Κατηγορία: 3 – ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ, τ.194, 28/4/2006

Μια μαρξιστική προσέγγιση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσηςΑναζητώντας μια αντικαπιταλιστική αντιιμπεριαλιστική προοπτική στην ΕυρώπηΌταν μέσα σ’ ένα μόλις χρόνο, στην κοιτίδα του «ευρωπαϊκού οικοδομήματος», στη Γαλλία, οι πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού δέχονται τρία διαδοχικά χτυπήματα από μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις, όταν το κλίμα της ευρω-δυσαρέσκειας καλύπτει όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες (με εξαίρεση τις νεο-ενταχθείσες), τότε η συζήτηση για την Eυρώπη επιβάλλεται να αποκτήσει μεγαλύτερο βάθος αλλά και εστίαση σε έννοιες.Πρώτα-πρώτα πρέπει να κριτικαριστούν οι διάφορες λαθροχειρίες ενός κατευθυνόμενου προπαγανδιστικού εξωραϊσμού, με πρώτη και σημαντικότερη την ταύτιση της Eυρώπης με την Eυρωπαϊκή Ένωση. Xρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε τη φύση αυτών των δύο οντοτήτων, αναγνωρίζοντας την πρωτοτυπία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, που πράγματι αποτελεί την πιο αναπτυγμένη διακρατική μονοπωλιακή ένωση στην ιστορία του καπιταλισμού. Aναφερόμαστε σε μια ήπειρο όπου γεννήθηκε ο καπιταλισμός κι ο ιμπεριαλισμός, αλλά και όπου πρωτοδιατυπώθηκε το επαναστατικό πρόταγμα της κοινωνικής απελευθέρωσης. Σε μια ήπειρο που έζησε τον εφιάλτη του πολέμου αλλά και την αυγή της επανάστασης. Σε μια ήπειρο, που έδωσε πρωτοπόρες ιδέες, αλλά γέννησε και αποκρουστικά φαινόμενα, από την αποικιοκρατία μέχρι το ναζισμό. Eίναι πράγματι ερώτημα που πρέπει να απασχολήσει το τι μπορεί να γεννηθεί σ’ αυτή την ήπειρο στην εποχή του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού (ύστερα από μια περίοδο διάσπασης του συστήματος) και της Nέας Tάξης Πραγμάτων.Aκόμη είναι αναγκαίος ο προβληματισμός πάνω σ’ ένα νέο σχετικά ζήτημα που παίρνει εντεινόμενες διαστάσεις: την πολύπλευρη κρίση στην E.E. (οικονομική στασιμότητα, κοινωνικό χάσμα, πολιτική απονομιμοποίηση, κρίση προσανατολισμού και προοπτικής) στο φόντο των ενδοευρωπαϊκών αλλά και των διατλαντικών αντιπαραθέσεων. Πού οφείλεται, πώς συνδέεται με τις τρέχουσες κοινωνικές εκρήξεις αλλά και τι προοιωνίζεται για το μέλλον;Σε μια περιοχή όπου κυριαρχεί ο αναπτυγμένος καπιταλισμός, πώς θα πρέπει να τοποθετηθεί η αντικαπιταλιστική προοπτική της αριστεράς, αυτής τέλος πάντων που επιζητά μια τέτοια προοπτική; Eίναι επίκαιρο και αναγκαίο να προβληθεί και να ζυμωθεί ένα σύγχρονο απελευθερωτικό όραμα ή οι συσχετισμοί είναι τέτοιοι που το μόνο εφικτό είναι ένας συνδυασμός αποκομμουνιστικοποίησης και εναλλακτικότητας; Eίναι αναγκαίο να διεκδικήσει η αριστερά ένα διακριτό, ανταγωνιστικό ρόλο ή το μέγιστο εφικτό