Για την ανατροπή του νεοφιλελευθερισμού
Όλοι μαζί μπορούμε να νικήσουμε!
Σε λίγο καιρό (15 και 16 Μαρτίου) θα πραγματοποιηθεί η πρώτη Πανελλαδική Σύσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ. Μια διαδικασία πρωτόγνωρη στην οποία θα γίνει προσπάθεια να πάρουν μέρους και να εκφραστούν όλοι όσοι νοιώθουν δικό τους το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ. Πρώτα απ΄όλα να αποκτήσουν φωνή και βήμα οι ανένταχτοι της αριστεράς και φυσικά η «βάση» του εγχειρήματος, αυτοί δηλαδή που δίνουν το παρών σε μικρές και μεγάλες μάχες σε ολόκληρη την χώρα σε διαφορετικά μέτωπα και μετερίζια.
Για το σκοπό αυτό έχει συνταχθεί από την γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ ένα πλαίσιο συζήτησης που ανοίγει την διαδικασία και πάνω σε αυτό μπορούν όσοι και όσες θέλουν να παρέμβουν, στέλνοντας απόψεις και προτάσεις που θα δημοσιευτούν στο site www.syriza.gr σε ειδικό χώρο. Παράλληλα γίνονται προσπάθειες να κυκλοφορήσει το περιοδικό του ΣΥΡΙΖΑ, για την ακρίβεια ένα πειραματικό τεύχος με υλικά και διάλογο σχετικά με την διαδικασία αυτή.
Σε ολόκληρη την χώρα, στις τοπικές και περιφερειακές επιτροπές θα γίνουν συσκέψεις θα συζητηθούν απολογιστικά και προγραμματικά ζητήματα για να φθάσουμε μέχρι την Πανελλαδική Σύσκεψη. Σε λίγες μέρες θα κυκλοφορήσει μια πρόταση σχετικά με τις προθεσμίες, τα υλικά, τον τόπο διεξαγωγής της σύσκεψης, τις διαδικασίες, τα θέματα στα οποία θα υπάρξουν καταλήξεις κλπ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, αυτό το ενδιαφέρον ενωτικό αντινεοφιλελεύθερο αριστερό εγχείρημα, έστω και μπουσουλιστά, βρίσκει το δρόμο να αποκτήσει τις δικές του διαδικασίες, προσπαθεί να κατακτήσει μια συλλογικότητα για να ορίσει μια πολιτική και οργανωτική φυσιογνωμία που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της σύγχρονης Αριστεράς.
Σε συνθήκες διάχυτης σήψης, σκανδάλων, υποχώρησης του δικομματισμού, ανάπτυξης αγωνιστικών διαθέσεων και αγώνων, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να δώσει καθαρή και ευανάγνωστη ταυτότητα και να αποτελέσει μια μεγάλη συσπείρωση δυνάμεων και πολιτών σε μια κατεύθυνση ανταγωνιστική προς τις δυνάμεις του κεφαλαίου και του συστήματος. Να συμβάλλει έτσι στην ανάπτυξη κινημάτων και μετώπων αντίστασης στο νεοφιλελευθερισμό, για την ανασυγκρότηση της Αριστεράς στην Ελλάδα.
Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ που ανοίγει τη συζήτηση στην Πανελλαδική Σύσκεψη.
Εισαγωγή
1. Το κείμενο αυτό, χωρίς να εξαντλεί όλα τα θέματα, προσπαθεί να ανοίξει μια αναγκαία και επίκαιρη διεργασία-συζήτηση, στην οποία θέλουμε να πάρουν μέρος με ενεργό τρόπο οι χιλιάδες αριστεροί πολίτες –οργανωμένοι και ανένταχτοι– όλων των απόψεων και ρευμάτων σκέψης που συγκινούνται, βλέπουν με συμπάθεια, υποστηρίζουν, θεωρούν τον ΣΥΡΙΖΑ ως ελπιδοφόρο εγχείρημα.
2. Δεν ξεκινάμε τώρα την κοινή μας δράση, ούτε ξεκινάμε από το μηδέν. Υπάρχει ένας πλούσιος απολογισμός κοινής δράσης σε πολλαπλά μέτωπα, που η κύρια πλευρά του είναι θετική. Σωστά όμως έχει τονιστεί πως, αν και ο ΣΥΡΙΖΑ συγκροτήθηκε πριν από τις εκλογές του 2004, η οριστική πολιτική επιβεβαίωση τής σημασίας και της αναγκαιότητάς του συντελέστηκε στη μάχη των εκλογών του 2007.
3. Δεν ξεκινάμε επομένως μια συζήτηση- διεργασία από το μηδέν. Υπάρχει και ισχύει το κείμενο της διακήρυξης του ΣΥΡΙΖΑ (Ιούνης 2007), στη βάση του οποίου δόθηκε και η πολιτική μάχη των εκλογών. Κείμενο που, παρά τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στο πολιτικό σκηνικό, παραμένει επίκαιρο, βασικό, κατευθυντήριο για όλη τη δράση μας. Γι’ αυτό και όσα υπάρχουν στη διακήρυξη (πλαίσιο πολιτικής συνεργασίας των δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς – άμεσοι προγραμματικοί στόχοι και μέτωπα πάλης – ζητήματα συγκρότησης, οργάνωσης και λειτουργίας) είναι σε ισχύ.
4. Με μια έννοια, η πραγματοποίηση της Πανελλαδικής Σύσκεψης γίνεται στο πλαίσιο εφαρμογής όσων είχαν αποφασιστεί στο τρίτο μέρος της διακήρυξης (ζητήματα συγκρότησης, οργάνωσης και λειτουργίας), καθώς και στο πλαίσιο συζήτησης και εκτίμησης του νέου πολιτικού σκηνικού, επικαιροποίησης ορισμένων σημείων της πολιτικής μας κατεύθυνσης.
Το νέο πολιτικό σκηνικό
5. Η υποχώρηση του δικομματισμού που καταγράφηκε εκλογικά με την πτώση και των δύο μεγάλων κομμάτων –και σε απόλυτους αριθμούς και ποσοστιαία– ήταν το συνδυασμένο αποτέλεσμα αποκάλυψης τής αντιλαϊκής φύσης του νεοφιλελευθερισμού (άρα και σχετικής απονομιμοποίησης των δογμάτων που προβάλλει) και της ανάπτυξης κοινωνικών αγώνων σε διάφορα μέτωπα κατά την προηγούμενη περίοδο, βασικό χαρακτηριστικό των οποίων ήταν η μαζικότητα, η αποφασιστικότητα και –σε ορισμένες περιπτώσεις– η αποτελεσματικότητα.
6. Αυτός είναι και ο λόγος που η ψήφος διαμαρτυρίας, η ψήφος καταδίκης του δικομματισμού, η ψήφος εμπιστοσύνης σε μια αριστερή εναλλακτική πολιτική προσανατολίστηκε προς τα αριστερά και σχεδόν όλα τα αριστερά ψηφοδέλτια σημείωσαν άνοδο. Ο απόλυτος αριθμός ψήφων και το συνολικό ποσοστό της αριστεράς καταγράφει ένα από τα καλύτερα αποτελέσματα τής μεταπολιτευτικής περιόδου –γεγονός σημαντικό–, και η αριστερά αρχίζει να ξανακερδίζει την εμπιστοσύνη και την ενίσχυση της νεολαίας, τάση που είχε ανακοπεί εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες.
