Καλπάζει η φτωχοποίηση – Όλο και μεγαλύτερα κομμάτια της κοινωνίας οδηγούνται στο περιθώριο
Η αδυναμία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων να ανταποκριθούν οικονομικά στις καθημερινές ανάγκες επιβίωσης πλέον μετατρέπεται σε χιονοστιβάδα, η οποία παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Αφού πρώτα έπεσαν (και συνεχίζουν να πέφτουν) στα νύχια του τραπεζικού καρτέλ, τώρα βλέπουν τα όποια περιουσιακά τους στοιχεία να βγαίνουν στο "σφυρί" -ακόμα και για μικροποσά- εξαιτίας της αδυναμίας τους να πληρώσουν τις οφειλές τους. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις η κατάσταση θα ακόμα περισσότερο το 2008, καθώς 20.000 στεγαστικά δάνεια θα σταματήσουν πλήρως να εξυπηρετούνται, ενώ προβλέπεται ότι οι πλειστηριασμοί θα κορυφωθούν τη διετία 2011-2012, αγγίζοντας τις 250.000.
Πλέον οι πλειστηριασμοί και οι κατασχέσεις λαμβάνουν εκρηκτικές διαστάσεις και αναδεικνύουν σε όλο του το μέγεθος το οικονομικό αδιέξοδο που βιώνουν καθημερινά όλο και μεγαλύτερα κομμάτια της κοινωνίας. Η σκληρή λιτότητα που εφαρμόζεται για πάνω από μια 20ετία και η οποία δίνει αυξήσεις ψίχουλα σε εργαζόμενους και συνταξιούχους (αποκορύφωμα η πρόσφατη κατάπτυστη συμφωνία ΓΣΣΕ-εργοδοτών), σε συνδυασμό με την ακρίβεια που καλπάζει ανεξέλεγκτη, δημιουργούν μια μαύρη πραγματικότητα και προδιαγράφουν ένα ακόμα πιο ζοφερό μέλλον. Τα στοιχεία για τους πλειστηριασμούς και τις κατασχέσεις που ανακοίνωσε την προηγούμενη Τρίτη η Εθνική Ομοσπονδία Ενώσεων Προστασίας Πολιτών Καταναλωτών Δανειοληπτών είναι άκρως αποκαλυπτικά της πραγματικής κατάστασης, κόντρα στα "μαγειρεμένα" στοιχεία που επιμελώς παρουσιάζουν κατά καιρούς η Τράπεζα της Ελλάδας (του… πολύ κ. Γκαργκάνα) και η στατιστική υπηρεσία.
Παρουσιάζοντας τα στοιχεία ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας, Ευάγγελος Κρητικός (συνέντευξή του στη διπλανή σελίδα) τόνισε ότι για πρώτη φορά παρατηρείται στη χώρα μας τόσο μεγάλη περιθωριοποίηση και φτωχοποίηση μεγάλων κομματιών της κοινωνίας και έκανε λόγο για κορυφαίο κοινωνικό ζήτημα που θα έχει συνέπειες και και στην πολιτική ζωή. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία της Εθνικής Ομοσπονδίας Ενώσεων Προστασίας Πολιτών Καταναλωτών Δανειοληπτών, τα στοιχεία των δικαστηρίων αποδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος. Στο ειρηνοδικείο Αθηνών το 2002 κατατέθηκαν περίπου 8.000 αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών, το 2001 κατατέθηκαν περίπου 9.000 αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών, το 2004 κατατέθηκαν περίπου 15.000 αιτήσεις, το 2005 κατατέθηκαν περίπου 29.000 αιτήσεις, το 2006 ξεπέρασαν τις 30.000 και το 2007 οι αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών έφτασαν περίπου τις 40.000. Αντίστοιχη είναι η εικόνα και σε πανελλαδικό επίπεδο: Το 2003 έγιναν περίπου 35.000 κατασχέσεις και πλειστηριασμοί, το 2006 έφτασαν περίπου τις 100.000 και το 2007 έφτασαν τις 120.000.
