Η Ελλάδα σβήνει το τσιγάρο;

Μπροστά στις κάμερες που μας παρακολουθούν, στην ποινικοποίηση της κουκούλας και στο άνοιγμα του δρόμου για την άρση της ανωνυμίας στο διαδίκτυο, η -ευρωπαϊκής έμπνευσης- απαγόρευση, από την 1η Ιούλη, του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους (συνοδευόμενη από τη λειτουργία ειδικής τηλεφωνικής γραμμής καταγγελίας των παραβατών) είναι ελάσσονος σημασίας και ίσως μοιάζει άσχετη. Αλλά, με μια δεύτερη ματιά, ίσως το νήμα που συνδέει όλα τα παραπάνω είναι ο εθισμός στο «απαγορεύεται» και ο ιδεολογικός βομβαρδισμός που δεχόμαστε για περιορισμό των ελευθεριών προς όφελος της ασφάλειας και, στην περίπτωση του τσιγάρου, προς όφελος της δημόσιας υγείας.

Πέρα από την ελλιπή προετοιμασία για την εφαρμογή του νόμου, εγείρεται μια μεγάλη (και εν πολλοίς «στημένη») αντιπαράθεση: Από τη μία τα καθ’ όλα σεβαστά δικαιώματα των μη-καπνιστών και από την άλλη το δικαίωμα των καπνιστών στη βλαβερή συνήθειά τους. Είναι όμως αυτό το πραγματικό διακύβευμα; Πέρα από το ότι ο σεβασμός είναι θέμα κουλτούρας και όχι απαγορεύσεων, δεν μπορεί να μην σκεφτεί κανείς πως το ξαφνικό ενδιαφέρον της πολιτείας είναι τουλάχιστον υποκριτικό – την ώρα που σιωπά για δεκάδες άλλους επιβαρυντικούς, για την υγεία καπνιστών και μη, παράγοντες που έχουν να κάνουν με συγκεκριμένα συμφέροντα.

Γιατί δεν λένε τίποτα για τα μεταλλαγμένα που μας ταΐζουν και για τα φυτοφάρμακα και τα βιομηχανικά απόβλητα που μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα, ή για την αμόλυβδη που γεμίζει τοξικές ουσίες την ατμόσφαιρα; Γιατί ετοιμάζουν έξι νέα μεγάλα εργοστάσια που θα καίνε λιθάνθρακα; Γιατί θέλουν να τσιμεντώσουν και τον τελευταίο πνεύμονα πρασίνου; Γιατί ενισχύουν την αγορά και κυκλοφορία χιλιάδων νέων θηριωδώς ρυπογόνων Ι.Χ. αυτοκινήτων στις ήδη αβίωτες μεγαλουπόλεις; Γιατί καλύπτουν με πέπλο σιωπής τις μελέτες που αποδεικνύουν τις βαριές βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων, και αφήνουν τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας να φυτεύουν παράνομα χιλιάδες κεραίες όπου θέλουν; Γιατί έχουν σταματήσει οι επιδημιολογικές μελέτες για την αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου στο νομό Χανίων; Γιατί κανείς δεν τολμά να ζητήσει έλεγχο των επικίνδυνων υλικών που κρύβει η βάση της Σούδας; Δυστυχώς, ο κατάλογος τέτοιων ερωτημάτων δεν έχει τελειωμό.

Το επιχείρημα ότι η μείωση του καπνίσματος θα απαλλάξει το Εθνικό Σύστημα Υγείας από έξοδα νοσηλείας είναι εξίσου υποκριτικό. Υπάρχουν πολλές ακόμη «κακές συνήθειες» που προκαλούν προβλήματα και κάθε άλλο παρά καταστέλλονται. Αντί να δημαγωγούν οι κυβερνώντες με την επιλεκτική ευαισθησία τους, θα ήταν καλύτερα ο κρατικός προϋπολογισμός να δώσει ουσιαστικά χρήματα για την υγεία. Όχι να κατηγορούν τους ασθενείς και τους ασφαλισμένους ότι «τους βάζουν σε έξοδα». Και, μια και ο λόγος περί χρημάτων, φυσικά τα κρατικά έσοδα από το φόρο καπνού δεν πρόκειται να μειωθούν καθώς τα τσιγάρα όλο και ακριβαίνουν, ενώ σ’ αυτά θα προστεθούν και τα χρήματα από τα πρόστιμα σε όσους δεν εφαρμόζουν αυστηρά το νέο νόμο που «προασπίζει τη δημόσια υγεία».