7. Η ΝΔ, μέσα στην αλαζονεία της, εκτιμούσε πως θα κάνει έναν εκλογικό «περίπατο» και προσπάθησε να αιφνιδιάσει με τις εκλογές εξπρές της 16/9. Ήρθε όμως η εθνική τραγωδία των πυρκαγιών να τινάξει στον αέρα αυτή την «επιχείρηση» και μόλις μετά βίας –χάρη στον εκλογικό νόμο– κατόρθωσε να συγκεντρώσει ισχνή κυβερνητική πλειοψηφία. Αυτή η «επιτυχία» διασκεδάζει την απώλεια ψήφων και ποσοστών, κρύβει την τεράστια αγωνία που είχε το επιτελείο της, αλλά δεν της επιτρέπει ούτε πολλές πρωτοβουλίες κινήσεων στην εφαρμογή της «επιτάχυνσης της μεταρρύθμισης». Η κυβέρνηση της ΝΔ βλέπει πως η ηγεμονία της είναι εύθραυστη και ο νέος εκλογικός νόμος που ετοιμάζεται συνιστά εύγλωττο παράδειγμα των προσπαθειών να απαντηθούν δυσκολίες και προβλήματα διακυβέρνησης από κυβερνήσεις μειοψηφίας.
8. Μια μορφή διακυβέρνησης, που εντείνει την επιθετικότητα («νέος πατριωτισμός», προώθηση και επιτάχυνση της «μεταρρύθμισης», εκτραχηλισμός σε επίπεδο δημοκρατίας και διαφάνειας) και εκμεταλλεύεται την κρίση στο «σοσιαλιστικό χώρο», είναι μια ορισμένη λύση –επισφαλής βέβαια–, ιδιαίτερα όταν το δικομματικό σύστημα δεν λειτουργεί εύρυθμα, αδυνατώντας να συγκρατήσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια σε ανώδυνα κανάλια.
9. Το ΠΑΣΟΚ, ο μεγάλος χαμένος της εκλογικής αναμέτρησης, είχε τη χαμηλότερη «επίδοση» μετά το 1977 και φαίνεται πως τα στοιχεία της κρίσης που το διαπερνούν έχουν κοινές ρίζες με την κρίση των σοσιαλιστικών και σοσιαλδημοκρατικών δυνάμεων της Ευρώπης, που εφαρμόζοντας πιστά μια νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση βλέπουν την επιρροή τους να μειώνεται κατακόρυφα και να συρρικνώνονται οι γραμμές τους. Η κρίση στην οποία μπήκε μετά την τρίτη εκλογική ήττα του «νέου ΠΑΣΟΚ» υπό τον Γ. Παπανδρέου δεν ξεπεράστηκε ούτε με τη δίμηνη εσωκομματική διαμάχη και τη νέα εντολή που πήρε ο Γ. Παπανδρέου. Φαίνεται ότι το ΠΑΣΟΚ ούτε θέλει ούτε μπορεί –με τη σημερινή μορφή του– να ασκήσει οποιοδήποτε σοβαρό αντιπολιτευτικό ρόλο. Ο κύριος λόγος δεν βρίσκεται στη διαπιστωμένη αδυναμία του ΠΑΣΟΚικού επιτελείου, αλλά στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει στην προώθηση των αναγκαίων νεοφιλελεύθερων μέτρων που απαιτεί το κεφάλαιο. Αυτό φάνηκε καθαρά σε μια σειρά από θέματα, όπως στην παιδεία (να καταργηθεί αντί να διατηρηθεί το άρθρο 16), πρόσφατα στο ασφαλιστικό (γραμμή να εφαρμοστεί ο νόμος Ρέππα αντί να καταργηθεί), στο θέμα του εκλογικού νόμου (γερμανικό μοντέλο αντί απλής αναλογικής), στο θέμα των εργασιακών σχέσεων (υποστήριξη της ευέλικτης εργασίας και μερικής απασχόλησης αντί για απαγόρευσή τους) κ.λπ., κ.λπ. Το «νέο ΠΑΣΟΚ», του σημιτικού εκσυγχρονισμού και της συναινετικής συμπολίτευσης του Γ. Παπανδρέου, στήριξε και στηρίζει το νεοφιλελευθερισμό, αποτελεί βασικό πυλώνα προώθησής του στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Σε τελική ανάλυση και οι δύο δυνάμεις του αστισμού περνούν την ίδια κρίση, αφού αδυνατούν να υλοποιήσουν τις στρατηγικές ανάγκες του συστήματος.
10. Το ΛΑΟΣ, παρά την πίεση που δέχθηκε προεκλογικά, κατόρθωσε να μπει στη Βουλή και φαίνεται να συσπειρώνει κόσμο ιδιαίτερα από τα πληττόμενα μικροαστικά στρώματα. Στις τάξεις του συσπειρώνει απροκάλυπτους φασίστες και ακροδεξιούς, που όμως χρησιμοποιούν φιλολαϊκή ρητορική, την ίδια στιγμή που υπερπροβάλλεται από τα ΜΜΕ. Στην ουσία πρόκειται για κόμμα ακροδεξιό, ρατσιστικό, με υπαρκτή μια νεοναζιστική πτέρυγα, το δε πρόγραμμά του έχει έντονο νεοφιλελεύθερο περιεχόμενο. Παράλληλα ρίχνει γέφυρες προς κάθε κατεύθυνση και –παρά τους λεονταρισμούς του– αποδεικνύει την «πειθαρχία» του στα κελεύσματα της κυρίαρχης τάξης διατηρώντας δεσμούς με τη ΝΔ και εκφράζοντας τη διαθεσιμότητά του να στηρίξει τον Καραμανλή σε ενδεχόμενες πολιτικές κρίσεις.
11. Η αδυναμία και αποδυνάμωση του δικομματισμού τροφοδοτεί κινήσεις και διεργασίες ώστε να καλυφθούν τα κενά: τα περί «ισχυρών κυβερνήσεων», φόβου «ακυβερνησίας», περάσματος από «την εποχή του δικομματισμού σε μια εποχή διπολισμού», τα περί ανάγκης συνεργασίας και σε κυβερνητικό επίπεδο των δύο μεγάλων κομμάτων κ.λπ. λέγονται και διακηρύσσονται προκειμένου να λειτουργήσει κανονικά το δικομματικό σύστημα, να μην υπάρξουν εντονότερες εκδηλώσεις μιας κρίσης αντιπροσώπευσης, για την απρόσκοπτη λειτουργία της αστικής ηγεμονίας στην κοινωνία. Όμως, οι δυνατότητές τους είναι πεπερασμένες. Η ψήφιση του νέου εκλογικού νόμου δεν τους λύνει κανένα πρόβλημα, γιατί οι προσεχείς εκλογές θα γίνουν με τον ίδιο εκλογικό νόμο και η φθορά της κυβέρνησης θα είναι δεδομένη. Η μεγάλη συμμετοχή στην απεργία και τη διαδήλωση τής 12/12 καθώς και η διαφαινόμενη σύγκρουση για την Ολυμπιακή εκθέτει την κυβέρνηση στα κέντρα εξουσίας και επιταχύνει διεργασίες, στις οποίες δεν θα μπορεί να πρωταγωνιστεί.
12. Από την άποψη αυτή, η ενίσχυση της αριστεράς σε ψήφους και ποσοστά στις πρόσφατες εκλογές καταγράφει υπαρκτές διεργασίες στους εργαζόμενους και στη νεολαία, ιδιαίτερα στα περισσότερο πληττόμενα κομμάτια, και μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για μια αντίστροφη πορεία: Πορεία τροποποίησης μέσω αγώνων και αντιστάσεων των συσχετισμών, αλλαγής του τοπίου –πολιτικού και ιδεολογικού– και φυσικά πορεία ανάδειξης της αριστεράς σε πρωταγωνιστική αντιπολιτευτική δύναμη στο νεοφιλελευθερισμό και το δικομματισμό, σε όλες τις παραλλαγές του, μέσα και έξω από τη Βουλή.
