγχει να το προβοκάρει και να το σαμποτάρει. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως –και όσο προχωράει ο χρόνος, αυτό θα αποκαλύπτεται– δεν έπαιξε τον παραδοσιακό του ρόλο. Έπαιξε το ρόλο της ενεργούς αντίδρασης, είτε πολιτικά καλύπτοντας την κυβέρνηση και τις δυνάμεις καταστολής, είτε πρακτικά σε επίπεδο συνοικίας, όπου προσπαθούσε να φοβίσει το μέσο άνθρωπο, το μαγαζάτορα κ.λπ. Νομίζω ότι σ’ αυτή την περίπτωση το ΚΚΕ έκανε ένα ολέθριο λάθος –για τον εαυτό του, όχι για μας–, να περάσει με το μέρος της αντίδρασης, και αυτό ήδη το πληρώνει. Πολλοί Κνίτες ήρθαν στα μπλοκ τα δικά μας. Νέοι Κνίτες, μαθητές και φοιτητές, οι οποίοι έδειξαν ιδιαίτερο ζήλο στη διαδικασία της εξέγερσης και τους τιμούμε ιδιαιτέρως.

Τι καινούργιο θα ’λεγες επιγραμματικά ότι έφεραν τα γεγονότα του Δεκέμβρη;

Νομίζω ότι άνοιξαν τα χαρτιά. Όχι μόνο για το επαναστατικό κίνημα ή το κίνημα αντίστασης αλλά ευρύτερα στην κοινωνία. Και αυτό γιατί άνοιξε ένα μεγάλο ζήτημα, αυτό του νέου προλεταριάτου, όλου αυτού του υποκειμένου που εμφανίζεται και είναι αποκλεισμένο. Οι κινητοποιήσεις που έγιναν για την Κούνεβα ήταν πολύ σημαντικές και συγκλονιστικές. Δεν θα μπορεί πλέον ζητήματα των αποκλεισμένων να τα διαχειριστεί κανείς στη ΓΣΕΕ και κανένας θεσμισμένος συνδικαλισμός. Η συγκλονιστική αλληλεγγύη στο πρόσωπο της Κούνεβα, που ήταν κατεξοχήν κινηματική, έδειξε ότι ο κόσμος έχει βγει στο προσκήνιο, το ίδιο η νεολαία και αυτό προσλαμβάνει χαρακτηριστικά ταξικότητας, συλλογικής συνείδησης και νομίζω ότι η συνέχεια και η προοπτική είναι δεδομένη. Με λίγα λόγια, ο καθένας αντιλήφθηκε τη μαγική στιγμή που περάσαμε από την άμυνα στην επίθεση.