Υποθηκευμένες… οι πιο κρίσιμες ηλικίες
Αυτοί που πλήττονται κυρίως είναι τα νέα ζευγάρια, με μισθούς της τάξεως των 700 έως 1000 ευρώ ο καθένας, που επένδυσαν στην αγορά κατοικίας με το σκεπτικό καλύτερα να πληρώνεις δόση παρά ενοίκιο. Το μέγεθος του προβλήματος που θα προκύψει μελλοντικά γίνεται αμέσως φανερό, αφού οι συγκεκριμένες ηλικίες θεωρούνται οι πλέον παραγωγικές αλλά και καταναλωτικές.
Επίσης, οι τάσεις αποτυπώνονται και στο ότι -σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας- 30.000 στεγαστικά δάνεια που εκταμιεύτηκαν την τελευταία 6ετία, έχουν σταματήσει να εξυπηρετούνται. Τάση που όπως όλα δείχνουν θα συνεχίσει με αυξητικούς ρυθμούς, λόγο τους γεγονότος, ότι σε μεγάλο αριθμό στεγαστικών δανείων, τα οποία εκταμιεύτηκαν το 2004, 2005 και 2006, οι τράπεζες πρόσφεραν σταθερό επιτόκιο, για μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο, το οποίο μετά μετατρέπεται σε κυμαινόμενο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι από σήμερα και για τα επόμενα χρόνια, δηλαδή, το 2008, 2009 και 2010, αναμένεται λήξη της περιόδου ισχύος του σταθερού επιτοκίου, οπότε στις δόσεις δεκάδων χιλιάδων νοικοκυριών, που έχουν λάβει στεγαστικά δάνεια, θα ενσωματωθούν απότομα, τουλάχιστον οι 8 αυξήσεις του παρεμβατικού επιτοκίου από τη κεντρική ευρωπαϊκή τράπεζα.
Από μόνο του το γεγονός αυτό θα αποτελέσει επιτοκιακό σοκ, που είναι πού πιθανόν να μην μπορέσει να αφομοιωθεί από τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, οδηγώντας έτσι σε κατακόρυφη αύξηση της αδυναμίας αποπληρωμής των δανειακών υποχρεώσεων.
Τα στοιχεία δείχνουν το… μέλλον
Η τάση αποτυπώνεται, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, ανάγλυφα στις αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2006 στο πρωτοδικείο Αθηνών κατατέθηκαν περίπου 14.500 αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών, ενώ το 2007 κατατέθηκαν περίπου 18.000.
Στο ειρηνοδικείο και πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης το 2006 οι σχετικές αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών έφτασαν περίπου τις 12.000 έως 14.000 και το 2007, πάλι στα ίδιο ειρηνοδικείο και πρωτοδικείο οι σχετικές αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών έφτασαν περίπου τις 15.500 έως 17.800. Δηλαδή παρουσιάστηκε μία αύξηση μεταξύ του 20% και 22%
Στο ειρηνοδικείο Αθηνών, στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, στις 08/04/2008 εκδικάστηκαν 76(!) αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών που αφορούσαν κινητή και ακίνητη περιουσία, επίσης στο μονομελές πρωτοδικείο Αθηνών στις 10/04/2008 εκδικάστηκαν 35 αιτήσεις πλειστηριασμών. Να διευκρινίσουμε ότι στα κατά πρωτοδικεία κατατίθενται αιτήσεις για οφειλές άνω των 12.000 ευρώ, ενώ στα ειρηνοδικεία αιτήσεις για οφειλές έως 12.000 ευρώ.
