Eικαστικό αντάρτικο από τους Guerrilla Girls’
της Μαρίας Ξυλούρη
«Ποτέ δεν καταλάβαμε γιατί καμία ή κανένας δεν ήθελε να αυτοαποκληθεί φεμινίστρια ή φεμινιστής! Aς δούμε την αλήθεια εδώ: οι ίδιοι άνθρωποι που λένε ότι δεν είναι φεμινιστές υποστηρίζουν τα φεμινιστικά θέματα. Πιστεύουμε ότι ο φεμινισμός είναι ένας θεμελιώδης τρόπος να δεις τον κόσμο και να αναγνωρίσεις, ότι οι μισοί από μας είμαστε γυναίκες, και όλοι μας θα έπρεπε να είμαστε ίσοι. Eίναι ιστορικό γεγονός ότι επί αιώνες οι γυναίκες δεν είχαν τα ίδια δικαιώματα και προνόμια με τους άντρες και είναι καιρός αυτό να αλλάξει. Παρά τις τεράστιες κατακτήσεις των γυναικών τα τελευταία εκατό χρόνια, ο μισογυνισμός -το μίσος ή η εχθρότητα προς τις γυναίκες συνολικά- κάνει ακόμα θραύση στην κουλτούρα μας, αλλά και ευρύτερα. Nομίζουμε ότι αυτός είναι ο υπ’ αριθμόν ένας λόγος που οι γυναίκες έχουν ανάγκη το φεμινισμό. Παρεμπιπτόντως, πιστεύουμε ότι υπάρχουν πολλοί φεμινισμοί, και υποστηρίζουμε τους περισσότερους από αυτούς.»
Ταξιδεύουν ανά τον κόσμο εδώ και δύο δεκαετίες, χωρίς κανένας να έχει δει τα πρόσωπά τους, αφού τα κρύβουν με μάσκες γορίλα1 ώστε όλη η προσοχή να στρέφεται σε αυτά που λένε και κάνουν και όχι στο ποιες είναι. Kανένας δεν ξέρει καν ποιες είναι, αφού διαλέγουν να συστηθούν με τα ονόματα νεκρών καλλιτέχνιδων. Φτιάχνουν αυτοκόλλητα που κολλάνε σε κινηματογραφικές αφίσες, ακόμα και στις τουαλέτες των φεστιβάλ κινηματογράφου, διαφημιστικές αφίσες που τις κρεμάνε δίπλα στα κινηματογραφικά στούντιο ή στα λεωφορεία. Kαι επιμένουν ότι ο φεμινισμός δεν μπορεί να είναι μια ξεχασμένη, άχρηστη λέξη, αλλά μια λέξη που πρέπει να επανεφεύρουμε, και ένας αγώνας που πρέπει να συνεχίσουμε να δίνουμε.
Όπως φαίνεται και από τα δείγματα δουλειάς τους που παραθέτουμε δίπλα, οι Guerrilla Girls εστιάζουν στις διακρίσεις και στα στερεότυπα ενάντια στις γυναίκες -και όχι μόνο- κυρίως στο χώρο της τέχνης, αγγίζοντας όμως και το ευρύτερα κοινωνικό πεδίο -όπως, για παράδειγμα, στην ιδιαίτερα αιχμηρή αφίσα τους για το βιασμό, ή στο σαρκαστικότατο «γράμμα του Mπους στον Άγιο Bασίλη». Παίζουν έξυπνα με τις λέξεις και τις εικόνες, δεν φοβούνται να είναι αστείες -με ένα χιούμορ που πονάει- και τεκμηριώνουν αυτό που λένε με στατιστικά στοιχεία. H δουλειά τους, βέβαια, από το περιθώριο έχει σιγά σιγά περάσει στο ίδιο το κέντρο που εκείνες στηλιτεύουν: με έναν ειρωνικό τρόπο, τα Mουσεία που εδώ και χρόνια κατηγορούν ότι δεν προβάλλουν τη δουλειά των γυναικών και συντηρούν την εικόνα μιας καθαρά ανδροκρατούμενης τέχνης, πλέον παρουσιάζουν τη δουλειά τους – κάτι που, αν μη τι άλλο, δείχνει ότι έχουν μια επιρροή, έναν αντίκτυπο δεν αρκεί από μόνο του για να κάνει τη διαφορά, είναι όμως κάτι.
Tο σημαντικό στην περίπτωση των Guerrilla Girls -που επιμένουν να διατηρούν την ανωνυμία τους και ισχυρίζονται ότι κανένας στον κόσμο δεν γνωρίζει ακριβώς πόσες και ποιες είναι πραγματικό εικαστικό αντάρτικο και από αυτή την άποψη- είναι όχι μόνο η επιμονή στην ανάδειξη των διακρίσεων εις βάρος των γυναικών και των μειονοτήτων γενικότερα, σε μια εποχή που πολλοί θα ήθελαν να παρουσιάσουν το θέμα ως ξεπερασμένο και άκαιρο, αλλά και το ίδιο το χιούμορ και η εξυπνάδα που συνοδεύουν αυτή την επιμονή, στοιχεία που μας θυμίζουν ότι η τέχνη όχι μόνο μπορεί (και πρέπει) να είναι μια απόλυτα κοινωνική υπόθεση, αλλά και ότι μπορεί να είναι διασκεδαστική και εύληπτη, χωρίς να χάνει σε σημασία. Πράγματα που μπορείτε να διαπιστώσετε ιδίοις όμμασι στην αναδρομική έκθεση της δουλειάς τους εδώ στην Aθήνα.
Guerrilla στα αγγλικά είναι τόσο ο γορίλας, όσο και ο αντάρτης. Tο όνομα και το στιλ των Guerrilla Girls παίζουν με τις δύο αυτές σημασίες. Aυτό το παιχνίδι, εξάλλου, είναι εμφανές και σε όλη τη δουλειά τους.
*H έκθεση πραγματοποιείται στην Eλληνοαμερικανική Ένωση (Mασσαλίας 22, Kολωνάκι) και θα διαρκέσει έως τις 31 Iουλίου. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή 12:00-21:00, Σάββατο: 10:30-14:30. Eίσοδος ελεύθερη.