Κρίση και σήψη – και η διέξοδος; του Ευτύχη Μπιτσάκη

Οι εκλογές έγιναν σε μια περίοδο κρίσης και σήψης

Κρίση: παρακμή του παραγωγικού τομέα της οικονομίας. Η υλική παραγωγή αντιπροσωπεύει μόλις το 15% του ΑΕΠ. Αποβιομηχάνιση. Καταστροφή της ημιορεινής και της ορεινής οικονομίας. Αντίστοιχα, άνθιση των παρασιτικών επαγγελμάτων και αύξηση της ανεργίας, της υποαπασχόλησης, της προσωρινής απασχόλησης κ.λπ. Μια νέα γενιά της περιπλάνησης ζει με το μόνιμο άγχος της ανεργίας. Η ΝΔ, μέσα στα νεοφιλελεύθερα δόγματα, συνέχισε την εκποίηση του κρατικού τομέα της οικονομίας, ακόμα και κερδοφόρων επιχειρήσεων όπως ο ΟΤΕ, τα λιμάνια κ.λπ. Συνέπεια, μεταξύ άλλων, αυτής της καταστροφικής πολιτικής, ήταν η αύξηση του δημόσιου χρέους και η διεύρυνση του φαύλου κύκλου του δανεισμού. Αυτά ως προς την οικονομία. Αντίστοιχα συνεχίστηκε η ενδοτική και αδιέξοδη πολιτική στα λεγόμενα εθνικά θέματα: Κυπριακό (ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ήταν υπέρ του διχοτομικού σχεδίου Ανάν), αποτελμάτωση του θέματος της ονομασίας της FYROM που έχει ντε φάκτο καθιερωθεί ως Μακεδονία, ενδοτική στάση στο θέμα της εισόδου της Τουρκίας στην ΕΕ. Συνολικά, αποτελμάτωση και παρακμή υπό το έμβλημα της νεοφιλελεύθερης “ανάπτυξης” που έχει οδηγήσει σε παροξυσμό τις κληρονομημένες και τις νέες αντινομίες της ελληνικής κοινωνίας.

Σήψη: Η αναρχική και ληστρική ανάπτυξη συμπορεύτηκε, σε αμοιβαίο αλληλοκαθορισμό, με τη σήψη του πολιτικού συστήματος, της κυρίαρχης τάξης και του κρατικού μηχανισμού: Το “λιγότερο κράτος” άσκησε όλα αυτά τα χρόνια μια αδίστακτη πολιτική υπέρ του μεγάλου κεφαλαίου. Κράτος, μεγάλο κεφάλαιο, εργολάβοι, ΜΜΕ, συγκρότησαν ένα πλέγμα αδιαφανών σχέσεων, προϊόν των οποίων ήταν ο βόρβορος των σκανδάλων των τελευταίων ετών: ομόλογα, Βόνταφον, Ζίμενς, Βατοπέδιο, υπουργοί μπλεγμένοι στα σκάνδαλα και άλλα μικρότερα ων ουκ έστιν αριθμός.

Και ο λαός; Απογοήτευση, αγανάκτηση, ξεσπάσματα χωρίς μέλλον και επιστροφή στα παραδοσιακά κόμματα της αστικής τάξης. Η ήττα της ΝΔ ήταν προδιαγεγραμμένη, όπως και η νίκη του ΠΑΣΟΚ. Περίπου το 85% των πολιτών που έφτασαν μέχρι την κάλπη, ψήφισαν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Βέβαια το ΠΑΣΟΚ δεν αντιπροσωπεύει το 44% του εκλογικού σώματος, ούτε η ΝΔ το 34%, δοθέντος ότι σχεδόν το ένα τρίτο των πολιτών δεν πήγαν να ψηφίσουν. Τι αντιπροσωπεύει όμως το υψηλό ποσοστό αποχής; Ένα ποσοστό οφείλεται στην αδιαφορία. Αλλά το μεγαλύτερο ποσοστό (πόσο;) εκφράζει απογοήτευση και αδιέξοδη διαμαρτυρία. Ποιες μπορεί όμως να είναι, προοπτικά, οι συνέπειες αυτής της στάσης; Του “Τίποτα δεν γίνεται”, “Όλοι ίδιοι είναι” κ.λπ.; Απογοήτευση, αποβλακωτικός ρόλος των περισσότερων ΜΜΕ, αποπροσανατολιστικός ρόλος των ιδεολογικών μηχανισμών του κράτους, κλίμα ξενοφοβίας και αναπτυσσόμενος ρατσισμός, αποσάθρωση των κοινωνικών σχέσεων και αντίστοιχη κυριαρχία του αστικού ατομισμού και του αστικού χυδαίου υλισμού, όλα αυτά τα φαινόμενα ιδεολογικής παρακμής επωάζουν το αυγό των ακροδεξιών και νεοφασιστικών κινημάτων. Η άνοδος του ΛΑΟΣ θα ξυπνήσει τα λαϊκά στρώματα και τη διανόηση από τη σημερινή καταστροφική υπνηλία;

