Η κεντρική παρέμβαση της ΚΟΕ στην Πανελλαδική Σύσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ, του Χρίστου Κατσούλα

Ζητούμενο μια μεγάλη και επικίνδυνη για το σύστημα Αριστερά

Η ΚΟΕ στη σύσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ ενδιαφέρεται για ένα κεντρικό ερώτημα: Πώς θα φτάσουμε σε μια μεγάλη Αριστερά; Πώς θα φτάσουμε σε μια μεγάλη πολιτική συμπαράταξη που να αποτελεί, περισσότερο από ποτέ, το πολιτικό και κοινωνικό μέτωπο των εργαζόμενων τάξεων; Και ποιες είναι οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο; Αυτό είναι το ερώτημα που η ίδια η πραγματικότητα βάζει. Αυτό είναι το ερώτημα, αν δεν θέλουμε απλά να διαχειριστούμε το ελπιδοφόρο παρόν, αλλά να ορίσουμε μια άλλη πορεία για το λαό και τον τόπο στο μέλλον.

Η ΚΟΕ στις αρχές της δεκαετίας υιοθέτησε μια πολιτική γραμμή που, κωδικά, τη συνοψίσαμε στη φράση "να αλλάξουν τα πράγματα στη χώρα, στην κοινωνία, στην αριστερά". Μάλιστα είπαμε τότε ότι προϋπόθεση για να αλλάξουν τα πράγματα στη χώρα και στην κοινωνία, είναι να αλλάξουν τα πράγματα στην αριστερά. Ο καιρός και η εξέλιξη των πραγμάτων επιβεβαίωσε πως είναι δυνατόν να αλλάξουν τα πράγματα στην αριστερά, και κατά έναν τρόπο άλλαξαν τα πράγματα, και τον τόνο για αυτή την αλλαγή τον έδωσε η συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ και η αριστερή στροφή σε ένα ενωτικό, ριζοσπαστικό εγχείρημα που ξεπέρασε μια δογματική και περιχαρακωμένη αντίληψη, αλλά ξεπέρασε ακόμα μια αντίληψη που διαρκώς έφερνε μέσα στην αριστερά τον κυβερνητισμό, την κεντροαριστερά, την αστική πολιτική. Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεπέρασε αυτές τις αντιλήψεις. Η ίδια η εξέλιξη, απέδειξε ακόμα ότι αν αλλάξουν τα πράγματα στην αριστερά, είναι δυνατόν να αλλάξουν ή να φανούν ρεαλιστικές οι πιθανότητες να αλλάξουν τα πράγματα στη χώρα και στην κοινωνία. Και ότι ακριβώς για να υπάρξει μια άλλη κατάσταση στη χώρα και στην κοινωνία πρέπει να τροποποιηθούν τα πράγματα στην αριστερά.

Κατά έναν τρόπο, στις εκλογές του 2004, συναντήθηκε η πολιτική γραμμή του να αλλάξουν τα πράγματα στην αριστερά, με τις υπαρκτές εκλογικές ανάγκες για την υπέρβαση του 3%, που σωστά υπενθύμισε χθες ο σύντροφος Αλέκος Αλαβάνος. Η πολιτική γραμμή για την ενότητα στη δράση της αριστεράς, της ΚΟΕ και άλλων δυνάμεων τότε, ήταν ο απαραίτητος όρος για μια πολιτική κατεύθυνση που θέλει να αλλάξει το τοπίο. Και έτσι συγκροτήθηκε ένα δύσκολο και ελπιδοφόρο εγχείρημα υπό δοκιμή, που προς το παρόν πετυχαίνει, ταράζει τα νερά, αποτελεί μια σημαντική αναφορά για όσους αγωνίζονται. Σήμερα το προεκλογικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ "να αλλάξουμε το τοπίο" είναι πιο ρεαλιστικό από ποτέ. Εξακολουθεί να είναι προϋπόθεση για αυτό οι μεγάλες αλλαγές στην αριστερά. Ας μιλήσουμε για αυτές. Το ερώτημα που απασχολεί την ΚΟΕ είναι πώς μπορούμε να φτάσουμε σε μια μεγάλη και επικίνδυνη για το σύστημα Αριστερά. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για μια μεγάλη και επικίνδυνη αριστερά. Ποια είναι τα πολιτικά προαπαιτούμενα. Σήμερα, έχει τεράστια σημασία ο χρόνος. Να σεβαστούμε το χρόνο. Να μην χάσουμε τις τεράστιες ευκαιρίες που στη σημερινή συγκυρία δημιουργούνται για την αριστερά. Αλλά και να μην παίξουμε την απάντησή μας στα ζάρια. Να προβληματιστούμε λοιπόν σοβαρά για το ποια είναι τα πολιτικά προαπαιτούμενα για μια μεγάλη αριστερά.

