Αθλητισμός, ναρκωτικά και κατασκευή προτύπων
Η πρόσφατη "αποκάλυψη" και προβολή της υπόθεσης μαζικού ντοπαρίσματος των αθλητών της ελληνικής εθνικής ομάδας άρσης βαρών συνάπτει ένα ακόμη κεφάλαιο στο χρονογράφημα της υποκρισίας των εμπλεκομένων στο εμπόριο ναρκωτικών ουσιών –νόμιμων και παράνομων– εντός και εκτός χώρων άθλησης, εκ βήματος τηλεοπτικού. Επαγγελματίες πολιτικοί, δημοσιογράφοι, υπάλληλοι φαρμακευτικών βιομηχανιών και/ή του ΕΟΦ, αθλητικοί ρεπόρτερ, δικηγόροι, προπονητές, στελέχη αθλητικών σωματείων και ομοσπονδιών τοποθετούνται, σχολιάζουν, "σοκάρονται", πρωτοκολλούν απενοχοποιήσεις, δημοπρατούν ευθύνες, συντονίζοντας την τηλεοπτική αρένα στους ρυθμούς της αποδόμησης κάθε λογικής ερμηνείας της εκτεταμένης ναρκοθέτησης του αθλητισμού – όπως συνηθίζεται και με οποιοδήποτε άλλο ζήτημα. Κι αν από τον κατάλογο των ηρώων του νέου τηλεοπτικού σίριαλ λείπουν οι απαραίτητοι αστυνομικοί, είναι γιατί το ρόλο τους έχουν αναλάβει άλλοι παράγοντες – όπως η περίφημη WADA (Παγκόσμιος Οργανισμός Αντι-Ντόπινγκ) και τα συμβεβλημένα μ’ αυτή εθνικά κέντρα "βιολογικής τεκμηρίωσης" των αθλητών. Αυτή όχι μονάχα είναι αποκλειστικά επιφορτισμένη κατασταλτικών, τιμωρητικών καθηκόντων, που κατασπιλώνουν τους καταναλωτές αθλητές και τους μεσάζοντες προπονητές (αφήνοντας ανέγγιχτες τις νόμιμες ναρκοβιομηχανίες των ΗΠΑ, της Γερμανίας και άλλων "αναπτυγμένων" χωρών, που πειραματίζονται και παράγουν ανεμπόδιστα απαγορευμένες ουσίες σε εξαθλιωμένες χώρες της Αφρικής και της Ασίας, όπου οι σχετικοί νόμοι είναι "ευνοϊκοί", όπου, δηλαδή, η θεσμοθέτηση και η ίδια η ανθρώπινη ζωή –ανθρώπινα πειραματόζωα– έχουν μετατραπεί σε αντικείμενα αγοραπωλησίας, σε συνθήκες νέοαποικιοκρατικές), αλλά και, τελικά, αναπαράγει εμμέσως –μάλιστα, εντατικοποιώντας και διευρύνοντάς τες– την παραγωγή και διακίνηση απαγορευμένων ουσιών, αφού οι ειδικοί των εργαστηρίων των εταιριών παρακινούνται απλώς να γίνουν περισσότερο εφευρετικοί, προκειμένου οι εργοδότες τους να συνεχίσουν να πωλούν τα προϊόντα τους στην αγορά, αυξάνοντας παράλληλα τις τιμές και, συνεπώς, τα κέρδη τους.
