Γεωπολιτικές αλλαγές, νέοι κίνδυνοι για τους λαούς

Σύνταξη της εφημερίδας "Αριστερά!"

Η αντιπαράθεση μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, κύρια των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της ΕΕ, και των ντόπιων παρατρεχάμενων του καθενός στην περιοχή του Καυκάσου, μας εισάγει σε μια νέα φάση. Οι λαοί πληρώνουν τη νύφη εξαιτίας του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού για τις πηγές ενέργειας και τον έλεγχο των αγωγών μεταφοράς τους κύρια στη Δύση. Οι ιμπεριαλιστές είναι υπεύθυνοι για τα λουτρά αίματος που επαναλαμβάνονται ατιμώρητα απ’ άκρη σ’ άκρη της γης. Στο φόντο (και εξαιτίας) της παρατεινόμενης και οξυνόμενης βαθιάς διεθνούς κρίσης, δημιουργούνται οι όροι για να επαναληφθούν, να γενικευθούν και να παγιωθούν και στην περιοχή του Καυκάσου αυτά που συμβαίνουν εδώ και δεκαετίες στη Μέση Ανατολή (σφαγές, κατοχές, πόλεμοι, κράτη-χωροφύλακες του ιμπεριαλισμού και άρχουσες τάξεις υποτελείς και βαμμένες στο αίμα των λαών τους). Επιβεβαιώνεται για μια ακόμη φορά ότι οι πιο "άτυχοι" είναι οι λαοί που ζουν σε περιοχές πλούσιες σε πρώτες ύλες ή/και στρατηγικής σημασίας για τη μεταφορά τους. Κι ότι σε περιόδους κρίσης ο πόλεμος αποτελεί θαυμάσια "διέξοδο" για τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.

1. Ένας ακόμη άδικος και βάρβαρος πόλεμος

Ο πόλεμος μεταξύ της υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ Γεωργίας και της Ρωσίας είναι ένας άδικος από όλες τις πλευρές πόλεμος. Τον άδικο χαρακτήρα δεν τον προσδίδει μόνο το αναμφισβήτητο γεγονός της βάρβαρης επίθεσης της Γεωργίας στον άμαχο πληθυσμό του Τσχινβάλι, που στόχευε στη φυγή των Οσέτιων υπό την απειλή της φυσικής εξόντωσής τους και στην ντε φάκτο επανενσωμάτωση της αποσχισθείσας Νότιας Οσετίας. Εάν επρόκειτο να μιλήσει κανείς με "δυτικούς" όρους, πρόκειται για καραμπινάτη απόπειρα εθνοκάθαρσης (με ηθικό αυτουργό τις ΗΠΑ και εκτελεστή τον πράκτορά τους Σαακασβίλι), όσο κι αν τα δυτικά ΜΜΕ φυλάνε τέτοιους χαρακτηρισμούς για τα "δικά τους παιδιά", όπως η Βοσνία ή το Κόσοβο.

Εξίσου βάρβαρη και άδικη ήταν η "ειρηνευτική" απάντηση της Ρωσίας, ο στρατός της οποίας δεν αρκέστηκε να διώξει τους Γεωργιανούς από τη Νότια Οσετία, αλλά κόντεψε να μπει στην Τιφλίδα, αποσκοπώντας στην αποκατάσταση της ρωσικής "σφαίρας επιρροής" και του ρωσικού "ζωτικού χώρου" (που σαν έννοια δεν έχει και πολύ σχέση με το… δίκαιο). Και φυσικά στα πλαίσια μιας τέτοιας πολιτικής, μιμείται τώρα τις ΗΠΑ με την επίσημη αναγνώριση της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας ως δικών της "ανεξάρτητων" προτεκτοράτων. Λειτουργεί έτσι προειδοποιητικά προς τη Δύση και ιδίως τις ΗΠΑ, που επιχειρούν να ολοκληρώσουν τη ΝΑΤΟϊκή περικύκλωσή της.

