Ευρωπαϊσμός και αντιευρωπαϊσμός, της Νάντιας Βαλαβάνη

Αγαπητοί σύντροφοι της Συντακτικής Επιτροπής της εφημερίδας “Αριστερά!”, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί μου ζητήσατε να γράψω κάτι για μια στήλη με τίτλο “Ευρωπαϊσμός και αντιευρωπαϊσμός” και τι περιμένετε από μένα. Ξέρετε ότι είμαι οπαδός του Βασιλιά Ποντιεμπράντ της Βοημίας, που το 1464, 11 χρόνια μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, πρότεινε στους χριστιανικούς λαούς της Ευρώπης να συνάψουν μεταξύ τους σύμφωνο μη επίθεσης, που θα στρέφεται ενάντια στη νικηφόρα οθωμανική αυτοκρατορία. Με εμπνέει ιδιαίτερα το ότι, σύμφωνα με το σχέδιό του, τις δραστηριότητες του συμφώνου θα συντόνιζε ένα κοινοβούλιο από εκπροσώπους όλων των κρατών-μελών, του οποίου η θητεία θ’ ανανεωνόταν κάθε 5 χρόνια. Γι’ αυτό σήμερα εντυπωσιάζομαι τόσο από τον Χάτινγκτον όσο και από τη σθεναρή αντίσταση του γαλλογερμανικού άξονα απέναντι στη συνέχιση –και επί διοίκησης Ομπάμα– της επιχείρησης ένταξης της (διαδόχου της οθωμανικής αυτοκρατορίας) Τουρκίας στην ΕΕ με το έτσι-θέλω των Αμερικάνων. Παραμένω επίσης οπαδός του Σαιν-Σιμόν, που το 1814 απηύθυνε στα κοινοβούλια Γαλλίας και Αγγλίας την έκκληση “Για την αναδιοργάνωση της ευρωπαϊκής κοινωνίας”, αποδεικνύοντας ότι δεν μπορεί να υπάρξει ουτοπικός σοσιαλισμός χωρίς τουλάχιστον ένα γαλλοβρετανικό άξονα.

Και βέβαια ακόμα με προβληματίζει η συζήτηση στη Σύνοδο της Κοινωνίας των Εθνών στις 5.9.1929 –καλή ώρα, όπως τώρα– αρχή της παγκόσμιας κρίσης. Όταν ο Αριστίντ Μπριάν, πρωθυπουργός της Γαλλίας (και πρόεδρος της Πανευρωπαϊκής Ένωσης, που είχε ιδρυθεί το 1926 στη Βιέννη, σε συνέδριο 2.000 αντιπροσώπων από 26 χώρες, με πρωτοβουλία του εν μέρει συμπατριώτη μου, Αυστριακο-ιαπωνο-κρητικού Ρίχαρντ Κοντενχόβ-Καλλέργη) στην ομιλία του –και την επόμενη χρονιά γραπτά– πρότεινε ένα σχέδιο για μια ομοσπονδιακή ευρωπαϊκή κυβέρνηση. Και με προβληματίζει περισσότερο ότι, πριν ακόμα το σχέδιο των Πανευρωπαίων πάει στην άκρη με την άνοδο του ναζισμού, είχε σκοντάψει στο αν θα έπρεπε να συμπεριληφθούν δύο αμφιλεγόμενες υποψηφιότητες, της Σοβιετικής Ένωσης και της Τουρκίας, με την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Ουγγαρία να συμφωνούν μόνο για την Τουρκία και να αντιτίθενται σθεναρά σε ενδεχόμενη συμμετοχή της ΕΣΣΔ. Ξέρω, βέβαια, ότι ο Λένιν, το 1915, διαφωνούσε με το σύνθημα “Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης”, θεωρώντας ότι το σωστό θα ήταν “Ηνωμένες Πολιτείες του Κόσμου”, πράγμα όμως που δεν θα είχε νόημα, καθώς τότε θα μπερδευόταν με το σοσιαλισμό και την κατάργηση ακόμα και του πιο δημοκρατικού κράτους. Ο Τρότσκι, όμως, 8 χρόνια αργότερα, έβρισκε ότι το σύνθημα “Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης” θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ένα στάδιο καθαρά μεταβατικό προς την παγκόσμια επικράτηση του σοσιαλισμού, καθώς –όπως επαναλαμβάνει δυο φορές στο άρθρο του– “ζούμε στο έτος 1923 κι έχουμε μάθει πια κάποια πράγματα από το παρελθόν”.

