19. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΟΥΤΟΠΙΑ, τ.263, 20/3/2009

Διαβάζοντας το μυστικό θησαυροφυλάκιο(Hizohoyaku)1
Οι παρανοϊκοί που διοικούν στρατιές δεν ξέρουν ότι είναι τρελοί
Οι τυφλοί που οδηγούνε τα έθνη δε βλέπουν την τυφλότητά τους
Αναπαραγμένοι από βαθιά ταξικά συμφέροντα, ζούνε μες στο σκοτάδι όλη τους τη ζωή
Πεθαίνοντας ξανά και ξανά, εκδικούνται σκοτώνοντας άλλους
Στο τέρμα των θανάτων τους έχουν ξεχάσει πως υπήρχε φως.
Ντάρκο Σούβιν(μετάφραση Νάντιας Βαλαβάνη)
1. Hizohoyaku: Αρχαίο ιαπωνικό κείμενο, ο Σούβιν το μεταφράζει ως Secret Treasury.
 
Ντάρκο Σούβιν, ένας σημαντικός ακαδημαϊκός και συγγραφέας, της Μαρίας Ξυλούρη
Ο Ντάρκο Σούβιν, συγγραφέας, ακαδημαϊκός, κριτικός και ποιητής, σημαντικότατος μελετητής του έργου του Μπέρτολτ Μπρεχτ αλλά και της λογοτεχνίας επιστημονικής φαντασίας, βρέθηκε στην Ελλάδα στα μέσα του Δεκέμβρη που μας πέρασε, προσκεκλημένος σαν ομιλητής (μαζί με τη Νάντια Βαλαβάνη, τον Ρόναλντ Σπιρς, τον Βάλτερ Πούχνερ και τον Πέτρο Μάρκαρη) στην ημερίδα της Βιβλιοθήκης Καίτης Λασκαρίδου για τα 110 χρόνια από τη γέννηση του Μπρεχτ. Στην ομιλία του εστίασε στη φιλοσοφία του Μπρεχτ για την καθημερινή ζωή, και ιδιαίτερα στις στάσεις της μάθησης, της παραγωγής και της αγάπης. Όπως και η ημερίδα, η συνέντευξη που παραχώρησε στην “Αριστερά!” έγινε εν μέσω της εξέγερσης που ακολούθησε τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Τις εκτιμήσεις του για την κατάσταση στην Ελλάδα, για τη στάση που θα έπρεπε να έχει η Αριστερά συνολικά σήμερα, μπορείτε να τις διαβάσετε παρακάτω, αφού –μοιραία– η συζήτηση περιστράφηκε και γύρω από τέτοια θέματα• εξάλλου, είναι μέσα και από ένα πολιτικό πλαίσιο η ανάγνωσή του για την επιστημονική φαντασία ως λογοτεχνικό είδος, αλλά και για το ρόλο της λογοτεχνίας σήμερα, όπως και η εκτίμησή του για το ρεαλισμό.
Γεννημένος στο Ζάγκρεμπ της Γιουγκοσλαβίας, με σπουδές στο πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ, στο Πρίνστον, στη Σορβόνη, στο Γέιλ, και διδακτορικό τίτλο στη Συγκριτική Λογοτεχνία, ο Σούβιν δίδαξε, από το 1968 έως το 2000, Αγγλική Φιλολογία και Συγκριτική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο ΜακΓκιλ, στο Μόντρεαλ του Καναδά. Υπήρξε επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Ιαπωνία. Στα βιβλία του αναπτύσσονται θέματα που αφορούν την επιστημονική φαντασία και την ουτοπία, τη συγκριτική λογοτεχνία και δραματουργία (με εστίαση στον Μπρεχτ και την ιαπωνική δραματουργία), τη λογοτεχνική και θεατρική θεωρία και την πολιτισμική θεωρία. Πεδίο ενδιαφέροντός του την τελευταία δεκαετία είναι η πολιτική επιστημολογία, ιδιαίτερα θέματα πολέμου και μετανάστευσης.
Αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές φιγούρες στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας, καθώς είναι ένας από τους κριτικούς που ασχολήθηκαν συστηματικά και εκτεταμένα με αυτό το λογοτεχνικό είδος, συμβάλλοντας στην αναγνώρισή του και στη νομιμοποίησή του, κόντρα στην αντίληψη που το τοποθετούσε στην παραλογοτεχνία.