13. Η αποσταθεροποίηση και το μήνυμα προς τις δυνάμεις του δικομματισμού / νεοφιλελευθερισμού θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο αν δεν υπήρχε μια ορισμένη εικόνα και πραγματικότητα πολυδιάσπασης και αναξιοπιστίας για πλατιά στρώματα συνολικά της αριστεράς. Αν έλειπαν ορισμένες αμφισημίες στον πολιτικό λόγο του παρελθόντος και αν υπήρχε μεγαλύτερη τόλμη και ριζοσπαστικότητα σε μια σειρά από ευκαιρίες και αντιπαραθέσεις που έγιναν, τότε το εκλογικό αποτέλεσμα και η αλλαγή του τοπίου θα ήταν περισσότερο ευνοϊκά.
14. Ο ΣΥΡΙΖΑ αναμφισβήτητα ήταν η βασική δύναμη που κατοχυρώθηκε κατά την πρόσφατη περίοδο έχοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική σκηνή και μια σημαντική σχέση με τα κινήματα και τις αντιστάσεις που αναπτύχθηκαν. Το καλό εκλογικό αποτέλεσμα, η εκλογική επιτυχία, η ενδυνάμωση σε αστικά κέντρα και στο χώρο της νεολαίας δείχνουν ότι μπόρεσε να συσπειρώσει ένα πολιτικοποιημένο, ριζοσπαστικό κομμάτι, μπόρεσε να έχει μια προνομιακή σχέση με στρώματα της νεολαίας που αγωνίζονταν και πλήττονταν, μπόρεσε κιόλας να «εισπράξει» ένα τμήμα της απογοητευμένης βάσης του ΠΑΣΟΚ. Μελετώντας το εκλογικό αποτέλεσμα προκύπτει, εκτός των άλλων, πως ένα μεγάλο τμήμα της γενιάς της μεταπολίτευσης και του Πολυτεχνείου, κυρίως ανένταχτο, πείστηκε από την πολιτική συμπεριφορά και φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και ότι ένα μεγάλο μέρος νέων συσπειρώθηκε γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ (ο ΣΥΡΙΖΑ είναι τρίτο κόμμα στους νέους, ηλικιακά, ψηφοφόρους). Τέλος, θετικό ρόλο έπαιξε ο Αλ. Αλαβάνος που ξεχώρισε από όλους τους υπόλοιπους επικεφαλής κομμάτων (σοβαρότητα, επιχειρηματολογία, υποστήριξη κινημάτων, αντιπαράθεση με τη ΝΔ και το δικομματισμό). Επομένως, η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ ήταν μια αριστερή ριζοσπαστική ψήφος, μια αντινεοφιλελεύθερη ψήφος ενός τμήματος της κοινωνίας που παίρνει ενεργά μέρος στα κινήματα και στις αντιστάσεις, και ενός τμήματος που επιζητά πειστικό λόγο και συγκεκριμένες προτάσεις, χωρίς να αρκείται σε γενικολογίες. Ήταν μια ψήφος επικρότησης μιας επιλογής και εκφραστής της θέλησης για πορεία ενωτική και αριστερή, μια ψήφος επιβράβευσης του κεντρικού συνθήματος: «Να νικήσει η ζωή, αλλάζουμε το τοπίο».
15. Το ΚΚΕ γνώρισε σημαντική άνοδο, η οποία είναι πιο ισόρροπη σε αστικά κέντρα και επαρχία (σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ), με μεγαλύτερη διείσδυση σε στρώματα και χώρους της εργαζόμενης φτωχολογιάς. Ταυτόχρονα όμως είναι περισσότερο αποτέλεσμα μιας ψήφου διαμαρτυρίας και τιμωρίας των δύο μεγάλων, χωρίς πολλές αναζητήσεις και χωρίς ιδιαίτερο ιδεολογικό φορτίο ή επιδοκιμασία μιας στάσης του ΚΚΕ για τα κινήματα και τη γενικότερη ανασυγκρότηση της αριστεράς. Ο στόχος του ΚΚΕ να πλήξει όσο το δυνατόν περισσότερο τον ΣΥΡΙΖΑ και να τον παρουσιάσει λίγο πολύ σαν τα υπόλοιπα κόμματα του δικομματισμού γνώρισε μεγάλη αποτυχία. Φυσικά, το καλό εκλογικό αποτέλεσμα είναι επίσης συνάρτηση μιας ορισμένης οργανωτικότητας και ετοιμότητας που έχει το ΚΚΕ, καθώς και την απουσία όλων των πιο σύνθετων ζητημάτων που αναγκαστικά έχει ένα ενωτικό εγχείρημα.
16. Άνοδο είχαν και μικρότερα ψηφοδέλτια της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, ως αποτέλεσμα της αναζήτησης μιας άλλης εκλογικής στάσης από τους ψηφοφόρους – τιμωρία των δύο μεγάλων. Δεν μπόρεσε όμως να αναδειχτεί από αυτόν το χώρο μια αξιόλογη διεργασία συσπείρωσης και έκφρασης –με μαζικό τρόπο– ενός τμήματος που πήρε μέρος σε κοινωνικούς αγώνες και διεργασίες. Ωστόσο, το σημαντικό είναι πως και στο συγκεκριμένο χώρο τέθηκε το ζήτημα της ενωτικής δράσης και συσπείρωσης, έγιναν ορισμένες απόπειρες να εκφραστούν τέτοιες προσπάθειες, χωρίς όμως επιτυχία. Τα ψηφοδέλτια της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς που είχαν πιο σεχταριστική στάση και μικρότερη σχέση με τα κινήματα, αλλά πιο καθαρή φυσιογνωμία και γνωστούς τίτλους, είχαν τη μεγαλύτερη αύξηση.
17. Το ψηφοδέλτιο των Οικολόγων Πράσινων κατέγραψε σημαντικό ποσοστό και για λόγους συγκυρίας (πυρκαγιές και αναζήτηση ενός ψηφοδελτίου για έκφραση της αντιδικομματικής διάθεσης) και για λόγους φυσιογνωμίας, αφού τα οικολογικά ζητήματα δικαιολογημένα έχουν απασχολήσει ολόκληρη την κοινωνία και κατά το τελευταίο διάστημα έχουν γίνει πολλοί αγώνες για περιβαλλοντικά ζητήματα. Το ενδιαφέρον βρίσκεται στο γεγονός ότι, ενώ οι εκπρόσωποι του συγκεκριμένου κόμματος δεν έχουν σημαντική παρουσία στους αγώνες αυτούς, έχουν μια σχετική πείρα από την παρουσία της οικολογικής κίνησης στη χώρα μας, καθώς και ευρωπαϊκές διασυνδέσεις, και θέλουν να καταγραφούν σαν ένα ακόμα πολιτικό κόμμα, χωρίς να δίνουν σημασία στα ζητήματα της αριστεράς, ή ακόμα παρουσιάζοντας μια μεγάλη –και έντονα αποϊδεολογικοποιημένη– ευλυγισία στις επαφές και τις συνεργασίες με κόμματα ακόμα και του δικομματισμού.
Να εγκαινιάσουμε ένα νέο τύπο αντιπολίτευσης με πρωταγωνιστική δύναμη την αριστερά και τα κινήματα – Μερικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
18. Κατά την προεκλογική περίοδο ισχυριστήκαμε μεταξύ άλλων –και σωστά– πως ο ΣΥΡΙΖΑ «είναι το μεγαλύτερο ενωτικό αντινεοφιλελεύθερο εγχείρημα των τελευταίων δεκαετιών», χαιρετίσαμε τη διεύρυνσή του με δυνάμεις «της κομμουνιστικής αριστεράς, του σοσιαλιστικού χώρου και του χώρου της οικολογίας», υποστηρίξαμε πως ο ΣΥΡΙΖΑ «είναι η αριστερά των αντιστάσεων και των κινημάτων». Αυτοί οι τρεις ισχυρισμοί πρέπει να επικαιροποιηθούν ή και να συγκεκριμενοποιηθούν στο νέο πολιτικό τοπίο.
19. Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να συνεχίσει και να εντείνει την κατεύθυνση της πάλης εναντίον των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, οφείλει να αναδειχθεί σε πρωταγωνιστική δύναμη στον αγώνα των πληττόμενων από τις συγκεκριμένες πολιτικές. Οι διαστάσεις αυτού του αγώνα είναι πολιτικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, αγκαλιάζουν όλες τις πτυχές της ζωής. Σε όλους τους χώρους, σε όλα τα πεδία και επίπεδα, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να προβάλλει τις θέσεις και τις προτάσεις του. Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να ορίσει τον εαυτό του ως το βασικό και πρωταγωνιστικό αντίπαλο στο νεοφιλελευθερισμό, το δικομματισμό. Για να γίνει αυτό είναι αναγκαίο να προβάλλει και να τονίζει το στοιχείο της πιο πλατιάς ενότητας και συσπείρωσης δυνάμεων σε μια αντιιμπεριαλιστική και αντινεοφιλελεύθερη κατεύθυνση. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να είναι ανοιχτός, να έχει ανοιχτούς ορίζοντες, να συμβάλλει στην ανασυγκρότηση της αντίστασης και της αλλαγής των συσχετισμών. Το «όλοι μαζί μπορούμε να νικήσουμε» πρέπει να γίνει βασικό σύνθημα για την κινητοποίηση και οργάνωση των αντιστάσεων σε όλους τους χώρους. Γιατί έτσι συγκροτούμε την πληττόμενη πλειοψηφία της κοινωνίας σε πραγματικό αντίπαλο του νεοφιλελευθερισμού. Το «αριστερά και ενωτικά» δίνει ένα στίγμα με ιδεολογικά και προγραμματικά στοιχεία (αριστερά), και με όπλο την ενότητα και τη συσπείρωση τονίζουμε την ανάγκη και το δρόμο που μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές συσχετισμών.
20. Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να συνεχίσει, να βαθύνει και να διευρύνει τον αντιπολιτευτικό – αντινεοφιλελεύθερο ρόλο του. Αυτό οδηγεί σε συγκεκριμένα καθήκοντα: α) Στοχοποίηση του νεοφιλελευθερισμού αλλά και της κυβέρνησης που τον υλοποιεί (χωρίς να ξεχνιέται ο ρόλος του δικομματικού συστήματος). β) Ταυτόχρονα, να συνδέει την αντινεοφιλελευθέρη και αντικυβερνητική πάλη με μέτρα και ρυθμίσεις που προώθησε το ΠΑΣΟΚ όταν κυβέρνησε ή με τη στάση που τηρεί σήμερα, όταν δεν θίγει την ουσία του νεοφιλελευθερισμού. Συνεπώς, καταγγελία και αποκάλυψη του συναινετικού ρόλου του, συγκεκριμένα και όχι γενικόλογα. γ) Ανάδειξη θέσεων – στόχων – αιτημάτων και συνθημάτων που να εκφράζουν τις ανάγκες των εργαζόμενων και της νεολαίας.
21. Οι διευρύνσεις και τα αναγκαία ανοίγματα, όπως και ορισμένες τακτικές κινήσεις πρέπει να υπηρετούν το στόχο της συγκρότησης μιας αριστερής, αντινεοφιλελεύθερης και αντικαπιταλιστικής ριζοσπαστικής συσπείρωσης, να υπηρετούν το στόχο της ανασυγκρότησης της αριστεράς και των κινημάτων, και όχι της υπαγωγής τους στη σφαίρα της επίσημης αστικής (στην ουσία νεοφιλελεύθερης) πολιτικής. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που ξαναεπιβεβαιώνουμε με κατηγορηματικό τρόπο πως δεν μας ενδιαφέρει ο κυβερνητισμός και οι κεντροαριστερές εκδοχές διακυβέρνησης.
22. Η αλλαγή του συσχετισμού δύναμης δεν θα γίνει χωρίς διευρύνσεις. Αυτές όμως θα είναι αποτέλεσμα της πολιτικής δράσης και όχι καρπός συνεννοήσεων και μεθοδεύσεων κορυφής. Θα είναι αποτέλεσμα αύξησης της επιρροής και εμβέλειας της ριζοσπαστικής αριστεράς και της πολιτικής και του προγραμματικού λόγου της, και όχι αποτέλεσμα ορισμένων εκλογικών σκοπιμοτήτων και –πραγματικών ή πλασματικών– διλημμάτων.
23. Οι διευρύνσεις πρέπει να θεωρούνται αποτέλεσμα τής πιο τολμηρής και ριζοσπαστικής προώθησης των στόχων και των αγώνων του ΣΥΡΙΖΑ, και όχι η προϋπόθεση ώστε να γίνουν ορισμένα πράγματα. Είναι ανάγκη να επιμένουμε στον αριστερό χαρακτήρα της κοινωνικής και πολιτικής αντιπολίτευσης που πρέπει να ασκηθεί, και να μην αλλοιώνεται αυτός ο χαρακτήρας για την ανάγκη ορισμένων διευρύνσεων. Συζητάμε για τα υπαρκτά θέματα της διεύρυνσης προς το σοσιαλιστικό και τον οικολογικό χώρο, αλλά δεν πρέπει διόλου να ξεχνάμε την ανάγκη διεύρυνσης και προς άλλες αριστερές δυνάμεις ή, για να ειπωθεί διαφορετικά, την ανάγκη να επαναλαμβάνουμε το κάλεσμά μας προς όλες τις δυνάμεις της αριστεράς και της οικολογίας για κοινή δράση. Οδηγός μας πρέπει να είναι η ενότητα στη βάση για κοινή δράση. Αν αυτά τα δύο στοιχεία δεν εκπληρώνονται, δεν μπορεί να έχουν επιτυχία οι όποιες διευρύνσεις δεν οδηγούν στην ανάδειξη της αριστεράς σε μια νέου τύπου αντιπολιτευτική και πρωταγωνιστική δύναμη. Σε κάθε περίπτωση, δεν ωφελούν ούτε την αριστερά ούτε τα κινήματα συνεργασίες που γίνονται σε επίπεδο κορυφής, υπό την ηγεμονία ενός διαχειριστικού νεοφιλελεύθερου προγράμματος.
24. Σχετικά με τη διεύρυνση προς το σοσιαλιστικό χώρο, είναι αναγκαίο να υπάρξει συνάντηση μέσα στις αντιστάσεις και στους αγώνες, είναι αναγκαίο να αναγνωριστεί πως υπάρχει ένα πολιτικό κενό στο χώρο του ΠΑΣΟΚ, που αφήνει έκθετο ένα μεγάλος μέρος της βάσης του. Ταυτόχρονα όμως, μαζί με κάθε πρόταση ή τακτική, πρέπει να γίνεται φανερό και να τονίζεται πως δεν υπάρχει κανένα περιθώριο κεντρικής συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ, ούτε μας ενδιαφέρει μια κεντροαριστερή κυβερνητική διαχείριση (πάντα νεοφιλελεύθερης κατεύθυνσης). Επομένως, οι συνεργασίες κορυφής με το ΠΑΣΟΚ και τις επίσημες πτέρυγές του –σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο– δεν έχουν νόημα, ούτε τις επιδιώκουμε. Επιδιώκουμε όμως ευρύτατες συνεργασίες στη βάση υπαρκτών προβλημάτων με τη συγκρότηση επιτροπών πρωτοβουλίας (και υπάρχει το προηγούμενο της πείρας σχετικά με την υπεράσπιση του άρθρου 16), μέσω των οποίων μπορούν να υπάρξουν προσεγγίσεις με ανθρώπους που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ. Πέρα όμως από τη συνεργασία σε κεντρικό επίπεδο –που την αποκλείουμε– ή τη συνεργασία που έχει γίνει σε κοινωνικά μέτωπα (π.χ. άρθρο 16), πρέπει να κρίνεται κατά περίπτωση η δυνατότητα συνεργασιών σε επιμέρους μέτωπα, στη βάση κινηματικών διαδικασιών, οριοθετημένων απέναντι σε κεντροαριστερά διαχειριστικά εγχειρήματα. Το καθοριστικό στη λειτουργία μας πρέπει να είναι η ενίσχυση της τάσης αποδέσμευσης κόσμου από την πολιτική της ηγεσίας του και τον κομματικό έλεγχο της νεοφιλελεύθερης σοσιαλδημοκρατίας, και όχι η τακτική μας να συγκαλύπτει και να ωραιοποιεί τη νεοφιλελεύθερη μεταλλαγή της.