Εμείς, πάλι, που ζούμε στο έτος 2009 και δεν είμαι σίγουρη αν και τι έχουμε μάθει από το παρελθόν, πρέπει να αγωνιστούμε για να διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού τουλάχιστον αυτά που ξέρουμε από το παρόν:

Τη συνταγματοποίηση του νεοφιλελευθερισμού μέσω της Συνθήκης της Λισαβόνας, παραγνωρίζοντας το “Όχι” των Ιρλανδών, αφού δεν καταφέραμε να περάσουμε το Ευρωσύνταγμα χάρη στις παραξενιές Γάλλων και Ολλανδών (και ταυτόχρονα να καταργήσουμε, μια κι έξω, ως θεσμό κατεξοχήν αντιδημοκρατικό, τα δημοψηφίσματα…)

Την υπεράσπιση με νύχια και με δόντια του Συμφώνου Σταθερότητας. Που μας υποχρεώνει, ακόμα και σε περίοδο κρίσης, προκειμένου να μην ξεπερνάμε ποιητική αδεία το 3% στο έλλειμμά μας, να αυξάνουμε κι άλλο τη φορολογία, να αφαιρούμε 1 δισ. από τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, να μην εφαρμόζουμε τις αυξήσεις της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, να επιβάλλουμε βδομάδα 4 ημερών με μείωση κατά 25% μισθών και ασφάλισης και να ξεκουράζουμε εν γένει τους εργαζόμενους με υποχρεωτικές διαθεσιμότητες και κυλιόμενες άδειες. Κι επειδή οι παροικούντες την Αριστερά οφείλουμε ν’ αναγνωρίζουμε τα λάθη μας και να κάνουμε την αυτοκριτική μας, ζητώ συγγνώμη από τη Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ: Την προηγούμενη χρονιά, με επιστολή μου ζητούσα να υποστηρίξουν την εβδομάδα των 65 ωρών. Τα παίρνω τώρα όλα πίσω: Τελικά, ένας ξεκούραστος εργαζόμενος είναι παραγωγικότερος κι ανταγωνιστικότερος από τον εργαζόμενο του 65ωρου. Φυσικά, ο πιο ξεκούραστος απ’ όλους είναι ο άνεργος. (Δεν μπορεί όμως να τα έχει κανείς όλα…)

Την απαίτηση να πάρουν κι άλλο πακέτο οι τράπεζες. Αν έχουν σήμερα όλες μαζί, όπως γράφατε στο προηγούμενο τεύχος, μετοχική αξία 14,5 δισ. ευρώ, τι είναι τα 28 δισ. που τους δίνει η κυβέρνηση; Δεν φτάνουν να τις αγοράσει ολόκληρες ούτε δύο φορές… Όμως ο καπιταλισμός λειτουργεί με κίνητρο το κέρδος. Αν η κίνηση του ποσοστού κέρδους είναι πτωτική (σας θυμίζω ότι έχουμε κρίση υπερσυσσώρευσης), πώς περιμένουμε να δώσουν δάνεια στους μικρομεσαίους και να μειώσουν τα επιτόκια όχι μόνο για τους καταθέτες αλλά και για τους δανειολήπτες; Εξάλλου οι G20 στο Λονδίνο αποφάσισαν να τους δώσουν άλλο 1 τρισ. ευρώ, εμάς θα πιάσει τώρα η τσιγκουνιά; Ας δώσουμε τουλάχιστο άλλα 28. Και τότε όλη η Ευρώπη θα μας ζηλεύει, όπως, σύμφωνα με τον Κακλαμάνη, μας ζηλεύει για το πρόγραμμα του Δήμου Αθηναίων για τους άστεγους.

Θα συνειδητοποιήσατε επίσης ότι με 1 κάμερα ανά 14 πολίτες, οι Βρετανοί δεν έχουν ακόμα αρκετές, αφού χρειάστηκε μία βδομάδα από τη Σύνοδο Κορυφής για να βρει η “Γκάρντιαν” εικόνες και να μάθουμε πώς πέθανε ο άτυχος εφημεριδοπώλης. Άρα εμείς να υπολογίσουμε σωστά από την αρχή πόσες κάμερες θα χρειαστούμε ακόμα για να είναι αποτελεσματικό το Σι-Φορ-Άι.

Νάντια Βαλαβάνη