Νέες ρυθμίσεις ξεκληρίσματος της μικρομεσαίας αγροτιάς, του Σπύρου Παναγιώτου

Οι αγρότες στους δρόμους

Τα τρακτέρ ζεσταίνουν και πάλι τις μηχανές τους. Ο αγροτικός κόσμος έχει αρχίσει να στήνει μπλόκα στις εθνικές οδούς. Η οργή πλημμυρίζει την ύπαιθρο της χώρας απ’ άκρη σ’ άκρη. Αυτή τη φορά, οι μικροί και μεσαίοι παραγωγοί, αγρότες και κτηνοτρόφοι, βρίσκονται σε απόγνωση. Συνειδητοποιούν ότι αγωνίζονται για την επιβίωσή τους.

Έχουν περάσει 26 χρόνια από την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ, τη σημερινή ΕΕ. Τότε υποσχέθηκαν το άνοιγμα της αγροτιάς σε μια οικονομία τριακοσίων εκατομμυρίων καταναλωτών. Είκοσι έξι χρόνια μετά, η Ελλάδα έχει χάσει την αυτάρκεια που διέθετε σε αγροτικά προϊόντα. Είδε μεγάλες βιομηχανικές μονάδες τής πρωτογενούς παραγωγής (ζαχαρουργεία, βιομηχανία λιπασμάτων, εκκοκκιστήρια) να κλείνουν. Γεωργικά πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα υποβαθμίστηκαν και άλλα έκλεισαν. Βρέθηκε στη δίνη μεγάλων διατροφικών σκανδάλων. Και, τελικά, μετατράπηκε σε βασικό εισαγωγέα αγροτικών προϊόντων κυρίως από τις ανεπτυγμένες οικονομίες του ευρωπαϊκού Βορρά.

Για πάνω από 20 χρόνια, οι μικροί και μεσαίοι αγρότες και κτηνοτρόφοι βρίσκονται αντιμέτωποι με μια συστηματική προσπάθεια ολοκληρωτικού αφανισμού τους. Μια προσπάθεια που ενορχήστρωσε η ΕΕ με τις αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και υλοποίησαν με προθυμία οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.

Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής έχουν οδηγήσει στα σημερινά αδιέξοδα. Η εικόνα της ελληνικής αγροτικής οικονομίας δεν αφήνει κανένα περιθώριο για ψευδαισθήσεις. Στενάζει υπό το βάρος μιας μεγάλης σε έκταση μείωσης της απασχόλησης και από μια δραματική συρρίκνωση του αγροτικού εισοδήματος, εξελίξεις που αφορούν αποκλειστικά τους μικρούς παραγωγούς. Εκδηλώνεται ακόμα μια τεράστια αύξηση της κερδοσκοπίας, που ξεκινά με την αύξηση του κόστους παραγωγής για τους αγρότες και καταλήγει με πανάκριβα προϊόντα στους εργαζόμενους της πόλης. Εμφανίζεται ακόμα μια σημαντική μείωση του όγκου και της αξίας της γεωργικής παραγωγής την ίδια στιγμή που αυξάνουν αλματωδώς οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων κι έτσι επιβαρύνεται σημαντικά το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου. Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να δικαιολογήσει αυτές τις τάσεις, πέρα από τη διακηρυγμένη προσπάθεια της ΕΕ να απαλλαχθεί από το κόστος της γεωργίας στη Ν. Ευρώπη με αντάλλαγμα νέες σφαίρες δραστηριοτήτων στα πλαίσια του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Νέες αντιαγροτικές ρυθμίσεις

Η νέα τροποποίηση της ΚΑΠ επιταχύνει τις αντιαγροτικές ρυθμίσεις. Σύμφωνα με το σχέδιο "εξυγίανσης", που ψηφίστηκε πρόσφατα στις Βρυξέλλες με τη σύμφωνη γνώμη της ελληνικής κυβέρνησης, προβλέπεται:

• Περικοπή των επιδοτήσεων για τους μικρούς παραγωγούς. Πρακτικά, όσοι αγρότες έπαιρναν επιδότηση 400 ευρώ το χρόνο παύουν να εισπράττουν. Ακόμα, δεν θα εισπράττουν επιδότηση όσοι έχουν αγροτική εκμετάλλευση λιγότερα από 4 στρέμματα. Υπολογίζεται ότι χιλιάδες μικροί ελαιοπαραγωγοί, αμπελοπαραγωγοί και παραγωγοί οπωρολαχανικών θα χάσουν το δικαίωμα επιδότησης της παραγωγής τους.
• Πάγωμα του ύψους των επιδοτήσεων των αγροτών μέχρι το 2013, παρά την κατακόρυφη αύξηση του κόστους παραγωγής και την αύξηση του πληθωρισμού που κατατρώγει το αγροτικό εισίδημα.
• Διπλασιάζεται σταδιακά μέχρι το 2013 το ποσοστό παρακράτησης των επιδοτήσεων (δυναμική διαφοροποίηση) από 5% σε 10%. Τα ποσά αυτά θα μεταφερθούν στο λεγόμενο δεύτερο πυλώνα, που προβλέπει έργα ανάπτυξης της υπαίθρου. Πρακτικά οι αγρότες θα χάσουν, μόνο το 2010, ένα επιπλέον ποσό πάνω από 50 εκατ. ευρώ, για να καταλήξουν το 2013 να χάσουν 200-220 εκατ. ευρώ.
• Κόβεται η επιδότηση στα καπνά κατά 50% από 1/1/2010. Τα χρήματα της περικοπής μεταφέρονται στο λεγόμενο δεύτερο πυλώνα. Πρόκειται για χρήματα που είχαν υποσχεθεί ότι θα μοιραστούν μόνο στις καπνοπαραγωγικές περιοχές και τώρα προβλέπεται να μοιραστούν σε ολόκληρο τον αγροτικό κόσμο για να σταματήσουν οι κινητοποιήσεις.
• Αλλάζει ο τρόπος καταβολής των επιδοτήσεων, με τη λεγομένη περιφερειοποίηση, γεγονός που θα ευνοήσει αποκλειστικά τους μεγάλους παραγωγούς.
• Τέλος, για το αγελαδινό γάλα αποφάσισαν να αυξάνεται η ποσόστωση της χώρας μας μόνο 1% το χρόνο μέχρι το 2015 που θα απελευθερωθεί το καθεστώς. Όμως η αύξηση αυτή δεν καλύπτει την αύξηση της κατανάλωσης, με αποτέλεσμα να μην καλύπτονται οι ανάγκες της χώρας και έτσι να εισάγουμε το 40% των αναγκών μας.

Οι εξελίξεις αυτές ολοκληρώνουν τα πλήγματα που έχουν δεχθεί οι μικροί και μεσαίοι αγρότες και κτηνοτρόφοι.

Επιταχύνει τον αποκλεισμό των μικρών παραγωγών και επιδιώκει να μοιράσει τη γεωργική παραγωγή στα χέρια λίγων μεγάλων παραγωγών και εταιριών που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό τομέα. Η εκτεταμένη γεωργική έξοδος σημαίνει όχι μόνο απαξίωση παραγωγικών δυνάμεων (χωράφια, μηχανήματα, άνθρωποι) αλλά και καταστροφή γνώσεων και εμπειρίας σαν συνδυασμένο αποτέλεσμα της γεωργικής εξόδου και της ιδιομορφίας των ελληνικών εδαφών (ορεινά, ημιορεινά κ.λπ.). Σημαίνει κυρίως τη διάλυση της κοινωνικής δομής της υπαίθρου με αύξηση της ανεργία και συγκέντρωση του πληθυσμού στις πόλεις (όπου ήδη η ανεργία είναι υψηλή υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης).

Τέλος, παραδίδει τη χώρα ολοκληρωτικά στις πολυεθνικές των τροφίμων που ελέγχουν μονοπωλιακά τόσο τις εισροές στα αγροτικά εφόδια (σπόροι, λιπάσματα, φάρμακα, μηχανήματα κ.λπ.) όσο και την αγορά των αγροτικών προϊόντων. Αυξάνεται έτσι ποσοτικά και ποιοτικά η εξάρτηση της χώρας στον κρίσιμο αγροτοδιατροφικό τομέα.

Σπύρος Παναγιώτου

Η ελληνική γεωργία με αριθμούς

Μείωση του αγροτικού εισοδήματος – Αύξηση του κόστους παραγωγής

Υπολογίζεται ότι το διάστημα 2004-2008 το κόστος παραγωγής αυξήθηκε κατά 40,5 ποσοστιαίες μονάδες και οι τιμές παραγωγού μειώθηκαν κατά 14,8%. Η απώλεια εισοδήματος ξεπερνά το 26%. Φέτος, οι τιμές παραγωγού στα σιτηρά υποχωρούν κατά 35%. Στη λιανική τιμή δεν υπάρχει βέβαια καμιά μείωση.

Μείωση της απασχόλησης

Η απασχόληση στον αγροτικό τομέα αφορά πια το 10,9% του συνόλου των απασχολούμενων από 17,5% το 1997.

Μείωση του όγκου και της αξίας της παραγωγής

Υπολογίζεται ότι η ακαθάριστη αξία της γεωργικής παραγωγής μειώθηκε κατά 10% το 2005. Η μείωση συνεχίζεται και το 2006-2007. Αντίστοιχα έχουμε μείωση του όγκου της γεωργικής παραγωγής. Η κατάσταση αυτή δεν μαρτυρά μείωση των αναγκών της χώρας σε γεωργικά προϊόντα. Έτσι έχουμε αύξηση των εισαγωγών και επιβάρυνση του ισοζυγίου αγροτικών προϊόντων.

Αποεπένδυση

Συνεχής μείωση των επενδύσεων στον πρωτογενή τομέα της τάξης του 2,5% ετησίως. Το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων παρουσιάζεται μειωμένο κατά 17% στο φετινό προϋπολογισμό.

Στα όρια της φτώχειας

Μας μιλά ο κ. Πατσουράκης, αντιπρόεδρος της ομάδας παραγωγών πρώιμων κηπευτικών Κουντούρας Χανίων

Ποια είναι τα βασικά σας αιτήματα;

Τα βασικά μας αιτήματα είναι η διεκδίκηση καλύτερων τιμών στα προϊόντα μας. Κι όταν λέμε καλύτερες τιμές, εννοούμε να είναι πάνω απ’ το κόστος παραγωγής μας. Στο λάδι, στα πορτοκάλια, στα εσπεριδοειδή, γενικά, και στα πρώιμα κηπευτικά. Αυτή τη στιγμή, οι τιμές σ’ όλα αυτά τα είδη είναι κάτω του κόστους. Οι πρώτες ύλες έχουν ξεπεράσει τα 150 έως και 200%. Τα νοικοκυριά των αγροτών έχουν φτάσει στα όρια της κατάρρευσης και της φτώχειας.

Πώς εκτιμάτε την κινητοποίηση του αγροτικού κόσμου;

Η κινητοποίηση η σημερινή είναι μία απ’ τις μεγαλύτερες που έχουν γίνει μεταπολιτευτικά στο νομό Χανίων, και πιστεύω, αν τυχόν κρατηθεί, θα κερδίσουμε πολλά οι αγρότες απ’ αυτή την ιστορία.

Εσείς πώς βλέπετε τη συνέχιση των κινητοποιήσεων;

Δεν μπορώ να πω ακόμα για τη συνέχεια τίποτα. Αύριο, εκ νέου θα μαζευτούμε να πάρουμε αποφάσεις, θα δούμε και τη διάθεση των αγροτών για τη συνέχιση της κινητοποίησης. Πιστεύω, όμως, ότι θα τραβήξει για μέρες, αν δεν υπάρξει ανταπόκριση από κυβερνητικής πλευράς.

Υπάρχει διέξοδος

Ο αγώνας των μικρών και μεσαίων αγροτών είναι δίκαιος. Τα αιτήματα των αγροτών πρέπει να ικανοποιηθούν. Η επίφαση διαλόγου που προωθεί ο νέος υπουργός Γεωργίας είναι ολοκάθαρη απάτη. Η κυβέρνηση με τις επιλογές της είναι υπεύθυνη για τα αδιέξοδα της μικρής και μεσαίας αγροτιάς, δεν μπορεί να προσφέρει καμία λύση.

Οι διχαστικές πολιτικές, από την άλλη πλευρά, δεν υπηρετούν τα συμφέροντα των αγροτών. Η πρόσφατη ιστορία των αγροτικών κινητοποιήσεων είναι διδακτική για όποιον θέλει να βγάλει συμπεράσματα.

Είναι, περισσότερο από ποτέ, αναγκαία η συσπείρωση των μικρών και των μεσαίων αγροτών.

Άμεσα μπορεί να αναπτυχθούν αγώνες που να διεκδικούν

• Να δοθούν άμεσα ενισχύσεις και να στηριχθούν οι τιμές των αγροτικών προϊόντων για τους μικρούς και μεσαίους παραγωγούς.
• Να καταργηθούν όλες οι διατάξεις και οι ρυθμίσεις της Νέας ΚΑΠ. Να καταργηθούν όλες οι διατάξεις που επιτρέπουν τη συγκέντρωση της γεωργικής γης στα χέρια εταιριών και μεγαλοπαραγωγών.
• Να καταργηθούν όλα τα διοικητικά μέτρα (μητρώο αγροτών, τράπεζα γης, νόμοι για αγροτικές συντάξεις και ασφάλιση) που στοχεύουν στο ξεκλήρισμα της φτωχομεσαίας αγροτιάς.
• Να παγώσουν τα χρέη για τους μικρούς και μεσαίους παραγωγούς. Να σταματήσει η τοκογλυφία της Αγροτικής Τράπεζας.
• Να σταματήσει το καθεστώς ποσοστώσεων και φόρων συνυπευθυνότητας για τους μικρούς παραγωγούς. Επιδοτήσεις να δίνονται μόνο στις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
• Να επιδοτηθούν τα γεωργικά εφόδια για να συγκρατηθεί το κόστος παραγωγής.
• Φτηνά και ποιοτικά αγροτικά προϊόντα για τους εργαζόμενους της πόλης.
• Να σταματήσει η εκμετάλλευση των εργατών γης και των ξένων οικονομικών μεταναστών στη γεωργία. Ασφάλιση, δικαιώματα και μεροκάματα για μια ανθρώπινη διαβίωση.
• Να οργανωθούν οι μικροί και μεσαίοι παραγωγοί σε συνεταιριστικές οργανώσεις, υπερασπιστές των συμφερόντων τους, και όχι σε διαχειριστές του μόχθου τους για λογαριασμό του κράτους και των πολυεθνικών.

Η διέξοδος που οφείλει να προτείνει η Αριστερά πρέπει να θέσει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός της τους μικρούς και μεσαίους αγρότες, που πλήττονται κυρίως από τα μέτρα ΕΕ και κυβέρνησης, να οικοδομήσει μέτωπο συνεργασίας με τους εργαζόμενους της πόλης, που πληρώνουν ακριβά τα τρόφιμα και παράλληλα καταναλώνουν όλο και περισσότερα σκουπίδια.

Η απόπειρα να αναζητηθούν θετικές, εποικοδομητικές προτάσεις στα πλαίσια της ΚΑΠ είναι λαθεμένη. Οι ρυθμίσεις της ΚΑΠ αποτελούν στρατηγικό σχεδιασμό της ΕΕ, σχετίζονται με τις αντιπαραθέσεις και τις διαπραγματεύσεις στα πλαίσια του ΠΟΕ. Κατά συνέπεια, δεν μπορούν να βελτιωθούν.

Η γεωργία δεν είναι ιστορικά και κοινωνικά ξεπερασμένος τρόπος παραγωγής. Τα σχέδια για "γεωργία χωρίς αγρότες" και "παραγωγή χωρίς αγροτική γη, στο εργαστήριο" αποτελούν μια από τις σύγχρονες βαρβαρότητες του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.

Υπάρχει περιθώριο για την άσκηση μιας γεωργίας σε παγκόσμιο επίπεδο, χωρίς περιορισμούς και αποκλεισμούς, ικανή να εξασφαλίσει τις διατροφικές ανάγκες του κόσμου και την ποιότητα των τροφών και παράλληλα να εξασφαλίζει την ανεξαρτησία κάθε χώρας ενάντια στους εκβιασμούς και καταναγκασμούς των ισχυρών της γης.