ΦΑΚΕΛΟΣ: Κύπρος, τόσο κοντά και τόσο μακριά μας

Από τον εθνικοαπελευθερωτικό – αντιαποικιακό αγώνα στην ιμπεριαλιστική διχοτόμηση

Αν θέλουμε να δούμε την ιστορία του Κυπριακού με ένα σύγχρονο και επιστημονικό τρόπο, μακριά από προκαταλήψεις και ιδεοληψίες, για να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα για την Αριστερά και το αντιμπεριαλιστικό κίνημα, για τα λάθη, τις ελλείψεις αλλά και τις “ηρωικές σελίδες”, θα πρέπει να δούμε την ιστορία των ταξικών, αντιαποικιακών και εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων του κυπριακού λαού, τις μεθοδεύσεις των αντιδραστικών ντόπιων αστικών τάξεων, αλλά και τις επεμβάσεις του ιμπεριαλιστικού παράγοντα. Η ιστορία του Κυπριακού δεν είναι η συρραφή των βιογραφικών των αστών ιστορικών ηγετών ούτε γράφτηκε πίσω από τις βαριές κουρτίνες της διεθνούς διπλωματίας, όπως θέλει η αστική ιστοριογραφία. Η ιστορία του Κυπριακού δεν περικλείεται αποκλειστικά και μόνο στο πλέγμα των αντιθέσεων της ελληνικής και τουρκικής αστικής τάξης, όπως υποστηρίζουν διάφορες συνιστώσες της Αριστεράς. Στα ταραγμένα Βαλκάνια το ταξικό διαπλέκεται με το εθνικό, και η ιστορική πραγματικότητα απεχθάνεται τις “καθαρότητες”.

Ο αντιαποικιακός αγώνας

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’30 έως το τέλος της δεκαετίας του ’40 στον αντιαποικιακό και εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ηγείται το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου και μεταγενέστερα ΑΚΕΛ. Το 1931 πραγματοποιείται μεγάλη εξέγερση του κυπριακού λαού με αίτημα την ένωση. Οι Άγγλοι αποικιοκράτες απαντούν με άγρια καταστολή. Στη δεκαετία του ’40 έχουμε τη δημιουργία κοινών ταξικών μετώπων μεταξύ Ελληνοκύπριων (Ε/Κ) και Τουρκοκύπριων (Τ/Κ), με αποκορύφωμα το 1948, που ξεσπούν πολλές απεργίες, αρκετές από τις οποίες ήταν διακοινοτικές, και κατάληψη των ορυχείων αμιάντου. Το σύνθημα τότε του ΑΚΕΛ ήταν “Ελεύθερη Κύπρος σε ελεύθερη Ελλάδα”.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, το σκηνικό αλλάζει. Οι δυσμενείς συσχετισμοί δύναμης για το λαϊκό παράγοντα στον ελλαδικό χώρο μετά την ήττα του αντάρτικου αλλά και οι λανθασμένες αντιλήψεις και εκτιμήσεις του ΑΚΕΛ οδηγούν στην υποβάθμιση του αντιαποικιακού αγώνα και, συνακόλουθα, στην αποδοχή από την ηγεσία του ΑΚΕΛ της “αυτοδιοίκησης” που παραχωρούσαν οι Άγγλοι.

