Η Καβάλα ενεργειακός κόμβος; Όχι, ευχαριστώ!, του Βύρωνα Λάμπρου

Πληθαίνουν οι κινητοποιήσεις σε όλη την Ελλάδα

Εδώ και χρόνια, ο λαός της Καβάλας δίνει με επιτυχία μια σημαντική μάχη για την αποτροπή της εγκατάστασης των δεξαμενών πετρελαίου στην περιοχή της Βάσοβα, του Εθνικού Πάρκου της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Φυσικά, οι πολυεθνικές του πετρελαίου ποτέ δεν παραιτήθηκαν, έχοντας πάντα τη βοήθεια του κρατικού μηχανισμού και των κυβερνήσεων, που προσπαθούν να αλλοιώσουν στα κρυφά τους χάρτες του Εθνικού Πάρκου, προστατευόμενου από τη συνθήκη RAMSAR, και τις χρήσεις γης αυτής της περιοχής. Μάλιστα, αυτή την περίοδο, αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα η νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση, η οποία αλλάζει ουσιαστικά τα όριά του, αφήνοντας διάπλατη την πόρτα για τους Βαρδινογιάννηδες και Σία.

Αλλά η αλλαγή της χρήσης γης δεν είναι ο μοναδικός δρόμος για τους πετρελαιάδες. Διαρρέουν διάφορα σενάρια. Η Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων (ΒΦΛ) που έχει άδεια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, οικόπεδα και αγκυροβόλιο, αποτελεί το βασικό φιλέτο. Αλλά και τα ερείπια παλιών βιομηχανικών εγκαταστάσεων όπως του Ξιφία, της Σαμεργκάς, των δεξαμενών της BP κλπ έχουν αλλάξει χέρια το τελευταίο διάστημα. Όλες οι κινήσεις των "παιχτών" γίνονται στο παρασκήνιο, χωρίς ανακοινώσεις, χωρίς τη συνηθισμένη κυβερνητική προπαγάνδα περί "επενδύσεων" και νέων θέσεων εργασίας. Και αυτό γιατί είναι δεδομένη η διάθεση των Καβαλιωτών.

Ταυτόχρονα διευρύνεται και ο κύκλος των ενδιαφερόμενων "επενδυτών". Πιο συγκεκριμένα η ΔΕΠΑ (Δημόσια Επιχείρηση Φυσικού Αερίου) εξαγοράζει μέρος του χρέους της ΒΦΛ προς αυτήν μπαίνοντας στη μετοχική σύνθεση της εταιρείας με σκοπό την εγκατάσταση δεξαμενής υγροποιημένου αερίου 100.000 τόνων. Δεξαμενή που όμοιά της υπάρχει μόνο στο νησάκι της Ρεβυθούσας. Μέσω της ΔΕΠΑ, αποκτά δικαιώματα και ο Λάτσης που το 2008 αναλαμβάνει το management των ΕΛΠΕ (Ελληνικά Πετρέλαια), εταιρείας που έχει το πλειοψηφικό πακέτο της ΔΕΠΑ. Από κοντά και η ΔΕΗ που βάσει νόμου μπορεί να κατέχει το 30% της ΔΕΠΑ.

Η μεγάλη ανατροπή όμως έγινε στις τελευταίες μέρες του 2007, όταν ανακοινώθηκε η συνεργασία της ΔΕΗ με τον πολυεθνικό γερμανικό κολοσσό RWE. Η συνεργασία αυτή, πέραν της αποικιοκρατικής μορφής της (βλ. Αριστερά! φ.235), μιλούσε για την εγκατάσταση 2 λιθανθρακικών μονάδων παραγωγής ενέργειας 800ΜW η καθεμιά και σαν πιθανοί τόποι αναφέρονταν η Αλεξανδρούπολη, η Ν. Καρβάλη της Καβάλας και ο Αλμυρός Βόλου.