Το 1ο 2μηνο του 2008 στο ειρηνοδικείο Αθηνών, κατατέθηκαν περίπου 5.500 αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών, γεγονός που απεικονίζει περίτρανα το δείκτη οικονομικής ασφυξίας, στον οποίο έχουν οδηγηθεί τα ελληνικά νοικοκυριά. Είναι πλέον τόσο ραγδαία επιδεινούμενη, η οικονομική κατάσταση που στα δικαστήρια, τα πινάκια των ασφαλιστικών μέτρων και όχι μόνο, πλημμυρίζουν από τις αιτήσεις των τραπεζών, για κατασχέσεις και πλειστηριασμούς. Για παράδειγμα, ενώ μέχρι σήμερα στα δικαστήρια της σχολής Ευελπίδων όλοι ξέραμε πως το κτίριο 5 διατίθεται κάθε Πέμπτη για να εκδικάζει τα ασφαλιστικά μέτρα, κατά των προγραμμάτων πλειστηριασμών των τραπεζών, το κτίριο αυτό πλέον, δεν επαρκεί και διατίθεται επιπλέον το κτίριο 4, γνωστό ως προκάτ της σχολής Ευελπίδων, για να εκδικάζονται οι αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων, κατά των προγραμμάτων πλειστηριασμών.
Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και τις αίθουσες που διατίθενται για να σημειώνονται οι προσημειώσεις τότε πλέον δεν μιλάμε για δικαστήρια, αλλά για πλειστηριοδικεία και τραπεζοδικεία. Πανελλαδικά σε όλα τα πρωτοδικεία και ειρηνοδικεία της χώρας, το 75% με 80% των πινακίων είτε για κατασχέσεις είτε για προγράμματα πλειστηριασμών αφορούν αιτήσεις τραπεζικών ιδρυμάτων. Για πρώτη φορά την τελευταία 10ετία, ακόμα και τις εορταστικές ημέρες των Χριστουγέννων, της πρωτοχρονιάς και του Πάσχα, εκδικαζόντουσαν αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων στα δικαστήρια και οι δανειολήπτες κινδύνευαν μέσα στις εορταστικές ημέρες να χάσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία.
Θύλακες υπερχρέωσης
Αξίζει επίσης να τονιστεί ότι στη χώρα μας πλέον έχουν δημιουργηθεί και θύλακες υπερχρέωσης, σε πλούσιες οικονομικά περιοχές, αντικατοπτρίζοντας έτσι μία άλλη οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα. Αναφέρουμε το νησί της Ρόδου και της Κω, όπου το 2007 εκδόθηκαν συνολικά περίπου 4.000 αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών. Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με τοπικές πηγές το 60% του εμπορικού τζίρου στη Ρόδο γίνεται μέσω πλαστικών καρτών, ενώ μόνο στην Κω το 2007 σημειώθηκα περίπου 1.600 – 1.700 προσημειώσεις για εκταμίευση καινούργιων δανείων, από τα οποία υπολογίζεται ότι ένα ποσοστό της τάξεως του 65% με 70% θα γίνει προβληματικό. Και το αποκορύφωμα: Περίπου 200 οικογένειες στην Κω ζουν σε κατάσταση ένδειας και πολλές από αυτές για μεγάλα χρονικά διαστήματα επιβιώνουν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα.
Επίσης, στο νομό Χανίων σύμφωνα με πληροφορίες για το 2007 εκδόθηκαν περίπου 2.500 κατασχετήρια για στεγαστικά δάνεια. Εκτιμάται ότι μέσα στο 2008 σύμφωνα με τις έως τώρα τάσεις και ενδείξεις περίπου 20.000 επιπλέον στεγαστικά δάνεια, είτε θα σταματήσουν πλήρως να εξυπηρετούνται είτε θα καθυστερούν από 1 έως 3 δόσεις.
Αναγκαστικές πωλήσεις
Δεν πρέπει από τη συνολική εκτίμηση της κατάστασης να ξεχνάμε τις αναγκαστικές πωλήσεις. Αναγκαστική πώληση σημαίνει ότι πουλώ το σπίτι μου διότι δεν μπορώ πλέον να εξυπηρετώ τις δόσεις μου, χάνοντας και το σπίτι και όσα χρήματα έχω δώσει έως σήμερα. Από κύκλους της κτηματαγορά εκτιμάται ότι για την 3ετία 2005, 2006 και 2007 σημειώθηκαν περίπου 150.000 – 160.000 αναγκαστικές πωλήσεις.