Παράλληλα, εκείνη την εποχή, διαμορφώνονταν οι βάσεις της αμερικανοκρατίας στην Ελλάδα. Η Κύπρος έπρεπε, πάση θυσία, να ενταχθεί στην αμερικανική σφαίρα επιρροής λόγω της γεωστρατηγικής θέσης της. Έτσι, κάτω από την αμερικανική “ανοχή”, ή ιθύνουσα τάξη της Ελλάδας υιοθετεί το αίτημα της ένωσης και ξεκινάει προσφυγές στον ΟΗΕ, ενώ η Εθναρχία της Κύπρου, η Ε/Κ αστική τάξη και η ΕΟΚΑ μπαίνουν στο προσκήνιο του αντιαποικιακού αγώνα. Την 1η Απριλίου ξεσπά ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ, η οποία αποκλείει τους Τ/Κ και τους κομμουνιστές από τις δραστηριότητές της, ενώ ηγέτης της αναλαμβάνει ο γνωστός φασίστας Γ. Γρίβας, πρώην αρχηγός της κατοχικής Χ. Παρ’ όλα αυτά, ο αγώνας εκείνος αγκαλιάστηκε και στηρίχτηκε από την πλειοψηφία του Ε/Κ λαού, ενώ ΑΚΕΛ και ΚΚΕ έμειναν απ’ έξω. Στην Ελλάδα, εκείνη την περίοδο, οργανώνονται μαζικές και μαχητικές πορείες αλληλεγγύης στον κυπριακό αγώνα από νεολαίους, φοιτητές κ.λπ., που καταλήγουν σε συγκρούσεις με την αστυνομία.

Ανεξαρτησία υπό όρους και το έκτρωμα της Ζυρίχης

Ο αγώνας εκείνος, που σαν κεντρικό αίτημά του είχε την αυτοδιάθεση – ένωση, ανάγκασε τους ιμπεριαλιστές σε παραχώρηση ανεξαρτησίας υπό όρους για την Κύπρο. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των Άγγλων (των παλιών αποικιοκρατών), οι οποίοι βάζουν εκείνη την περίοδο τις βάσεις για τον εθνοτικό διαχωρισμό Ε/Κ και Τ/Κ, κατά την πάγια και προσφιλή πρακτική τους, αλλά και των Αμερικάνων (των νέων αποικιοκρατών), που θέλουν να αποκτήσουν τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και ορμητήρια για τα στρατεύματά τους δίπλα στην εκρηκτική και πλούσια ενεργειακά Μέση Ανατολή, έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία του θνησιγενούς κράτους-προτεκτοράτου των συμφωνιών της Ζυρίχης (1960). Ένα κράτος υπό την κηδεμονία των Εγγυητριών Δυνάμεων της Ελλάδας, Τουρκίας και Μ. Βρετανίας (η οποία διατηρεί το 5% των κυπριακών εδαφών υπό την κατοχή της και στα εδάφη αυτά αναπτύσσει στρατιωτικές βάσεις). Το σύστημα διακυβέρνησης του κράτους της Ζυρίχης ήταν εξαιρετικά δυσλειτουργικό και αποσκοπούσε στον εθνοτικό ανταγωνισμό και διαχωρισμό. Αξίζει να σημειωθεί πως το καθεστώς της Ζυρίχης αποτέλεσε μοντέλο και για τη δημιουργία των σύγχρονων καθεστώτων-προτεκτοράτων στα Βαλκάνια μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.

Στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’60 έχουμε όξυνση των κοινωνικών και ταξικών αγώνων σε Ελλάδα και Κύπρο. Στα τέλη του 1963, ο Μακάριος προσπάθησε να τροποποιήσει το σύνταγμα με τις προτάσεις που υπέβαλε στην Τ/Κ ηγεσία (κατάργηση βέτο, κατάργηση χωριστών πλειοψηφιών, ρύθμιση ποσοστών συμμετοχής Ε/Κ και Τ/Κ στις δημόσιες υπηρεσίες και στην άμυνα, στα αντίστοιχα πληθυσμιακά ποσοστά κ.λπ.), για να βελτιωθεί η λειτουργικότητα του κράτους. Επίσης, κάτω από την πίεση του λαϊκού εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος, που ποτέ δεν πίστεψε ούτε ενστερνίστηκε το καθεστώς της Ζυρίχης, ο Μακάριος αναγκάστηκε να ζητήσει ακόμη και την κατάργηση των συνθηκών εγγύησης.