Φαίνεται ότι με αυτήν την ενέργεια άνοιξε ο ασκός του Αιόλου. Άρχισε να παίζει το σενάριο του πυρηνικού εργοστασίου και ο υπερνομάρχης κ. Τάτσης με την πιο μεγάλη φυσικότητα δηλώνει ότι δεν είναι αντίθετος στην κατασκευή του. Τέλος μια ανακοίνωση της ΔΕΗ στις 17-1-2008 αναφερόταν και στην πιθανή εγκατάσταση μονάδων ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή των Τεναγών Φιλίππων στα όρια των νομών Καβάλας και Δράμας. Μονάδες που θα χρησιμοποιούν σαν καύσιμο τα τεράστια αποθέματα σε λιγνίτη και τύρφη των κοιτασμάτων της Δράμας, των πιο βρώμικων μορφών γαιάνθρακα εξαιτίας της μικρής περιεκτικότητάς τους σε άνθρακα. Ο εφιάλτης του 1978, όταν έγινε η πρώτη απόπειρα, ξαναγυρίζει. Τότε, παρά την υπόσχεση από πλευράς ΔΕΗ για δημιουργία 3.500 θέσεων εργασίας, συνάντησε την καθολική αντίδραση του λαού της Δράμας και το "έργο" πήρε αναβολή.

Οι ιθαγενείς

Η RWE προσπάθησε να εγκαταστήσει τις εν λόγω μονάδες στην περιοχή του Ensdorf στη Γερμανία, αλλά το δημοψήφισμα που έγινε την ανάγκασε να αποσυρθεί. Αυτό όμως που δεν έγινε δυνατό στην Γερμανία, παίρνει σάρκα και οστά στην Ελλάδα με διπλό όφελος για την εταιρεία. Αφενός γλιτώνει το πρόστιμο που θα πλήρωνε για την υπέρβαση της παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα και άλλων ρυπογόνων αερίων που σύμφωνα με την συμφωνία του Κιότο είναι υπεύθυνα για τα φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αφετέρου γιατί αυτό το πρόστιμο θα το πληρώνει με βάση τη συμφωνία η ΔΕΗ και επομένως μέσω αυτής οι καταναλωτές της. Σύμφωνα με την ΗΜΕΡΗΣΙΑ (22-12-2007) η RWE έχει προγραμματίσει την παραγωγή πειραματικής τεχνολογίας αιχμαλώτισης και αποθήκευσης του διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2014. Αλλά αυτό θα αφορά τη Γερμανία και όχι τα εργοστάσια στην Ελλάδα

Ο κ. Αθανασόπουλος, πρόεδρος της ΔΕΗ, δηλώνει για τις αντιδράσεις που έχουν ήδη εκδηλωθεί στα σχέδια της εταιρείας: "χρειαζόμαστε την αποδοχή και τη συνεργασία των τοπικών κοινωνιών. Όμως, η οποιαδήποτε τελική απόφαση που θα ληφθεί, πρέπει να βασίζεται στα πραγματικά γεγονότα και σε μια ολοκληρωμένη μελέτη οφέλους-κόστους για την εθνική οικονομία και την τοπική κοινωνία. … Όταν θα φτάσουμε στο σημείο να αποφασίσουμε, θέλουμε να συζητήσουμε με τις τοπικές κοινωνίες και να επισκεφθούμε με εκπροσώπους τους τις περιοχές στην Ευρώπη όπου λειτουργούν λιθανθρακικές μονάδες και συνυπάρχουν η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη με το καθαρό περιβάλλον.". Στο μνημόνιο συνεργασίας με την RWE τα πράγματα ξεκαθαρίζουν ακόμα περισσότερο: "Η ΔΕΗ θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια και θα ασκήσει επιρροή, όσον αφορά την αγορά της περιοχής, για τη διευκόλυνση των διαδικασιών έγκρισης/άδειας". Κατά τα άλλα λαμβάνουμε υπόψη τη γνώμη των κατοίκων. Θα πάμε ταξιδάκι μερικούς και θα τους δείξουμε πόσο όμορφα είναι όλα στην Ευρώπη και αν παρόλα αυτά δεν πειστούν θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το όφελος-κόστος για την εθνική οικονομία. Γνωστό σενάριο που έχει πολυπαιχτεί σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια. Προφανώς και οι εκβιασμοί θα πάνε σύννεφο. Δεν είναι τυχαίο ότι υπόσχονται από τώρα θέσεις εργασίας και φυσικά έχουν εμπειρία από την Πτολεμαΐδα και την Κοζάνη και την πολιτική εξαγοράς που ακολούθησαν εκεί.