Το ΠΑΣΟΚ. Η παράδοση των κούφιων λόγων

Η νίκη του ΠΑΣΟΚ ήταν προβλέψιμη. Μετά από τα ντιμπέιτ και συνολικά με την προεκλογική “σύγκρουση” των δύο κομμάτων, κατά την οποία ουσιαστικά θίχτηκαν τα μεγάλα προβλήματα, ο νέος πρωθυπουργός, συνεχίζοντας την λαμπράν οικογενειακήν παράδοσιν, δήλωσε προκαταβολικά: Γυρίζουμε σελίδα! Νέα πορεία! Σήμερα ξεκινάμε για να χτίσουμε την Ελλάδα που θέλουμε! Για μια Ελλάδα που θα μας κάνει όλους περήφανους! Δηλαδή; Τόσα χρόνια εξουσία δεν έκαναν τίποτα; Και τώρα τι θα κάνουν με το καρκίνωμα της Αθήνας και την αποκέντρωση της παραγωγικής δραστηριότητας; Με την αναζωογόνηση της υπαίθρου; Θα συνεχιστεί η εκποίηση του κρατικού πλούτου, η οποία εγκαινιάστηκε επί ΠΑΣΟΚ; Θα ιδρυθούν στη χώρα μας ξένα “πανεπιστήμια”; Θα επιτραπεί η λειτουργία των δήθεν κολεγίων, θα διαλυθούν τα ερευνητικά κέντρα της χώρας; Συνολικά, θα συνεχιστεί η καταστροφική “ανάπτυξη” σε βάρος “των δύο μόνιμων πηγών του πλούτου, της γης και των ανθρώπων” (Μαρξ); Θα συνεχιστεί η καταστροφή της ισορροπίας του μεταβολισμού της κοινωνίας με το ανόργανο σώμα της, τη φύση; Από την άλλη πλευρά: Τι θα γίνει με το αδιέξοδο του Κυπριακού; Με τα σχεδόν τετελεσμένα της FYROM; Με την Τουρκία να κατέχει μέρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, μέλους της ΕΕ, και ταυτόχρονα να διεκδικεί την είσοδό της στην Ευρώπη των πολυεθνικών; Και η Ελλάδα θα συνεχίσει να μετέχει στους νεοϊμπεριαλιστικούς πολέμους;

Το ΠΑΣΟΚ απέφυγε να πάρει σαφή θέση σ’ αυτά τα κεφαλαιώδη προβλήματα. Η ασάφεια δεν ήταν τυχαία. Το “σοσιαλιστικό” ΠΑΣΟΚ έχει επιλέξει το στρατόπεδό του. Θα κάνει κάποιες κινήσεις και παραχωρήσεις σε δευτερεύοντα ζητήματα, για να ικανοποιήσει (;) τη λαϊκή βάση του. Συνολικά θα παραμείνει δέσμιο των νεοφιλελεύθερων δογμάτων.

Και η Αριστερά;

Γιατί σ’ αυτή την περίοδο της κρίσης, της παρακμής και της σήψης η Αριστερά δεν μπόρεσε να εμπνεύσει τα θύματα της αστικής πολιτικής; Σημείωσα μια σειρά ιδεολογικούς παράγοντες. Αλλά η ψήφος είναι πάντα, σωστά ή λάθος, τελική. Δέστε το χρώμα (μπλε) στο χάρτη του Ψυχικού, της Εκάλης και της Πεντέλης. Αλλά οι εργάτες και οι αγρότες; Η παρασιτική οικονομία μας έχει εκθρέψει ένα σημαντικό στρώμα μικροαστών. Αυτοί θα μείνουν κολλημένοι στη ΝΔ και στο ΛΑΟΣ, ή θα ψηφίσουν ΠΑΣΟΚ, ελπίζοντας καλύτερες μέρες. Γενικότερα ο καπιταλισμός δίνει ευκαιρίες ακόμα και σ’ ένα ποσοστό εργατών. Στόχος του εργάτη, έλεγε ο Λένιν, είναι να περάσει στο στρώμα των μικροαστών. Ο μικρομεσαίος αγρότης εξάλλου αγωνίζεται για να διατηρήσει και να αυξήσει το “έχει” του. Όλα αυτά δεν ευνοούν την Αριστερά. Αλλά η στασιμότητά της (λίγο πάνω από το 12%) δεν οφείλεται μόνο σ’ αυτά τα “αντικειμενικά” αίτια. Η κατάρρευση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου εκλόνισε την πίστη στη δυνατότητα να οικοδομηθεί μια σοσιαλιστική κοινωνία. Και η πολυδιασπασμένη ελληνική Αριστερά, χωρίς στρατηγική και με πάγιες εμφύλιες διαμάχες, δεν μπορεί να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει τις “μάζες”.

Η κοινωνία δεν απονεκρώθηκε

Παρόλα αυτά η ελληνική κοινωνία δεν είναι νεκρή. Απόδειξη οι απεργίες, τα κινήματα, η άνθιση ενός λαϊκού και προοδευτικού πολιτισμού. Η ευθύνη των ηγεσιών της Αριστεράς είναι και σήμερα ιστορική: Θα σταματήσουν τον εμφύλιο; Θα εγκαινιάσουν κοινή δράση και ταυτόχρονα τον πολιτικό και θεωρητικό διάλογο, με προοπτική την ανάπτυξη της θεωρίας και τη δημιουργία προϋποθέσεων για ουσιαστικές συγκλίσεις και στρατηγικές συμμαχίες με στόχο τον σοσιαλισμό;

Ευτύχης Μπιτσάκης