Ευρωπαϊσμός και αντιευρωπαϊσμός, του Ερρίκου Φινάλη

Ο “εκσυχρονισμός” και η “μεταρρύθμιση” της χώρας από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες δικαιολογήθηκαν και προωθήθηκαν στο όνομα του “ευρωπαϊσμού” (ο οποίος θα οδηγούσε στη “σύγκλιση”). Παρόλο που θα έπρεπε να έχουν βγει συμπεράσματα για το τι επέφερε στην οικονομία, την κοινωνία, στους εργαζόμενους αυτός ο άχρωμος, τεχνοκρατικός και νεοφιλελεύθερος “ευρωπαϊσμός”, –παρόλο, δηλαδή, που λείπει ένας ουσιαστικός απολογισμός– επιδιώκεται να υπαχθεί κάτω από την ταμπέλα του “αντιευρωπαϊσμού” κάθε ενέργεια, κριτική, πολιτική κίνηση και πρόταση που δεν υποτάσσεται στους διακηρυγμένους στόχους και επιδιώξεις του υπό την ηγεμονία του κεφαλαίου “ευρωπαϊσμού”. Έτσι κατασκευάζεται ένα ψεύτικο δίπολο –ευρωπαϊσμός – αντιευρωπαϊσμός– ενώ το πραγματικό δίπολο –πολιτικές υπέρ του κεφαλαίου ή πολιτικές υπέρ των εργαζομένων– εξοστρακίζεται, και σε όποιον το επικαλείται του επισυνάπτεται η ταμπέλα του “αντιευρωπαϊσμού”.

Βέβαια, πίσω από αυτό το νοητικό τρικ κρύβεται η αυθαίρετη ταύτιση της ΕΕ με την Ευρώπη γενικά, και ανακαλύπτεται ένα ανύπαρκτο κοινό συμφέρον των πολιτών της Ευρώπης. Η σημερινή ΕΕ –που σπαράσσεται από αντιθέσεις ανάμεσα κυρίως στις ισχυρές χώρες της– είναι μια νεοφιλελεύθερη υπερσυγκεντρωτική και σε πολλούς τομείς εντελώς ανεξέλεγκτη ένωση, που υπαγορεύει επιθετικές αντεργατικές πολιτικές και υποκλίνεται σε όλα τα κελεύσματα των Αμερικάνων, συμμετέχοντας στους πολέμους τους (είτε σε ευρωπαϊκό έδαφος –βλέπε περίπτωση πολέμου στη Γιουγκοσλαβία– είτε σε άλλες περιοχές πέρα από τη Γηραιά Ήπειρο). Είναι αστείο να ταυτιστεί η πορεία της ΕΕ του νεοφιλελευθερισμού, του ρατσισμού και του πολέμου γενικά με την Ευρώπη, τους εργαζόμενους και τους λαούς της. Τα “Όχι” που βροντοφώναξαν μέσα από δημοψηφίσματα όπου έγιναν (Γαλλία, Ολλανδία, Ιρλανδία) είναι ένα μεγάλο ράπισμα στα μούτρα των επιτρόπων της Κομισιόν και των κυβερνήσεων του Μεγάλου Συνασπισμού (δεξιών, κεντροδεξιών, κεντροαριστερών) και δείχνει τα πραγματικά αισθήματα των εργαζομένων για την ΕΕ και τις πολιτικές της.

Στη χώρα μας, η κυβέρνηση της ΝΔ μαζί με την αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ ψήφισαν στη Βουλή την Ευρωσυνθήκη, αποφεύγοντας, για άλλη μια φορά, να προχωρήσουν σε δημοψήφισμα. Είναι επίσης αστείο να διατείνεται κανείς ότι έχει κοινά συμφέροντα ο Ευρωπαίος πολίτης –εργάτης ή άνεργος– με τον τραπεζίτη ή χρηματιστή, βιομήχανο, μιζαδόρο κ.λπ. Το κεφάλαιο τράφηκε στην Ευρώπη από τα μεταναστευτικά κύματα, από τις διαφοροποιήσεις των μισθών της εργατικής τάξης σε διάφορες περιοχές της, από τη γιγάντωση της μερικής και πρόσκαιρης απασχόλησης, από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και πολιτικές σε άλλες περιοχές. Τώρα που η κρίση τυλίγει τη Γηραιά Ήπειρο, οι κορυφές της “Ευρώπης” συναντιούνται σε μία μόνη πολιτική: Να πληρώσουν την κρίση οι εργαζόμενοι, κι αυτό το ονομάζουν μέγιστο “ευρωπαϊσμό” και σεβασμό του συμφώνου σταθερότητας. Όποια άλλη στάση είναι “αντιευρωπαϊκή” και αποσταθεροποιητική, επικίνδυνη κ.λπ.