Οι ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια

Αυτή την περίοδο πανελλαδικά δίνονται άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε μια σειρά ιδιωτικές εταιρείες, ενώ και η ΔΕΗ στα πλαίσια της ιδιωτικοποίησής της μεθοδεύει μνημόνια συνεργασίας με άλλους πολυεθνικούς ευρωπαϊκούς ομίλους στα πλαίσια της απελευθέρωσης της αγοράς που προωθεί η ΕΕ. Αλλά ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες της χώρας; Γιατί απαιτούνται γιγαντιαίες εγκαταστάσεις ακόμα και για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Οι μέχρι σήμερα δοθείσες άδειες αγγίζουν τα 14.800ΜW όταν οι ανάγκες της χώρας σύμφωνα με το πιο ακραίο σενάριο μελέτης του Υπουργείου Ανάπτυξης (ΥΠΑΝ) δε θα ξεπερνούν μέχρι και το 2020, τα 4500ΜW. Επομένως, τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιθάνθρακα και λιγνίτη (τύρφη) σε Καβάλα και Δράμα αποσκοπούν στο να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για τη διείσδυσή τους στο χώρο των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης. Εξαιτίας αυτών των αναγκών η περιοχή καθίσταται διαμετακομιστικός ενεργειακός κόμβος.

Οι ρύποι

Σύμφωνα με μελέτες του ΤΕΙ Καβάλας (Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου) αλλά και Ομάδας Πολιτών από το Μαντούδι που ασχολήθηκε με το θέμα, γιατί και εκεί επιδιώκεται η εγκατάσταση παρόμοιας μονάδας, οι εκπομπές ρύπων από ένα τέτοιο εργοστάσιο βρίσκονται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Πιο συγκεκριμένα η επιβάρυνση του περιβάλλοντος θα φτάνει τα 2,4 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο. Στα ύψη θα βρίσκονται και οι ποσότητες των αερίων μονοξειδίου του άνθρακα, διοξειδίου του θείου και υποξειδίου του αζώτου με το τελευταίο να είναι 296 φορές πιο επιβαρυντικό για την εκδήλωση του φαινομένου του θερμοκηπίου σε σχέση με το διοξείδιο του άνθρακα. Εκτός των άλλων, από ένα εργοστάσιο αυτής της τεχνολογίας υπάρχει παραγωγή ενώσεων υδραργύρου ουσιών ιδιαίτερα τοξικών, ενώ έχουμε και ραδιενεργές εκπομπές ουρανίου και θορίου. Επίσης τα αιωρούμενα σωματίδια που θα εκπέμπονται θα είναι περισσότερα αλλά και μικρότερα σε μέγεθος. Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Τα στερεά απόβλητα της καύσης (όπως η τέφρα), παράγονται σε μεγαλύτερες ποσότητες εξαιτίας των χαμηλών θερμοκρασιών που απαιτεί αυτού του είδους η τεχνολογία, απόβλητα που είναι επίσης τοξικά. Απαιτείται επίσης η χρησιμοποίηση εκατοντάδων χιλιάδων τόνων νερού καθημερινά σαν σύστημα ψύξης, νερά που θα επιστρέφουν στη θάλασσα σε θερμοκρασίες 50 και 60 βαθμών, υπερθερμαίνοντάς την.

Οι πρώτες αντιδράσεις

Ήδη έχει ξεκινήσει ο πανελλαδικός συντονισμός, όλων των πόλεων που απειλούνται από τέτοιου είδους εργοστάσια. Στη συμμαχία συμμετέχουν οι Δήμοι και Κοινότητες της Καβάλας, Αλμυρού Μαγνησίας, Αστακού Αιτωλοακαρνανίας, Διστόμου Βοιωτίας, Κηρέως Ευβοίας, Αντίκυρας Βοιωτίας και Κυριακίου Βοιωτίας.

