Να ακουστεί δυνατά το ΟΧΙ των λαών
Όχι στο νέο ευρωσύνταγμα
Κανένας, ακόμη και ανάμεσα στους πάγιους υποστηρικτές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, δεν παρουσιάζεται ενθουσιασμένος με την εξέλιξη αυτού του οικοδομήματος, γιατί ακριβώς η ίδια η πραγματικότητα βοά και δεν επιτρέπει θριαμβολογίες. Όμως, την ίδια στιγμή, προβάλλεται η άποψη ότι ο δρόμος που ακολουθείται, και η ευρωσυνθήκη εν προκειμένω, είναι μονόδρομος, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση, γι’ αυτό πρέπει να υποστηριχθεί, έστω να υποστηριχθεί κριτικά και να κριτικαριστεί χλιαρά. Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία και οι λεγόμενοι "αριστεροί ευρωπαϊστές" (κάτι σαν την ανανεωτική πτέρυγα του ΣΥΝ) συγκλίνουν στο στόχο της ομοσπονδιοποίησης, της μετεξέλιξης, δηλαδή, της ΕΕ σε μια ομοσπονδία κρατών, με όλο και μεγαλύτερη χαλάρωση του εθνικού και ενδυνάμωση του υπερ-εθνικού. Έτσι, μέσα σ’ αυτόν το χώρο, στο χώρο της κεντροαριστεράς, δημιουργούνται δύο στάσεις: Άλλοι οδηγούνται στο "κριτικό ΝΑΙ στην ευρωσυνθήκη" (αυτό αφορά τη σοσιαλδημοκρατία, κυρίως εκεί που δεν ασκεί κυβερνητική εξουσία και έχει ανάγκη κάποιου αντιπολιτευτικού προφίλ). Άλλοι πάλι (ο λεγόμενος "αριστερός ευρωπαϊσμός") επιλέγουν το "κριτικό ΟΧΙ" με τη λογική ότι η με την ευρωσυνθήκη "έχουμε λιγότερη Ευρώπη", ενώ χρειάζονται πιο τολμηρά βήματα στην κατεύθυνση της ομοσπονδιοποίησης.
Κατά την άποψή μας, οι δύο αυτές στάσεις δεν διαφέρουν ουσιαστικά. Άλλωστε, οι οπαδοί του "κριτικού ΟΧΙ" έχουν περίπου δεδομένη την έγκριση της ευρωσυνθήκης (καθώς αποφεύγονται τα δημοψηφίσματα) και επιλέγουν μια στάση που να μην τους αποκόβει από την κοινωνική δυσαρέσκεια. Το θεμελιώδες λάθος αυτών των αντιλήψεων βρίσκεται στη βασική άποψη που έχουν, ότι, δηλαδή, η προώθηση της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης είναι μια προοδευτική διαδικασία. Επισημαίνουμε τον καπιταλιστικό προσδιορισμό της ολοκλήρωσης, γιατί τέτοιος είναι αντικειμενικά σε συνθήκες καπιταλισμού και, μάλιστα, παγκοσμιοποιημένου μονοπωλιακού καπιταλισμού, στις οποίες οικοδομείται και η ΕΕ. Και θεωρείται προοδευτική διαδικασία η οικοδόμηση της ΕΕ και η πορεία προς μια ομοσπονδία, με τα επιχειρήματα της συγκρότησης ενός πόλου με παγκόσμιο ρόλο που α) είναι ανεξάρτητος από τις ΗΠΑ και β) φέρει την παράδοση του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους και των αστικών ελευθεριών.
Ως πότε αυταπάτες;
Όσο όμως προχωρά η ΕΕ τόσο αποδεικνύεται ότι οι αντιλήψεις αυτές δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Πρέπει να είναι κανείς τυφλός σήμερα για να μη βλέπει την πρόσδεση της ΕΕ στο δόγμα Μπους και σε ολόκληρο το νεοταξικό πλαίσιο και να έχει θετική άποψη για τη στρατιωτικοποίηση της ΕΕ, που έρχεται με την ευρωσυνθήκη και με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας. Πρέπει να είναι κανείς τυφλός σήμερα, για μη βλέπει ότι το κοινωνικό κράτος είναι παρελθόν, τα δε δημοκρατικά δικαιώματα βρίσκονται υπό διωγμό, και το μόνο το οποίο διευρύνεται με ταχύτατους ρυθμούς είναι η ζώνη του κοινωνικού αποκλεισμού, της φτώχειας αλλά και της πολιτικής αντίδρασης και της έξαρσης του αντικομμουνισμού.
