Φυσικές καταστροφές με ταξικές συνέπειες, του Νίκου Ταυρή

Θα προκαλέσουν και πάλι τα άδικα θύματα στις Φιλιππίνες, στα νησιά Σαμόα, στη Σουμάτρα, στη Σικελία τον οίκτο των ισχυρών; Θα “προστεθούν” με κυνισμό και απάθεια στις χιλιάδες και χιλιάδες των πρόσφατων αποκαλούμενων “φυσικών” καταστροφών της τελευταίας δεκαετίας;

Το σοκ των εκατοντάδων νεκρών της περασμένης άνοιξης στην Ακουίλα της Ιταλίας δεν στάθηκε ικανό να συγκλονίσει την κοινή συνείδηση γύρω από τις οδυνηρές συνέπειες ενός φυσικού φαινομένου, όπως ο σεισμός, στην αυγή του 21ου αιώνα. Όπως δεν στάθηκε ικανό το προηγούμενο τσουνάμι με τις βιβλικές εικόνες και τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα το 2004, ούτε και οι φονικοί τυφώνες που επαναλαμβάνονται με ανατριχιαστική συνέπεια κάθε καλοκαίρι. Έως και στην καρδιά των ΗΠΑ, στη Ν. Ορλεάνη, εκδηλώθηκε το 2005 ο όλεθρος. Είναι μοιραίο, είναι φυσική κατάρα; Μήπως άλλαξε έστω κατ’ ελάχιστο η αβίωτη ζωή εκατομμυρίων μελλοθάνατων στη σκοτεινή πλευρά αυτού του πλανήτη, στις “χωματερές ανθρώπων” του τρίτου κόσμου και στις μητροπόλεις της Δύσης;

Είμαστε και πάλι μάρτυρες μίας τριπλής καταστροφής. Κάθε τόσο τα δελτία ειδήσεων εκδίδουν ανακοινωθέντα “τόσων” και “τόσων” νεκρών απέναντι σε μία –όπως επιδιώκουν– αναισθητοποιημένη, παγωμένη αλλά και απορημένη κοινή γνώμη. Είναι δύσκολο πλέον να κουκουλωθεί ο προβληματισμός. Είναι, όπως και να το κάνουμε, χοντροκομμένο να εμφανίζεται σαν φυσικό φαινόμενο ο μακάβριος απολογισμός των χιλιάδων θυμάτων της τελευταίας δεκαετίας, μαζί με την τερατώδη περιβαλλοντική καταστροφή, των πλημμύρων και των πυρκαγιών, κι όλα αυτά έτσι, χωρίς “πώς” και “γιατί”.

Ζούμε στην εποχή της ιλιγγιώδους ανάπτυξης της τεχνοεπιστήμης και της κατάκτησης από την ανθρωπότητα πρωτοφανών τεχνικών μέσων και δυνατοτήτων, ενώ έχει συσσωρευτεί τεράστιος πλούτος σε μία μειοψηφία που απομυζά ολόκληρο τον πλανήτη. Ζούμε ταυτόχρονα στην καρδιά της πιο οξείας φάσης της παγκόσμιας –όχι μόνο οικονομικής, αλλά και οικολογικής και κοινωνικής– κρίσης. Τα αίτια και οι συνέπειες αλληλοδιαπλέκονται και εκδηλώνονται με τον πλέον εφιαλτικό χαρακτήρα σε όσα βιώνουμε ως “μαζικές καταστροφές” με καταιγιστικό ρυθμό.

Ας δούμε για τι μιλάμε συγκεκριμένα: Το τσουνάμι και πώς δεν έχει γίνει κατορθωτό να οργανωθεί ένας μηχανισμός πρόβλεψης, ενημέρωσης, πρόληψης και αντιμετώπισης. Και εδώ όσα συνέβησαν, συνέβησαν και πάλι στην υπ’ αριθμόν ένα περιοχή σε επικινδυνότητα στον πλανήτη, εκεί όπου είχε συμβεί και η προηγούμενη καταστροφή πριν από μία πενταετία. Αλλά αυτή είναι μία περιοχή που “ενδιαφέρει” το πολυεθνικό κεφάλαιο μόνο ως τουριστικός αποικιακός παράδεισος, οι κάτοικοί της ήταν και είναι αναλώσιμοι: αποδεικνύεται ότι η επένδυση στην ασφάλειά τους κρίθηκε αντιπαραγωγική, ενώ ο μαζικός τους όλεθρος είναι… φυσική συνέπεια! Τα ίδια και απαράλλαχτα ισχύουν στις άθλιες παραγκουπόλεις της κεντρικής και νοτιοανατολικής Ασίας που με προγραμματισμένη ακρίβεια θάβουν στα συντρίμμια τους εξαθλιωμένους που στοιβάζονται κατά εκατομμύρια σ’ αυτές τις πόλεις-τέρατα, εκτρώματα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Δεν πρόκειται άρα για φυσικά αλλά για πολύ-πολύ συγκεκριμένα κοινωνικά φαινόμενα. Χώρια που αν εξαιρέσουμε τις σεισμικές δονήσεις, η πυκνότητα των τυφώνων, των καταιγίδων κ.λπ., έχει άμεση σχέση με το βιασμό του οικοσυστήματος από την ασύδοτη δράση του πολυεθνικού κεφαλαίου.