Πρόσφατα, μάλιστα, όταν δόθηκε στη δημοσιότητα το σχέδιο προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, που ασκούσε κριτική στη νεοφιλελεύθερη Ευρώπη του κεφάλαιου, του ρατσισμού, του πόλεμου, έσπευσαν να το χαρακτηρίσουν “αντιευρωπαϊκό”. Το “Βήμα” του συγκροτήματος Λαμπράκη θεωρεί “αντιευρωπαϊσμό” το να αμφισβητείται από το ΣΥΡΙΖΑ “συνολικά το πλαίσιο των συνθηκών, βάσει των οποίων διαμορφώθηκε και λειτουργεί η ΕΕ ως νεοφιλελεύθερη μονεταριστική και ατλαντική Ένωση χωρών”. Και το κατανοούμε απόλυτα. Οι εργαζόμενοι και οι λαοί της Ευρώπης έχουν βρει τρόπους και συντονίζονται ολοένα και περισσότερο για να απελευθερωθούν από τα δεσμά της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, να μη γίνουν καύσιμη ύλη για τη διάσωση του συστήματος που τους καταδικάζει στην αθλιότητα, τη μιζέρια, τη φτώχεια και την απόγνωση.

Για να το πούμε και διαφορετικά: Το κεφάλαιο απέτυχε να ενώσει την Ευρώπη και, πολλές φορές, την οδήγησε σε αλληλοσπαραγμούς και βαθύτατες συγκρούσεις. Το κεφάλαιο επομένως τη διαιρεί, την ίδια στιγμή που καμώνεται πως την ενώνει. Αυτή είναι η αλήθεια. Ποια ενωμένη Ευρώπη υπάρχει σήμερα και ποια η προοπτική της; Και σε ποιον εναποθέτουμε τη διεύθυνσή της; Στην Κομισιόν, στις κυβερνήσεις, στην Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα; Ο νεοφιλελεύθερος οδοστρωτήρας ανοίγει δρόμο μόνο για τα μεγάλα μονοπώλια των ισχυρών χωρών της Ευρώπης και δεν διστάζει να βουλιάξει ολόκληρες περιοχές –γεωγραφικές και κοινωνικές– στην καταστροφή.

Αυτό σήμερα είναι πιο εξόφθαλμο, γι’ αυτό χρειάζεται μια άλλη πολιτική. Είναι αναγκαίος ένας έμπρακτος διεθνισμός, που θα συνενώνει τους εργαζόμενους και θα τους συντονίζει για μια Ευρώπη κοινωνική, δημοκρατική, οικολογική, ειρηνική και σοσιαλιστική. Σ’ αυτήν ελεύθερα μπορεί να προσχωρήσει κάθε οντότητα, κάθε χώρα, κάθε λαός. Αγωνιζόμαστε πράγματι για έναν καλύτερο κόσμο στον οποίο όλοι να ζούμε καλύτερα. Ο καπιταλισμός έχει αποτύχει να τον προσφέρει! Από την άποψη αυτή, είναι αναχρονιστικός, ξεπερασμένος, αντιουμανιστικός, αντιορθολογικός, καταστροφικός. Με μια έννοια, είναι και αντιευρωπαϊκός, αφού εμποδίζει την πραγματική συνένωση των εργαζομένων και των λαών στη Γηραιά Ήπειρο, αφού, για να στηριχθεί, πρέπει να είναι ρατσιστικός και να συστρατεύεται στους αγώνες ενάντια στους “απολίτιστους”, όπως γίνεται με την αντιμουσουλμανική υστερία του “πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία”.

Επειδή πολύς λόγος γίνεται για επιστροφή στον Μαρξ, θυμάστε πώς άρχιζε το Κομμουνιστικό Μανιφέστο των Μάρξ – Ένγκελς; Μην κάνετε πως δεν το ξέρετε, γιατί δίνετε όλο και πιο αντικομμουνιστικό χαρακτήρα στην ΕΕ… (Άλλωστε, ξέρετε και πώς τελειώνει το εν λόγω “αντιευρωπαϊκό” μανιφέστο…)

Ερρίκος Φινάλης