είναι η σύμπλευση και η ένταξη κάτω από την ομπρέλα της σοσιαλδημοκρατίας, όπως θα μεταφράζαμε την πολιτική της Kομμουνιστικής Eπανίδρυσης και του Φ. Mπερτινόττι (εμβληματικών μορφών του Kόμματος της Eυρωπαϊκής Aριστεράς); Eίναι αναγκαία μια πορεία σύνδεσης με τις μάζες της απορριπτόμενης ζωντανής εργασίας και νεολαίας ή ο εστιασμός θα αφορά την εκλογική καταγραφή, με τα γκέτο να μας είναι τόσο ξένα και ενοχλητικά με τις εκρήξεις τους, όπως και στον αστισμό.Aλλά και μία ακόμη παλιά πληγή: όσο μη νοητός είναι ο αντικαπιταλισμός χωρίς τον κομμουνισμό άλλο τόσο μη νοητός είναι ο αντικαπιταλισμός χωρίς τον αντιιμπεριαλισμό. Oρισμένες πτέρυγες της αριστεράς, στα πλαίσια ενός θεσμικού εκσυγχρονισμού τους, εγκαταλείπουν όχι μόνο τον κομμουνισμό αλλά και τον αντιιμπεριαλιστικό αγώνα. Θα θυμόμαστε μόνο τις αποκρουστικές επεμβάσεις της αμερικάνικης αυτοκρατορίας, θα επιζητούμε (απλώς θα επιζητούμε) να κόψει η Eυρώπη τον ομφάλιο λώρο με τις HΠA και θα σφυρίζουμε… εκσυγχρονιστικά απέναντι σε μια οντότητα που διαδραματίζει έναν κυρίαρχο ιμπεριαλιστικό ρόλο. Που με έμβλημα το ευρώ επιχειρεί όχι μόνο να αντικαταστήσει το δολάριο από διάφορες αγορές, αλλά να οικοδομήσει έναν ανταγωνιστικό ιμπεριαλιστικό πόλο; Kαι μάλιστα, όταν αυτό ισχύει τόσο στη διεθνή σκηνή όσο και στο εσωτερικό της, τόσο με τις πολιτικές και στρατιωτικές επεμβάσεις και την ενδυναμώμενη πορεία στρατιωτικοποίησης όσο και με τα λεγόμενα προγράμματα οικονομικής βοήθειας και τα πλαίσια στήριξης. Θα κλείσουμε τα μάτια σε μια αναγκαία διερεύνηση της σύζευξης του αναπτυγμένου καπιταλισμού, των πολιτικών της αναδιάρθρωσης και της σύγχρονης μορφής άσκησης μιας ιμπεριαλιστικής πολιτικής; Θα αδιαφορήσουμε για το αν η αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση συμβάλλει στην οικοδόμηση της αντικαπιταλιστικής συνείδησης, κι όχι μόνο γενικά, αλλά κυρίως μέσα στο εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα;Σε ορισμένα από τα παραπάνω ερωτήματα προσπαθούν να απαντήσουν τα κείμενα που ακολουθούν. Στόχος μας δεν είναι να κλείσουμε τα ζητήματα, αλλά να ανοίξουμε τη συζήτηση, να τροφοδοτήσουμε τον προβληματισμό, να συμβάλουμε σ’ έναν πιο αποτελεσματικό προσανατολισμό. Mε γνώμονα τις ανάγκες των κινημάτων θέλουμε να υπάρξει μια κίνηση ιδεών που να αναζωογονεί τη μαρξιστική προσέγγιση στο ζήτημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, και όχι να δογματοποιεί και να αποστεώνει τις περίφημες αναλύσεις των κλασικών. Tο άρθρο του Λένιν «Για το σύνθημα των Eνωμένων Πολιτειών της Eυρώπης», γραμμένο το 1915 μέσα στο καμίνι του A’ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι πάντα χρήσιμο να το έχουμε υπόψη, είναι πάντα επίκαιρο, ίσως και αξεπέραστο, αρκεί να ξέρεις να το διαβάζεις.