Η ΚΟΕ υποστηρίζει πως το πρώτο πολιτικό προαπαιτούμενο είναι:

Να αποτελέσει η αριστερά την καρδιά και το μυαλό, τον πυροδότη και τον συνειδητό οργανωτή αγώνων, κινημάτων, μεγάλων κοινωνικών συγκρούσεων. Η αριστερά ήταν και θα είναι το μεγάλο κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο της εργατικής τάξης. Η αριστερά ή θα είναι στραμμένη προς τους εργαζόμενους, θα αγωνιά να εκφραστούν και να οργανωθούν οι εργαζόμενοι, θα παίρνει διαρκώς έμπρακτη θέση στη μεριά των εργαζόμενων και ενάντια στο κεφάλαιο ή απλά δεν θα είναι αριστερά. Και εδώ τα λόγια είναι δευτερεύοντα μπροστά στην πράξη. Οι διακηρύξεις είναι δευτερεύουσες μπροστά στις πραγματικές προσπάθειες. Η "επικοινωνιακή πολιτική" είναι δευτερεύουσα μπροστά στην πραγματική επικοινωνία με τους εργαζόμενους. Η εικόνα είναι δευτερεύουσα μπροστά στην πολιτική πρωτοβουλία αλλαγής των συσχετισμών. Είναι ένα πράγμα να υποστηρίζεις τα κινήματα και τους αγώνες, να υποστηρίζεις και να υιοθετείς τα αιτήματά τους, να φέρνεις τα κινήματα στην κεντρική πολιτική σκηνή, να επιχειρείς να εκφράσεις πολιτικά τα αγωνιζόμενα κομμάτια της κοινωνίας.

Και είναι κάτι άλλο, διαφορετικό και πολύ πιο χρήσιμο, να αποτελείς τον πυροδότη και τον οργανωτή. Να δουλέψεις και να πασχίσεις για να υπάρχουν κινήματα και πολιτικές συγκρούσεις με το νεοφιλελευθερισμό.