Είναι πολλά τα λεφτά…
Τελικά, από όλους τους ντοπαρισμένους αθλητές που περνούν τις πόρτες των πιστοποιημένων από τη WADA εργαστηρίων, μονάχα όσοι δεν έχουν καταναλώσει "εξελιγμένες", δυσεντόπιστες ντόπες θα τιμωρηθούν. Οι υπόλοιποι θα διεκδικήσουν μετάλλια, συμβόλαια με εταιρίες αθλητικών και άλλων προϊόντων και τη δόξα του πρωταθλητή-προτύπου. Αν τα καταφέρουν, ίσως τους αφαιρεθούν μετάλλια και δόξα ύστερα από μερικά χρόνια τεχνικών βελτιώσεων των εργαλείων της WADA, όταν η απαγορευμένη ουσία, που είχαν χρησιμοποιήσει, εντοπιστεί στο αποθηκευμένο δείγμα ούρων και αίματός τους. Τα χρήματα, όμως, θα έχουν μείνει στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους και, ίσως, επενδυθεί και πολλαπλασιαστεί. Πολύ περισσότερο, θα έχουν συνεχίσει να υπάρχουν και θα έχουν εξελιχθεί οι απαγορευμένες ουσίες, τα κέρδη των παραγωγών εταιριών και τα επιβαρυντικά αποτελέσματα της χρήσης τους στο κορμί και τον ψυχισμό των αθλητών και αθλητριών. Και, τέλος, θα έχουν κατασκευαστεί αντιφατικά πρότυπα ταύτισης, τέτοια ώστε να διασφαλίζεται ο τεμαχισμός των συνειδήσεων σε ευκολοδιαχείριστα προτεκτοράτα ενός προβλέψιμου συνονθυλεύματος συμπεριφορών. Το σχετικό παιχνίδι είναι χοντρό. Θυμηθείτε, λόγου χάρη, τις "περιπτώσεις" Θάνου και Κεντέρη. Θυμηθείτε τον εκθειασμό τους από τα ΜΜΕ και την πλειοψηφία των πολιτικών, στρατιωτικών και θρησκευτικών αρχόντων της χώρας, αλλά και από ιδιωτικές εταιρίες, που έσπευσαν να ενοικιάσουν την κατασκευασμένη δημοτικότητα των ολυμπιονικών, επενδύοντας σ’ αυτή όπως θα επένδυαν σε μια υπερτιμημένη μετοχή για να κερδοσκοπήσουν. Θυμηθείτε τις εθνικιστικές κορόνες δημοσιογράφων και επαγγελματιών πολιτικών, τις υπερβολές περί "τίμησης του αρχαίου ολυμπιακού πνεύματος" (στην πραγματικότητα, οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς έχουν αναφερθεί σε πάμπολλες περιπτώσεις ολυμπιακής διαφθοράς στην εποχή τους, στις οποίες ίσως μας δοθεί κάποτε η ευκαιρία να ανατρέξουμε από τούτη τη στήλη), τις αναγορεύσεις των ολυμπιονικών σε αξιωματικούς του στρατού με τον ανάλογο μισθό, την εγχάραξη του επωνύμου του Κεντέρη στα ατσάλινα πλευρά επιβατικού πλοίου γνωστής ακτοπλοϊκής εταιρίας κ.λπ.
Το πρότυπο που βολεύει
Σκεφτείτε το κίβδηλο πρότυπο του επιτυχημένου, καταξιωμένου παγκοσμίως πατριώτη-έως-και-εθνικιστή Έλληνα που κατασκεύασαν. Το πρότυπο του εκατομμυριούχου εκδικητή και αποσβέστη των ταπεινώσεων που υπέστη ο λαός –κυρίως οι εργαζόμενοι και εργαζόμενες, οι αγρότες και, μεταξύ αυτών, σε θέση εξέχουσα οι πρόσφυγες, οικονομικοί μετανάστες, μειονότητες– από εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς. Το πρότυπο, επιπλέον, του μη επιδοτούμενου υπερανθρώπου, που προπονείται μέσα σε στερήσεις, εγκαταλειμμένος από την "πολιτεία" (στην εγκατάλειψη περιλαμβάνεται και η έλλειψη ευαισθησίας από πλευράς κράτους σε σχέση με τη χρήση ντόπας, οι απουσίες σοβαρών ελέγχων κ.λπ.), ο οποίος ως μονάδα ανταγωνίζεται άλλες μονάδες, πρωτεύει και αμείβεται πλουσιοπάροχα και πανταχόθεν – ακόμη κι από αυτούς που τον είχαν εγκαταλείψει. Και "ξαφνικά" μαθαίνουμε πως οι δύο αθλητές αρνούνται να υποβληθούν σε εξετάσεις ελέγχου ντόπινγκ, προβάλλοντας εξοργιστικές προφάσεις τύπου μεσημεριανής τηλεοπτικής ζώνης. Το σκάνδαλο ξεσπά, κι όλα δείχνουν πως λογικά οι δυο αθλητές είναι ντοπαρισμένοι – και κατά πάσα πιθανότητα ήταν επίσης όταν κέρδιζαν μετάλλια. Οι υπάλληλοι των περισσότερων ΜΜΕ ξεχύνονται απ’ τις φωλιές τους για να κατασπαράξουν τα θύματα, που τόσο καιρό οι ίδιοι πάχαιναν (οι αθλητικοί ρεπόρτερ γνώριζαν πως δεν είναι δυνατό μέσα σε διάστημα μικρότερο του ενός έτους ο Κεντέρης, ισχνός, μέτριος δρομέας των 400 μέτρων, να μετατραπεί μέσω φυσικής άσκησης στο μυώδη, με παραμορφωμένα χαρακτηριστικά του προσώπου ολυμπιονίκη δρομέα των 200 μέτρων). Το κράτος επισείει τιμωρίες έναντι αυτών που με συνοπτικές διαδικασίες αναγόρευσε αξιωματικούς του στρατού του. Η Εκκλησία απλώς σωπαίνει. Οι εταιρίες επίσης σιωπούν, γιατί είναι απασχολημένες με την καταμέτρηση των κερδών τους και την αναζήτηση του επόμενου πρωταθλητή-εξωτερικού συνεργάτη. Έτσι, ολοκληρώνεται η οικοδόμηση του προτύπου, με το λανθάνον αλλά ηχηρό μήνυμα πως ένας γρήγορος τρόπος, προκειμένου κάποιος να λύσει τα οικονομικά προβλήματα που στοιβάζονται σωρός με τη γοργή προέλαση της παμφάγας νεοφιλελεύθερης αλωνιστικής μηχανής, είναι να εργάζεται μόνος του, ατομικά, ανταγωνιστικά προς τους συνανθρώπους του και, μάλιστα, σε τέτοιο βαθμό αποξενωμένος, ώστε να κάνει και χρήση παράνομων ουσιών, ακόμη κι αν κάποτε τιμωρηθεί γι’ αυτό – και όχι για τα υπόλοιπα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά που θα αναπτύξει, τα οποία αποτελούν αιτίες της συστηματικής χρήσης και, τελικά, της εξάρτησης.
Μαζική ντόπα
Η κατασκευή του τέτοιου προτύπου αποκτά ιδιαίτερη σημασία στις αστικές κοινωνίες, άρα και στην Ελλάδα, όπου ολοένα μεγαλύτερες πληθυσμιακές ομάδες δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν ή και στερούνται των αναγκαίων για την κάλυψη θεμελιακών αναγκών, βιώνουν την αβεβαιότητα της ανεργίας, της υποαπασχόλησης, του "ελαστικοποιημένου" εργασιακού πήγαινε-έλα, που κυνικά, σαδιστικά γνωστοποιείται πως θα ολοκληρώνεται πρακτικά μετά τα 65 χρόνια ζωής. Ο άνθρωπος έχει και θεσμικά παύσει να νοείται ως μια σύνθετη ζώσα ολότητα, γίνεται εξειδικευμένο, εντατικοποιημένο εργαλείο παραγωγής, καταρτιζόμενο και επανακαταρτιζόμενο σε αυτοματοποιημένες, αποκλειστικές εργασιακές συμπεριφορές, υπάρχει μονάχα εφόσον – και για όσο διάστημα – η εργασία του είναι απαραίτητη στις χυδαία οικονομικές κανονικότητες της κεφαλαιοκρατικού τύπου παραγωγής, σύμφωνα με τις επιταγές υπερεθνικών (Ευρωπαϊκή Ένωση) και παγκόσμιων καταμερισμών. Χαρακτηριστικά όπως η φαντασία, η δημιουργικότητα, η κριτική σκέψη και στάση δυσκολεύονται να συναντήσουν το στόχο τους, οι άνθρωποι αποθαρρύνονται να τα εκφράσουν ανοιχτά στις τσακισμένες σχέσεις τους, που αποστραγγίζονται ολοένα από πραγματικά πρόσωπα και στουμπώνονται με νεκρά αντικείμενα, στα οποία προσδίδονται υπερφυσικές ιδιότητες (ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ρούχα, τηλεόραση, δίσκοι μουσικής κοκ.). Πρόκειται για μια συλλογική παλινδρόμηση των ανθρώπινων κοινωνιών στην πιο πρωτογενή μεταφυσική, αλλά πάνω στον αεικίνητο ιμάντα της εξελιγμένης βιομηχανικής παραγωγής, δηλαδή ως απομονωμένα άτομα πλέον κι όχι ως συγκοινωνούντες φορείς του συλλογικού, του κοινωνικού. Παρ’ όλο που στην πραγματικότητα ακόμη κι οι απλούστερες των δραστηριοτήτων τους δεν έπαψαν ποτέ να έχουν έναν ουσιαστικό καίτοι δυσανάγνωστο συλλογικό χαρακτήρα, ωστόσο σε επίπεδο ιδεολογικό και συμπεριφοριστικό (στο επίπεδο του συνειδητού, όπως θα ‘λεγαν οι ψυχολόγοι) το συλλογικό αντικαθίσταται από το μαζικό, το τυχαίο και ασύνδετο, προϋπόθεση του οποίου είναι το "αυτόνομο άτομο" – η ιδεολογική ντόπα των αστικών κοινωνιών, που διαλύθηκε σε μια κούπα αγιασμένο καταναλωτισμό, καταπώθηκε και μετατουσιώθηκε, έτσι, σε μαζική εφιαλτική παραίσθηση.
Επιπλέον, καθώς ζητείται από τους ανθρώπους να διοχετεύουν τα δημιουργικά χαρακτηριστικά τους σε επισφαλείς, ανταγωνιστικές, απανθρωποιημένες εργασιακές σχέσεις (οι οποίες είναι επίσης σχέσεις ολοένα αυξανόμενης εξάρτησης, χάρη στην χαοτική διάχυση της ανασφάλειας), αυτά υπόκεινται σε στρέβλωση, κακοποίηση και τελικά αναίρεση, με αποτέλεσμα να απεμπλουτίζεται έως και εκκενώνεται βίαια ο ψυχισμός από βασικές ανθρώπινες ιδιότητες και, συνεπώς, να αυξάνονται τα ποσοστά εκδήλωσης ψυχικών ασθενειών, κρίσεων διαταραχής της προσωπικότητας. Τα ποσοστά των τοξικοεξαρτημένων επίσης, ως αποτέλεσμα: Όχι μόνο υψηλό ποσοστό των τοξικοεξαρτημένων είναι εργαζόμενοι (τα πιο σαφή στοιχεία που έχουμε αφορούν, δυστυχώς, μόνο τις ΗΠΑ κατά το έτος 2002, όπου 70% των τοξικοεξαρτημένων ήταν εργαζόμενοι – σε πείσμα του στερεοτύπου του "άεργου πρεζάκια"), αλλά και "σχέση" τοξικοεξάρτησης δομείται και με άξονα τη χρήση νόμιμων ναρκωτικών, που διακινούνται στην εκθειαζόμενη "ελεύθερη αγορά", όπως η νικοτίνη, το αλκοόλ, τα αναλγητικά, καταπραϋντικά, υπνωτικά και διεγερτικά χάπια, τα διαιτητικά χάπια, ακόμη και αντιβιοτικά σιρόπια. Έγκυρες έρευνες, μάλιστα, έχουν δείξει πως, από φαρμακολογική σκοπιά, το αλκοόλ είναι υψηλότερης τοξικότητας ουσία από την ινδική κάνναβη και πως οι αρνητικές επιπτώσεις της κατάχρησης αλκοόλ στις εγκεφαλικές λειτουργίες είναι τουλάχιστον εξίσου εκτεταμένες με εκείνες που αποτυπώνει η κατάχρηση ηρωίνης. Έτσι, ο αδυσώπητος "ελεύθερος ανταγωνισμός" έχει κατορθώσει να παράγει ταυτόχρονα νόμιμα ναρκωτικά και ψυχικά διαταραγμένους, ναρκωμένους εργαζόμενους-καταναλωτές, αριθμημένα εξαρτήματα του άβακα της κερδοφορίας – έχει καταφέρει να στήσει ένα αποδοτικότατο βιοψυχολογικό Φλίντ*, απλό βαποράκι του οποίου αποτελεί η ελληνική εθνική ομάδα άρσης βαρών, που υπάγεται στο ελληνικό Υφυπουργείο Αθλητισμού. Κι αυτή η συγκεκριμένη μορφή δομικής σύνδεσης "ελεύθερης αγοράς" και ουσιοεξάρτησης υπενθυμίζει και διευκρινίζει, απλώς, το προφανές γεγονός πως κάθε ειλικρινής προσπάθεια για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας, ψυχικής και σωματικής, προϋποθέτει μια σειρά μεθοδικών, αποφασιστικών χτυπημάτων ενάντια στους μηχανισμούς μετατροπής της σε προϊόν, τους μηχανισμούς εμπορευματοποίησης της, τους μηχανισμούς σύνθλιψής της.
*Στο Φλίντ του Μίσιγκαν, η αυτοκινητοβιομηχανία Τζένεραλ Μότορς είχε εδράσει απ’ τις αρχές του 20ου αιώνα τις υπερμεγέθεις μονάδες παραγωγής της, στήνοντας τριγύρω τους εκ του μηδενός μια ολόκληρη πόλη, όπου οι εργάτες διέμεναν με νοίκι σε διαμερίσματα, ψώνιζαν από μπακάλικα, φαρμακεία κλπ. που ανήκαν στην Τζένεραλ Μότορς, ώστε όλα σχεδόν τα χρήματα που με μαύρη καρδιά αποχωριζόταν η εταιρεία με τη μορφή μισθών, της επιστρέφονταν.
Νίκος Λάιος
Ενημερωθείτε:
Ντόπινγκ και "ελεύθερη αγορά": www.ureasample.com Στην ιστοσελίδα αυτή έχει στηθεί ένα ηλεκτρονικό σούπερ-μάρκετ ούρων, με τις νομιμοποιητικές ευλογίες της πρωτοπόρας αμερικανικής "ελεύθερης αγοράς", από το οποίο μπορεί κανείς να αγοράσει καθαρά ούρα και να τα χρησιμοποιήσει προκειμένου να "περάσει" τα διαφόρων τύπων ναρκοτέστ (σε αμερικάνικα σχολεία, κολλέγια κλπ.), αλλά και τα ιεροεξεταστικά τεστ της WADA, είτε με απευθείας έκχυσή τους στην ουροδόχο κύστη του αθλητή είτε με έκχυσή τους σε ειδικές τεχνητές κύστες, που τοποθετούνται χειρουργικά στο σώμα του. Τυχαία πρόσβαση σ’ αυτήν την ιστοσελίδα μπορεί να έχει οποιοδήποτε παιδί ή έφηβος σερφάρει στο διαδίκτυο.
Ένας στους πέντε επιστήμονες "ντοπάρει" τον εγκέφαλό του…
Το 20% των επιστημόνων δηλώνει ότι κάνει χρήση συνταγογραφούμενων φαρμάκων για να βελτιώσουν την εγκεφαλική τους απόδοση, χωρίς να συντρέχει κάποιος ιατρικός λόγος. Αυτό απέδειξε έρευνα που έγινε με συμμετοχή 1.427 επιστημόνων που προέρχονταν από 60 χώρες και πάνω από τους μισους (57%) ήταν μέχρι 35 ετών. Τα αποτλέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο δικτυακό φόρουμ "Nature Network". Το εντυπωσιακό είναι πως 7 στους 10 επιστήμονες δήλωσαν πως δεν τους πείραζε να εφανίσουν ήπιες παρενέργειες από τη λήψη των φαρμάκων, γιατί πρωτεύουσα σημασία έχει να "δώσουν ώθηση στην εγκεφαλική τους λειτουργία"… Οι μισοί από όσους έπαιρναν τα "ενισχυτικά" παρουσίασαν κάποιες παρενέργειες, όπως πονοκεφάλους, νευρικότητα, τρόμο, άγχος και αϋπνίες. Πιο χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως σχεδόν όλοι υπερασπίζονται το δικαίωμα του καθενός να παίρνει ουσίες για να βοηθήσουν την απόδοσή του…