25. Σχετικά με τον οικολογικό χώρο, οι όποιες κινήσεις πρέπει να οδηγούν στην ενίσχυση μιας πλατιάς αντινεοφιλελεύθερης συσπείρωσης, που δεν είναι ουδέτερη, έχει κοινωνικές αιτίες και δεν πρέπει η αριστερά να κρύβει την ταυτότητά της ή να την παραμερίζει ώστε να «κάνει χώρο» σε μια δύναμη (Οικολόγους Πράσινους) που έχει δείξει ότι διεκδικεί αυτόνομο ρόλο και δεν έχει ανάλογη στόχευση (δημιουργία μιας αντινεοφιλελεύθερης συσπείρωσης – μετώπου κ.λπ.). Την ίδια στιγμή όμως υπάρχει πληθώρα ομάδων και κινήσεων που δραστηριοποιούνται σε θέματα οικολογίας και πρέπει να υπάρχει διαρκής αναφορά και συνεργασία ώστε να αισθάνονται τον ΣΥΡΙΖΑ όχι απλώς ως μία ακόμα πολιτική δύναμη, αλλά ως μια ζωντανή ριζοσπαστική δύναμη που εμπεριέχει ως βασική πλευρά της συγκρότησής της την οικολογική διάσταση. Η σύγχρονη αριστερά δεν είναι ξένη και ανταγωνιστική με την οικολογική διάσταση, αλλά αντίθετα την έχει εγκολπώσει ως βασική προγραμματική θέση της. Η ριζοσπαστική οικολογική αριστερά δεν συμμερίζεται την άποψη του διαχωρισμού των περιβαλλοντικών ζητημάτων από τα κοινωνικά ζητήματα. Κάτι τέτοιο θα συνιστούσε μια συντηρητική πολιτική.
26. Ο ΣΥΡΙΖΑ ενδιαφέρεται άμεσα και επενδύει την προοπτική του στην ανασυγκρότηση της αριστεράς και των κινημάτων, στην ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος, της ριζοσπαστικής οικολογίας και των κοινωνικών κινημάτων. Ιδιαίτερα σήμερα, στις συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί από την κατάρρευση βεβαιοτήτων, από τις μεγάλες ανατροπές που έγιναν κατά τις περασμένες δεκαετίες αλλά και την εμφάνιση ενός νέου μεγάλου κύκλου αγώνων σε ολόκληρο τον κόσμο, αριστερά ριζοσπαστική χωρίς πρόταγμα και εναλλακτική πρόταση δεν μπορεί να υπάρχει. Γι’ αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για την ανασυγκρότηση της αριστεράς και των κινημάτων να επιβεβαιωθεί ξανά ο στόχος του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας, ο στόχος του σοσιαλισμού, που θα έχει εμπλουτιστεί από τη θετική και αρνητική εμπειρία του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε στον 20ό αιώνα. Γι’ αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να θεωρεί ανοιχτή και να υποβοηθά με όλους τους τρόπους τη συζήτηση και διερεύνηση του συγκεκριμένου ζητήματος, καθώς και να συνδέει την εναλλακτική προγραμματική πρότασή του (που πρέπει να επεξεργαστεί) με το στόχο του σοσιαλισμού που καταργεί την εκμετάλλευση και την καταπίεση, το σοσιαλισμό της δημοκρατίας και της ελευθερίας, όπου όλοι οι άνθρωποι διαμορφώνουν οι ίδιοι τις τύχες τους, συμφιλιωμένοι με τη φύση και το περιβάλλον.
27. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένας ακτιβισμός ή μια εκλογική παρουσία. Είναι κάτι πιο σύνθετο και οφείλει να οδηγεί σ’ έναν ιδεολογικό και πολιτικό εμπλουτισμό της σημερινής υπαρκτής αριστεράς. Το στοιχείο αυτό είναι αναγκαίο για την απόκτηση της χαμένης αξιοπιστίας της αριστεράς, για το κέρδισμα νέων ακροατηρίων στην υπόθεση της αριστεράς. Αν κατορθώσουμε να κάνουμε όσα αναφέρονται στα σημεία 17-24, τότε θα έχουμε εγκαινιάσει ένα νέο τύπο αντιπολίτευσης με πρωταγωνιστική δύναμη την αριστερά και τα κινήματα. Το «κλειδί» σε κάθε περίπτωση είναι η συγκρότηση, λειτουργία και δραστηριοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ, η έκφραση και προώθηση μιας αριστερής ενωτικής γραμμής, η συνέχιση και ο εμπλουτισμός των θέσεων που έχουμε χαράξει μέχρι σήμερα. Επομένως, τίθεται το ζήτημα τι ΣΥΡΙΖΑ θέλουμε.
Τι ΣΥΡΙΖΑ θέλουμε
28. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μια πολιτική συνεργασία αριστερών δυνάμεων, ένας συνασπισμός κομμάτων, οργανώσεων, πολιτικών ομάδων και πρωτοβουλιών, καθώς και πολυάριθμων μη ενταγμένων σε οργανώσεις αριστερών αγωνιστών. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα ακόμα αριστερό κόμμα. Είναι μια πρωτοβουλία που ενσαρκώνει την ανάγκη των καιρών και τις προσδοκίες του κόσμου της αριστεράς για ενότητα και κοινή δράση. Με αυτή την έννοια είναι ένα εγχείρημα σε εξέλιξη, ανοιχτό σ’ όλες τις δυνάμεις και τους αγωνιστές της αριστεράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ συγκροτήθηκε πριν από τις εκλογές του 2004, διευρύνθηκε, ενώ η πολιτική σημασία και αναγκαιότητά του επιβεβαιώθηκε στη μάχη των εκλογών του 2007. Ωστόσο, αν και οι εκλογές επιτάχυναν την εμφάνισή του και συνετέλεσαν στη διεύρυνσή του, δεν αποτελεί μόνο ή κυρίως ένα εκλογικό σχήμα.
29. Η συνεργασία που έχει επιτευχθεί στηρίζεται σε μια στέρεη πολιτική συμφωνία, που καταγράφεται στα πολιτικά κείμενα των διακηρύξεων τού 2003 και 2007. Η πολιτική συμφωνία δεν είναι απλώς ένα άθροισμα στόχων κοινής δράσης. Βασίζεται σε κοινές αντιλήψεις για τα μεγάλα πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα της εποχής μας, για τη διεθνή κατάσταση, τις αιτίες που εκτρέφουν την κοινωνική πόλωση, τις πολεμικές επεμβάσεις και τις οικολογικές κρίσεις.