Η Τ/Κ ηγεσία αρνήθηκε κατηγορηματικά την αλλαγή του συντάγματος που τους παραχωρούσε, δυσανάλογα σε σχέση με μέγεθος του Τ/Κ πληθυσμού, πολλά προνόμια. Παράλληλα, εκείνη την εποχή, στον Τ/Κ λαό θεριεύει η προπαγάνδα του Taksim (διχοτόμηση – διαχωρισμός) από τους φασίστες του Ντενκτάς και της ΤΜΤ. Η πολιτική αυτή απαιτούσε από τους Τ/Κ να κόψουν κάθε συνεργασία, συναλλαγή ακόμη και επαφή με τους Ε/Κ. Η πολιτική αυτή εκπορευόταν από την ιθύνουσα τάξη της Άγκυρας και έριχνε νερό στο μύλο του ιμπεριαλισμού. Απέναντι στο Τaksim αντιστάθηκαν σθεναρά πολλοί Τ/Κ αγωνιστές, συνδικαλιστές και κομμουνιστές, υποστηρίζοντας έμπρακτα την ειρηνική συνύπαρξη και αλληλεγγύη μεταξύ των δυο κοινοτήτων, πληρώνοντας πολλές φορές με τη ζωή τους αυτή τους τη στάση.

Έτσι, κάτω από αυτές τις εκρηκτικές συνθήκες, η πολιτική κρίση με τις προτάσεις Μακάριου μετατράπηκε σε σφοδρή διακοινοτική σύγκρουση. Σε εκείνες τις εχθροπραξίες “διέπρεψε” ο φασίστας και μετέπειτα πραξικοπηματίας Σαμψών, με σφαγές αμάχων Τ/Κ σε διάφορα χωριά (Κοφίνου κ.λπ.). Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη και προσπάθησε να προωθήσει σχέδιο αποστολής δυνάμεων του ΝΑΤΟ για τη “διατήρηση της ειρήνης”. Αμέσως ξέσπασαν μαχητικές πορείες φοιτητών σε Λευκωσία και Αθήνα ενάντια στη διαγραφόμενη αμερικανονατοΐκή επέμβαση. Ο Μακάριος τελικά απέρριψε κατηγορηματικά το σχέδιο επέμβασης του ΝΑΤΟ. Αργότερα όμως έγινε δεκτή η αποστολή της δύναμης της UNFICYP (που σταθμεύει ακόμη και σήμερα στο νησί), υπό τον έλεγχο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Από τα διχοτομικά αμερικανικά σχέδια στον Αττίλα

Αφού οι Αμερικανοί απέτυχαν σε πρώτη φάση να μπάσουν το ΝΑΤΟ στην Κύπρο, προώθησαν το σχέδιο Άτσεσον (1965), η εφαρμογή του οποίου θα είχε ως συνέπεια την κατάργηση του ζυριχικού καθεστώτος: τη διχοτόμηση της Κύπρου με διπλή ένωση αλλά και την αποκατάσταση της σταθερότητας στη Ν.Α. πτέρυγα του ΝΑΤΟ, την πλήρη ένταξη της Κύπρου στην αμερικάνικη σφαίρα επιρροής και την εκμηδένιση της σοβιετικής επιρροής στην Κύπρο, η οποία είχε αρχίσει να δραστηριοποιείται δυναμικά, την εποχή εκείνη, στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός όμως θα αποτύχει, για άλλη μια φορά, να απλώσει την κυριαρχία του στο “αβύθιστο αεροπλανοφόρο”, όπως χαρακτήριζαν την Κύπρο, εξαιτίας της αποφασιστικότητας του κυπριακού λαού και παρά τη θετική άποψη που είχε η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου για το σχέδιο Άτσεσον.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’70, ο στενότερος εναγκαλισμός της ελληνικής ιθύνουσας τάξης (της χούντας) με τον αμερικανικό παράγοντα, η είσοδος της ΕΣΣΔ στον ανταγωνισμό για κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και ο συνεχιζόμενος αγώνας του κυπριακού λαού για ανεξαρτησία θα μεταβάλουν το πολιτικό τοπίο στην Κύπρο. Έτσι θα έχουμε διάσπαση του Ε/Κ λαού, με πολύ έντονα πολωτικά χαρακτηριστικά στα όρια του εμφυλίου πολέμου, ανάμεσα σε ενωτικούς (φασίστες, ΕΟΚΑ Β, υποστηρικτές της χούντας και σημαντικό τμήμα της αστικής τάξης) και σε υπερασπιστές της ανεξαρτησίας (ΑΚΕΛ, αριστεροί, Μακάριος και δημοκρατικό μπλοκ). Μπαράζ βομβιστικών επιθέσεων, απαγωγές, πολιτικές δολοφονίες και γενικότερα δολιοφθορά από τα όργανα της χούντας στην Κύπρο βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.