Αν το βλέμμα στραφεί στις μητροπόλεις της Δύσης τότε οι αντιθέσεις χρωματίζονται διαφορετικά, αλλά το ίδιο κραυγαλέα. Στον τυφώνα Κατρίνα στη Ν. Ορλεάνη αποκαλύφτηκε η τραγική ανυπαρξία των κρατικών δομών προστασίας του πληθυσμού, ενώ ο στρατός έσπευσε εκ των υστέρων να επιβάλλει την τάξη σε ένα νεκρικό τοπίο. Φέτος επί μέρες καίγονταν τεράστιες εκτάσεις στην Καλιφόρνια, όπου η πολιτεία βρίσκεται στα πρόθυρα χρεοκοπίας λόγω της ύφεσης. Το μακάβριο χιούμορ του Μπερλουσκόνι πάνω στα θύματα και στα ερείπια του σεισμού της Ιταλίας έφερε στο φως τις θανάσιμες σχέσεις διαπλοκής κατασκευαστικών συμφερόντων, μαφίας και κράτους. Και πριν περάσουν λίγοι μήνες, ο εφιάλτης επιστρέφει στην πλημμυρισμένη Σικελία. Στη χώρα μας το επαναλαμβανόμενο έγκλημα του 2007 και του 2009 με τις τεράστιες δασικές καταστροφές, την ερήμωση των καλλιεργειών, το κάψιμο χωριών και τις απώλειες ζωών ανέδειξε την ολοκληρωτική διάλυση των δημόσιων υπηρεσιών.

Στον 21ο αιώνα στις ΗΠΑ και στην ΕΕ “ο βασιλιάς είναι γυμνός”. Προφανής, κραυγαλέα αδυναμία και ανεπάρκεια στοιχειώδους προστασίας των πολιτών και του περιβάλλοντος. Κατά τ’ άλλα περισσεύουν οι θριαμβολογίες και οι φαντασμαγορίες για τα φαραωνικά μεγάλα έργα και τα “θαύματα” της τεχνοεπιστήμης, κυρίως στις μεταφορές και στις επικοινωνίες. Αποδεικνύεται όμως ότι η εποχή του γιγαντισμού και της υπερταχύτητας είναι ταυτόχρονα η εποχή του επιστημονικού σκοταδισμού, της αναβίωσης των πιο καθυστερημένων φόβων, ακριβώς γιατί είναι η εποχή των πιο ακραίων ανισοτήτων, της πιο άγριας εκμετάλλευσης και άρα των πιο εφιαλτικών μεγακαταστροφών-σοκ.

Το κερασάκι στην τούρτα: Η ΕΕ που χάρισε δισεκατομμύρια στους τραπεζικούς κολοσσούς εν μέσω της κρίσης, ξεδιάντροπα ανακοίνωσε βοήθεια ύψους… τριών εκατομμυρίων ευρώ για τις πληγείσες χώρες. Σαν τις ύαινες, πάνω στα ερείπια θ’ αναλάβουν οι τραπεζικοί κολοσσοί μαζί με τις κατασκευαστικές εταιρίες και την τουριστική βιομηχανία να “αναμορφώσουν” καταλλήλως τις πληγείσες περιοχές. Και η ανθρωπιστική βοήθεια θα είναι το φύλλο συκής. Αυτά έγιναν στη Ν. Ορλεάνη, στο Μπαλί, στην Ηλεία… Ως πότε;

Ως την επόμενη… “φυσική” καταστροφή;

Νίκος Ταυρής

Το χρονικό της φρίκης σε μία μόνο περιοχή:

2004 230.000 θύματα από τσουνάμι στη ΝΑ Ασία

2005 1.300 θύματα από σεισμό στη Σουμάτρα

2006 5.000 θύματα από σεισμό στην Ιάβα

2007 72 θύματα από σεισμό στη Σουμάτρα

2009 60 θύματα από σεισμό στην Ιάβα

Οκτώβρης 2009 χιλιάδες θύματα από τους σεισμούς, το τσουνάμι και τον τυφώνα σε Σουμάτρα, νησιά Σαμόα και Φιλιππίνες