30. Βάση της πολιτικής μας συμφωνίας αποτελεί η ανάλυση για το νεοφιλελευθερισμό, για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, για τις δημοκρατικές ελευθερίες, για μια άλλη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, καθώς και η αναφορά στις δυνάμεις της εργασίας, ο αγώνας για έναν κόσμο που «ο άνθρωπος θα είναι πάνω από τα κέρδη». Αιχμή της πολιτικής μας συμφωνίας αποτελεί το πλαίσιο των άμεσων πολιτικών στόχων και τα μέτωπα πάλης που αναδεικνύουν οι αγώνες των εργαζόμενων, της νεολαίας, των γυναικών. Με δυο λόγια, ο ΣΥΡΙΖΑ φιλοδοξεί να είναι η έκφραση της αντινεοφιλελεύθερης, αντιιμπεριαλιστικής, ενωτικής, αυτόνομης ριζοσπαστικής αριστεράς.
31. Είμαστε η αντινεοφιλελεύθερη αριστερά γιατί αγωνιζόμαστε με συνέπεια κατά των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων του νεοφιλελευθερισμού και των πολιτικών του.Είμαστε η αριστερά που αγωνίζεται ενάντια στον ιμπεριαλισμό, στη Νέα Τάξη Πραγμάτων και στον πόλεμο. Είμαστε η ενωτική αριστερά γιατί με συνέπεια παλεύουμε για την ενότητα των εργαζόμενων, για την ενότητα όλων των αριστερών δυνάμεων. Είμαστε η αυτόνομη και ανεξάρτητη αριστερά γιατί δεν έχουμε εξαρτήσεις και δεσμεύσεις από το κράτος και τα μεγάλα συμφέροντα. Είμαστε η ριζοσπαστική αριστερά γιατί αγωνιζόμαστε για βαθιές τομές και ρήξεις με τον καπιταλισμό, τέτοιες που να ανοίγουν το δρόμο για ριζικές αλλαγές και για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.
32. Ολόκληρη η αριστερά και ιδιαίτερα ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται «υπό δοκιμή», όπως εύστοχα είπε ο σ. Αλ. Αλαβάνος αμέσως μετά τις εκλογές. Είμαστε ακόμα υπό δοκιμή, θα είμαστε υπό δοκιμή, και πρέπει ουσιαστικά να αισθανόμαστε σαν να δίνουμε εξετάσεις απέναντι στην εργατική τάξη, στον λαό, στους εργαζόμενους, στη νεολαία για το με ποιο τρόπο θα ανταποκριθούμε σ’ αυτό που περιμένουν, σ’ αυτό που θέλουν, και δεν πρέπει να τους απογοητεύσουμε.
33. Από αυτή την άποψη, η φυσιογνωμία της αριστεράς θα εξαρτηθεί από το αν θα πορευτεί με συνέπεια προς αυτόν τον κόσμο, αν θα προσπαθήσει να αποκτήσει σχέσεις και δεσμούς μαζί του, αν θα μπορέσει να τον εκφράσει. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε. Δεν μπορεί να είμαστε ευχαριστημένοι από τη σημερινή κατάσταση της αριστεράς αναφορικά με τους δεσμούς που έχει με το τμήμα της κοινωνίας που πλήττεται περισσότερο από τη νεοφιλελεύθερη πολιτική.
34. Η ακρίβεια και η φτώχεια έχουν πάρει τρομακτικές διαστάσεις. Μόλις μετά τις εκλογές ακρίβυναν μια σειρά από βασικά είδη. Αυτό σημαίνει ότι δεν μας υπολογίζουν. Θα ‘πρεπε να μπορούμε να βρούμε τρόπους να αντιδράσουμε σ’ όλα αυτά. Θα ‘πρεπε να βρούμε τρόπους να συγκροτηθούμε, να αντισταθούμε και να οργανωθούμε ενάντια σ’ αυτές τις πολιτικές. Η φτώχεια έχει βέβαια κι άλλη μία πλευρά. Δεν είναι μονάχα υλική, είναι και πολιτιστική, είναι και κοινωνική, είναι και πνευματική. «Βουλιάζουμε»· πρέπει να αντιδράσουμε και σ’ αυτή τη μορφή της φτώχειας.
35. Πρέπει να υπάρχει σαφήνεια όσον αφορά τι περιμένουμε από τη Βουλή και τι περιμένουμε από τους αγώνες. Η αριστερά πρέπει να μην έχει αυταπάτες σ’ αυτό το θέμα. Η οργάνωση του λαού, οι αντιστάσεις και οι αγώνες είναι το βασικό. Χρειαζόμαστε όμως και μέσα στη Βουλή παρουσία, χρειαζόμαστε μια κοινοβουλευτική ομάδα που να «οργώνει» ολόκληρη την Ελλάδα και να ’ναι κοντά στους αγώνες και στα προβλήματα που έχει ο λαός. Χρειαζόμαστε κοινοβουλευτική ομάδα και παρουσία στο κοινοβούλιο που να είναι καταγγελτική, αποκαλυπτική, όχι κομφορμιστική, που να την αισθάνεται ο κοσμάκης δική του. Μια κοινοβουλευτική ομάδα που θα δίνει μάχη μέσα στη Βουλή, ενώ παράλληλα θα βρίσκεται κοντά στα προβλήματα που έχουν οι εργαζόμενοι και η νεολαία, δίπλα σε όλους τους αγώνες που διεξάγονται.
36. Η αριστερά οφείλει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο απευθυνόμενη πρώτα και κύρια στον κόσμο στον οποίο πρέπει να αναφέρεται –στους εργαζόμενους, τους φτωχούς, τους αποκλεισμένους, τη νεολαία, τις γυναίκες–, προκειμένου να φαίνεται ότι είναι η δύναμη που μπορεί να συσπειρώνει τον κόσμο, η δύναμη η οποία στηρίζει κάθε άνθρωπο που καταπιέζεται σ’ αυτή την κοινωνία, η δύναμη η οποία θέλει να αλλάξει ολόκληρο τον κόσμο και δεν ντρέπεται να το δηλώνει και να το διαδηλώνει.
37. Ενώ όμως ο ΣΥΡΙΖΑ γενικά έχει κατακτήσει σεβασμό και κύρος, στην πράξη παραμένει ένα αδύνατο σχήμα που δυσκολεύεται να επιτελέσει το έργο συντονισμού και καθοδήγησης που του αναλογεί. Τα όργανά του και ιδιαίτερα η Συντονιστική Επιτροπή και η Γραμματεία δεν έχουν την αναγκαία δύναμη και ικανότητα για την παραγωγή και άσκηση πολιτικής. Αυτό ώς ένα βαθμό οφείλεται στο συντονιστικό χαρακτήρα τους, τον τρόπο συγκρότησής τους και στη δυσκολία των συνιστωσών –και ιδιαίτερα της πιο μεγάλης– να εκχωρήσουν αντικείμενο πολιτικής δράσης και εκπροσώπησης στον κοινό φορέα. Οφείλεται όμως και σε πρακτικές αδυναμίες και σε διάχυτα λανθασμένες αντιλήψεις που υποβαθμίζουν τη σημασία των συλλογικών διαδικασιών για την επεξεργασία και παραγωγή πολιτικών θέσεων, ακόμη και για πολύ σοβαρά θέματα γενικότερης σημασίας. Αυτά τα φαινόμενα μειώνουν την αναγκαία συλλογικότητα και εκ των πραγμάτων μπορούν να οδηγήσουν στη μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σ΄ ένα εκλογικό μηχανισμό χρήσιμο μόνο για την προεκλογική περίοδο. Για να αντέξει το εγχείρημα της ενότητας θέλει να τροφοδοτείται πολιτικά και οργανωτικά, και ταυτόχρονα να αναβαθμίζεται με άλλα περιεχόμενα. Επομένως, χρειάζεται συζήσηση πολιτικών και ιδεολογικών θεμάτων (πέραν όσων περιλαμβάνονται στις εκλογικές διακηρύξεις ή αναδεικνύονται από τη συγκυρία), στα οποία οι συνιστώσες δεν έχουν συμπτώσεις.
