Η επανεμφάνιση της πειρατείας, του Γιώργου Τσίπρα

Καιροί βαρβαρότητας

Δεν είναι μόνο η πειρατεία που ανθεί ξανά, αιώνες μετά το μεσουράνημά της. Είναι και η δουλεία σε διάφορες μορφές, η εμπορία ανθρώπων, η οργανωμένη εγκληματικότητα κάθε είδους που έχει κίνητρο το κέρδος. Δίπλα στις παλιές μορφές εμφανίζονται νέες και αθλιότερες, όπως το εμπόριο οργάνων.

Η πειρατεία στις θάλασσες, όπως και οι περισσότερες μορφές οργανωμένης εγκληματικότητας, γνωρίζει μια μεγάλη άνθιση από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80. Η άνθιση αυτή του οργανωμένου εγκλήματος συνδέεται με μια σειρά παράγοντες με κοινό όμως παρονομαστή. Η ραγδαία εξαθλίωση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού και ο μηδενισμός των προοπτικών αξιοπρεπούς διαβίωσης για αυτά στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης και των πολιτικών της παγκοσμιοποίησης. Η δημιουργία και ανάπτυξη ολόκληρων περιοχών εκτός της κεντρικής "νομιμότητας", ακόμη και μέσα στις ίδιες τις καπιταλιστικές μητροπόλεις, ως απόρροια της εξαθλίωσης αλλά και ως κεντρική πολιτική "διαχείρισης" του προβλήματος. Η αποσύνθεση ή και διάλυση ολόκληρων κρατικών οντοτήτων στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και της Νέας Τάξης Πραγμάτων μετά το ‘91. Τελευταίο, αλλά όχι και ασήμαντο, η εκτόξευση της διαφθοράς στους "από πάνω", και η ολοένα διευρυνόμενη μαφιοποίηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και ολόκληρων αρχουσών τάξεων. Αυτό, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, δεν έγινε χωρίς τη συνδρομή ή "έγκριση" των εγγυητών της διεθνούς νομιμότητας, και πρώτα απ’ όλα των ΗΠΑ. Οι περιπτώσεις της Κολομβίας, του μαφιόζικου καπιταλισμού στη Ρωσία ή των αρχιεμπόρων ηρωίνης που κυβερνούν το "νέο" Αφγανιστάν, είναι μόνο ορισμένα παραδείγματα αυτής της συνδρομής. Για την περίπτωση της πειρατείας στις θάλασσες θα πρέπει να προστεθεί και ο παράγοντας της εκτόξευσης του διεθνικού εμπορίου, άρα και των θαλάσσιων μεταφορών.

Η πιο θερμή περιοχή πειρατείας στον πλανήτη, από την άποψη τόσο των κρουσμάτων όσο και του όγκου της λείας, παραμένουν τα στενά της Μαλαισίας, απ’ όπου περνά ετησίως πάνω από το μισό του παγκόσμιου εμπορίου. Όμως η πειρατεία ήρθε στην επικαιρότητα από την περίπτωση της Σομαλίας και της θάλασσας στα ανοιχτά του Άντεν. Το γιατί πρέπει να αναζητηθεί στις πολιτικές σκοπιμότητες, κυρίως των ΗΠΑ, σχετικά με τον έλεγχο της περιοχής.