2. Οι αιτίες της σύγκρουσης, η νέα φάση όξυνσης

Οι πραγματικές λοιπόν αιτίες της σύγκρουσης στον Καύκασο πρέπει να αναζητηθούν κύρια στον ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό για τον έλεγχο των πηγών ενέργειας και των δρόμων μεταφοράς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Η σύγκρουση τροφοδοτείται από την προσπάθεια ΝΑΤΟϊκής περικύκλωσης της Ρωσίας, η οποία με τη σειρά της επιχειρεί να επιβάλλει την αναβάθμισή της στη διεθνή σκηνή και να ελέγξει το "ζωτικό της χώρο". Έτσι, αυτός ο άδικος και υποκινούμενος πόλεμος στο φόντο του τρέχοντος επεισοδίου της οξείας οικονομικής κρίσης, που έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός τέτοιου πολέμου (σφαγές αμάχων, χρήση απαγορευμένων όπλων, επιβολή τετελεσμένων, κουρέλιασμα του διεθνούς δικαίου κ.λπ.) ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου στην περιοχή. Τη μετατρέπει σε νέο πεδίο ανοιχτής αντιπαράθεσης των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, με θύματα όπως πάντα (όταν δεν υπάρχει ισχυρό και αυτόνομο από κρατικιστικές πολιτικές κομμουνιστικό κίνημα) τους λαούς… Η χρησιμοποίηση μειονοτήτων και εθνοτήτων κατοχυρώνεται ως εργαλείο πολιτικής και παρέμβασης όλων των ιμπεριαλιστών, που θα χρησιμοποιείται πλέον όλο και περισσότερο.

Είναι μια νέα φάση μιας όχι νέας αντιπαράθεσης: του Καυκάσου προηγήθηκαν τα Βαλκάνια, με τη Δύση και τη Ρωσία σε αντίστροφους ρόλους, αλλά με τα ίδια μέσα και με εντυπωσιακά ταυτόσημη "επιχειρηματολογία". Με την αλλαγή συσχετισμών στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο και τη σχετική υποχώρηση του αμερικανικού παράγοντα, εμφανίζονται κενά που επιχειρούν να καλύψουν οι ανερχόμενες δυνάμεις. Η σύγκρουση στον Καύκασο δείχνει ότι ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις βασικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις οξύνεται υπέρμετρα και ότι βασικό χαρακτηριστικό της Νέας Τάξης είναι η διαρκής, συνεχής, αυξανόμενη προσφυγή στον πόλεμο σαν απάντηση στην κρίση. Η τεράστια αύξηση των στρατιωτικών δαπανών διεθνώς δίνει "οξυγόνο" στην ασφυξία που προκαλεί η κρίση και στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Ο πόλεμος γίνεται πλέον μια φρικτή καθημερινότητα για όλο και περισσότερα εκατομμύρια ανθρώπων.

3. Ένα νέο στοιχείο

Μια ποιοτική διαφορά είναι ότι μέχρι τώρα οι ιμπεριαλιστές του G8 λίγο-πολύ στοιχίζονταν στην επίθεση ενάντια στα "υπολείμματα του παλιού κόσμου". Ακόμη κι αν η Ρωσία διαφωνούσε με την εισβολή στο Ιράκ ή δεν επιθυμούσε τον πλήρη διαμελισμό της Σερβίας, περιοριζόταν να καταγράφει τη φραστική αντίρρησή της. Τώρα όμως το ΝΑΤΟ περικυκλώνει όλο και πιο ασφυκτικά τα σύνορα μιας Ρωσίας που δεν νιώθει πλέον τόσο αδύναμη αλλά, αντίθετα, δείχνει τόσο διατεθειμένη όσο και ικανή να αντισταθεί. Σαν αποτέλεσμα, για πρώτη φορά δύο βασικές δυνάμεις του G8 αρπάζονται άγρια μεταξύ τους, και πιέζουν άλλες ενδιάμεσες δυνάμεις να ενταχθούν στις νέες υπό διαμόρφωση συμμαχίες.