38. Ο τρόπος διαμόρφωσης των αποφάσεων και της πολιτικής βαραίνει στη ζωή των αριστερών κομμάτων και συνασπισμών γιατί αποτελεί πρόκριμα και υπόδειγμα για το πώς θα διαμορφώσουν τις συνθήκες και τους όρους άσκησης της εξουσίας αν κατακτήσουν τη λαϊκή πλειοψηφία. Χρειάζεται λοιπόν να υπάρξει η πολιτική βούληση και να παρθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα που θα δώσουν καθαρή εικόνα, δύναμη και προοπτική στο εγχείρημα της συνεργασίας, και θα βοηθήσουν να προχωρήσουμε σε ανώτερες μορφές πολιτικής ενότητας.
39. Ουσιώδης προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η ενεργοποίηση των χιλιάδων αγωνιστών που βρίσκονται έξω από τις οργανώσεις, αλλά αναγνωρίζουν ως πολιτική τους εκπροσώπηση τον ΣΥΡΙΖΑ και θέλουν να συμμετέχουν στις συλλογικές διαδικασίες του, καθώς επίσης η δραστηριοποίηση των μελών των συνιστωσών σε μια ενιαία πολιτική και αγωνιστική γραμμή, μέσα από τις γραμμές των συνδικάτων, των μαζικών οργανώσεων, των αυτοδιοικητικών κινήσεων.
40. Στην κατεύθυνση αυτή μπορεί να συμβάλλει αποφασιστικά η Πανελλαδική Σύσκεψη (ΠΣ) που έχουμε αποφασίσει και θα πραγματοποιηθεί στις 1 και 2 Μαρτίου 2008. Η ΠΣ δεν θα να είναι το πανηγυρικό φινάλε της επιτυχούς εκλογικής μάχης του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η αφετηρία για τη δημιουργική συγκρότησή του με ανοιχτές μαζικές διαδικασίες βάσης. Άμεσος στόχος πρέπει να είναι το ξεκίνημα μιας ευρύτατης πολιτικής και οργανωτικής προσπάθειας για τη δημιουργία παντού τοπικών και κλαδικών επιτροπών του ΣΥΡΙΖΑ, για την ένταξη σ’ αυτές κυρίως ανένταχτων αγωνιστών και την ανάληψη συστηματικής και οργανωμένης πολιτικής δράσης. Η δραστηριοποίηση όλων στις επιτροπές του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί την προϋπόθεση για την κοινή δράση στη βάση και τοπικά. Ακόμα, το πέρασμα σημαντικού μέρους της άμεσης πολιτικής δραστηριότητας των μελών των συνιστωσών στις τοπικές επιτροπές του ΣΥΡΙΖΑ θα ενισχύσει όχι μόνο την κοινή δράση αλλά και θα αυξήσει τη γενικότερη εμβέλεια της πολιτικής παρέμβασης του ΣΥΡΙΖΑ.
Σχετικά με τα μέτωπα πάλης που ανοίγονται μπροστά μας
41. Στο συγκεκριμένο μέρος του κειμένου δεν θα γίνει εκτενής αναφορά στα μέτωπα, καθώς υπάρχουν αρκετά πράγματα στη διακήρυξη και η επανάληψή τους δεν θα προσέθετε κάτι σημαντικό. Θα αναφερθούμε σε ορισμένα ζητήματα που αφορούν την ιεράρχηση και τη σημασία που έχει το καθένα από αυτά στην τρέχουσα περίοδο, καθώς και σε ορισμένες επισημάνσεις για ζητήματα που θα μας απασχολήσουν κατά την επόμενη περίοδο. Να ληφθεί επίσης υπόψη ότι η έκταση που δίνεται στο καθένα δεν είναι ισορροπημένη.
42. Υπάρχει σήμερα μια προβληματική για το αν είναι αναγκαίο ένα μίνιμουμ πρόγραμμα πάλης ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό για τη ανάδειξη μιας αντιπολίτευσης νέου τύπου, αριστερής και ριζοσπαστικής, που να καλύπτει αρκετά κενά που υπάρχουν και άρα να υποβοηθά την απόκτηση δεσμών με τον κόσμο που συγκινείται από το συγκεκριμένο εγχείρημα ή πλήττεται από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές. Την ίδια στιγμή υπάρχει μια προβληματική για την εκπόνηση μιας εναλλακτικής προγραμματικής πρότασης που εμπεριέχει στοιχεία άμεσα και μεσοπρόθεσμα (έως και στρατηγικά), ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη πειθώς και κατάθεση μιας πιο ολοκληρωμένης «ταυτότητας». Ο μεγαλύτερος κίνδυνος βρίσκεται στο να μη γίνει ούτε το ένα ούτε το άλλο και να προχωράμε στη βάση των θεμάτων που φέρνει η επικαιρότητα και «αυθόρμητα η ζωή». Το ζήτημα αυτό χρειάζεται συζήτηση και ξεκαθάρισμα τόσο προς την ΠΣ όσο και μετά.
43. Το ασφαλιστικό έχει μπει έτσι κι αλλιώς στην ημερήσια διάταξη και ήδη έχουν γίνει ορισμένα πράγματα από τον ΣΥΡΙΖΑ. Η μάχη όμως αυτή θα συνεχιστεί και πρέπει να επικεντρώσουμε στο ζήτημα γιατί αφορά ολόκληρη την κοινωνία και μπορεί να αποτελέσει κάτι αντίστοιχο της μάχης ενάντια στην προσπάθεια αναθεώρησης του άρθρου 16, μόνο που σστη συγκεκριμένη περίπτωση ο τόνος δεν θα είναι εκείνος ενός νεολαιίστικου αγώνα. Θα είναι πιο σύνθετος, πιο δύσκολος, πιο πολύμορφος κ.λπ.
44. Η νέα διακυβερνητική συμφωνία (το νέο ευρωσύνταγμα) άμεσα θα τεθεί και θα απασχολήσει. Ίσως να ξανανοίξουν οι συζητήσεις για την ευρωπαϊκή πορεία κ.λπ. Ο ΣΥΡΙΖΑ καλύπτεται με όσα έχουν συνομολογηθεί στη διακήρυξη και μπορεί να τοποθετηθεί αρνητικά απέναντι στη νέα διακυβερνητική συμφωνία.
45. Σχετικά με το συγκεκριμένο σημείο μπορεί να ανοίξει κι άλλο η συζήτηση, είναι θέμα επιλογής. Πάντως, η ευρωπαϊκή διάσταση της πάλης ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό –άρα και ο συντονισμός και οι επαφές με όλες τις εκφάνσεις της ευρωπαϊκής αριστεράς– είναι δεδομένη και αναγκαία. Την ίδια στιγμή, όπως έχει δείξει η ζωή, ο νεοφιλελευθερισμός μπορεί να υποστεί ήττες και στα πλαίσια μιας χώρας, και αυτό να έχει αντίκτυπο σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό χώρο, εμποδίζοντας ρυθμίσεις και σχεδιασμούς των δυνάμεων του κεφαλαίου και των κυβερνήσεών του. Πιθανά, θα ήταν χρήσιμη η προβολή του εγχειρήματος του ΣΥΡΙΖΑ στην Ευρώπη και μια πρωτοβουλία που θα αναδείκνυε αυτή τη διάσταση (π.χ. μια συνάντηση στην Αθήνα με συμμετοχή δυνάμεων από όλη την ευρωπαϊκή αριστερά).
