Nταβός 2009: Η φουρτούνα της κρίσης, του Γιώργου Τσίπρα

"Αν πιστεύετε ότι η παγκόσμια οικονομία θα στρίψει στη γωνία στο τέλους αυτού του έτους ή στις αρχές του 2010, θα σας απαντήσω ότι ακόμη δεν έχουμε στρίψει στη γωνία, δεν μπορούμε να δούμε τη γωνία και δεν γνωρίζουμε καν πού βρίσκεται η γωνία".

Τοπ μάνατζερ της χρηματαγοράς, στο Νταβός

"Το πιο πιθανό, θα είναι η πρώτη φορά από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που το παγκόσμιο ΑΕΠ θα συρρικνωθεί": η δήλωση του προέδρου της Morgan Stanley Asia στο άνοιγμα των εργασιών για τις μακροοικονομικές προοπτικές, δίνει το καταθλιπτικό κλίμα μέσα στο οποίο διεξήχθη το φετινό Νταβός.

Ήρθαν λιγότεροι Αμερικανοί από κάθε άλλη φορά. Εν μέρει γιατί ήταν βέβαιο πως θα "τ’ άκουγαν". Η κύρια ευθύνη των ΗΠΑ για το βάθος της κρίσης ήταν πανθομολογούμενη. Αντίθετα, ήρθαν οι περισσότεροι από κάθε άλλη φορά ηγέτες άλλων χωρών. Η τάση για ένα παγκόσμιο οικονομικό χωριό, πιο πολυπολικό από την αλαζονική μονοπολικότητα που διεκδικούσαν οι ΗΠΑ προ της κρίσης, έχει ενισχυθεί. Αλλά αυτό δεν έχει καμιά σχέση με τον καπιταλισμό, το νεοφιλελευθερισμό και τις πολιτικές της παγκοσμιοποίησης προς τις οποίες όλοι υπέβαλαν για μια ακόμη φορά τα σέβη τους ως απαραβίαστα ιερά και όσια στο "ξαναχτίσιμο του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος" που όλοι επιθυμούν. Στο φετινό Νταβός πολλοί ξαναθυμήθηκαν τη ρήση του Τσόρτσιλ πως "ο καπιταλισμός είναι το χειρότερο σύστημα αν… εξαιρέσουμε όλα τα άλλα συστήματα που δοκιμάστηκαν", αστεϊσμός που στις σημερινές τραγικές συνθήκες θα μπορούσε να προκαλέσει γέλιο μόνο στους ηλίθιους και όσους θα έπαιρναν μέρος στο Νταβός.

Ο Πούτιν κατακεραύνωσε ξανά το "παλιό καπιταλιστικό σύστημα που αποδεκατίστηκε από τη χρηματιστηριακή κρίση" αλλά αυτή τη φορά ήταν πιο σεμνός. Η κατά 70% πτώση του χρηματιστηρίου της Μόσχας και η πτώση του πετρελαίου δεν αφήνει περιθώρια για πολλούς λεονταρισμούς. Έτσι, ως νέος Γκορμπατσόφ θυμήθηκε ταυτόχρονα και τις προ εικοσαετίας παρλαπίπες του τελευταίου για "αμοιβαία συμφέροντα" και "αλληλεξαρτήσεις" για να καταλήξει πως "είμαστε όλοι στο ίδιο καράβι". Τι σημασία έχει πια αν εκείνες οι παρλαπίπες άνοιγαν τέρμα τα γκάζια στο καράβι που από τότε φαινόταν ότι πήγαινε καταπάνω στο παγόβουνο; Όλοι πάλι τώρα επισείουν τον κίνδυνο του "προστατευτισμού" των αγορών. Και βεβαίως επισημαίνουν και την ανάγκη της παραπέρα απορρύθμισης των αγορών εργασίας. Τι είχες, Γιάννη μ’, τι ’χα πάντα. Με ολίγη απαίτηση για λιγότερη μονομέρεια των ΗΠΑ στις μεγάλες αποφάσεις αλλά και περισσότερες αντιθέσεις όλων ενάντια σε όλους.

Ο πρωθυπουργός της Κίνας Βεν Ζιαμπάο ήρθε να διαφημίσει την πραμάτεια του, τον επενδυτικό παράδεισο. Έτσι, πάσχισε να διαβεβαιώσει πως η Κίνα θα πιάσει φέτος 8% ανάπτυξη παρά "τη συρρικνούμενη εξωτερική ζήτηση, την υπερβάλλουσα παραγωγική ικανότητα σε ορισμένους τομείς, τις δύσκολες συνθήκες για τις επιχειρήσεις, την αυξανόμενη ανεργία στις αστικές περιοχές και την πτωτική πίεση στην οικονομική ανάπτυξη", για να αποσπάσει μόνο ειρωνικά σχόλια, του τύπου "τώρα, μας έπεισες". Αλλά έχει δίκιο σε ένα πράγμα: αν πέσω κι εγώ θα πέσουμε όλοι μαζί πιο κάτω. Το πρόβλημα είναι πως αυτό είναι απίθανο να αποφευχθεί.

Φαίνεται πάντως ότι οι περισσότεροι συμφώνησαν σε τρία πράγματα. Πρώτον, πως τα πράγματα δεν μπορούσαν να είναι χειρότερα. Δεύτερον, πως κανείς δεν γνωρίζει τι πρέπει να γίνει. Τρίτον, πως ότι κι αν αποφασίσουν να κάνουν πρέπει να το κάνουν γρήγορα και αποφασιστικά. Το τελευταίο είναι και το πιο επικίνδυνο.

Γιώργος Τσίπρας