Μετά την υποχώρηση του εθνικοαπελευθερωτικού λαϊκού κινήματος και την εγκατάλειψη του αιτήματος για αυτοδιάθεση – ένωση, το αίτημα της ανεξαρτησίας αποτελεί σημείο συσπείρωσης των αριστερών πολιτικών κομμάτων στην Κύπρο, ενώ το αίτημα για αυτοδιάθεση – ένωση, που καθοδηγούσε το σφριγηλό λαϊκό κίνημα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’60, διαστρέφεται πλέον σε ένωση – συγχώνευση της κυπριακής δημοκρατίας με την ελληνική χούντα από τους κατοπινούς προδότες και φασίστες της ΕΟΚΑ Β, που ρίχνουν νερό στο μύλο του ιμπεριαλισμού προετοιμάζοντας τη διχοτόμηση.

Ο Μακάριος αρχικά δεν έρχεται ανοιχτά σε ρήξη με τους συνταγματάρχες, αλλά προσπαθεί να κρατήσει αποστάσεις. Όταν όμως σφίγγει ο κλοιός των συνταγματαρχών, στέλνει επιστολή-τελεσίγραφο προς τον Γκυζίκη, με την οποία ζητάει την αποχώρηση των Ελλήνων αξιωματικών-οργάνων της χούντας από την Κύπρο.

Η απάντηση είναι σκληρή. Η εθνοφρουρά, κάτω από την ηγεσία των Ελλήνων χουντικών αξιωματικών, πραγματοποιεί το από καιρό σχεδιαζόμενο από τους Αμερικάνους πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου 1974. Βομβαρδίζεται το προεδρικό μέγαρο, και ο Μακάριος διασώζεται την τελευταία στιγμή. Η τουρκική κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του “σοσιαλιστή” Ετσεβίτ, στις 20 Ιουλίου πραγματοποιεί στρατιωτική εισβολή για “ειρηνικούς λόγους”, αφού προηγουμένως έχει εξασφαλίσει την ανοχή των Άγγλων και κυρίως των Αμερικανών ιμπεριαλιστών (που ρισκάρουν αποσταθεροποίηση της Ν.Α. πτέρυγας του ΝΑΤΟ προκειμένου να προωθήσουν τα συμφέροντά τους στην Κύπρο). Η άλλοτε λαλίστατη ΕΣΣΔ τηρεί σιγή ιχθύος. Η χούντα κηρύσσει γενική επιστράτευση-παρωδία.

“Δεν ξεχνώ”

Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος αποφεύγεται και η ισορροπία στη Ν.Α. πτέρυγα του ΝΑΤΟ αποκαθίσταται, με μοναδική απώλεια την αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, κατόπιν απόφασης της κυβέρνησης εθνικής ενότητας του Καραμανλή μετά από μαζική λαϊκή αγανάκτηση και κινητοποίηση.

Οι συνέπειες όλων αυτών: διχοτόμηση, το 36% του εδάφους (βόρειο τμήμα) του νησιού καταλαμβάνεται από τον τουρκικό στρατό, καταστροφές, νεκροί, αγνοούμενοι μέχρι σήμερα, προσφυγιά. Η Κύπρος θα αλλάξει μορφή για πάντα. Ο εθνοτικός διαχωρισμός Ε/Κ και Τ/Κ, που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60, θα ολοκληρωθεί.