Η επέμβαση διεθνούς δύναμης υπό τον Κλίντον το ‘92-‘95 στη Σομαλία στέφθηκε με αποτυχία αλλά ήταν απόλυτα επιτυχής στο να μεγιστοποιήσει την αναρχία και το διαμελισμό ανάμεσα σε τοπικούς πολέμαρχους, αν και είχε –υποτίθεται– στόχο να χτυπήσει την αναρχία και να σώσει τους Σομαλούς από την πείνα. Όταν αργότερα δυνάμωσαν οι ισλαμιστές και μπορούσαν, πριν από λίγα χρόνια, να έχουν το πάνω χέρι σε ένα μεγάλο τμήμα της Σομαλίας συγκροτώντας στην πράξη για πρώτη φορά εδώ και χρόνια μια υποτυπώδη ενιαία κρατική δομή, οι ΗΠΑ επενέβησαν ξανά αυτοβούλως και μέσω της Αιθιοπίας για να απομακρύνουν τον "κίνδυνο της τρομοκρατίας". Σήμερα, οι ισλαμιστές, αφού ηττήθηκαν στην άνιση σύγκρουση με τις ΗΠΑ και τον αιθιοπικό στρατό, μπορεί να κατηγορούνται για σχέσεις με κάποιες ομάδες πειρατείας, και ίσως να είναι έτσι. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι, πρώτον, η πειρατεία άνθισε για πρώτη φορά στη Σομαλία μετά τη διεθνή επέμβαση. Ρόλο σε αυτό έπαιξε και το πλιάτσικο στο θαλάσσιο πλούτο της Σομαλίας στον οποίο επιδόθηκαν ξένα μεγάλα αλιευτικά με την ανοχή της διεθνούς επεμβατικής δύναμης, σπαταλώντας έναν τους ελάχιστους πόρους του σομαλικού λαού. Δεύτερον, είναι εξίσου βέβαιο ότι όπου επικρατούσαν οι ισλαμιστές η πειρατεία περιοριζόταν. Είχαν γίνει άλλωστε και συγκρούσεις ανάμεσα σε ισλαμιστές και πειρατές. Έτσι, αυτό που ακόμη και ο αστικός Τύπος κατέγραφε στην περίπτωση της "Ένωσης των Ισλαμικών Δικαστηρίων" ως δυνατότητα, για πρώτη φορά, μιας κάποιας κοινωνικής οργάνωσης και τάξης με τη στήριξη μερίδας του πληθυσμού, ακυρώθηκε από τις ίδιες τις ΗΠΑ, εξωθώντας μεταξύ άλλων σε ακόμη μεγαλύτερη άνθιση της πειρατείας.

Συνεπώς, η περίπτωση μοιάζει –τηρουμένων των αναλογιών– με αυτή του Αφγανιστάν και του ναρκοεμπορίου στη θέση της πειρατείας. Η προπαγάνδα υπέρ της επέμβασης είχε δώσει μεγάλο βάρος στην καταπίεση των γυναικών από τους Ταλιμπάν και στο ναρκοεμπόριο. Το μεν μαρτύριο των γυναικών ελάχιστα μειώθηκε με την απομάκρυνση των Ταλιμπάν από την εξουσία. Το δε ναρκοεμπόριο απογειώθηκε, ξαναφτάνοντας και ξεπερνώντας τα επίπεδα προ της επικράτησης των Ταλιμπάν, που, αν πιστώνονται κάτι, είναι ο περιορισμός της παραγωγής οπίου. Παράλληλα, με τη νέα επέμβαση ξαναδιαλύθηκε και η όποια κρατική δομή είχε συγκροτηθεί με την επικράτηση των Ταλιμπάν. Το τι ακριβώς μαγειρεύουν οι ΗΠΑ με την πρόφαση της πειρατείας των Σομαλών μένει να το δούμε, πάντως σίγουρα δεν είναι το τέλος της πειρατείας.

Η πειρατεία διεθνώς ανθεί γιατί πληθαίνουν τα εκατομμύρια όσων με μεγάλη προθυμία θα ρίσκαραν τη ζωή τους για την πιθανότητα να κλέψουν κάτι από τον πλούτο που κυκλοφορεί στις θάλασσες. Οι περισσότεροι βέβαια είναι κάτι σαν κλεφτρόνια της θάλασσας που αρκούνται στην αφαίρεση χρημάτων και τιμαλφών του πληρώματος και ηλεκτρικών συσκευών. Το πιο οργανωμένο έγκλημα που προφανώς συνδέεται με τοπικές αρχές και μαφίες χτυπάει πιο ψηλά, απαιτώντας λύτρα εκατομμυρίων δολαρίων ή κλέβοντας ολόκληρο το πλοίο μαζί με το εμπόρευμα. Αν το ζόρι των ΗΠΑ ήταν τα 16 δισ. δολάρια που υπολογίζεται ότι είναι ο ετήσιος τζίρος της πειρατείας, υπήρχαν τρόποι να αστυνομευτούν οι διεθνείς θάλασσες αν το ήθελαν. Ακόμη κι έτσι, το ποσό αυτό είναι ελάχιστο μπροστά στον πόνο και την απώλεια που σημαίνει για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους η άνθιση συνολικά του οργανωμένου εγκλήματος σε όλο τον κόσμο. Αυτό, οι "εγγυητές της Διεθνούς Νομιμότητας" που οργίζονται με την πειρατεία των εμπορευμάτων τους, δεν θέλουν να το πατάξουν.

Συνεπώς, η οργή "εξειδικευμένα" για την πειρατεία στη Σομαλία σημαίνει διπλή και τριπλή υποκρισία.

Γιώργος Τσίπρας