Υπήρξε συνιδρυτής του περιοδικού Science Fiction Studies το 1973, της σημαντικότερης σχετικής έκδοσης της εποχής, που συγκέντρωνε τις εξέχουσες υπογραφές του είδους. Για τον Σούβιν, η επιστημονική φαντασία είναι η λογοτεχνία της αποστασιοποίησης –της δυνατότητας μελέτης του παρόντος μέσα από μια κριτική ματιά, κομβικό στοιχείο και στον Μπρεχτ–, με αναγκαίες και ικανές συνθήκες την ύπαρξη της αποστασιοποίησης και της νόησης, και με βασικό όχημα ως προς τη μορφή της την ύπαρξη ενός επινοημένου πλαισίου διαφορετικού από το εμπειρικό περιβάλλον του συγγραφέα, με την αφήγηση να κυριαρχείται από μια μυθοπλαστική καινοτομία λογικά έγκυρη. Η επιστημονική φαντασία είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την πραγματικότητα, και με ένα τρόπο αποτελεί απόγονο του ρεαλισμού του 19ου αιώνα.
Όλη η δουλειά του Σούβιν, είτε ποιητική, είτε κριτική, είτε θεωρητική, περιστρέφεται και γύρω από το κομμουνιστικό ιδεώδες. Σήμερα, λέει ο Σούβιν, όσοι εξακολουθούν να αναφέρονται στον κομμουνισμό, να ελπίζουν σε αυτόν και να παλεύουν γι’ αυτόν, είναι αντιμέτωποι με τρία σύνθετα, αλλά και επιτακτικά μελήματα:
1. Να ζήσουν –με τους αναπόφευκτους πραγματιστικούς συμβιβασμούς– ικανοποιητικά και γόνιμα, σε αυτόν τον κόσμο, τον σωματικό1 και κοινωνικό.
2. Να ζήσουν χωρίς την ελπίδα ότι οι ίδιοι προσωπικά θα δουν τη νίκη να πλησιάζει.
3. Αλλά παρόλα αυτά, να συνεχίσουν να ζουν, πρώτον, χωρίς να χάνουν την ελπίδα για την επερχόμενη άφιξη της αταξικής κοινωνίας –ή όπως θα ονομάζεται τότε η ουσιαστική και πλήρης κοινωνική δικαιοσύνη– και, δεύτερον, ομοούσιο και κρίσιμο, χωρίς να χάνουν τις αξίες που απορρέουν απ’ αυτή την πίστη στο παρόν.
Ο Σούβιν προτείνει μια σύνθεση του καφκικού “υπάρχει απεριόριστη ελπίδα, αλλά όχι για εμάς” με τη γκραμσιανή “απαισιοδοξία της λογικής, αισιοδοξία της θέλησης” ως οδηγό για μια επανεξέταση της κομμουνιστικής θεωρίας υπό το πρίσμα μιας σκεπτικιστικής πίστης: “Αν ο Θεός και ο Σοσιαλισμός πέθαναν, δεν σημαίνει ότι όλα πλέον επιτρέπονται (ο Ντοστογιέφσκι “εκσυγχρονισμένος” από τον μεταμοντέρνο κυνισμό). Σημαίνει, περισσότερο, ότι όλα θα πρέπει να τα ξανασκεφτούμε, κι αυτόν τον επανασυλλογισμό τους να τον εφαρμόσουμε στην πράξη”2.
Στις σελίδες που ακολουθούν παρουσιάζουμε τη συνέντευξη που μας έδωσε ο Σούβιν, χωρισμένη σε θεματικές ενότητες. @
1. Ο Σούβιν αντιπαραθέτει την ιδεολογία την έλευση του κομμουνισμού ως σωτηρία της ανθρωπότητας με τις θρησκευτικές διδαχές (μονοθεϊστικές κυρίως) για τη σωτηρία σε μια άλλη ζωή, γι’ αυτό και επικαλείται την με σάρκα και οστά ύπαρξη του κόσμου.
2. Suvin, D. Inside the Whale, or etsi communismus non daretur: Reflections on How To Live When Communism Is a Necessity but Not a Given.