Πόσο ενιαίος, πόσο νέος, πόσο μεγάλος φορέας ο ΣΥΡΙΖΑ; του Ρούντι Ρινάλντι

Μετά την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη και στο δρόμο για το ιδρυτικό Συνέδριο

Οι εργασίες έληξαν, οι προβληματισμοί συνεχίζονται. Αναμφισβήτητα ήταν ένα μεγάλο γεγονός στις διεργασίες, τις εξελίξεις και τη ζωή της Αριστεράς στη χώρα μας. Η κλίμακα του ΣΥΡΙΖΑ έχει τροποποιηθεί όπως και ο ρόλος του στις πολιτικές εξελίξεις και στα τεκταινόμενα στην Αριστερά, που έχει γίνει κομβικός-κεντρικός. Επομένως, η όποια προβληματική-κριτική, ο όποιος απολογισμός πρέπει να λάβει υπ’ όψιν τη σημερινή διάσταση του εγχειρήματος, που δεν επιδέχεται συγκρίσεις με προηγούμενες συνδιασκέψεις, για πολλούς λόγους.
Στις διαδικασίες για την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη πήραν μέρος δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι (30-35.000) εκλέχτηκαν 3.200 αντιπρόσωποι, τις εργασίες παρακολούθησαν γύρω στις 6.000 άνθρωποι και στις ψηφοφορίες πήραν μέρος περίπου 3.000 αντιπρόσωποι. Όλα αυτά δείχνουν τη νέα κλίμακα και την αλλαγή από τον ΣYΡΙΖΑ του χτες. Τώρα που ο κύκλος αυτός ολοκληρώθηκε, μέχρι να ανοίξει ο επόμενος που θα αφορά το ιδρυτικό συνέδριο του νέου φορέα, επιτρέπεται και είναι αναγκαίος ένας ουσιαστικός απολογισμός.

Η ευκαιρία για ένα κόμμα-κίνημα ή πώς ο μεγάλος ΣΥΡΙΖΑ ατύχησε
Η συνάντηση του ΣΥΡΙΖΑ με ένα αυθεντικό ριζοσπαστικό ρεύμα που δυνάμωσε μέσα στους αγώνες ενάντια στο Μνημόνιο και την τρόικα -δηλαδή ενάντια στο ειδικό καθεστώς επιτροπείας και το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα που το πλάσαρε και το στήριξε εσωτερικά- τροποποίησε άρδην τον πολιτικό χάρτη και έφερε την Αριστερά στον προθάλαμο της διακυβέρνησης, την κατέστησε αξιωματική αντιπολίτευση και γκρέμισε το δικομματισμό των Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ. Αυτή η συνάντηση έγινε μέσα στους αγώνες αλλά και σαν δυναμική τάση από τις εκλογές της 6ης Μαΐου.
Από τότε μπορούσαν να μπουν οι βάσεις για ένα νέο κόμμα-κίνημα, για δραστικό άνοιγμα που θα γίνονταν στη βάση της έκκλησης να δημιουργηθεί στη χώρα ένα κυρίαρχο πολιτικό ρεύμα που θα στηριζόταν σε διαδικασίες βάσης και στην αυτοοργάνωση για να έρθει μια μεγάλη πολιτική αλλαγή. Αυτό δεν συνειδητοποιήθηκε ούτε στο μεσοδιάστημα των δύο εκλογικών αναμετρήσεων (ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάστηκε ακριβώς με τον ίδιο τρόπο στις δύο εκλογικές διαδικασίες), αλλά ούτε και αμέσως μετά το αποτέλεσμα του Ιουνίου. Δεν τέθηκε με έμφαση το ζήτημα, παρόλο που άρχισαν ορισμένες συζητήσεις για το νέο φορέα. Το βάρος δόθηκε στην προετοιμασία γύρω από το πρόγραμμα, τα τμήματα, τα υπουργεία, τις προτάσεις κ.λπ. Όλα τα άλλα παραπέμφθηκαν για το Σεπτέμβρη και βλέπουμε…