Η Ρωσία προειδοποιεί τη Δύση με κυνισμό κλασικού ιμπεριαλιστή: "Ξεχάστε τη… χρυσή εποχή του Γέλτσιν. Εάν δεν θέλετε τη Ρωσία ως ισότιμο συνέταιρο στο πλιάτσικο, μπορεί να τα καταφέρει και μόνη της.". Η σύγκρουση στον Καύκασο αποτελεί την πρώτη γεύση αυτών που έρχονται, με μία επικίνδυνη και αναμενόμενη κλιμάκωση η οποία θα εμπλέξει την Ουκρανία και άλλες χώρες της περιοχής αλλά και του κόσμου ολόκληρου. Άλλωστε ο έλεγχος της από κάθε άποψη σημαντικής Ευρασίας αποτελούσε ανέκαθεν κεντρική στρατηγική επιδίωξη κάθε ιμπεριαλιστικής δύναμης. Η όξυνση του ανταγωνισμού τους θα επιτείνει τη διεθνή αταξία, θα θέσει σε νέες σκληρές δοκιμασίες τους λαούς, θα πολλαπλασιάσει τις ανθρωποθυσίες στο βωμό των συμφερόντων μιας χούφτας κυρίαρχων.

4. Ένας… αμοιβαία επωφελής πόλεμος;

Πάντως η σύγκρουση στον Καύκασο δεν φαίνεται να εξέπληξε πραγματικά τα επιτελεία των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Μάλλον είχε λίγο-πολύ προαναγγελθεί και προετοιμαστεί κι από τις δύο πλευρές. Σε συνδυασμό με τον οργασμό διμερών και πολυμερών επαφών κορυφής, όπως και μεγάλων στρατιωτικών ασκήσεων και των δύο πλευρών, που προηγήθηκαν του σύντομου πολέμου, επιβεβαιώνεται η εκτίμηση ότι τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ρωσία είχαν σχέδια και αντισχέδια για κάθε περίπτωση και αντίδραση του αντιπάλου. Ίσως η μοναδική έκπληξη για τμήμα της Δύσης να ήταν η σφοδρότητα της ρωσικής αντίδρασης μετά τη γεωργιανή εισβολή, που τελικά αποτέλεσε πρώτης τάξης πρόσχημα για το Κρεμλίνο ώστε να επισημοποιήσει τα προτεκτοράτα του, σε συνδυασμό μάλιστα με το άλλοθι "κι εσείς τα ίδια κάνατε στο Κόσοβο". Κατά τα άλλα, μπορεί να ακούγεται παράδοξο, αλλά το γεωργιανό επεισόδιο ευνοεί και τους δύο άμεσα αντιπαρατιθέμενους πόλους, ενώ στριμώχνει τους λοιπούς ανταγωνιστές τους, και πρώτα-πρώτα την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πέρα από τη Ρωσία, ευνοεί και τις ΗΠΑ, και μάλιστα πολύπλευρα: Η αμερικανοπολωνική συμφωνία για την αντιπυραυλική ασπίδα υπογράφτηκε. Η "αναγκαιότητα" διεύρυνσης του ΝΑΤΟ "αποδείχτηκε", και ο κακόφημος 6ος Στόλος αλωνίζει στη Μαύρη Θάλασσα για να μεταφέρει… "ανθρωπιστική βοήθεια". Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπόρεσε να τηρήσει ενιαία πολιτική, παρ’ όλα αυτά διατήρησε τη γενικά φιλοαμερικανική στάση της. Ενώ το στρατόπεδο των ρεπουμπλικανικών γερακιών βγήκε έστω και προσωρινά κερδισμένο στις ΗΠΑ. Το ταξίδι του "σκληρού" Αμερικανού αντιπροέδρου Ντικ Τσένι στον Καύκασο αυτή την εβδομάδα επιβεβαιώνει το "βαθύ και διαρκές ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τις χώρες του Καυκάσου" (!), όπως τόνισε στην επίσκεψή του στο Αζερμπαϊτζάν. Στο δεύτερο σταθμό του ταξιδιού του, τη Γεωργία, ο Τσένι διαβεβαίωσε τον υπάλληλό του, τον Σαακασβίλι, ότι "διατηρείται στο ακέραιο η δέσμευσή μας να στηρίξουμε την ένταξη της θαρραλέας νεαρής δημοκρατίας σας στην αμυντική συμμαχία μας" και (ω του θράσους!) καταδίκασε την "παράνομη και μονομερή απόπειρα της Ρωσίας να αλλάξει δια της βίας τα σύνορα της χώρας σας, παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο"… Να δούμε βέβαια τι (και, κυρίως, σε ποιον!) θα πει στον επόμενο σταθμό του, την Ουκρανία, όπου ο φιλοδυτικός κυβερνητικός συνασπισμός του προέδρου Γιούστσενκο μόλις κατέρρευσε, αφού η πρωθυπουργός Τιμοσένκο συμμάχησε με τη φιλορωσική αντιπολίτευση…

Οι ΗΠΑ παίζουν με την όξυνση, και τη χρησιμοποιούν για να επιβάλλουν πράγματα που αλλιώς θα δυσκολεύονταν να προωθήσουν. Αυτοί που είναι μουδιασμένοι, στριμωγμένοι και διασπασμένοι είναι οι Ευρωπαίοι, ανίκανοι να διεκδικήσουν το δικό τους αυτόνομο ιμπεριαλιστικό ρόλο: από τη μια η ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία, από την άλλη οι ΗΠΑ, λαβωμένες αλλά πάντα "ηγέτιδες του ελεύθερου κόσμου". Ενώ και άλλες διεθνείς ή περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Κίνα και η Ινδία, κάθε άλλο παρά ενθουσιασμένες μοιάζουν από τις εξελίξεις.

5. Ο πολυπολικός κόσμος και η Διεθνής Κοινότητα των Λαών

Όλο και περισσότεροι, "σοκαρισμένοι" ή όχι από τη ρωσική αντίδραση στον τυχοδιωκτισμό του γεωργιανού καθεστώτος, αναγνωρίζουν σήμερα ότι οδεύουμε προς ένα πολυπολικό κόσμο. Η πιο μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη, οι ΗΠΑ, είναι λαβωμένη από την κρίση και το βάλτωμα στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Ακόμη και λατινοαμερικάνικες χώρες που ήταν εδώ και δεκαετίες υποτελείς της Ουάσιγκτον τολμούν τώρα να βγάζουν γλώσσα στην "παντοδύναμη" Αμερική, χωρίς να τιμωρούνται για την… αυθάδειά τους. Αλλά όχι μόνο οι ΗΠΑ: ολόκληρος ο δυτικός καπιταλιστικός κόσμος χτυπιέται από την κρίση και την ύφεση, ενώ η Ρωσία δυναμώνει – και η Κίνα παραμένει ένας εκφοβιστικός γρίφος. Νέες δυνάμεις αναδύονται, και νέες συμμαχίες συγκροτούνται, πέρα και μερικές φορές ενάντια στη Δύση: από την "Ομάδα της Σαγκάης" ως τις απόπειρες των "αιρετικών" λατινοαμερικανών να στήσουν το δικό τους, ανεξάρτητο από τις ΗΠΑ, οικονομικό χώρο.

Όμως οι περισσότεροι αναλυτές, όταν μιλούν για το νέο πολυπολικό κόσμο, ξεχνούν έναν ακόμη υπό διαμόρφωση αλλά σημαντικότατο πόλο: αυτόν που εμείς ονομάζουμε Διεθνή Κοινότητα των Λαών, και περιλαμβάνει ισχυροποιούμενα, ένοπλα ή όχι, επαναστατικά μέτωπα και οργανώσεις σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, πολύμορφα διεθνή κινήματα αντίστασης (π.χ. αντιπαγκοσμιοποιητικό, αντιπολεμικό), ως και νικηφόρα λαϊκά ρεύματα που ανατρέπουν σκηνικά και σχέδια της αντίδρασης, αναδεικνύουν φιλολαϊκές κυβερνήσεις (π.χ. Λατινική Αμερική) και βαθαίνουν διαδικασίες αλλαγών (π.χ. Νεπάλ). Αυτός είναι ο μοναδικός πόλος ελπίδας, ο μοναδικός φορέας πραγματικού δικαίου.