Μπορεί άραγε η τέτοια ΕΕ να μεταμορφωθεί σε κάτι σαν αυτό που θέλουν οι φίλοι μας της κεντροαριστεράς; Κάτι έστω πιο δημοκρατικό, πιο κοινωνικά ευαίσθητο; Ποιοι άραγε θα το κάνουν αυτό; Ο πολυδαίδαλος μηχανισμός των Βρυξελλών, που ελέγχεται απολύτως από τις μεγάλες ευρωπαϊκές πολυεθνικές (και είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αυτός ο μηχανισμός είναι το οικοδόμημα που λέγεται ΕΕ), ή μήπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που συμπυκνώνει τα συμφέροντα του ευρωπαϊκού χρηματιστικού κεφαλαίου και με την πολιτική της και με τα επιτόκιά της πνίγει σήμερα τις υπερδανεισμένες κοινωνίες; Ή μήπως οι σοσιαλδημοκράτες ή η "κυβερνώσα πολυκομματική Αριστερά" –δανειζόμαστε την έκφραση του Κ. Λαλιώτη–, που τόση βρώμικη δουλειά έχουν βγάλει για το μεγάλο κεφάλαιο;
Με απλά λόγια, η ΕΕ δεν μπορεί να αλλάξει προσανατολισμό. Αλλά επίσης η ΕΕ δεν μπορεί να ταυτίζεται με την Ευρώπη. Η Ευρώπη, πράγματι, μπορεί να αλλάξει προσανατολισμό, μπορεί να δώσει ζωή σε μια άλλη Ευρώπη, κάτω από την ώθηση μεγάλων αγώνων και σε ρήξη με την ΕΕ.
Ανταγωνισμοί και κρίση η κύρια πλευρά
Αλλά ας δούμε και μια άλλη αντιστροφή της πραγματικότητας που κάνουν οι "αριστεροί ευρωπαϊστές" μας. Είναι άραγε η ΕΕ, τώρα που αποκτά Σύνταγμα –ή κάτι σαν Σύνταγμα– πιο κοντά στην ενοποίηση; Μόνο κάποιος που διαβάζει επιλεκτικά την πραγματικότητα και βλέπει το δέντρο αγνοώντας το δάσος μπορεί να το ισχυριστεί κάτι τέτοιο. Δεν βλέπουν ότι οι αντιθέσεις ανάμεσα στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές χώρες όλο και εντείνονται; Δεν βλέπουν ότι ο διχασμός ανάμεσα στο γαλλογερμανικό άξονα και το αμερικανοβρετανικό τόξο καλά κρατεί; Δεν βλέπουν ότι προστίθενται και νέες μεγάλες εστίες αντιπαράθεσης; Ενώ μέχρι τώρα το μεγαλύτερο ζήτημα διαχωρισμού ήταν η συμμετοχή στην εκστρατεία ενάντια στο Ιράκ, τώρα υπάρχει το ενεργειακό, υπάρχει η εμπλοκή ενός νέου παράγοντα, της ιμπεριαλιστικής Ρωσίας; Δεν βλέπουν τους Αμερικανούς να τσακώνονται με το γαλλογερμανικό άξονα για την "ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία"; Δεν βλέπουν τους Αμερικανούς να στήνουν στο έδαφος της ("νέας" κατ’ αυτούς) Ευρώπης τα πιο εξελιγμένα εξοπλιστικά συστήματα, την αντιπυραυλική ασπίδα; Και δεν αντιλαμβάνονται το τι περίπλοκους και βαθείς ανταγωνισμούς μπορεί να γεννήσει η τωρινή παγκόσμια κρίση και η προσφυγή σε πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς του πιο λαβωμένου από την κρίση αμερικάνικου ιμπεριαλισμού;
Ο χαρακτηρισμός της ΕΕ
Κατά συνέπεια, παρά την ευρωσυνθήκη, οι ανταγωνισμοί μέσα στο διευθυντήριο καλά κρατούν. Οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις είναι σήμερα πιο οξυμμένες και υπάρχουν όλοι οι όροι για να πυροδοτηθούν. Έτσι, το μόνο που αποτυπώνει στην ΕΕ, η νέα Ευρωσυνθήκη είναι μια πανευρωπαϊκή συμμαχία του πλούτου ενάντια στη ζωντανή εργασία, της αντίδρασης ενάντια στη δημοκρατία, του ιμπεριαλισμού ενάντια στις περιφερειακές χώρες. Ναι, σ’ αυτό το πεδίο δεν υπάρχουν αντιθέσεις ανάμεσα στους ισχυρούς. Είναι απόλυτα ενοποιημένοι και συμπαγείς ειδικά μπροστά στην κρίση. Ας τελειώνουμε, λοιπόν, με τις αυταπάτες περί δήθεν δημοκρατικής και κοινωνικής μετεξέλιξης της ΕΕ, ας τελειώνουμε με τον εξωραϊσμό της ΕΕ και με το αποκοίμισμα των λαών. Και ας δυναμώσουμε μέσα στα κινήματα και στους αγώνες την κατεύθυνση ενάντια στην ΕΕ, για μια άλλη Ευρώπη χωρίς ΕΕ. Και ας αποδίδουμε στην ΕΕ τον πραγματικό χαρακτηρισμό: νεοφιλελεύθερη, αντιλαϊκή, αντεργατική, ιμπεριαλιστική, αντιδημοκρατική, αντιδραστική.