Μιλώντας σε απόλυτα νούμερα, περίπου 120.000 νοικοκυριά δεν εξυπηρετούν πλέον της πάσης φύσεως οφειλές τους, 400.00 νοικοκυριά καθυστερούν από 1 έως 3 δόσεις. Για το 2008 εκτιμάται ότι οι αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών θα φτάσουν ή θα ξεπεράσουν τις 150.000 και η ανοδική τάση του φαινομένου αυτού, θα κορυφωθεί την 2ετία 2011-2012 όταν και εκτιμάται ότι σε πανελλαδική κλίμακα οι αιτήσεις κατασχέσεων και πλειστηριασμών θα φτάσουν περίπου τις 200.000 έως 250.000.
Μιχάλης Σιάχος, Μαίρη Ευθυμιάτου
Συνεχίζεται η υπερχρέωση
Την ώρα που οι τράπεζες βγάζουν στο "σφυρί" ακόμα και με μαφιόζικες μεθόδους και για μικροποσά τις περιουσίες οφειλετών που αδυνατούν να πληρώσουν τις δόσεις τους, την ίδια ώρα ο δανεισμός και η υποθήκευση του μέλλοντος των νοικοκυριών, συνεχίζει να "τρέχει" με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, ο δανεισμός επιχειρήσεων και νοικοκυριών για το 2007 παρουσιάζει δέκα μονάδες αύξηση επί του ΑΕΠ σε σύγκριση με το 2006. Μόνο για το 2007 η επιπλέον επιβάρυνση, μέσω δανεισμού, έφτασε σχεδόν τα 36 δισ. ευρώ. Ο συνολικός δανεισμός ανέρχεται σε 215,4 δισ. ευρώ, ο οποίος και αντιστοιχεί στο 93,9% του ΑΕΠ για το 2007, ενώ για το 2006 το ποσό έφτανε τα 179,45 δισ. ευρώ που αντιστοιχούσε στο 83,9% του ΑΕΠ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τον Νοέμβριο του 2007 στον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου παρατηρήθηκε αύξηση 2,1 μονάδες επί του ΑΕΠ και σε απόλυτο αριθμό 4,8 δισ. ευρώ. Τα νοικοκυριά χρωστούσαν στις τράπεζες τον Δεκέμβριο του 2007 το ποσό των 104,1 δισ. ευρώ, ενώ τον Δεκέμβριο του 2006, το ποσό αυτό ήταν της τάξεως των 85,9 δισ. ευρώ. Τα στεγαστικά δάνεια ανήλθαν σε 69,4 δισ. ευρώ έναντι 68 δισ. ευρώ, ενώ τα δάνεια που αφορούν την καταναλωτική πίστη έφτασαν τα 31,9 δισ. ευρώ από 26,6 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2006.
Οι επιχειρήσεις έχουν δανειστεί το ποσό των 111,3 δισ. ευρώ έναντι 93,6 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2006.
Ο ρυθμός αύξησης των επιχειρηματικών δανείων δείχνει και αυτός να επιβραδύνεται και από 20,5% τον Νοέμβριο υποχώρησε τον Δεκέμβριο του 2007 στο 19,9%. Πάντως είναι σημαντικά υψηλότερος του Δεκεμβρίου του 2006 (16,6%).
Ανά κατηγορία τα δάνεια των νοικοκυριών έχουν ως εξής:
-
Ο ρυθμός αύξησης των στεγαστικών υποχώρησε σε 21,2% από 22,7% τον Νοέμβριο και 21,6% τον Δεκέμβριο του 2006.
-
Στο σύνολο των καταναλωτικών δανείων ο ρυθμός αυξήθηκε ελαφρά από 7,3% στο 7,6%. Τον Δεκέμβριο του 2006 ο ρυθμός αύξησης ήταν 22,8%. Η αύξηση προς το τέλος του 2007 οφείλεται στη μερική "επιστροφή" των νοικοκυριών στις πιστωτικές κάρτες. Ετσι από αρνητική αύξηση 3,2% τον Νοέμβριο πήγε στο (-0,6%), ενώ τα προσωπικά δάνεια μέσω τραπεζών ο ρυθμός υποχώρησε στο 11,1% από 12%.