Από την πρώτη στιγμή του πραξικοπήματος, η πλειοψηφία του λαού αντιστέκεται με κάθε μέσο. Τελικά, ο Σαμψών ανατρέπεται και Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναλαμβάνει ξανά ο Μακάριος, κατόπιν λαϊκής απαίτησης. Μα και στην τουρκική εισβολή, απλοί πολίτες αντιστέκονται όπως μπορούν (με κασμάδες και τσουγκράνες) στον προελαύνοντα τουρκικό στρατό, ενώ επικρατεί χάος στις Ε/Κ στρατιωτικές δυνάμεις, που απλώς υποχωρούν κάτω από τις διαταγές των χουντικών-προδοτών αξιωματικών και παρά τις εκκλήσεις των απλών φαντάρων για να πολεμήσουν. Το μεγαλύτερο και καλύτερο τμήμα του οπλισμού βρισκόταν στα χέρια των πραξικοπηματιών και φυλασσόταν για να μη φτάσει στα χέρια του κυπριακού λαού.

Μετά την καταστροφή του Αττίλα, ένα μεγαλειώδες λαϊκό, αντιδικτατορικό, αντικατοχικό και αντιμπεριαλιστικό κίνημα ξεδιπλώνεται και δραστηριοποιείται στην Κύπρο, χρονικά και πολιτικά παράλληλα με το μεγάλο μεταπολιτευτικό κίνημα στην Ελλάδα. Το “δεν ξεχνώ” συγκινεί και κινητοποιεί πλατύτατες μάζες λαού σε Κύπρο και Ελλάδα. Οργανώνονται πορείες έξω από την αμερικάνικη πρεσβεία (μια από αυτές κατέληξε σε ένοπλη σύγκρουση με Αμερικάνους πεζοναύτες) και στις αγγλικές βάσεις (και εδώ συμπλοκές με τους Εγγλέζους, στις οποίες σκοτώνεται ένας μαθητής), στις οποίες συμμετέχει όλη η Κύπρος, και απαιτείται να φύγουν οι ιμπεριαλιστές από το νησί. Αλλά και το ταξικό στοιχείο παίζει κυρίαρχο ρόλο στο κίνημα αυτό. Στο τέλος του Φλεβάρη του 1975, γίνεται κατάληψη του εργοστασίου της Coca Cola με οικονομικά, θεσμικά και αντικατοχικά αιτήματα.

Μετά το ’76 – ’77, οι μνήμες της εθνικής καταστροφής ξεθωριάζουν, οι κοινωνικές-ταξικές αντιθέσεις αμβλύνονται, αρκετοί πρόσφυγες φεύγουν από τα τσαντίρια και εγκαθίστανται σε κανονικά σπίτια. Σαν φυσικό επακόλουθο όλων αυτών, αλλά και σαν συνέπεια της “εντός εθνικού κορμού” στάσης του ΑΚΕΛ, έρχεται η ενσωμάτωση και η απονεύρωση του αντικατοχικού κινήματος.

Από το ψευδοκράτος στην ευρω-διχοτόμηση

Το Νοέμβριο του 1983, έχουμε ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ). Απόφαση του συμβουλίου ασφαλείας του ΟΗΕ κηρύσσει άκυρη και μη γενόμενη την ανακήρυξη της ΤΔΒΚ. Το μόνο κράτος στον κόσμο που αναγνωρίζει το ψευδοκράτος μέχρι σήμερα είναι η Τουρκία και ελάχιστες μουσουλμανικές χώρες.