Χρειαζόμαστε να κάνουμε σαν αριστερά αυτή την τομή. Από τη χθεσινή κατάσταση να περάσουμε στην αυριανή κατάσταση. Αυτό είναι προϋπόθεση. Θέλουμε μια αριστερά που δε θα ονειρεύεται την εξουσία μέσα από την αύξηση των ποσοστών της, αλλά θα παλεύει να έρθουν οι εργαζόμενοι στην εξουσία μέσα από την ενίσχυση των αγώνων και των κινημάτων. Αυτή η αριστερά θα χαίρεται που μεγαλώνει η δύναμή της, όχι γιατί θα εκλέξει περισσότερους βουλευτές, αλλά γιατί έτσι θα υπηρετήσει καλύτερα τους καταπιεσμένους, τους χωρίς φωνή, τους από κάτω, θα είναι πιο χρήσιμη σε αυτούς. Από αυτή την άποψη, την αντίφαση ανάμεσα στην αριστερά που αυξάνει τα ποσοστά της και στο νεοφιλελευθερισμό που προελαύνει, πρέπει επειγόντως να την αναγνωρίσουμε και να πασχίσουμε να την ανατρέψουμε. Σήμερα, υπάρχουν οι όροι για μια ήττα της κυβέρνησης Καραμανλή με το αντιασφαλιστικό νομοσχέδιο που καταθέτει; Αν η πολιτική μας κατεύθυνση είναι αγώνας για την τιμή των όπλων, μια μάχη με αξιοπρέπεια όπως λέγεται, και που θα εξαργυρωθεί πολιτικά αύριο-μεθαύριο σε κάποιες ποσοστιαίες μονάδες παραπάνω, τότε όχι. Αν η πολιτική μας κατεύθυνση είναι να αναγνωρίσουμε την κατάσταση οργής και αναταραχής, να οξύνουμε την κρίση του δικομματισμού, να προκαλέσουμε μεγαλύτερη όξυνση, κρίση, αποσταθεροποίηση του νεοφιλελευθερισμού, τότε και μόνο τότε η αριστερά δικαιολογεί και την ύπαρξή της και τον εαυτό της.

Το δεύτερο πολιτικό προαπαιτούμενο για την ΚΟΕ είναι:

Να συγκροτούμε σαν αριστερά ένα δικό μας σχέδιο, ένα δικό μας όραμα, μια δικιά μας πολιτική, έναν δικό μας πολιτισμό. Δεν είναι το ίδιο πράγμα η αριστερά με τη δεξιά. Δεν είναι διαχειριστής η αριστερά σε ό,τι παράγει ο καπιταλισμός. Είναι ανταγωνιστική και αντιθετική η σχέση σε όλα τα επίπεδα. Δεν είμαστε ίδιο πράγμα με τα αστικά κόμματα, δεν έχουμε απλά ένα άλλο πρόγραμμα, και κάποιες άλλες πολιτικές προτάσεις. Δεν συγκρίνουμε τα προγράμματά μας με αυτά των άλλων κομμάτων στο πλαίσιο του εφικτού (που συνήθως εφικτό ορίζεται αυτό που θεωρεί ωφέλιμο η άρχουσα τάξη). Δεν είναι το ίδιο να πάρει την εξουσία η αριστερά με το να πάρει την εξουσία ένα κόμμα μιας νεοφιλελεύθερης ή σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης του συστήματος.

Είναι άλλες οι αλλαγές, οι ανατροπές, οι κατακτήσεις, είναι άλλης κλίμακας, και κυρίως άλλης ποιότητας οι αλλαγές στους συσχετισμούς που αποτελούν προϋπόθεση για την εξουσία. Δεν έχει νόημα μια αριστερά που δε θέλει να υλοποιήσει τις ιδέες της. Αλλά και δεν έχει νόημα μια αριστερά που δεν ξεκαθαρίζει ποιες ακριβώς ιδέες, ποιο ακριβώς πρόγραμμα και ποια ακριβώς εξουσία. Το δρόμο θα τον ανοίξουμε περπατώντας. Αλλά να αποφασίσουμε πρώτα, προς τα πού θα περπατήσουμε. Αν πριν τέσσερα χρόνια απαραίτητος όρος ήταν η ενότητα στη δράση της αριστεράς, σήμερα ποιος είναι ο απαραίτητος όρος;

Είναι να μιλήσουμε για το ποιες αλλαγές χρειάζεται η χώρα και η κοινωνία. Να ορίσουμε την αριστερά όχι μόνο με βάση τις ανάγκες κοινής δράσης και την έκκληση να ενωθούμε, αλλά πολύ περισσότερο με βάση το πρόγραμμα και τα περιεχόμενα. Αυτό αποτελεί ένα ποιοτικό άλμα σε σχέση με το χθες. Χρειαζόμαστε επομένως λιγότερη αμφισημία. Και χρειαζόμαστε να ορίσουμε την αριστερά με έναν διπλό τρόπο: Ανταγωνιστική αριστερά και δημιουργική αριστερά. Ανταγωνιστική αριστερά σημαίνει αριστερά αντικαπιταλιστική. Άρα δεν πάμε όπως το ΠΑΣΟΚ του ’70. Σημαίνει ακόμη μια εφ’ όλης της ύλης αντιπολίτευση.