46. Οι ιδιωτικοποιήσεις (βλέπε π.χ. περίπτωση ΟΤΕ, Ολυμπιακής, λιμάνια κ.λπ.) μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν τομείς και μέτωπα παρεμβάσεων γιατί αποκαλύπτουν τον καταστροφικό και επικίνδυνο ρόλο που έχει ο νεοφιλελευθερισμός για την οικονομία, την κοινωνία, τη χώρα, τους εργαζόμενους κ.λπ.
47. Φτώχεια – ανεργία – ακρίβεια – τιμολόγια – υπηρεσίες: Ίσως πρέπει να γίνουν κάποιες καμπάνιες και να αναδειχθούν πρωτοβουλίες και ακτιβισμοί που να δίνουν διέξοδο ή να μην αποδέχονται ανατιμήσεις κ.λπ. Σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή εμπειρία υπάρχουν παραδείγματα και μορφές αγώνα που μπορούμε να αξιοποιήσουμε.
48. Δημοκρατικά δικαιώματα και ποινικοποίηση αγώνων: Υπάρχει δραματική χειροτέρευση και εκτραχηλισμός της κεντρικής εξουσίας απέναντι σε αγώνες, δικαιώματα, ακόμα και ανεξάρτητες αρχές. Κάμερες, μετανάστες, ΜΜΕ κ.λπ.
49. Εξοπλιστικά προγράμματα, ΝΑΤΟ, βάσεις κ.λπ.: Πιθανές πρωτοβουλίες και εκδηλώσεις για ανάδειξη ζητημάτων, τοπικά, περιφερειακά, πανελλαδικά.
50. Γυναίκες – σεξισμός: Πέρα από τη γενική αποκάλυψη της διπλής καταπίεσης της γυναίκας στην παραγωγή και την οικογένεια, είναι απαραίτητο να δείξουμε πως ανάμεσα στα πρώτα θύματα του νεοφιλελευθερισμού βρίσκονται οι γυναίκες με πολλαπλούς τρόπους. Πιθανή καμπάνια τέτοιου χαρακτήρα που να φέρει στην επιφάνεια αιτήματα, θέσεις, προβλήματα.
51. Ιδιαίτερο βάρος χρειάζεται να δοθεί στα κοινωνικά στρώματα που τοποθετούνται στα όρια της κοινωνίας, που βρίσκονται «εντός-εκτός» ως κοινωνικά αποκλεισμένοι. Συνήθως, οι «εκτός», ως κοινωνική κατηγορία, αποκρύπτονται, είναι εκτός πολιτικής ατζέντας, βιώνοντας τη φτώχεια, την ανέχεια, τις ανισότητες, τις διακρίσεις, την κοινωνική προκατάληψη. Είναι οι χωρίς φωνή, οι χωρίς δικαιώματα. Οι μακροχρόνια άνεργοι, οι μετανάστες χωρίς χαρτιά, οι άστεγοι, οι εξαρτημένοι από ουσίες, οι κρατούμενοι, οι κακοποιημένες γυναίκες, οι ανάπηροι, οι τσιγγάνοι, οι άνθρωποι με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, τα παιδιά που βρίσκονται εκτός οικογενειακού πλαισίου μπορεί να είναι στα όρια της κοινωνίας, αλλά είναι στο κέντρο της δικής μας προσοχής.
52. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε το συγκριτικό πλεονέκτημα που έχουμε στο χώρο της νεολαίας και να επεξεργαστούμε παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες που θα μας αναδείξουν στην κατεξοχήν δύναμη που υπερασπίζεται τη νεολαία και εκφράζει ένα νεανικό πολιτικό λόγο. Αξιοποιώντας την πείρα που έχουμε από τα κινήματα (αντιπαγκοσμιοποιητικό, σπουδαστικό, πόλης κ.λπ.), να φροντίσουμε πιο συστηματικά την παρέμβαση στους νέους εργαζόμενους που πλήττονται με ιδιαίτερο τρόπο.
53. Είναι αναγκαίες πρωτοβουλίες και μέτωπα για το περιβάλλον. Οι παγκοσμιοποιημένες νεοφιλελεύθερες πολιτικές επιταχύνουν και πολλαπλασιάζουν την έκταση και τα μεγέθη της οικολογικής κρίσης. Η κλιματική αλλαγή, που οφείλεται στο ρυπογόνο ενεργειακό πρότυπο, την ενεργειακή σπατάλη, τη συνεχώς διογκούμενη αστικοποίηση, τη διαρκή επέκταση των μεταφορικών δικτύων και του ΙΧ αυτοκινήτου, την αποψίλωση των δασών και την καταστροφή της φύσης, είναι αποτέλεσμα της οικονομίας της αγοράς και του κέρδους, και απειλεί το μέλλον του πλανήτη, την επιβίωση και ευημερία των ανθρώπων. Η χώρα μας, παρά τις εμφανείς αλλαγές στο κλίμα που εκφράζονται με καύσωνες, πλημμύρες, ξηρασία κ.λπ., δεν εφαρμόζει ούτε τους ανεπαρκείς στόχους του Πρωτοκόλλου του Κιότο για τον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα – βασικού παράγοντα της κλιματικής αλλαγής. Αντίθετα, ζούμε στους ρυθμούς της καταστροφής από τις φετινές πυρκαγιές και της συνεχιζόμενης παντοκρατορίας των μεγάλων κατασκευαστικών εταιριών, που απομυζούν τα δημόσια έσοδα στην υλοποίηση μεγάλων τεχνικών έργων και κερδοσκοπικών επενδύσεων κλίμακας, οικολογικά και κοινωνικά επιζήμιων. Η στήριξη του αγροτικού χώρου, η ριζική αλλαγή του σημερινού τουριστικού προτύπου, η απόλυτη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, η σταδιακή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), η αντιμετώπιση των ανθρωπογενών αιτίων της λειψυδρίας, η προστασία των ελεύθερων χώρων και η ανάπλαση των πόλεων –και ιδιαίτερα της Αττικής– με δραστική ενίσχυση των πράσινων πνευμόνων, η κυριαρχία της εναλλακτικής στο ΙΧ μετακίνησης, η περιστολή της ενεργειακής σπατάλης και η ανακύκλωση αποτελούν μέτρα SOS για την ανάσχεση της οικολογικής κρίσης και της κλιματικής αλλαγής.
54. Ζητήματα εξωτερικής πολιτικής ή ζητήματα με γείτονες, ή ακόμα και εθνικά ζητήματα (πΓΔΜ, Αιγαίο, Κόσοβο, Κύπρος, ελληνοτουρκικές σχέσεις κ.λπ.): Τονισμός ενός ευρύτερου πλαισίου αντιμετώπισης, που βασικά του στοιχεία είναι: υπεράσπιση της ειρήνης, της καλής γειτονίας, της μη ανάμειξης των μεγάλων δυνάμεων και ειδικά του ΝΑΤΟ (δηλαδή αγώνας ενάντια στην παρουσία της αμερικάνικης επιθετικής μηχανής) –αγώνας ενάντια στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και ενίσχυση των πρωτοβουλιών του εργατικού, νεολαιίστικου, αντιπολεμικού και οικολογικού κινήματος των χωρών αυτών, ανάπτυξη και σύσφιξη σχέσεων φιλίας και αλληλεγγύης των λαών–, αντιπαράθεση με τον εθνικισμό και τις αλυτρωτικές επεκτατικές πολιτικές που δηλητηριάζουν τους λαούς. Είναι εφικτό έπειτα από συζήτηση να υπάρχουν καταλήξεις σε μια μίνιμουμ βάση που να εκφράζουν όλες τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ.