Μπροστά στην οικονομική κρίση, του Χρίστου Καραμάνου

1 Η παγκόσμια οικονομική κρίση είναι πλέον υπαρκτή, υπαρκτότατη πραγματικότητα. Δεν χρειάζεται να αναλωθούμε σε πολλά στοιχεία, όταν οι πολυεθνικοί κολοσσοί είτε καταγράφουν ζημίες δισεκατομμυρίων δολαρίων είτε καταρρέουν, όταν είναι ο ίδιος ο Μπους που μιλά για "δύσκολη οικονομική κατάσταση", όταν είναι ο ίδιος ο γκουρού της αμερικάνικης και παγκόσμιας οικονομίας Άλαν Γκρίνσπαν που δηλώνει ότι η τωρινή κρίση είναι πολύ βαθύτερη από το κραχ του 1987, όταν οι κεντρικές τράπεζες σε ΗΠΑ και ΕΕ κάνουν διαδοχικές ενέσεις τρισεκατομμυρίων δολαρίων και ευρώ προκειμένου να επιβραδύνουν την εξέλιξή της. Δεν χρειάζονται τα πολλά στοιχεία –και πολλές φορές μπερδεύουν και αποπροσανατολίζουν από την ουσία– γιατί το κύριο βάρος πρέπει να δοθεί στην πολιτική. Πιο συγκεκριμένα, μπροστά στην κρίση το κύριο βάρος πρέπει να δοθεί στην οργάνωση για την αντιμετώπιση των συνεπειών της στους λαούς, καθώς και στην αντιμετώπιση ολόκληρης της επίσημης πολιτικής και προπαγάνδας για την κρίση.

2 Το πρώτο κεντρικό πολιτικό ζήτημα που γεννιέται αφορά το χαρακτήρα και τις αιτίες της κρίσης. Εκεί πρέπει να διεξαχθεί αντιπαράθεση. Η επίσημη αστική αντίληψη επιχειρεί να συγκαλύψει το χαρακτήρα και τις αιτίες. Επιχειρεί αφενός να υποβαθμίσει τη σημασία της κρίσης και αφετέρου να την προβάλλει σαν ένα αντικειμενικό και ουδέτερο γεγονός, ανεξάρτητο από κοινωνικά συστήματα και πολιτικές. Θα ήθελαν πολύ να θεωρεί ο κόσμος την κρίση σαν ένα "ακραίο οικονομικό φαινόμενο" (κατά τα αντίστοιχα καιρικά φαινόμενα), που είναι μεν πολύ βλαβερό αλλά δεν έχει αιτίες και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να το αντιμετωπίσουμε, παρά μόνο να υποστούμε καρτερικά και αδιαμαρτύρητα τις συνέπειές του. Μπροστά στην κρίση δεν πρέπει να περάσει η μοιρολατρεία και ο αγνωστικισμός.

3 Γι’ αυτό ξεκινάμε από το στοιχειώδες: Πρόκειται για βαθύτατη κρίση του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, πρόκειται για βαθύτατη κρίση του νεοφιλελευθερισμού. Πρόκειται για κραυγαλέα αδυναμία των πολιτικών που επί τριανταπέντε χρόνια χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της κρίσης: καπιταλιστική αναδιάρθρωση, ολοκαύτωμα της ζωντανής εργασίας, ιδιωτικοποίηση, έλεγχος από μια χούφτα ιμπεριαλιστικά κράτη και από 200 πάνω-κάτω πολυεθνικές των τοπικών οικονομιών σε ολόκληρο τον πλανήτη, καθώς και των πλουτοπαραγωγικών πηγών. Αν κάτι επιβεβαιώνει η παρούσα κρίση είναι ο ξεπερασμένος χαρακτήρας του καπιταλιστικού συστήματος, του συστήματος που στο επίκεντρό του βρίσκεται το κέρδος και η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Του συστήματος που έφτασε, λίγα μόνο χρόνια μετά την "οριστική νίκη του", να παράγει σε τόση μαζική κλίμακα φτώχεια και εξαθλίωση, και που μέσα σε λίγους μήνες θα φέρει ακόμη μεγαλύτερη καταβαράθρωση στη φτώχεια και την εξαθλίωση. Κι ας μην μιλήσουμε για τους πολέμους (γιατρικό της κρίσης), ας μην μιλήσουμε για την περιβαλλοντική εξάντληση του πλανήτη. Μπροστά στην κρίση η διέξοδος του σοσιαλισμού, αντικειμενικά, γίνεται πιο επίκαιρη, πιο αναγκαία.

4 Ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός αδυνατεί να δώσει δημιουργική διέξοδο στη μεγάλη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Με τη χρηματιστηριοποίηση, με την "οικονομία των χαρτιών" και με τη χρέωση έστησε έναν τεράστιο μηχανισμό υφαρπαγής του παραγόμενου πλούτου. Από τη μια τα τεράστια κέρδη των πολυεθνικών και από την άλλη η προλεταριοποίηση σχεδόν του 90% του πληθυσμού της γης. Αυτή είναι η πραγματική βάση της κρίσης, αλλά και ο λόγος της ταχύτατης διάδοσής της. Το παρόν επεισόδιο της κρίσης ξεκίνησε πριν ένα χρόνο περίπου, με την κατάρρευση της φούσκας των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ και, μέσω μιας διαδοχικής σειράς ομολογιακών και χρηματιστηριακών προϊόντων (μέσω των οποίων κερδοσκοπούσαν οι πολυεθνικές), μεταδόθηκε ταχύτατα σε ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία, που έτσι κι αλλιώς βρισκόταν σε φάση στασιμότητας. Δεν χρεοκοπεί η οικονομία γενικά, χρεοκοπεί ο παγκοσμιοποιημένος μονοπωλιακός καπιταλισμός.

5 Η εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου αλλά και όλων των βασικών πρώτων υλών (οι περισσότερες είναι χρημαστηριοποιημένες και υπό των έλεγχο μιας χούφτας πολυεθνικών) συνιστά μια προσπάθεια να διασωθούν τα κέρδη και η ηγεμονική θέση των βασικών κέντρων της παγκόσμιας οικονομίας. Είναι το πρώτο μεγάλο τίμημα που πληρώνει η ανθρωπότητα με βάση τα προεόρτια της παρούσας κρίσης. Σε στενή σχέση μ’ αυτό είναι η εκτόξευση του κόστους ζωής με καθηλωμένους (πάντα) τους μισθούς. Μπροστά στην κρίση πρέπει να ορθωθεί ένα παγκόσμιο, λαϊκό, νεολαιίστικο, εργατικό, προλεταριακό "ως εδώ!".

6 Το πραγματικό όμως τίμημα είναι ακόμη μπροστά. Τα υπερεθνικά κέντρα της παγκοσμιοποίησης (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Παγκόσμια Τράπεζα, Ευρωπαϊκή Ένωση, Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου) και οι κυβερνήσεις κάθε χώρας ετοιμάζουν ένα νέο μεγάλο γύρο αντιλαϊκής και αντεργατικής επίθεσης. Αυτή θα περιλαμβάνει: α) Νέα πακέτα λιτότητας και "μεταρρυθμίσεων" με το πρόσχημα της ανταγωνιστικότητας – ήδη η ΕΕ πήρε νέες αποφάσεις ενταγμένες στη διαβόητη στρατηγική της Λισαβώνας για την ανταγωνιστικότητα. β) Κοινωνικοποίηση των ζημιών, με το δημόσιο να πληρώνει τις ζημιές των καταρρεόντων επιχειρήσεων (π.χ. πολλές τράπεζες που καταρρέουν στις ΗΠΑ, κρατικοποιούνται). γ) Νέες πολεμικές περιπέτειες και δραματική όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών – κρίση χωρίς πολέμους δεν μπορεί να ξεπερασθεί από τον καπιταλισμό/ιμπεριαλισμό. Το προηγούμενο κρισιακό επεισόδιο του 2001, πολύ μικρότερο από το σημερινό, έσπρωξε στο φρικτό πόλεμο στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Μπροστά στην κρίση πρέπει να σημάνει συναγερμός για το αντινεοφιλελεύθερο, για το αντιιμπεριαλιστικό και για το αντιπολεμικό κίνημα.

7 Στη χώρα μας εφαρμόζεται ο πιο αντιλαϊκός, ταξικός και φορομπηχτικός προϋπολογισμός της μεταπολιτευτικής περιόδου. Η αύξηση του ΦΠΑ τουλάχιστον κατά τρεις μονάδες είναι προ των πυλών (από 19% στο 22%). Ενώ η ακρίβεια καλπάζει, κι ενώ η λιτότητα ειδικά της μετά-Μάαστριχτ και ευρώ περιόδου έχει εξανεμίσει το λαϊκό εισόδημα, δεν πρόκειται να δοθούν φέτος αυξήσεις άνω του 3%. Γι’ αυτό η μάχη των συλλογικών συμβάσεων, που ξεκινά σε λίγες ημέρες, έχει ξεχωριστή σημασία. Παράλληλα, η φτώχεια καλπάζει: όλο και περισσότερο φτωχοί, όλο και περισσότεροι οι φτωχοί. Η φτώχεια ήδη ακουμπά περίπου το 65% των νοικοκυριών και θα αυξηθεί κι άλλο – το ίδιο και η ανεργία. Τα δάνεια, από την άλλη μεριά, πνίγουν τα νοικοκυριά. Η κατάσχεση σπιτιών είναι ήδη μια οικτρή πραγματικότητα, που θα λάβει πολύ μεγαλύτερη διάσταση. Εξοργιστική κατάσταση, αν κανείς αναλογισθεί τα κέρδη των τραπεζών. Η κρίση θα επιταχύνει την απολίπανση και την προλεταριοποίηση των μικροαστικών στρωμάτων. Μπροστά στην κρίση: ενότητα του λαού, οργάνωση της αντίστασης.

8 Δεν μπορεί να υπάρξει καμιά ανοχή απέναντι στην πλουτοκρατία, καμιά ανοχή απέναντι στην κυβέρνηση Καραμανλή, που θα ζητήσει να γίνουν νέες θυσίες από τα λαϊκά στρώματα για να αντιμετωπισθεί δήθεν η οικονομική κρίση. Τέρμα στην κοροϊδία! Άμεση ανακούφιση των λαϊκών στρωμάτων (ένα τέτοιο πλαίσιο πάλης έχει μπει πολλές φορές στην "Αριστερά!" – βλέπε για παράδειγμα στο φ. 238, σελ. 6-7: "Οικονομία σε κρίση – Νοικοκυριά σε απόγνωση"). Να πληρώσει ο κόσμος του πλούτου. Μπροστά στην κρίση δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Οργάνωση του λαού, δυνάμωμα της αντίστασης: να το καθήκον της Αριστεράς!

Χρίστος Καραμάνος