Δημιουργική αριστερά σημαίνει να ενώνει τον εργαζόμενο κόσμο σε μια προοπτική. Και εδώ χρειάζεται λιγότερη αμφισημία. Να υπερασπίσουμε το δημόσιο χώρο, αλλά το όνειρο της αριστεράς δεν σταματάει στην υπεράσπιση του δημόσιου χώρου, πηγαίνει να σπάσει τα όρια αυτής της κοινωνίας. Πηγαίνει να υλοποιήσει τον κοινωνικό μετασχηματισμό, την κοινωνική αλλαγή, τον σοσιαλισμό. Έτσι αντιλαμβάνεται η ΚΟΕ την αριστερά. Ας προβληματιστούμε πολύ για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα. Ας αναλύσουμε πολύ τι σημαίνει σοσιαλισμός με ελευθερία και δημοκρατία. Φτάνει να είναι σοσιαλισμός και όχι καπιταλισμός. Και αυτό να ορίζει ότι τα σύνορα και τα όρια της πολιτικής μας παρέμβασης είναι πιο μακριά από αυτά που μας υποδεικνύουν εχθροί και "φίλοι". Μπορούμε να έχουμε επιτυχημένη τακτική. Οφείλουμε όμως να ορίσουμε και τη στρατηγική. Αλλιώς η τακτική από μόνη της μπορεί να πάει το καράβι σε πολλές και διαφορετικές κατευθύνσεις.

Όλα αυτά είναι απαραίτητα αν θέλουμε πιο επιθετικά να ορίσουμε το ρόλο της αριστεράς στην Ελλάδα σήμερα. Αν θέλουμε να μην εξανεμιστεί το θετικό κεφάλαιο που έχει συσσωρευτεί. Αν θέλουμε να μην νανουριζόμαστε ότι τα πράγματα είναι περίπατος στο βαθμό που επιμένουμε να είμαστε έξω από το πολιτικό σύστημα του νεοφιλελευθερισμού και του καπιταλισμού. Το να αντιληφθούμε το μέγεθος των ανατροπών που απαιτούνται, σημαίνει να φοβηθούμε; Σημαίνει να λιποψυχήσουμε; Να υποχωρήσουμε; Να πούμε ως εδώ πάμε καλά και να κάνουμε στάση; Να πούμε ότι μας αρκεί η σημερινή δυναμική; Όχι, πιστεύουμε ότι απαιτείται ένταση και επιτάχυνση. Ακόμη πιο τολμηρά, ακόμη πιο μαζικά. Αποσαφηνίζοντας, ξεκαθαρίζοντας με ποιους θα πάμε και ποιους θα αφήσουμε. Συγκροτώντας συνείδηση και περιεχόμενα. Και μετατρέποντας τη σημερινή περισσότερο ή λιγότερο εύθραυστη δυναμική, σε πραγματική αλλαγή των κοινωνικών, πολιτικών, ιδεολογικών συσχετισμών.