Στον Αλμυρό Βόλου με μια από κοινού δράση Νομαρχίας και Δήμου, έγινε στις 28/1 μεγάλη διαδήλωση 5.000 ατόμων, σε μια περιοχή με πληθυσμό 12.000 κατοίκων. Δόθηκε έτσι, η δυνατότητα να εκδηλωθεί η αρνητική στάση της κοινωνίας στα σχέδια της ΔΕΗ και να σταλεί το μήνυμα προς την κυβέρνηση.

Στην Καβάλα, ομολογουμένως με πιο αργά βήματα, προετοιμάζεται η πρώτη μεγάλη αντίδραση. Σε μεγάλη σύσκεψη φορέων που έγινε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη στις 5/2 αποφασίστηκε να γίνει πανκαβαλλιώτικο συλλαλητήριο με πιο πιθανή ημερομηνία την Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου. Στην ομόθυμη στάση του λαού της Καβάλας, μοναδική εξαίρεση για μια ακόμα φορά αποτελεί ο νομάρχης. Ο κ. Καλλιοντζής δεν εκφράζει γνώμη για το αν είναι υπέρ ή κατά, και προσπαθεί να μεταθέσει την όποια απόφαση σε κάποιους τεχνοκράτες που είναι δήθεν αντικειμενικοί και ουδέτεροι. Προχωρά στη διοργάνωση ημερίδας για να διαπιστωθεί αν το συγκεκριμένο εργοστάσιο ρυπαίνει ή όχι.

Χρειάζεται να ακουστεί μαζικά και αγωνιστικά το Όχι στο Εργοστάσιο Λιθάνθρακα. Οι διαθέσεις του λαού της Καβάλας είναι ξεκάθαρες. Εκδηλώνονται σε κάθε ευκαιρία και πρέπει να δοθούν πολλές τέτοιες ευκαιρίες. Πρωταγωνιστικό ρόλο μπορεί να παίξει η Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα κατά των Δεξαμενών. Αρκεί να λειτουργήσει πραγματικά πρωταγωνιστικά και τολμηρά. Να θέσει το ζήτημα της διεξαγωγής άμεσα ενός δημοψηφίσματος σε όλο το νομό και όχι μόνο στην Ν. Καρβάλη όπως πρότεινε ο Δήμαρχος Καβάλας. Να διευρύνει την αντίθεση προς το εργοστάσιο λιθάνθρακα με την αντίθεση στην μετατροπή της Καβάλας σε ενεργειακό κόμβο. Ο αγώνας για τη μη εγκατάσταση του εργοστασίου λιθάνθρακα, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για να αποτραπεί όλο το σχέδιο για τη μετατροπή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης σε μια νέα χωματερή.

Βύρωνας Λάμπρου

Η θέση της ΚΟΕ

• Όχι στην εγκατάσταση δεξαμενών πετρελαίου και φυσικού αερίου.
• Όχι στο εργοστάσιο λιθάνθρακα και σε κάθε μορφή ενέργειας που παράγει κάθε είδους απόβλητα.
• Όχι στην εμπορευματοποίηση της ενέργειας. Έξω οι ιδιώτες από την παραγωγή και διακίνηση της ενέργειας.
• Όχι στη μετατροπή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης σε χαβούζα για τα συμφέροντα των πολυεθνικών και τον ανταγωνισμό των ιμπεριαλιστών. Όχι στη μετατροπή της Καβάλας σε ενεργειακό κόμβο.
• Ναι στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για τις ανάγκες των κατοίκων.
• Η περιοχή της Ν. Καρβάλης και των άλλων χωριών δεν σηκώνει άλλη ρύπανση. Ήπια, συμβατή με την αειφορία ανάπτυξη. Σεβασμό στο περιβάλλον και στον άνθρωπο.
• Να ενισχυθούν οικονομικά οι αγρότες και οι κάτοικοι για να παραμείνουν στον τόπο τους. Να επιδοτηθεί η αγροτική παραγωγή.