Τον Ιούλιο – Αύγουστο του 1996, έχουμε μαζικές πορείες Ε/Κ νεολαίων μοτοσικλετιστών (μέχρι και 7.000 μηχανές), με στόχο το σπάσιμο της πράσινης γραμμής και την είσοδο στα κατεχόμενα. Στα γεγονότα που ακολουθούν θα γίνει η άγρια και βάναυση δολοφονία των Τάσου Ισαάκ και Σολομώντα Σολωμού από τους φασίστες γκρίζους λύκους, ενώ οι άνδρες της UNFICYP παρακολουθούν απαθείς. Οι μνήμες του αντιαποικιακού, εθνικοαπελευθερωτικού και αντιμπεριαλιστικού κινήματος ξυπνούν και πάλι.

Το κίνημα αυτό αποτελούνταν από νεολαίους, προλεταριακής κυρίως προέλευσης, που προέρχονταν από προσφυγικές οικογένειες και δεν είχαν σχέση με κανένα κόμμα ή οργάνωση. Αποτέλεσαν τη φυσική συνέχεια του αντικατοχικού νεολαιίστικου κινήματος του ’74 – ’75. Όλα τα κυπριακά κόμματα άσκησαν κριτική στη στάση τους, χαρακτηρίζοντάς τη ανεύθυνη και επικίνδυνη. Η Αριστερά σε Ελλάδα και Κύπρο, για άλλη μια φορά, ήταν αμήχανη και απούσα. Το μόνο κόμμα που ενθάρρυνε τη στάση τους ήταν το σοσιαλδημοκρατικό ΕΔΕΚ.

Το Δεκέμβριο του 1997 η Κυπριακή Δημοκρατία καθίσταται υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ – κοινό σχέδιο ελληνικής και ελληνοκυπριακής ηγεσίας ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Οι ιθύνουσες τάξεις Ελλάδας και Κύπρου εντείνουν τις προσπάθειές τους για ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, προβάλλοντας το πρόσχημα ότι η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου στην Κύπρο θα πιέσει για δίκαιη λύση του Κυπριακού. Στην πραγματικότητα επιχειρούν να αντιρροπίσουν την ισχυρή αμερικάνικη στήριξη της Τουρκίας, βάζοντας και το γερμανογαλλικό άξονα στο παιχνίδι.

Παράλληλα, αρχίζει μια βήμα με βήμα προσέγγιση της Ελλάδας με την Τουρκία, που σπρώχνεται βέβαια από τους Αμερικάνους, οι οποίοι παίζουν πλέον χωρίς αντίπαλο στη σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1989 και την είσοδο στην περίοδο της Νέας Τάξης Πραγμάτων. Επίσης προωθείται η τουρκική υποψηφιότητα για ένταξη στην ΕΕ.

Η Ελλάδα όχι μόνο παύει να θέτει προσκόμματα για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, αλλά γίνεται και θερμός υποστηρικτής της τουρκικής υποψηφιότητας. Εκτιμάται ότι η προοπτική εισόδου της Τουρκίας στην ΕΕ θα την υποχρεώσει να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο στο Αιγαίο και στην Κύπρο.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η πολιτική αυτή υιοθετήθηκε από το σύνολο των κυπριακών κομμάτων (από το ΑΚΕΛ μέχρι το ΔΗΣΥ) και από όλα τα κοινοβουλευτικά ελληνικά κόμματα (πλην ΚΚΕ, που όμως συνέχισε την προνομιακή σχέση με το ευρωπροσανατολισμένο ΑΚΕΛ). Πάντως, απ’ όσους επί της ουσίας αντιτάχθηκαν σ’ αυτόν τον προσανατολισμό (π.χ. ένα σημαντικό κομμάτι της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς) δεν προωθήθηκε μια σημαντική και δυναμική αντιθετική κίνηση.