Το τρίτο πολιτικό προαπαιτούμενο για την ΚΟΕ είναι:

Χρειαζόμαστε μια λειτουργία που να συγκροτεί απόψεις, να μπορεί να οργανώνει το λαό, να βαθαίνει συμφωνίες. Από αυτή την άποψη καλοδεχούμενη η κριτική και η αντιπαράθεση. Καλοδεχούμενη και η αναγνώριση διαφορετικών διαδρομών. Αλήθεια όμως, σήμερα, η αριστερά στις αρχές του 21ου αιώνα θα αυτοφυλακιστεί στα υλικά του 20ού αιώνα; Θα μιλήσουμε για μια νέα αριστερά με τους όρους των αριστερών ρευμάτων του ’30, του ’50, του ’60 ή του ’80; Ρομαντική και ίσως κάπου και κάπως χρήσιμη η αναφορά σε μια ανανεωτική ή σε μια μαοϊκή ή σε μια όποια άλλη αριστερά. Αλλά σήμερα αυτή η αναφορά προσδιορίζει τις αναγκαίες ανατροπές, τα αναγκαία βήματα, τους αποφασιστικούς κρίκους που πρέπει να πιάσουμε; Τι σημαίνει σήμερα μια λειτουργία που να βαθαίνει περιεχόμενα και να συγκροτεί απόψεις; Αν η αντιπαράθεση πριν τη σύσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και μέσα σε αυτή –για κάποιους– είναι η έννοια του μέλους του ΣΥΡΙΖΑ, λέμε ότι η αντιπαράθεση θα πρέπει να είναι αν ο ΣΥΡΙΖΑ συγκροτείται από πάνω ως κάτω ή όχι. Αν για κάποιους η αντιπαράθεση είναι αν ο ΣΥΡΙΖΑ μετατρέπεται σε κόμμα, απερίφραστα λέμε ότι η αντιπαράθεση είναι προσχηματική για να αποφευχθεί η πραγματική συζήτηση στην πραγματική πρόκληση: ο ΣΥΡΙΖΑ συγκροτείται σαν μια πολιτική συμμαχία ή σαν εκλογική ομπρέλα; Ποιος και γιατί θα ανοίγει ή θα κλείνει την ομπρέλα; Ποιος θα την κρατάει; Απερίφραστα λέμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κινδυνεύει εάν παραμείνει μια απλή εκλογική συμμαχία, μια απλή εκλογική ταμπέλα. Στην πράξη, και όχι στα λόγια, πού και πώς παράγεται η πολιτική γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ; Από πού και πώς θα διαμορφώνεται η πολιτική φυσιογνωμία; Πού και πώς ορίζεται η πολιτική ατζέντα που βάζει ο ΣΥΡΙΖΑ; Αν θέλουμε να αποφύγουμε αυτή τη συζήτηση, συζήτηση που είναι επίπονη, συζήτηση που απαιτεί τεράστιες ανατροπές στον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ, συζήτηση που οδηγεί σε εκχώρηση πραγματικών και όχι τεχνικών αρμοδιοτήτων στον ΣΥΡΙΖΑ, αν θέλουμε λοιπόν να αποφύγουμε αυτή τη συζήτηση, ας το δηλώσουμε ανοιχτά, χωρίς να σκιαμαχούμε με ανύπαρκτες τοποθετήσεις για τάχα μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα. Γιατί τα προβλήματα δεν τα δημιουργούν οι παραλυτικές ισορροπίες ή οι στρατηγοί χωρίς στρατό, αλλά οι στρατηγοί που νομίζουν ότι είναι στρατηγοί, αλλά στην ουσία δεν παίζουν κανένα ρόλο στην μάχη που διεξάγεται, διότι η τακτική και η στρατηγική της μάχης καθορίζεται αλλού. Κλείνοντας, τρεις πρακτικές προτάσεις:

1. Δημιουργία Γραφείου Τύπου και ορισμός εκπρόσωπου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ.
2. Τοπικές επιτροπές ΣΥΡΙΖΑ με ανοιχτή, περιοδική λειτουργία.
3. Γραμματεία με ευθύνες και αρμοδιότητες, που καθορίζει και διαμορφώνει πραγματικά τον πολιτικό λόγο του ΣΥΡΙΖΑ.

του Χρίστου Κατσούλα