6. Επικίνδυνες και αφελείς ελπίδες

Οι κομμουνιστές σε όλο τον κόσμο δεν (πρέπει να) εναποθέτουν τις ελπίδες τους σε κάποιον από τους αντιμαχόμενους ιμπεριαλιστικούς πόλους και να περιμένουν έτσι ότι π.χ. η Ρωσία ή η Κίνα ή η Ευρωπαϊκή Ένωση θα κάνει τη δική τους δουλειά, δηλαδή θα υπηρετήσει τα συμφέροντα των λαών εξουδετερώνοντας τον υπ’ αριθ. 1 παγκόσμιο τρομοκράτη, τις ΗΠΑ. Ούτε βέβαια να αιθεροβατούν περί "νέων συστημάτων διεθνούς ασφάλειας" και να αναπολούν αφελώς τον "παλιό καλό (;;;) ΟΗΕ". Οι κομμουνιστές (πρέπει να) είναι με τη Διεθνή Κοινότητα των Λαών, να υποστηρίζουν και να θέλουν να δυναμώσουν αυτόν τον πόλο. Δεν μπορεί να έχουν αυταπάτες για τη φύση των ιμπεριαλιστικών πόλων, ούτε να διαχέουν στις λαϊκές μάζες ψευδαισθήσεις για κάποιο δήθεν "προοδευτικό" χαρακτήρα αυτού ή του άλλου ιμπεριαλιστή ή διεθνούς οργανισμού.

Η αποφασιστική ενδυνάμωση του πόλου της Διεθνούς Κοινότητας των Λαών και η ανεξαρτησία του από όλες τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις είναι όρος για να ανιχνευθεί μια θετική για τους λαούς προοπτική σε συνθήκες βαθιάς κρίσης και αντιδραστικών πολεμικών συρράξεων. Είναι επίσης όρος για την ενδεχόμενη εκμετάλλευση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων προς όφελος του στρατοπέδου των λαών και των κινημάτων. Χωρίς την εκπλήρωση αυτού του όρου, η έστω και ευκαιριακή και για τακτικούς λόγους υποστήριξη ενός από τους αντιμαχόμενους ιμπεριαλιστικούς πόλους δεν μπορεί να φέρει σταθερά και θετικά για τους λαούς αποτελέσματα. Αντίθετα, θα μετατρέψει τα επαναστατικά και προοδευτικά κινήματα σε εύκολη λεία για τον ιμπεριαλισμό και σε απλό νεροκουβαλητή ενός από τα αντιμαχόμενα μπλοκ.

Καθήκον της Αριστεράς, και ακόμη περισσότερο των κομμουνιστών, είναι να παλεύουν καθημερινά για το δυνάμωμα της Διεθνούς Κοινότητας των Λαών και την ήττα της Νέας Τάξης Πραγμάτων και όλων των πυλώνων της, όπως είναι το αλληλοσπαρασσόμενο σήμερα G8 και όλοι οι πολεμικοί, πολιτικοί και οικονομικοί οργανισμοί και συνασπισμοί των διεθνών ληστών. Να καταπολεμούν αποφασιστικά και ανειρήνευτα τον ιμπεριαλισμό και το νεοφιλελευθερισμό και όλες τις αντιλαϊκές πολιτικές αίματος, πείνας και εξαθλίωσης που αυτοί συνεπάγονται και επιβάλλουν. Να οργανώσουν, να συντονίσουν και να μπουν επικεφαλής στον αγώνα για να πάψει να χύνεται το αίμα των λαών στο βωμό του πετρελαίου και των ανταγωνισμών μεταξύ των ισχυρών.