Το αντινεοταξικό ΟΧΙ στο σχέδιο Ανάν

Η χρεοκοπία του ευρωπαϊκού προσανατολισμού θα έρθει με την κατάθεση του σχεδίου Ανάν, που οριστικοποιεί τη διχοτόμηση, δημιουργεί δύο προτεκτοράτα (“συστατικά κράτη” με ξεχωριστή “κρατική” οντότητα και μια χαλαρή συνομοσπονδία) και νομιμοποιεί τον Αττίλα, ανατρέποντας τα ψηφίσματα που ο ίδιος ο ΟΗΕ είχε εκδώσει όταν ήταν ακόμα νωπές οι μνήμες της εισβολής. Παράλληλα, ενώ θέτει εμπόδια στην επιστροφή των προσφύγων και στην ανάκτηση των περιουσιών τους, παρατείνει την παραμονή του τουρκικού στρατού κατοχής για μεγάλο χρονικό διάστημα και το καθεστώς των εγγυήσεων των συνθηκών Ζυρίχης – Λονδίνου. Η Τουρκία κρατά το 30% του εδάφους και επιστρέφει Μόρφου, Αμμόχωστο (εκτός από το λιμάνι) και μερικά χωριά.

Στις τετραμερείς συνομιλίες που ακολούθησαν υπήρξε αφόρητη και μονομερής πίεση προς Ελλάδα και Κύπρο, που έφτανε και σε ωμές απειλές, για να ψηφίσει θετικά ο κυπριακός λαός στο δημοψήφισμα που θα ακολουθούσε.

Παρ’ όλα αυτά, τον Απρίλη του 2004, ο Ε/Κ λαός θα απορρίψει το σχέδιο Ανάν με συντριπτική πλειοψηφία 77%. Το ΟΧΙ, με κατά βάση αντικατοχική και αντιμπεριαλιστική διάσταση, διαπέρασε τη βάση όλων των κομμάτων. Υπέρ του ΟΧΙ εξαρχής τάχθηκε ο Τάσσος Παπαδόπουλος, ενώ αντίθετα ο ΔΗΣΥ τάχθηκε ανοιχτά υπέρ του ΝΑΙ, ενώ το ΑΚΕΛ, την τελευταία στιγμή, τοποθετήθηκε υπέρ του ΟΧΙ, όταν πλέον είχε διαφανεί ένα ισχυρό ρεύμα, ενώ στη ηγεσία του υπήρχε μια ισχυρή τάση υπέρ του ΝΑΙ ή του κριτικού ΝΑΙ. Στην Ελλάδα, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ τοποθετήθηκαν ξεκάθαρα υπέρ του ΝΑΙ, ενώ η κυβέρνηση Καραμανλή τάχθηκε εμμέσως υπέρ του ΝΑΙ.

Από την άλλη πλευρά, οι Τ/Κ θα ψηφίσουν θετικά, έχοντας ίσως την αυταπάτη πως η όποια λύση και η ευρωπαϊκή ένταξη θα τους απάλλασσε από το φασιστικό καθεστώς του Ντενκτάς.

Μετά το μεγάλο ΟΧΙ του κυπριακού λαού, οι ιμπεριαλιστές επιχείρησαν και επιχειρούν να τον τιμωρήσουν γι’ αυτή του τη στάση, προσπαθώντας να επιβάλουν διπλωματική απομόνωση της Κύπρου.

Παράλληλα, με όχημα την άρση της απομόνωσης των Τ/Κ, οι Αμερικάνοι και Ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές προσπαθούν να επιβάλουν αναγνώριση του ψευδοκράτους και εν κατακλείδι οριστικοποίηση της διχοτόμησης και νομική, ηθική και υλική δικαίωση του Αττίλα.

Μόνο ο αγώνας των εργατικών τάξεων και του λαϊκού παράγοντα σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο ενάντια στον ιμπεριαλισμό, για Κύπρο ενιαία, ανεξάρτητη, μπορεί να εξασφαλίσει μια δίκαιη και βιώσιμη λύση. Η αποφασιστικότητα του κυπριακού λαού, που σταμάτησε τα σχέδια των Αμερικάνων σε δύο περιπτώσεις (σχέδιο Άτσεσον και σχέδιο Ανάν), δείχνει το δρόμο και κυρίως δείχνει ότι ο εχθρός δεν είναι ανίκητος.

Δημήτρης Αντωνιάδης