Ο Δεκέμβρης σαν δημιουργική αφορμή, της Μαρίας Ξυλούρη

Μια μουσική παράσταση για το Δεκέμβρη

Είναι, ίσως, πολύ νωρίς ακόμα να μιλήσει κανείς για τη μαγιά –την καλλιτεχνική, γιατί η κοινωνική μαγιά είναι ήδη ορατή– που άφησε ο Δεκέμβρης που μας πέρασε. Όμως τα ίχνη υπάρχουν, κι αυτό ήταν φανερό ήδη από την εξέλιξη των γεγονότων. Μια απ’ τις πιο πολυσυζητημένες, στο πλαίσιο, έστω, αυτού που (με ή χωρίς εισαγωγικά) αποκαλούμε πνευματικό κόσμο, κινήσεις που έγιναν τον Δεκέμβρη ήταν οι παρεμβάσεις σε θεατρικές παραστάσεις –ακόμα και σε συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής- από φοιτητές δραματικών σχολών κ.λπ. Μερικούς μήνες αργότερα, μια άλλη ομάδα νέων με θεατρικές και μουσικές ανησυχίες –άλλοι από αυτούς φοιτητές σχετικών σχολών κι άλλοι απλώς παρακινημένοι από το κέφι των υπολοίπων-, ανέβασε ένα δικό της σχόλιο για τον Δεκέμβρη: μια χειροποίητη μουσική παράσταση, τα “Ερωτικά Δεκεμβριανά”, που ανέβηκε για μερικά βράδια του Απρίλη στον πολυχώρο της Άγκυρας. Συζητήσαμε μαζί τους για το πώς οδηγήθηκαν σε αυτή την παράσταση.

Η ομάδα –Μαργαρίτα Γερογιάννη, Ειρήνη Γεωργαλάκη, Γιώργος Ζιάβρας, Σάββας Σωτηρόπουλος και Ζέτη Φίτσιου– συγκεντρώθηκε με σκοπό να δοκιμάσει να κάνει μια παράσταση, χωρίς συγκεκριμένο θέμα κατά νου? υπήρχε απλώς η κοινή ανάγκη της δημιουργίας που συγκέντρωσε κάποιους φίλους. Μια, δηλαδή, από πολλές αντίστοιχες ομάδες που προσπαθούν να κάνουν κάποια δημιουργικά βήματα, στην Αθήνα αλλά και αλλού, προσπερνώντας δυσκολίες για να δώσουν “χειροποίητες” παραστάσεις. Μια γόνιμη διεργασία για τους συμμετέχοντες, σίγουρα, συχνά και με πολύ ενδιαφέροντα και αξιόλογα αποτελέσματα.

Πρόθεσή τους, αρχικά, ήταν να προσεγγίσουν τον έρωτα μέσα από την ποίηση. “Στην προεργασία της παράστασης, όμως, συνειδητοποιήσαμε ότι αυτό δεν μας αφορούσε τόσο, ώστε να του δώσουμε τη σύγχρονη και νεανική πνοή που θέλαμε. Το υλικό που είχαμε συγκεντρώσει δεν μας ικανοποιούσε και φτάσαμε να βαλτώνουμε”, λένε. Τελικά αποφάσισαν να κρατήσουν τον έρωτα και να πετάξουν την ποίηση? και η Ειρήνη, που έγραψε τα κείμενα της παράστασης, μπόρεσε να καταλήξει στη δομή: πέντε μονόλογοι κι ανάμεσά τους πλήθος τραγούδια, από τον Θεοδωράκη στον Κυπουργό κι από εκεί στον Σαββόπουλο και στο Χιώτη, αλλά και κάποια πρωτότυπα τραγούδια του Γιώργου και της Ειρήνης. Άξονάς τους θα ήταν ο έρωτας, και τα γεγονότα του Δεκέμβρη, ακόμα ζωντανά, το πλαίσιο – μια επιλογή που, όταν έγινε συγκεκριμένη, φάνηκε απλή και φυσική. “Πλάσαμε πέντε χαρακτήρες, που ξετύλιξαν μπροστά στα μάτια των θεατών τον έρωτά τους, επηρεασμένο από τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008 στην Αθήνα”. Χωράει ο έρωτας σε αυτό; Κατά τη γνώμη τους, ναι. “Υπάρχει πάντα και παντού. Δεν αναγνωρίζει ηλικίες ή κοινωνικές τάξεις. Και φυσικά, δεν τον σταματούν οι αντίξοες συνθήκες”. Γι’ αυτό και καταλήγουν ότι ο τίτλος “Ερωτικά Δεκεμβριανά”, που ξενίζει κάπως στ’ αυτί, ήταν ο τιμιότερος που θα μπορούσαν να δώσουν στη δουλειά τους.

Για το Δεκέμβρη, δεν θέλουν να μιλήσουν για τα προφανή, λένε – “για τη δύναμη της οργής του κόσμου απέναντι στην αδικία, την αδικία που μπορεί να φτάσει μέχρι τον θάνατο”. Προτιμούν να κρατήσουν έναν προβληματισμό για “την ταχύτητα, με την οποία μπορεί να ξεθυμάνει αυτή η οργή. Την ταχύτητα, με την οποία οι σπασμένες βιτρίνες γίνονται καινούργιες, και καινούργια θέματα κυριαρχούν στα παράθυρα των ειδήσεων. Πόσο γρήγορα ένα σταυροδρόμι γεμάτο δώρα και γράμματα στη μνήμη του Αλέξη αδειάζει. Κρατάμε το πόσο γρήγορα μπορούν οι άνθρωποι να ξεχνάνε.” Και η τελική ερώτησή τους είναι: “Πόσοι Αλέξηδες πρέπει να υπάρξουν, για να μην ξαναξεχάσουμε ποτέ;”

Ο Δεκέμβρης, φυσικά, εισέβαλε στα θέατρα με τρόπο συχνά κυριολεκτικό: σπουδαστές δραματικών σχολών συναντήθηκαν σε δράσεις σε μέσα μαζικής μεταφοράς, σε δημόσιους χώρους, αντιδρώντας άμεσα στα γεγονότα. Η πιο προβεβλημένη δράση του είδους ήταν η παρέμβαση σε θεατρικές παραστάσεις, με φοιτητές να τις διακόπτουν για να καλέσουν τους θεατές να προσέξουν τι συνέβαινε εκείνες τις μέρες και νύχτες έξω απ’ τα θέατρα. Παρεμβάσεις που συζητήθηκαν και σχολιάστηκαν ποικιλοτρόπως από θεατράνθρωπους, από συγγραφείς, από δημοσιογράφους, από τον ίδιο τον κόσμο, προκαλώντας συχνά και οργισμένες αντιδράσεις. “Οι θεατές των παραστάσεων που διακόπηκαν από τους φοιτητές των δραματικών σχολών, είχαν τραυματίες συγγενείς απ’ τα γεγονότα;”, αναρωτιούνται τα μέλη της ομάδας που ανέβασε τα “Ερωτικά Δεκεμβριανά” όταν τους ζητάμε τη γνώμη τους γι’ αυτού του είδους τις κινήσεις. “Καταστράφηκαν οι περιουσίες τους από τις φασαρίες; Ποια μάνα, με γιο μες τις πέτρες και τις μολότοφ πήγε στο θέατρο να ψυχαγωγηθεί εκείνες τις νύχτες;” Και προσθέτουν ότι είναι απόλυτα κατανοητή και φυσική η ανάγκη των νέων ανθρώπων “όταν νιώθουν αδικημένοι, να θελήσουν να ξεσηκώσουν τον κόσμο, ειδικά όσους ανθρώπους μοιάζουν αδιάφοροι και ανεπηρέαστοι. Μέσα σ’ όλη αυτή τη βία, αυτοί οι φοιτητές, βρήκαν έναν πιο φιλειρηνικό τρόπο να εκφράσουν την οργή τους και να αφυπνίσουν τον κόσμο”. Οι ίδιοι προσθέτουν ότι θα προτιμούσαν έναν πιο καλλιτεχνικό τρόπο? με βάση την απόσταση που χωρίζει την παράστασή τους απ’ το Δεκέμβρη, είναι αναμενόμενο η δική τους “απάντηση” να είναι έξω από τη φλόγα της στιγμής. Σίγουρα θα έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς όσες “αναγνώσεις” του Δεκέμβρη θ’ ακολουθήσουν, είτε θεατρικές, είτε μουσικές, είτε λογοτεχνικές.

Μαρία Ξυλούρη