Αυτή η έλλειψη, η καθυστέρηση για προτάσεις σχετικά με το υποκείμενο και τις διαδικασίες του έφερε σύγχυση αλλά και αμηχανία, αφού ο κόσμος ήταν ζεστός, περίμενε αλλά δεν άκουγε τίποτα σχετικό. Ήταν φανερό πως ανάμεσα στην εξαγγελία μιας πολιτικής γραμμής, κυρίως από τον Αλέξη Τσίπρα, και τον κόσμο που καλούνταν να την υποστηρίξει με κάθε τρόπο, ο οργανισμός ΣΥΡΙΖΑ ήταν σε άλλο μήκος κύματος, είτε εξαιτίας συνηθειών, είτε από αντιλήψεις του παρελθόντος. Κραυγαλέο παράδειγμα, η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στη ΔΕΘ όπου παρουσιάστηκε η πρόταση για την παραγωγική ανασυγκρότηση και η οποία συνάντησε τη γενική αδιαφορία από τον οργανισμό ΣΥΡΙΖΑ, είτε γιατί κάποιοι θεωρούν την πρόταση εξ ορισμού «δεξιά», είτε γιατί δεν καταλαβαίνουν αυτή την ανάγκη, είτε γιατί έχουν έγνοια και αποκλειστικό ενδιαφέρον για άλλα ζητήματα.
Με αυτά και με αυτά χάθηκε χρόνος, δεν εντοπίστηκε η ανάγκη του κινηματικού χαρακτήρα και του πολιτικού τρόπου που έπρεπε να αλλάξουν πολλά μέσα στον οργανισμό του ΣΥΡΙΖΑ και του βάρους που έπρεπε να πέσει στο ζήτημα αυτό. Η μεγάλη ευκαιρία για την ανάδυση και δραστηριοποίηση στη βάση της μορφής κόμμα-κίνημα, περιορίστηκε.
Παρ’ όλα αυτά οι πάνω από 500 συνελεύσεις που έγιναν και οι πολύ μαζικές συγκεντρώσεις σε ομιλίες του Αλέξη Τσίπρα, έδειχναν ότι υπήρχαν άλλες δυνατότητες και άλλες επιλογές από αυτές που, τελικά, έγιναν. Ένα κόμμα-κίνημα που θα ήταν ανοιχτό σε μια «εισβολή» λαϊκών ανθρώπων στις τάξεις του θα διαμόρφωνε μια άλλη κατάσταση και θα έδινε πολύ μεγαλύτερη διάσταση στο εγχείρημα ΣΥΡΙΖΑ. Από αυτό θα προέκυπτε ένας πραγματικά μεγάλος ΣΥΡΙΖΑ. Τα πνεύματα, όμως, εντός του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν έτοιμα για κάτι τέτοιο. Ο ιστός του ΣΥΝ δεν μπορούσε να ξεπεράσει συνήθειες και οι άλλες συνιστώσες-ομάδες δεν ήθελαν να χάσουν το ρόλο που είχαν μέσα στο χτεσινό ΣΥΡΙΖΑ. Επομένως, όλα προσαρμόστηκαν…

Ο ενιαίος ΣΥΡΙΖΑ
Αντί του νέου και μεγάλου εγχειρήματος επιλέχθηκε εκ των ενόντων ο «ενιαίος ΣΥΡΙΖΑ» ως μεγέθυνση του ΣΥΝ. Το ίδιο, δηλαδή, μοντέλο σε ένα μεγαλύτερο νούμερο, πιο φαρδύ, πιο μεγάλο, πιο χωρητικό. Αυτό όριζε να κοντύνουν οι συνιστώσες, να παίρνονται αποφάσεις -δεν μπορεί να μιλάς για διακυβέρνηση και να μην μπορεί ο φορέας να καταλήγει σε μια σειρά ζητήματα γρήγορα και αποφασιστικά-, να συγκροτούνταν διαδικασίες οι οποίες να συντόνιζαν τον ενιαίο φορέα στις νέες επιλογές και στα νέα καθήκοντα που έρχονταν.
Ο τόνος έπεσε στις «αυτοδιαλύσεις» των συνιστωσών, ο ΣΥΝ σιγά-σιγά καταχτούσε τις θέσεις μέσα στα κρίσιμα πόστα π.χ. κοινοβουλευτικές επιτροπές, τμήματα ανά υπουργείο, θεματικές επιτροπές και πλησιάζοντας στις συνελεύσεις και τις εκλογές για τη συνδιάσκεψη άρχισαν και κυριάρχησαν οι καταμετρήσεις και οι λιστομαχίες.
Οι ημερομηνίες ήταν ασφυκτικές, η συζήτηση πολύ στριμωγμένη, αφού τα κείμενα δόθηκαν τελευταία στιγμή και η εγγραφή νέου κόσμου προχωρούσε με βραδείς ρυθμούς. Οι συνελεύσεις δεν συζήτησαν πολιτικά παρά ελάχιστα. Αλλά και όσο συζήτησαν, καμιά διαδικασία αξιοποίησης αυτής της συζήτησης δεν υπήρξε. Κυριάρχησε η γνωστή λογική: «ας γίνονται κάποιες, οποιεσδήποτε διαδικασίες στη βάση και κάπου αλλού κανονίζονται και αποφασίζονται τα πράγματα».
Το ίδιο και σε μεγαλύτερη κλίμακα συνέβη μέσα στη Συνδιάσκεψη. Τόσο ως διαδικασία όσο και ως ουσία. Η διαδικασία ήταν αυτή που παραγνώρισε το γεγονός ότι φτιάχνουμε ένα νέο φορέα. Είχαμε δύο «συνέδρια»: Ένα που εξελίσσονταν ως κανονική διαδικασία, 3-4 άτυπα, μικρότερα από τάσεις, συνιστώσες, λίστες κ.λπ. και μια σχεδόν διαρκή συνεδρίαση της γραμματείας που ασχολούνταν με θέματα που ήταν της δικαιοδοσίας ολόκληρου του σώματος.
Η διαδικασία ολοκληρώθηκε με την πλήρη εφαρμογή του τρόπου που ο ΣΥΝ εκλέγει τα όργανά του, χωρίς ποτέ αυτό να έχει συζητηθεί στις συνελεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Τελικά, το «ενιαίο» έτσι όπως αρχικά επιθυμούνταν, δεν επετεύχθη και αυτό για πολλούς λόγους: Η εμφύτευση μιας «αριστερής αντιπολίτευσης» πριν καν συζητήσουμε και καταλήξουμε για τον τρόπο λειτουργίας και τις καταστατικές αρχές τού υπό ίδρυση κόμματος -κατάργηση έτσι κάθε μεταβατικής ιδιότητας του σώματος αυτού και ταυτόχρονα γράψιμο της δημοκρατίας στα παλαιότερα των υποδημάτων- τίναξε στον αέρα το «ενιαίο» όπως είχε σχεδιαστεί.
Από τις διαδικασίες της Συνδιάσκεψης φάνηκε ότι σχεδόν το σύνολο των συνιστωσών δεν έχει κατανοήσει τη σημασία του συνθήματος «ΣΥΡΙΖΑ των μελών».

Ο νέος φορέας
Το προσδιοριστικό «νέος» είναι αυτό που υποτιμήθηκε περισσότερο από καθετί μέσα στη διαδικασία που κυριάρχησε. Πριν και κατά τη διάρκεια της Συνδιάσκεψης. Ενώ το τελευταίο διάστημα πρέπει να γράφτηκαν περίπου 15-20 χιλιάδες νέα μέλη, σχεδόν κανένα από αυτά δεν εκλέχτηκε ως αντιπρόσωπος στη Συνδιάσκεψη και λίγα παρακολούθησαν τις διαδικασίες της στο ΣΕΦ. Το «νέο» στοιχείο πνίγηκε από την κυριάρχηση μηχανισμών και τις αλλεπάλληλες καταμετρήσεις τους.
Δεν αποδεχόμαστε πως μόνο αυτό μπορούσε να γίνει ή ότι ήταν μοιραίο να φτάσουμε σε τέτοια διαδικασία. Πρώτον γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ γενικά είναι σε ανοδική φάση, δεύτερον γιατί υπάρχει διαθεσιμότητα από νέο κόσμο να συσπειρωθεί, τρίτον γιατί έγιναν τέτοιες προτάσεις αλλά δεν εισακούστηκαν από ΣΥΝ και συνιστώσες, τέταρτον γιατί για να επιτευχθούν στόχοι πρέπει να υπάρχουν πολιτικές που να δημιουργούν κίνηση και συσπείρωση – και αυτό λείπει παντελώς από τον υπαρκτό ΣΥΡΙΖΑ σαν μέθοδος.
Θα μπορούσε να δημιουργηθεί άλλο κλίμα, να δοθεί άλλο κέντρο βάρους -στα νέα μέλη- να παραμερίζονταν μικροκομματικές συνήθειες, να γίνονταν μια συνδιάσκεψη με περισσότερη πολιτική συζήτηση και να έμπαινε το ερώτημα τι είδους, τι μορφή οργάνωσης χρειαζόμαστε για τη μετάβαση σε μια άλλη Ελλάδα. Και να προχωράγαμε πιο ορμητικά αλλά και πιο προσεκτικά, πιο μελετημένα. Οι προχειρότητες αναδύονται, καθορίζουν, τραυματίζουν, συσσωρεύουν προβλήματα.

Σαν συμπέρασμα
Συνεχίζεται η παλίνδρομη αντιφατική πορεία συγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ ως πρωτότυπου και σημαντικού εγχειρήματος. Η κλίμακα της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης και οι θετικές και αρνητικές πλευρές που αποκόμισαν χιλιάδες άνθρωποι που πήραν μέρος στις διαδικασίες της είναι μια παρακαταθήκη για την προετοιμασία -σε όλα τα επίπεδα- ενός σημαντικού και ελπιδοφόρου ιδρυτικού συνέδριου. Το «νέο» πρέπει να οδηγεί όλες τις προτάσεις και ιδιαίτερα η μέριμνα για την έκφραση ενός ευρύτατου πολιτικού ρεύματος διεξόδου στην ελληνική κοινωνία.

* * * * *

Η κρίσιμη ποσόστωση

Μέχρι τώρα στις διαδικασίες του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει μέριμνα για ποσοστώσεις στο θέμα των γυναικών ή στο να εκφράζονται όλες οι περιφέρειες της χώρας στη νέα Κ.Ε. Νομίζουμε ότι μια ποσόστωση που είναι κρίσιμη και θα καθορίζει την πορεία του νέου φορέα είναι εκείνη που θα δίνει το 50% των εκπροσωπήσεων σε όργανα και επιτροπές σε νέα μέλη. Δηλαδή μια γρήγορη αποφασιστική εμπλοκή σε όλη τη ζωή της δομής του οργανισμού μας νέων μελών. Αυτό θα βάλει φρένο και φραγμό σε όλες τις «κακές συνήθειες» του παρελθόντος, θα δημιουργήσει ένα κλίμα συμμετοχής και δεν θα αφήσει τα νέα μέλη (μια μειοψηφία τους) βορά σε μηχανισμούς και μια πλειοψηφία σε παθητικό ανενεργό ρόλο.

Το πρόβλημα της νεολαίας
Δομικό πρόβλημα του νέου φορέα αποτελεί η οργανική του σχέση με τη νεολαία. Οι νέοι δεν παίρνουν μέρος στις διαδικασίες του ΣΥΡΙΖΑ και αυτό δεν είναι θετικό. Η επιρροή στη νεολαία (εκλογική και άλλη) είναι δυσανάλογη με την άμεση συμμετοχή της στις διαδικασίες του ΣΥΡΙΖΑ. Και πώς να πάρει μέρος στις διαδικασίες έτσι όπως αυτές γίνονται; Δεν είναι απλά ζήτημα δημιουργίας μιας μαζικής αυτόνομης οργάνωσης νεολαίας (που θα συζητηθεί στο επόμενο διάστημα). Είναι κυρίως ζήτημα πολιτικής και αντίληψης. Δεν εκφωνείται πολιτική για τη νεολαία (όπως και για τους αγρότες, τους εργαζόμενους, τους επαγγελματοβιοτέχνες κ.λπ.), δεν υπάρχουν ειδικές πολιτικές και κυρίως δεν προβλέπονται ρόλοι για αυτούς μέσα στο νέο κόμμα που δημιουργείται.
Η νεολαία βρίσκεται στο επίκεντρο της κρίσης – αλλά και στο επίκεντρο της διεξόδου από αυτήν. Αντιμετωπίζει μεθοδευμένη, προγραμματισμένη γενοκτονία κατά στάδια. Καθολική ανεργία, οριστική περιθωριοποίηση, αδυναμία βιολογικής αναπαραγωγής, εξαναγκαστική μετανάστευση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να κάνει διαρκή έκκληση στους νέους για να παραμείνουν στη χώρα, να μην ξενιτευτούν. Να αναγνωριστεί μαζικά πως αποτελούν το επίκεντρο κάθε απόπειρας Πολιτικής Οικονομικής Κοινωνικής διεξόδου.
Παραγωγική ανασυγκρότηση χωρίς νεανικό επιστημονικό δυναμικό, χωρίς στοιχειώδη προσπέλαση σε νέες τεχνολογίες αιχμής που προϋποθέτουν φαιά ουσία, δεν γίνεται. Στον αγώνα για πραγματική Δημοκρατία σε όλο τον κόσμο πρωταγωνιστεί η νεολαία. Παράλληλα, πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε οι νέοι να πρωταγωνιστήσουν στην οικοδόμηση του νέου φορέα.
Τα κόμματα τα χτίζουν οι νεολαίοι!
Οι νέοι δίνουν την πνοή στους αγώνες και τα ελπιδοφόρα εγχειρήματα.

Δημοσιεύτηκε στις 8/12/2012 στην εφημερίδα Δρόμος της Αριστεράς